Ước lượng giá trị của việc cải thiện chất lượng môi trường tại cụm đảo hòn Mun: Nhìn từ góc độ giải trí du lịch

Tp chí Khoa h c - Công ngh  Th y s n - s  04/2008 
 VẤN ĐỀ TRAO ĐỔI 
C L NG GIÁ TR  C A VI C C I THI N CH T L NG MÔI TR NG T I 
CM  O HÒN MUN: NHÌN T  GÓC  GI I TRÍ DU L CH 
ESTIMATING THE VALUE OF IMPROVING QUALITY ENVIRONMENT IN HON MUN ISLAND: THE 
VISIBILITY IS FROM THE RECREATIONAL TOURIST ng 
 Khoa Kinh t 
 - Đi h c Nha 
 Trang 
 Ph m H ng M nh 1, Tr  ng Ng c Phong 2 
 1 Khoa Kinh t  - Tr ng  i h c Nha Trang 
 2 Sinh viên khóa 46 - Tr ng  i h c Nha Trang 
Tóm t ắt 
 Nghiên c u này nh m tìm ra giá tr  b ng ti n t  vi c c i thi n ch t l ưng môi tr ưng t i  o Hòn 
Mun – Nha Trang nhìn t  góc  gi i trí du l ch giai on 2000 - 2007. Ph ươ ng pháp chi phí du hành 
theo vùng (ZTCM) và nh ng ng d ng c a nó ưc s  d ng  xây d ng ưng c u gi i trí c a du 
khách khi vi ng th m Hòn Mun. Giá tr  c i thi n ch t l ưng môi tr ưng ưc ưc l ưng là 28,3 t  
ng. ây chính là giá tr  t ng thêm t  vi c c i thi n ch t l ưng môi tr ưng nhìn t  góc  gi i trí du 
lch c a du khách n i  a. 
 T khóa: c i thi n ch t l ưng môi tr ưng, giá tr  gi i trí 
Abstract 
 This research aims to find out the value money from the improving quality environment in Hon 
Mun island - Nha Trang that is visible from the recreational tourists for the period 2000 - 2007. The 
Zonal Travel Cost Method (ZTCM) and applications are used to derive a demand cuver for recreation 
of domestic tourists who visited Hon Mun island. This is an added-value from the improved quality 
environment that is visible from the recreation of domestic tourists. 
I. T V N  em l i nhi u giá tr  to l n.  giúp cho các nhà 
 Trong qu n th  các khu du l ch hi n có t i ho ch  nh chính sách có c nh ng thông tin 
Nha Trang, c m  o khu b o t n bi n Hòn Mun quan tr ng t  l i ích c a vi c xây d ng khu b o 
– v nh Nha Trang n i lên v i v  th  là khu du l ch tn bi n,  ng th i ánh giá k t qu  c a chính 
sinh thái bi n  c tr ng u tiên c a c  n c. sách trong vi c thành l p và ho t  ng c a khu 
Vi h  sinh thái bi n a d ng ã làm nên giá tr  bo t n Hòn Mun, nên vi c nghiên c u  tìm ra 
c bi t ca khu b o t n bi n Hòn Mun không giá tr  c a vi c c i thi n ch t l ng môi tr ng 
ch  có ý ngh a trong vi c b o t n s  a d ng ti khu v c này là h t s c c n thi t. 
sinh thái bi n, mà còn góp ph n quan tr ng Vi nh ng lý do ó, nên nghiên c u này s  
trong vi c phát tri n ngành kinh t  du l ch c a tp trung ánh giá giá tr  c a vi c c i thi n ch t 
Khánh Hòa. lng môi tr ng nhìn t  góc  gi i trí du l ch 
 Khu b o t n Hòn Mun – Nha Trang c  t o nh ng c ơ s  quan tr ng trong vi c xây 
thành l p n m 2001 v i s  ph i h p c a B  dng các khu b o t n k t h p v i du l ch sinh 
Th y s n, UBND t nh Khánh Hòa và T  ch c thái bi n  Vi t Nam. 
Bo t n Thiên nhiên th  gi i. S  ra  i c a khu II. I T NG VÀ PH Ơ NG PHÁP NGHIÊN C U 
bao t n bi n Hòn Mun ã góp ph n ph c h i Nghiên c u c ti n hành t i khu b o t n 
nhanh chóng h  sinh thái t i khu v c này và bi n Hòn Mun thu c thành ph  Nha Trang t nh 
 53
Tp chí Khoa h c - Công ngh  Th y s n - s  04/2008 
Khánh Hòa trong th i gian t  tháng 6 n m 2007 Bng vi c xây d ng ng c u gi i trí du 
n tháng 5 n m 2008. lch d a trên h i quy t ơ ng quan gi a l ng 
 Ph ơ ng pháp ti p c n là ph ơ ng pháp Chi khách du l ch và các m c chi phí khác nhau t i 
phí du hành theo vùng (Zonal Travel Cost a im nghiên c u trong n m 2007 t i khu b o 
Method) và nh ng ng d ng c a nó trong vi c tn bi n Hòn Mun, sau ó so sánh v i k t qu  
c l ng giá tr  c a vi c c i thi n ch t l ng nghiên c u c a n m 2000. Giá tr  gi i trí c a 
môi tr ng nhìn t  góc  gi i trí du l ch. vi c c i thi n ch t l ng môi tr ng t i khu b o 
 Nh ng gi   nh c a ph ơ ng pháp này làm tn bi n Hòn Mun s  c c l ng thông 
cơ s  cho vi c nghiên c u nh : Nh ng y u t  qua vi c so sánh và ánh giá v  m t l i ích kinh 
nh h ng t i c u gi i trí ch  ph  thu c vào chi t mà du khách nh n c khi t i th m Hòn 
phí du hành mà không ch u tác  ng b i nh ng Mun (d i d ng giá tr  th ng d  tiêu dùng) trong 
yu t  khác và s  ph n ng c a du khách  i các th i im nói trên. 
vi chi phí du hành t  các khu v c khác nhau là 
nh  nhau khi th c hi n du l ch t i Hòn Mun. 
 Giá 
 ng cu gi i trí t i th i im sau khi c i 
 thi n ch t l ng môi tr ng. 
 Giá tr  c a vi c c i thi n ch t 
 lng môi tr ng 
 ng c u gi i trí t i th i im 
 tr c khi c i thi n ch t l ng môi 
 tr ng. 
 O 
 Lng khách tham quan 
 Hinh 1: Chênh l ch giá tr  do ch t l ng môi tr ng 
 Các thông tin ph c v  cho vi c xây d ng s m u iu tra l p s n và b ng cách ph ng 
ng c u du l ch c thu th p thông qua vn tr c ti p. 
phi u iu tra v i quy mô m u là 250. M u 
 III. K T QU  NGHIÊN C U VÀ TH O LU N 
phi u iu tra du khách n i  a c thi t k   
    
thu th p ba nhóm thông tin ch  y u: (i) nhóm Nghiên c u ã ti n hành thu th p thông tin 
 theo hình th c nêu trên v i 250 phi u c 
thông tin v   c im kinh t  xã h i c a du 
      
khách; (ii) nhóm thông tin v  chi phí du hành; ph ng v n, sau khi lo i nh ng m u không t 
     
(iii) nhóm thông tin v  chuy n i c a du khách yêu c u nghiên c u, nên k t qu ch còn 207 
        ơ
ti Hòn Mun. m u ch t l ng s d ng ph ng pháp 
    
 Ph ơ ng pháp thu th p m u iu tra là phân tích ZTCM. D i ây là k t qu nghiên 
 cu t i khu b o t n bi n Hòn Mun. 
ph ơ ng pháp h  th ng c ti n hành trên c ơ 
54 
Tp chí Khoa h c - Công ngh  Th y s n - s  04/2008 
3.1. Các vùng du l ch c  b n c a khu b o t n chia theo ơ n v  hành chính trong ó nh ng y u t  
bi n Hòn Mun c quan tâm là kho ng cách và dân s , v.v 
 Vùng du l ch c ơ b n c phân chia d a Kt qu  iu tra cho th y du khách t i th m 
trên s  t ng d n v  kho ng cách t  nh ng n ơi vnh Nha Trang ch  y u  n t  nhi u t nh thành 
có du khách t i th m im du l ch  n  a im trong c  n c và c chia thành n m vùng 
du l ch. Thông th ng nh ng vùng c ơ b n c sau ây: 
 Bng 1. Phân vùng du khách t i th m v nh Nha Trang 
 Dân s  
 Kho ng 
 Vùng Tnh, thành ph  (1000 
 cách (Km) 
 ng i) 
 1 110 Khánh Hòa, Phú Yên, Ninh Thu n 2576,2 
 Lâm ng,  k L k,  k Nông, Gia Lai, Kon Tum, Bình 
 2 250 7598,2 
 Thu n, Bình nh, 
 Thành Ph  H  Chí Minh, Bình D ơ ng, ng Nai, Tây Ninh, 
 3 410 Bà R a-Vng Tàu, Long An, Bình Ph c, Qu ng Nam, 17347,4 
 Qu ng Ngãi, à N ng, 
 Vnh Long, Ti n Giang, B n Tre, Trà Vinh, V nh Long,  ng 
 Tháp, An Giang, Kiên Giang, C n Th ơ, H u Giang, Sóc 
 4 750 26660,7 
 Tr ng, B c Liêu, Cà Mau, TT-Hu , Qu ng Bình, Qu ng Tr , 
 Hà T nh, Ngh  An, Thanh Hoá, 
 Hà N i, H i Phòng, V nh Phúc, B c Ninh, Hà Tây, H i 
 Dơ ng, H ng Yên, Thái Bình, Hà Nam, Nam nh, Ninh 
 5 >750 Bình, Hà Giang, Cao B ng, B c K n, Tuyên Quang, Lào 30273,3 
 Cai, Yên Bái, Thái Nguyên, L ng S ơn, Qu ng Ninh, B c 
 Giang, Phú Th, in Biên, Lai Châu, S ơn La, Hoà Bình 
 (Ngu n: Tng c c th ng kê n m 2007 ) 
3.2. T  l  vi ng th m c a du khách (VR) chia cho t ng dân s  tr ng thành c a m i 
 T l  vi ng th m (VR) c a du khách c vùng. T  l  vi ng th m c a du khách c th  
tính b ng cách chia t ng s  l t du khách t i hi n qua b ng sau: 
th m im du l ch (hàng n m) c a m i vùng 
 Bng 2. Vùng phân chia theo t  l  vi ng th m c a khách du l ch 
 Lng khách Dân s  T l  vi ng th m 
 Vùng (ng i) (Ngàn ng i) (VR) (%) 
 1 59.609 2576,2 23,14 
 2 104.945 7598,2 13,81 
 3 163.901 17347,4 9,45 
 4 268.202 26660,7 10,06 
 5 149.002 30273,3 4,92 
 (Ngu n: S  v n hóa th  thao và du l ch Khánh Hòa & T ng c c Th ng kê 2007 ) 
 T k t qu  tính toán trên ta th y vùng 1 là vi ng th m, khi kho ng cách so v i  a im du 
nơi có t  l  vi ng th m l n nh t, ti p theo là lch càng ng n thì t  l  vi ng th m càng cao. 
vùng 2, vùng 3 và vùng 4, th p nh t là vùng 5. Kt qu  phân tích c ng cho th y r ng vùng 
Nh  v y kho ng cách có nh h ng  n t  l  1 g n  o Hòn Mun, t  l  vi ng th m là cao nh t: 
 55
Tp chí Khoa h c - Công ngh  Th y s n - s  04/2008 
23,14%; vùng n m có kho ng cách xa Hòn Mun vi du khách  n t  Nha Trang và nh ng du 
nh t thì t  l  vi ng th m ch  là 4,92%. khách có m c ích chuy n i là không ph i  
3.3. c l ng chi phí du hành theo vùng du l ch t i Hòn Mun thì chi phí này c tách 
 Chi phí du hành c a du khách  n th m riêng. Chi phí di chuy n chính là chi phí cho vi c 
mt  a im bao g m 4 lo i chi phí là: chi phí thuê ph ơ ng ti n mà du khách s  d ng   n 
tàu xe, chi phí l u trú, chí phí t i  a im du l ch Nha Trang, bao g m c  vé kh  h i. Chi phí t i 
và chi phí th i gian. Trong ó chi phí l u trú và a im là s  ti n mà du khách b  ra khi i 
chi phí di chuy n chi m nhi u nh t. Chi phí lu tham quan c m  o Hòn Mun, bao g m ti n vé 
trú là chi phí c tính cho vi c n  khách s n i tua, vé vào c a, tham gia các d ch v , trò 
trong th i gian du l ch  Nha Trang, trong ó  i chơi, n u ng trên o và các d ch v  khác 
 Bng 3. Chi phí du l ch theo vùng c a du khách 
 (VT: tri u  ng) 
 Vùng 
 Chi phí 1 2 3 4 5 Tng 
 Chi phí di chuy n 11,251 12,4 42,25 25,85 58,1 149,851 
 Chi phí l u trú 26,7 32,4 56,4 34,8 48,6 198,9 
 Chi phí t i  a im 22,4 14,69 24,15 14,325 15,645 91,21 
 Chi phí th i gian 4,7 4,25 20,153 7,717 15,294 52,114 
 Tng (CP du hành) 65,051 63,74 142,953 82,692 137,639 492,075 
3.4. c l ng giá tr  gi i trí du l ch c a du chuy n i c a du khách là bi n  c l p, nghiên 
khách trong n c  i v i khu b o tn bi n cu ã ti n hành phân tích h i quy t ơ ng quan 
vnh Nha Trang: theo d ng h i quy bán- logarit, ph ơ ng trình h i 
  có th  xác  nh c giá tr  c nh quan quy có d ng: Ln(VR)= a +bTC 
du l ch thì ph i thi t l p c m i t ơ ng quan T k t qu  iu tra có th  tính toán t  l  
gi a t  l  du khách và chi phí du l ch theo vùng vi ng th m và chi phí trung bình c a t ng vùng 
và ng c u du l ch. nh  b ng d i. 
 Coi t  l  khách c a m i vùng Ln(VR) là bi n 
ph  thu c và t ng chi phí trung bình cho c  
 Bng 4. T  l  vi ng th m trên 1000 dân và chi phí du hành trung bình 
 Vùng VR Ln(VR) TC (Tri u  ng/ng i) 
 1 23,14 3,142 1,275490196 
 2 13,81 2.625 1,770555556 
 3 9,45 2,246 2,647277778 
 4 10,06 2,309 2,505818182 
 5 4,92 1,593 4,170878788 
 Trong ph ơ ng pháp ZTCM, ph n di n tích ng c u du l ch  tìm ra các im c t c a 
phía d i ng c u s  cho bi t giá tr  du l ch chúng v i tr c tung (tr c chi phí du hành) và 
ca Nha Trang. B ng cách n i suy kéo dài tr c hoành (tr c t  l  vi ng th m). 
56 
Tp chí Khoa h c - Công ngh  Th y s n - s  04/2008 
 Cpdh (tr. đồ ng )
 8
 7 LN(VR) = 3,632 – 0,505 * TC 
 R2 = 0,964 
 6
 5
 4
 3
 2
 1
 0
 -0.5 0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5Ln(VR) 4
 Hình 2: ng c u gi i trí t i khu b o t n bi n Hòn Mun n m 2007 
 Da vào giá tr  chi phí du hành trung bình (TC) và t  su t du l ch Ln(VR) c a t ng vùng, c 
lng giá tr  gi i trí c a khách du l ch t  các vùng ã c xác nh: 
 Bng 5. Giá tr  gi i trí c a khu b o t n bi n Hòn Mun 
 (VT: T   ng) 
 Vùng Chi tiêu Giá tri gi i trí 
 1 3,811008 21,4890513 
 2 4,84755 19,6909739 
 3 6,075833 16,5067188 
 4 5,930174 17,0205000 
 5 6,363536 10,9729999 
 Tng 27,0281 85,680244 
 Nh  v y, ch  tính riêng i v i khách n i ng c u gi i trí c a du khách n i  a: 
a ã cho th y giá tr  gi i trí c a du khách n i Ln(VR) = 4,136 – 0,007*TC v i H  s  xác 
a  i v i khu b o t n bi n Hòn Mun là trên 85 nh R 2 = 0,69 (69%) 
t  ng trong n m 2007. Giá tr  gi i trí  i v i du khách n i  a trong 
3.5 K t qu  nghiên c u  so sánh nm 2000 là 57,382 t   ng, bình quân giá tr  
 Nm 2000, Tr n Võ Hùng S ơn và Ph m gi i trí trên m i du khách là 0,346 tri u  ng/ du 
Khánh Nam ã ti n hành nghiên c u và ánh khách. Tình hình chi tiêu và giá tr  gi i trí c a du 
giá giá tr  gi i trí c a khu b o t n Hòn Mun, k t khách c th  hi n qua b ng 6. 
qu  thu c tóm t t nh  sau: 
 Bng 6. Giá tr  gi i trí c a c m  o Hòn Mun n m 2000 
 (VT: tri u  ng) 
 Chi tiêu Giá tr  gi i trí 
 Du khách Tt c  Trên m i Tt c  Trên m i 
 du khách du khách du khách du khách 
 Trong n c 35,728 0,215 57,382 0,346 
 Nc ngoài 178,675 1,88 202,485 2,13 
 Tng 214,403 2,095 259,867 2,476 
 (Ngu n: Báo cáo Phm Khánh Nam, Tr n Võ Hùng S ơn, n m 2000 ) 
 57
Tp chí Khoa h c - Công ngh  Th y s n - s  04/2008 
 Nh  v y, theo báo cáo n m 2001, giá tr  – 0,505*TC), ng c u n m 2000 (Ln(VR) = 
gi i trí n m 2000 c a du khách n i  a  i v i 4,163 – 0,007*TC) và h  tr c t a  . ó chính là 
Hòn Mun c tính vào kho ng 259,867 t   ng, chênh l ch giá tr  gi i trí c tính c gi a 
trong ó giá tr  gi i trí  i v i du khách n i  a nm 2007 và n m 2000. 
c  t 57,382 t   ng. Nh  ã trình bày  trên, n m 2000 giá tr  
3.6 c l ng giá tr  c i thi n ch t l ng gi i trí c a du khách n i  a  i v i c m  o 
môi tr ng t i khu b o t n bi n Hòn Mun Hòn Mun c tính là 57,382 t   ng.  n n m 
  tìm ra giá tr  t  vi c thay  i ch t l ng 2007, giá tr  này c tính là kho ng 85,680 t  
môi tr ng t i khu b o t n Hòn Mun gai on ng. Nh  v y giá tr  t ng thêm là 28,298 t  
2000 n 2007, là ph n chênh l ch di n tích ng. 
gi a hai ng c u n m 2007 (Ln(VR) = 3,632 
 8
 TC B Ln(VR) = 3.632 -0.505TC (n m 2007) 
 7
 Ln(VR) = 4.163 -0.007TC (n m 2000) 
 6
 5 Giá tr  c i thi n ch t l ng môi 
 4 tr ng giai on 2000 - 2007 
 3
 2
 1
 A C 
 0
 -0.5 -1 0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 
 Ln(VR 
 Hình 3: Giá tr  c a vi c c i thi n ch t l ng môi tr ng 
 ti khu b o t n Hòn Mun giai on 2000 – 2007 
 Nh  v y, giá tr  c a vi c c i thi n ch t môi tr ng t i khu b o t n bi n Hòn Mun. K t 
lng môi tr ng c m  o Hòn Mun d i góc qu  nghiên c u cho th y sau 7 n m thành l p 
 gi i trí du l ch (tính riêng i v i du khách n i và i vào ho t  ng thì giá tr  c a vi c c i thi n 
a) giai on 2000 – 2007 c  t 28,298 t  ch t l ng môi tr ng t i c m  o này giai 
ng (t ơ ng ơ ng v i 19,3424 t   ng theo on 2000 - 2007 c  t con s  28,3 t   ng 
giá tr  c a n m 2000), trên  th  c bi u th  (t ơ ng ơ ng v i 19,3424 t   ng theo giá tr  
bi ph n di n tích tam giác ABC. ca n m 2000) . ây không ph i là giá tr  t ng 
 th  c a vi c c i thi n ch t l ng môi tr ng mà 
IV. K T LU N 
 ch  là m t ph n giá tr  nhìn t  khía c nh gi i trí 
 Khi du l ch sinh thái ang phát tri n m nh và 
các d  án b o v  môi tr ng nh n c nhi u s  du l ch c a du khách n i  a. 
quan tâm thì nh ng k  thu t ánh giá phi th  S  gi i h n v  th i gian và con ng i c a 
tr ng t  ra h u d ng trong vi c nh giá các l i nghiên c u này ã ch a ánh giá h t giá tr  c a 
ích c a vi c c i thi n ch t l ng môi tr ng. vi c c i thi n ch t l ng môi tr ng t i Hòn 
 Nghiên c u này s  d ng ph ơ ng pháp chi Mun mà còn nhi u giá tr  khác nh : s  thay ch t 
phí du hành theo vùng và ng d ng c a nó  lng và s  l ng c a ngu n l i th y s n, s  
c l ng giá tr  t  vi c c i thi n ch t l ng phát tri n nhanh c a h  san hô, s  thay  i  i 
58 
Tp chí Khoa h c - Công ngh  Th y s n - s  04/2008 
sng ng  dân, v.v c ng nh  các giá tr  phi s  ti khu v c này r t c n có nh ng công trình 
dng khác. nghiên c u công phu và dài h ơi h ơn t  nhi u 
 Do v y  ánh giá m t cách toàn di n h ơn ph ơ ng pháp khác nhau. 
giá tr  c a vi c c i thi n ch t l ng môi tr ng 
TÀI LI U THAM KH O 
 1. Ban qu n lý khu b o t n v nh Nha Trang (2006), ánh giá l i giám sát sinh thái KBTB v nh Nha 
 Trang giai on 2002 – 2005, t i website: 
  . 
 2. S V n Hóa – Th  thao – Du l ch Khánh Hòa (2007), “Tình hình du khách n Nha Trang n m 
 2005, 2006, 2007” . 
 3. Tng c c th ng kê (2008), Th ng kê th ơ ng m i và giá c : Ch  s  giá tiêu dùng t  n m 2000 – 
 2007 t i website:  
 4. Tng c c th ng kê (2008), Th ng kê dân s  và lao ng: Dân s  và m t  dân s  n m 2007 
 phân theo a ph ơ ng t i website:  
 5. Tr n Võ H ng S ơn & Ph m Khánh N m (2001), “ S d ng ph ư ng pháp chi phí du hành phân tích 
 giá tr  gi i trí c a c m  o san hô Hòn Mun, t nh Khánh Hòa ” . 
 6. Barry Field and Oliwiler (2005), “ Environmental Economics” , Updated second Canadian Edition, 
 pp 145-148. 
 59