Sáng kiến kinh nghiệm "Một số giải pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi vùng dân tộc Thiểu số học tốt môn giáo dục Âm nhạc"
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài.
Nhằm giúp trẻ 5- 6 tuổi lớp Lá 2 vùng dân tộc thiểu số học tốt môn giáo dục âm nhạc. Trẻ tích cực và hứng thú khi được tham gia các hoạt động âm nhạc như hát, múa, vận động theo nhạc, chơi trò chơi âm nhạc hay khi tham gia văn nghệ vào các ngày hội, ngày lễ được tổ chức tại trường như ngày hội “Bé đến trường”, “Vui hội trăng rằm”, “Chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam”,
Trẻ phát triển vốn từ và ngôn ngữ phong phú đa dạng
Hát đúng giai điệu bài hát, thuộc nhiều bài hát phù hợp với độ tuổi
Biết thể hiện cảm xúc mạnh mẽ khi nghe, xem các tác phẩm âm nhạc.
Mạnh dạn tự tin và có phong cách tham gia biểu diễn trên sân khấu.
Phát triển tình cảm thẩm mĩ, yêu cái đẹp và biết tạo ra cái đẹp, hoàn thiện nhân cách trẻ để trẻ vững bước vào con đường tương lai tiếp theo.
Tóm tắt nội dung tài liệu: Sáng kiến kinh nghiệm "Một số giải pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi vùng dân tộc Thiểu số học tốt môn giáo dục Âm nhạc"
PHỤ LỤC Nội dung Trang PHỤ LỤC 01 I. Phần mở đầu 02 1. Lý do chọn đề tài : 2 .Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài 03 3. Đối tượng nghiên cứu 4. Giới hạn đề tài nghiên cứu 5. Phương pháp nghiên cứu II. Phần nội dung 04 1. Cơ sở lý luận 2. Thực trạng 07 3. Nội dung và hình thức của giải pháp 08 a. Mục tiêu của giải pháp. b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp c. Mối quan hệ giữa các giải pháp 18 d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu III. Phần kết luận và kiến nghị 20 1. Kết luận 2. Kiến nghị I. Phần mở đầu: 1. Lí do chọn đề tài. Âm nhạc là người bạn, là cầu nối, là nhu cầu của cuộc sống, là món ăn tinh thần không thể thiếu đối với mỗi chúng ta. Âm nhạc là một thứ dễ khiến chúng ta rung cảm với cái đẹp, cảm nhận nó, gần gũi nó, là ngôn ngữ không cần giải thích để khiến chúng ta gần nhau hơn, hiểu và trân trọng những điều tốt đẹp trong cuộc sống. Đặc biệt đối với trẻ mầm non thì âm nhạc là một loại hình nghệ thuật hết sức gần gũi và nó phát triển năng lực cảm xúc, tưởng tượng, sáng tạo, sự tập trung chú ý, khả năng diễn tả hứng thú của trẻ. Âm nhạc là phương tiện giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh, phát triển ngôn ngữ, quan hệ giao tiếp, trao đổi tình cảm, ... đối với trẻ, âm nhạc là thế giới kì diệu đầy cảm xúc. Trẻ có thể tiếp nhận âm nhạc ngay từ khi còn nằm trong nôi. Trẻ mầm non dễ cảm xúc, ngây thơ, trong sáng, nên tiếp xúc với âm nhạc là nhu cầu không thể thiếu. Thế giới âm nhạc muôn màu không ngừng chuyển động tạo điều kiện cho trẻ phát triển các chức năng tâm lí, năng lực hoạt động và sự hiểu biết. Ngoài ra âm nhạc còn được coi là một trong những phương tiện hữu hiệu nhất góp phần giáo dục thẩm mỹ cho trẻ. Mục đích của giáo dục thẩm mỹ là trong khi tiếp xúc với các dạng hoạt động âm nhạc khác nhau như ca hát, nghe nhạc, nghe hát, vận động theo nhạc, trò chơi âm nhạc là nhằm phát triển ở trẻ khả năng lĩnh hội, cảm thụ và hiểu cái đẹp, yêu thích cái đẹp, thích tạo ra cái đẹp. Và giáo dục âm nhạc là một quá trình phức tạp, gồm nhiều giai đoạn và liên tục trong suốt quá trình đào tạo con người. Giáo dục âm nhạc ở trường mầm non là một mắt xích đầu tiên và quan trọng nhất vì những ấn tượng về cái hay cái đẹp của âm nhạc mà trẻ tiếp nhận được ở độ tuổi đầu tiên của cuộc đời này không chỉ khơi dậy ở trẻ những cảm xúc chân thực đầu tiên với âm nhạc mà còn sẽ được giữ mãi trong tâm hồn trẻ suốt cả cuộc đời. Âm nhạc có sức lay động tâm hồn mạnh mẽ, không có gì có thể đánh thức tình cảm con người bằng âm nhạc. Có thể nói giáo dục âm nhạc là một trong những con đường hoàn thiện đạo đức, trí tuệ, thẩm mĩ và thể lực cho trẻ. Nhận thức được vai trò của giáo dục âm nhạc đối với trẻ nên trong những năm qua Phòng giáo dục và Đào tạo tổ chức chuyên đề giáo dục âm nhạc cho giáo viên về kỹ năng tổ chức hoạt động, trường chúng tôi cũng đã rất quan tâm tới việc giáo dục âm nhạc cho trẻ, qua thực hiện chuyên đề giáo dục âm nhạc hàng năm cho giáo viên dự - rút kinh nghiệm. Tuy nhiên kết quả đạt được trên trẻ chưa cao; trẻ chưa mạnh dạn hát, múa, tham gia văn nghệ vào các ngày lễ, chưa thể hiện rõ cảm xúc khi nghe nhạc, khả năng hát chưa đúng nhạc, chưa chính xác lời, Đối với trẻ vùng dân tộc thiểu số việc tiếp thu tiếng Việt một số trẻ còn gặp khó khăn, việc cảm thụ âm nhạc và hiểu ý nghĩa của bài hát ở trẻ còn nhiều hạn chế. Vậy chúng ta sẽ dạy trẻ điều gì? Dạy như thế nào? Bằng những hình thức nào? Qua đó để trẻ có thể học tốt môn giáo dục âm nhạc. Năm nay tôi được phân công dạy lớp Lá 2, 100% là các cháu dân tộc thiểu số. Tôi rất có tâm huyết với nghề và thật sự yêu trẻ, tôi mong muốn truyền đạt thật nhiều kiến thức cho trẻ, giúp trẻ phát triển hết khả năng vốn có và mong muốn âm nhạc luôn là cầu nối về ngôn ngữ cho tôi và trẻ và âm nhạc sẽ làm cho tất cả các trẻ đều hứng thú khi được tham gia vào các hoạt động âm nhạc. Chính vì lí do đó mà tôi mạnh dạn chọn đề tài “Một số giải pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi vùng dân tộc thiểu số học tốt môn giáo dục âm nhạc. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài. Nhằm giúp trẻ 5- 6 tuổi lớp Lá 2 vùng dân tộc thiểu số học tốt môn giáo dục âm nhạc. Trẻ tích cực và hứng thú khi được tham gia các hoạt động âm nhạc như hát, múa, vận động theo nhạc, chơi trò chơi âm nhạc hay khi tham gia văn nghệ vào các ngày hội, ngày lễ được tổ chức tại trường như ngày hội “Bé đến trường”, “Vui hội trăng rằm”, “Chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam”, Trẻ phát triển vốn từ và ngôn ngữ phong phú đa dạng Hát đúng giai điệu bài hát, thuộc nhiều bài hát phù hợp với độ tuổi Biết thể hiện cảm xúc mạnh mẽ khi nghe, xem các tác phẩm âm nhạc. Mạnh dạn tự tin và có phong cách tham gia biểu diễn trên sân khấu. Phát triển tình cảm thẩm mĩ, yêu cái đẹp và biết tạo ra cái đẹp, hoàn thiện nhân cách trẻ để trẻ vững bước vào con đường tương lai tiếp theo. 3. Đối tượng nghiên cứu. Một số giải pháp sư phạm giúp trẻ 5 - 6 tuổi vùng dân tộc thiểu số học tốt môn giáo dục âm nhạc 4. Giới hạn của đề tài. Trẻ 5- 6 tuổi lớp Lá 2 phân hiệu Buôn Drai, trường Mầm non Ea Tung – Xã Ea Na – Huyện Krông Ana – Tỉnh Dak Lak 5. Phương pháp nghiên cứu a) Phương pháp nghiên cứu cơ sở lý luận. Phương pháp phân tích - tổng hợp tài liệu Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập.. b) Phương pháp thực tiễn Phương pháp điều tra. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động Phương pháp khảo nghiệm c) Phương pháp thống kê toán học. II. Phần nội dung 1. Cơ sở lý luận Âm nhạc là bộ môn nghệ thuật dùng âm thanh để diễn tả tâm tư, tình cảm hạnh phúc, khát khao tình yêu và cuộc sống của con người. Âm nhạc có khả năng biểu hiện những khía cạnh khác nhau của cuộc sống, có thể tạo cho con người những cảm xúc mãnh liệt, những sắc thái tình cảm tinh tế nhiều màu sắc hay từ một tâm trạng này sang một tâm trạng khác.Và giáo dục âm nhạc là hoạt động nghệ thuật có tác dụng giáo dục thẩm mỹ, tạo ra đời sống văn hóa lành mạnh, góp phần phát triển trí tuệ và thể chất cho trẻ. Trẻ mầm non là lứa tuổi học thông qua chơi, chơi thông qua học. ở trẻ 5- 6 tuổi hầu như trẻ có khả năng tri giác trọn vẹn hình tượng âm nhạc cùng với những kinh nghiệm được tích lũy từ trước như nghe hát cùng đệm đàn, xem động tác điệu bộ. Trẻ có thể chuyển đổi điệu bộ theo âm điệu, biết kết hợp khăng khít giữa thời gian với âm nhạc, vận động phù hợp toàn thân với một trình tự tương đối phức tạp trong các điệu múa hay tái hiện một số tiết tấu khó. Trẻ có thể sử dụng nhạc cụ có bàn phím ở mức độ đơn giản, có nhu cầu hoạt động âm nhạc, biết thể hiện cảm xúc khi hát múa. Trẻ có ấn tượng sâu sắc khi nghe nhạc qua đài, xem băng đĩa, biết so sánh một vài thể loại âm nhạc về âm thanh, tính chất, lời ca. Ở độ tuổi này, năng khiếu âm nhạc đặc biệt xuất hiện nhiều hơn ở bất cứ lĩnh vực nào khác. Nhiều công trình nghiên cứu phát triển của trẻ đã xác định rằng, tiến hành việc giáo dục âm nhạc ở tuổi mẫu giáo sẽ thu được kết quả tốt. Bỏ qua giai đoạn này là một thiệt thòi lớn cho các cháu trong các lứa tuổi sau. Ngoài ra trẻ mẫu giáo lớn còn biết chuyển động nhịp nhàng theo tính chất của âm nhạc, thay đổi bước chuyển động theo điệu nhạc, từ tốc độ nhịp nhàng có thể chuyển sang tốc độ nhanh hoặc chậm, thực hiện được các động tác nhảy múa chuyển động từng đôi, thứ tự từng bước chân nhảy lên phía trước, nhảy gập đầu gối, đi nhịp nhàng, chạy nhẹ nhàng, nhảy mềm tại chỗ, tham gia vào các trò chơi âm nhạc, thể hiện các bài hát và các trò chơi dân gian mà không phải bắt chước nhau. Trẻ vận động theo vòng tròn, biết mở rộng, thu hẹp vòng tròn, vận động hàng ngang. Thực hiện đúng, đẹp, diễn cảm các động tác quy định, bước đầu nghĩ được các động tác riêng, phối hợp nhịp nhàng toàn thân với động tác tay và chân. Trẻ giai đoạn này đã sử dụng được các loại nhạc cụ đệm cho bài hát như đệm tiết tấu nhanh hay tiết tấu phối hợp hoặc thổi kèn các giai điệu đơn giản. Bên cạnh những đặc điểm về khả năng âm nhạc thì những đặc điểm tâm lí của trẻ cũng liên quan đến sự tiếp nhận âm nhạc của trẻ. Ở tuổi mẫu giáo, cảm xúc thẩm mỹ của trẻ phát triển khá nhanh, tâm hồn trẻ nhạy cảm, dễ xúc cảm với những hiện tượng và cảnh vật xung quanh. Vì vậy trẻ dễ nhận ra những vẻ đẹp và biết cảm thụ cái đẹp, thích học múa hát, học rất nhanh bằng cách bắt chước. Trẻ đến với nghệ thuật một cách tự nhiên và tác động của nghệ thuật đối với tuổi thơ rất mạnh mẽ. Những nét tâm lí đặc trưng của độ tuổi là tiền đề cho việc tiếp thu giáo dục âm nhạc. Âm nhạc đã đem lại cho trẻ một thế giới âm thanh nhiều màu sắc, gợi cho trẻ sự thú vị, hấp dẫn và sự hài hòa tinh tế, tạo điều kiện cho trẻ thể hiện chính bản thân mình. Ngoài ra trẻ mẫu giáo 5 -6 tuổi khi nghe nhạc còn hiểu được nội dung của tác phẩm âm nhạc, cảm nhận được sắc thái thể hiện trong âm nhạc, phân biệt được các âm thanh cao – thấp, dài – ngắn, âm sắc của nhạc cụ, nhận xét được giọng hát đúng hay sai của bạn mình. Chính vì vậy khi lựa cho nội dung nghe hát, dạy hát, vận động hay múa thì phải chú ý tới độ vừa sức cho trẻ. Với nghe hát nội dung nghe lời ca của tác phẩm phải dễ hiểu, gần gũi với trẻ và có tác dụng giáo dục về mọi mặt. Cần tổ chức cho trẻ nghe nhiều thể loại âm nhạc khác nhau như dân ca, nhạc cổ truyền, nhạc nhẹ, nhạc không lời, đặc biệt là những tác phẩm có nội dung phản ánh những vấn đề mà trẻ quan tâm. Còn đối với dạy trẻ hát thì cần lựa chọn các tác phẩm chứa đựng tính nhân đạo cao, đi sâu vào thế giới tình cảm của trẻ, có hình ảnh vừa sức với độ tuổi và nội dung tác phẩm là những vấn đề của trẻ quan tâm. Giáo dục âm nhạc được thực hiện bằng các phương pháp tích cực thể hiện rõ trong mối quan hệ không ngừng giữa nghe, nhìn, cảm xúc, trao đổi. Vấn đề là phải đưa trẻ đến với nghệ thuật, tạo cho trẻ cảm xúc, tạo các phương tiện giúp trẻ thực hiện nghệ thuật. Âm nhạc còn là một trong những phương tiện để trẻ giúp trẻ tham gia vào các hoạt động khác một cách hứng thú nhất, tích cực nhất và sáng tạo nhất. Ở lứa tuổi mẫu giáo nhu cầu về cái đẹp đang phát triển thì việc dạy âm nhạc cho trẻ mang ý nghĩa đặc biệt, nó có tác động mạnh mẽ về nhiều mặt đối với đời sống của trẻ về ngôn ngữ, tình cảm, suy nghĩ tưởng tượng cách sống tốt đẹp... Do đó âm nhạc mang lại cho trẻ là một hình thức giáo dục mang tính tích cực cao, có khả năng hình thành ở trẻ một tâm hồn giàu yêu thương, giàu mơ ước trong sáng và lành mạnh. 2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu Ưu điểm: Được sự quan tâm và chỉ đạo của Ban giám hiệu và tổ chuyên môn của trường, đã tổ chức chuyên đề âm nhạc cho giáo viên trong trường dự và rút kinh nghiệm. Triển khai modul bồi dưỡng thường xuyên hè về chuyên đề giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non. Trang bị cho giáo viên dụng cụ phục vụ cho hoạt động âm nhạc như đàn organ, máy hát, ti vi, các dụng cụ âm nhạc cho trẻ em như đàn, thanh gõ, trống lắc, xắc xô, quần áo biểu diễn, tổ chức các hoạt động âm nhạc cho trẻ tham gia qua các chủ đề. Lựa chọn được các bài hát phù hợp với độ tuổi. Một số giáo viên có năng khiếu làm được một số dụng cụ âm nhạc cho trẻ chơi như dàn trống bằng long sữa, đàn bằng chai nhựa, xốp, thanh gõ bằng vỏ dừa, quạt, nơ, Hạn chế: Hầu hết các cháu trẻ dân tộc thiểu số nên hạn chế về tiếng Viêt, trẻ phát âm chưa chuẩn và rõ chữ. Một số phụ huynh chưa quan tâm đến con em mình, nhất là cho trẻ tham gia các lớp năng khiếu. Bản thân sử dụng đàn còn hạn chế. Khảo sát đầu năm: STT Tổng số: 22 trẻ Mức độ đánh giá Phân loại khả năng của trẻ Trẻ đạt (Tỉ lệ %) Trẻ chưa đạt (Tỉ lệ %) Ghi chú 1 Trẻ mạnh dạn tự tin hát rõ ràng, chính xác. 8 trẻ 36,4% 14 trẻ 63,6% 2 Trẻ hiểu nội dung các tác phẩm âm nhạc, biết cảm thụ âm nhạc. 9 trẻ 41% 13 trẻ 59% 3 Trẻ vận động đúng đẹp theo đội hình, diễn cảm các động tác, phối hợp nhịp nhàng toàn thân với động tác tay và chân. 10 trẻ 45% 12 trẻ 55% 4 Khả năng nghe và phân biệt âm nhạc của trẻ. 7 trẻ 32% 15 trẻ 68% 3. Nội dung và hình thức của các giải pháp. a. Mục tiêu của giải pháp. Những giải pháp được sử dụng trong đề tài “ Một số giải pháp giúp trẻ 5 -6 tuổi dân tộc thiểu số học tốt môn giáo dục âm nhạc” nhằm mục đích đưa trẻ đến gần hơn với âm nhạc, trẻ cảm nhận cái đẹp của cuộc sống thông qua âm nhạc, cũng thông qua âm nhạc trẻ có thể hình thành được những đức tính tốt đẹp và hoàn thiện nhân cách cơ bản của trẻ và điều đặc biệt thông qua âm nhạc trẻ nói chuẩn tiếng Việt và phát triển vốn từ một cách mạch lạc, trẻ tự tin trong giao tiếp bằng ngôn ngữ phổ thông, qua đó phát triển toàn diện cho trẻ. b. Nội dung và cách thực hiện giải pháp. Giải pháp 1: Lựa chọn bài hát phù hợp với độ tuổi, với địa phương. Mỗi một độ tuổi khác nhau thì đặc điểm tâm sinh lí cũng khác nhau. Mỗi địa phương khác nhau sẽ chọn những bài hát khác nhau. Do đó việc lựa chọn bài hát để dạy, để nghe hát cũng đều khác nhau, kể cả trò chơi âm nhạc cũng vậy. Với trẻ 5 -6 tuổi vùng dân tộc thiểu số, trẻ hát một cách tình cảm không phải gắng sức, âm thanh mềm mại, nhẹ nhàng ở âm vực Rề – Đô, biết giữ hơi trước lúc bắt đầu hát hoặc giữa các đoạn nhạc. Hát lời hát rõ ràng, bắt đầu và kết thúc bài hát đúng lúc, bắt vào giai điệu một cách chính xác. Hát to dần, nhỏ dần với các tốc độ khác nhau một cách tự tin khi có nhạc đệm hoặc không có nhạc đệm cùng với người lớn. Hát đơn ca những bài hát quen thuộc. Chính vì vậy giáo viên cần hiểu biết về hướng lựa chọn bài hát có chất lượng nghệ thuật, phù hợp với tuổi, có tính nhân đạo, đi sâu vào thế giới của trẻ, phản ánh được những hứng thú của trẻ. Về lời ca: chọn các bài hát có nội dung giáo dục và theo từng chủ đề trong năm học, ngôn ngữ đơn giản dễ hiểu và những bài có hai lời. Ví dụ: như bài hát “Nhớ ơn Bác” - với giai điệu nhẹ nhàng, ngôn ngữ dễ hiểu và có nội dung giáo dục cao đó là lòng kính trọng với Bác Hồ kính yêu đồng thời cũng phù hợp với chủ đề “Quê hương - Đất nước - Bác Hồ”. Về âm nhạc: Bài hát có âm vực ở quảng 6 - quảng 8 thứ nhất. Ví dụ bài “Em yêu cây xanh” - chủ đề Bé yêu cây xanh. Về cấu trúc dài khoảng 12 - 20 nhịp. Bài hát “Chào ngày mới”. Về nội dung bài hát: Đó là những bài thể hiện tình cảm yêu thương, gần gũi, vui vẻ, đoàn kết, bài hát về môi trường xung quanh, sinh hoạt như bài “Em yêu cây xanh, Ngày vui đến trường, Chú ếch con, Việc lựa chọn bài hát rất quan trọng trong việc giúp trẻ cảm nhận được âm nhạc tốt hơn. Giáo viên lựa chọn vừa sức của trẻ thì trẻ sẽ hứng thú và nhanh nhớ lời, còn lựa chọn không hợp lí có thể cao hơn hoặc thấp hơn so với độ tuổi sẽ làm giảm đi sự hứng thú của trẻ, trẻ sẽ chán và có khi còn phải gắng sức để hát, để thể hiện theo yêu cầu của cô nếu như bài hát quá cao đối với trẻ. Giải pháp 2: Tạo môi trường âm nhạc trong lớp để kích thích trẻ tích cực tham gia hoạt động âm nhạc. Do đặc điểm của lứa tuổi mầm non là chủ yếu tư duy trực quan, cho nên để tổ chức được các hoạt động âm nhạc thành công thì việc sắp xếp, tạo môi trường sặc sỡ hấp dẫn sẽ lôi cuốn trẻ tạo cho trẻ hứng thú muốn tham gia hoạt động là rất cần thiết. Vì vậy giáo viên cố gắng tạo nhiều đồ dùng, đồ chơi đẹp, hấp dẫn xung quanh lớp như đàn, thanh gõ, dàn trống, trống lắc, để thu hút trẻ vào góc chơi và thể hiện được khả năng âm nhạc của mình. Trẻ có thể làm quen, ôn luyện, củng cố và vận dụng phát triển những kỹ năng âm nhạc qua các trò chơi và hoạt động sáng tạo làm phát triển khả năng sáng tạo của trẻ. Do đó cần chú ý tận dụng diện tích phòng học, góc âm nhạc một cách phù hợp và chú ý bố trí, sắp xếp các dụng cụ, đồ dù ... đi cảm giác xa bố mẹ. Cụ thể là các bài hát như “Vui đến trường”, “Cô giáo như mẹ hiền”. Để khởi động một ngày mới cho trẻ thì lúc nào cũng là trẻ tập thể dục sáng. Một chút nhạc cho trẻ trong quá trình đi, chạy, tập các động tác là rất quan trọng, nó kích thích trẻ vui vẻ, tự tin hơn khi thực hiện các động tác cùng cô. Đồng thời, khi tập với nhạc trẻ cảm nhận được nhịp điệu của bài hát, những bài hát dành cho trẻ tập thể dục thường là nhạc vui có tiết tấu nhanh, mạnh. Cụ thể như: “Tập thể dục buổi sáng”, “Hòa bình cho bé”. Không những thế trong các hoạt động ngoài trời; hoạt động góc hay hoạt động có chủ đích khác; có thêm một chút nhạc, trẻ được hát, được vận động theo nhạc sẽ kích thích trẻ tích cực hơn để tiếp tục hoạt động, nếu không có âm nhạc hoạt động học trở nên khô khan và buồn không đúng với tâm sinh lý trẻ là “Học mà chơi, chơi mà học”. Nhưng cũng đồng thời nhờ đó mà trẻ được tiếp xúc với âm nhạc nhiều hơn, rèn luyện được các kỹ năng cũ đã học như hát thuộc lời, hát đúng giai điệu, Dần dần khả năng âm nhạc của trẻ cũng được nâng cao. Ví dụ: Khi cho trẻ ra hoạt động ngoài trời khám phá vườn cổ tích, giáo viên cho trẻ hát bài “Ra vườn hoa em chơi” – vừa kích thích trẻ hứng khởi hơn khi được ra sân, và cũng là giáo dục trẻ khi vào vườn cổ tích của trường không được bứt hoa bẻ cành, Đồng thời, qua việc hát đó trẻ thuộc lời bài hát hơn, cảm nhận được niềm vui ở trong giai điệu của bài hát. Hay ở hoạt động chiều, giáo viên cần cho trẻ được thể hiện khả năng âm nhạc của mình, đó là tạo cơ hội cho trẻ được nghe nhạc, nghe hát, được vận động với nhạc theo ý muốn của mình, hay tổ chức cho trẻ chơi một trò chơi âm nhạc. Đây chính là lúc giáo viên củng cố lại các bài hát, múa, trò chơi âm nhạc trẻ đã được học, trẻ được ôn luyện trẻ sẽ hát đúng lời hơn, múa dẻo đẹp hơn và chơi trò chơi thành thạo hơn, Giáo viên không gò bó trẻ và có khích lệ tích cực đến trẻ, có cổ vũ trẻ kịp thời khi trẻ có ý thức sáng tạo không những trong âm nhạc mà ở tất cả các hoạt động khác. Chính những quan tâm nhỏ đó của cô giáo sẽ giúp trẻ tự tin học hỏi và lĩnh hội được nhiều kiến thức hơn trong đó có âm nhạc. Âm nhạc không chỉ đến với trẻ thông qua các giờ học, mà ngay cả trong giờ ăn, giờ ngủ cũng cần mang âm nhạc đến cho trẻ. Những giai điệu nhẹ nhàng, những câu hát ru của các vùng miền sẽ là phương tiện rất hữu hiệu giúp trẻ sớm đi vào giấc ngủ ngon. Những giai điệu dân ca, bài hát tiết tấu nhẹ nhàng như lời ru của mẹ nên trẻ yên tâm và sớm đi vào giấc ngủ. Âm nhạc luôn luôn gần gũi với trẻ và trẻ sẽ cảm nhận nó một cách tự nhiên không cần giáo viên phải ép buộc trẻ. Giải pháp 5: Giáo dục âm nhạc qua các ngày hội ngày lễ. Trẻ mầm non và trẻ 5 -6 tuổi vùng dân tộc thiểu số, giáo viên cần tạo mọi cơ hội cho trẻ được tiếp xúc và học những điều tốt đẹp nhất để giúp trẻ hoàn thiện bản thân và phát triển một cách toàn diện, trẻ mạnh dạn tham gia các hoạt động cùng các bạn, trẻ tự tin giao tiếp thông qua âm nhạc. Qua các ngày hội ngày lễ của trường, của ngành giáo viên tạo cơ hội cho trẻ được tham gia biểu diễn văn nghệ như “Ngày hội bé đến trường”, “Vui hội trăng rằm”, “Bé với an toàn giao thông” hay “Chào mừng ngày nhà giáo, ngày 22/12, ”. Trẻ được mặc quần áo đẹp, trang điểm đẹp, được các bạn cổ vũ, sẽ hình thành dần cho trẻ sự tự tin thể hiện mình trước đám đông. Ngoài ra các ngày hội, ngày lễ cô giáo biểu diễn cho trẻ xem trẻ cũng sẽ thích được cổ vũ cho cô của mình, thể hiện điệu bộ theo giai điệu bài hát. Qua các tiết mục văn nghệ, trẻ nghe xem, cảm nhận giai điệu, lời ca và thể hiện cảm xúc của mình, từ đó trẻ yêu âm nhạc hơn, thích xem và mong muốn được tham gia giống bạn. Giải pháp 6: Âm nhạc qua hoạt động dạo chơi, tham quan. Trẻ nhỏ rất thích khám phá điều mới lạ và do điều kiện kinh tế khó khăn nên việc cho con đi chơi đi tham quan của các cháu vùng dân tộc thiểu số rất ít và hầu như không có, vì thế khi đi học các cô cho trẻ đi dạo chơi, tham quan qua đó các buổi dạo chơi tham quan là cơ hội cho trẻ thỏa mãn nhu cầu khám phá của mình. Qua các buổi dạo chơi tham quan này giáo viên cũng cần mang âm nhạc đến với trẻ. Cho trẻ cùng hát tập thể khi ngồi trên xe ô tô trong chuyến tham quan xa vừa tạo không khí vui tươi; hứng khởi cho trẻ khi được đi chơi xa đồng thời cũng là cơ hội để chúng ta ôn lại lời bài hát cho trẻ và giúp trẻ cảm nhận chính xác hơn giai điệu của bài hát qua việc kết hợp vỗ theo các loại tiết tấu khác nhau; hay tổ chức các trò chơi âm nhạc để trẻ ôn lại các bài hát, kĩ năng trẻ đã được học. Ví dụ: Tổ chức cho trẻ chơi trong lúc nghỉ giải lao như “Nghe hát tìm đồ vật”, “Tiếng hát ở đâu?”. Việc tạo cơ hội cho trẻ được tiếp xúc và cảm nhận âm nhạc ở mọi lúc, mọi nơi là điều rất cần thiết. Trẻ nghe nhiều, tai nghe của trẻ sẽ phát triển và cảm nhận chính xác hơn giai điệu để từ đó hát đúng lời, đúng giai điệu và hay hơn, tự tin thể hiện trước đám đông nhiều hơn. Giải pháp 7: Sử dụng các đồ dùng, dụng cụ âm nhạc, trang phục biểu diễn. Giáo viên tuy không phải là nghệ sĩ biểu diễn nhưng tiếng đàn, giọng hát chuẩn xác, diễn cảm kết hợp động tác, điệu bộ phù hợp với trẻ mang lại cho trẻ niềm vui sướng thán phục. Giáo viên cần nghiên cứu tìm tòi cách thể hiện sáng tạo, trình bày tác phẩm dưới nhiều hình thức khác nhau để thu hút sự tập trung, chú ý của trẻ, lôi cuốn trẻ mong muốn được tự thể hiện mình. Trẻ mẫu giáo là giai đoạn trẻ rất nhạy cảm, dễ cảm xúc với những sự vật, sự việc xung quanh. Do đó, việc tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ phải tự nhiên và lôi cuốn. Sử dụng đàn organ hay các dụng cụ âm nhạc khác và kết hợp với điệu bộ trong quá trình dạy cho trẻ rất quan trọng, một hoạt động âm nhạc có sử dụng nhạc cụ chắc chắn cháu sẽ hứng thú, tích cực và cảm nhận âm nhạc được tốt hơn là những giờ giáo viên dạy chay. Chính vì vậy mà giáo viên cần biết sử dụng đàn hay sử dụng nhạc đệm không lời, dùng đàn để lôi cuốn tổ chức tất cả các nội dung của hoạt động âm nhạc như dạy hát, nghe hát hay chơi trò chơi âm nhạc. Cụ thể, giáo viên đàn hoặc cho nghe giai điệu một số bài hát đã học cho trẻ đoán tên bài hát, hay đánh đàn cho trẻ hát theo nhạc, rồi cô hát kết hợp đánh đàn cho trẻ nghe, Trẻ sẽ rất hứng thú và thích được tham gia, rồi giáo viên có thể sử dụng nhạc beat ( nhạc không lời) để dạy cho trẻ qua trình chiếu màn hình ti vi hay PowerPoint. Ngoài ra, dụng cụ âm nhạc cho trẻ cần sử dụng hiệu quả và linh hoạt như cho trẻ sử dụng mô phỏng dụng cụ âm nhạc khi ta tổ chức cho trẻ biểu diễn, thi đua tổ nào biểu diễn hay hơn. Khả năng âm nhạc của giáo viên tốt thì sẽ dễ giúp trẻ hứng thú và hòa cùng cô nhanh hơn. Tuy nhiên khi khả năng của mình chỉ ở mức độ là khá, trung bình thì việc biết sử dụng đồ dùng, dụng cụ thành thạo và hiệu quả cũng giúp giáo viên phát triển khả năng âm nhạc của trẻ bằng cách thu hút trẻ hứng thú tham gia vào các hoạt động cô tổ chức. Trẻ em rất thích điều mới lạ, thích cái đẹp. đặc biệt là các cháu dân tộc thiểu số đối với các cháu cái gì cũng mới mẻ, cũng lạ mắt và đều đẹp cả. Nên việc trẻ được mặc những trang phục không giống đồ mình mặc hàng ngày hay những trang phục màu sắc đẹp trẻ rất thích. Không nhất thiết là trong các ngày hội ngày lễ chúng ta mới tạo cho trẻ đẹp và mới lạ mà ngay trong các giờ âm nhạc hàng ngày giáo viên cũng cần tạo cảm giác mới lạ cho trẻ qua các trang phục phù hợp với nội dung bài hát. Ví dụ: Khi dạy cho trẻ hát các bài dân ca thì giáo viên có thể cho trẻ được mặc những trang phục mang âm hưởng dân ca khác với đồ của bé thì chắc chắn bé sẽ vui hơn, thích hơn và học tốt hơn. Hát múa các bài về tây nguyên được mặc trang phục của vùng miền đó trẻ cũng sẽ thích thú hơn. Mỗi chúng ta nói chung và trẻ em nói riêng được mặc đẹp, diện đẹp sẽ làm cho chúng ta tự tin hơn để thể hiện mình trước đám đông. Do đó, để trẻ yêu âm nhạc, hứng thú học âm nhạc thì ngoài phương pháp linh hoạt thì việc giáo viên kết hợp cho trẻ được sử dụng trang phục trong quá trình tham gia hoạt động cũng góp phần cho hoạt động sôi nổi, đạt kết quả hơn. Giải pháp 8: Thực hiện tốt công tác tuyên truyền với phụ huynh:"Gia đình là môi trường giáo dục đầu tiên của trẻ". Gia đình là nơi có điều kiện để hiểu trẻ sớm nhất, toàn diện nhất “cái chung” bên cạnh “cái riêng” trong đặc điểm của trẻ. Thông qua việc chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục của các thành viên gia đình trong sự tương tác với nhau và với “Thế giới bên ngoài gia đình”, gia đình là môi trường giáo dục có ảnh hưởng sớm nhất, mạnh mẽ nhất, mang tính quyết định nhất tới sự hình thành và phát triển nhân cách đầu tiên của trẻ, điều đó được thể hiện thông qua các hình thức: Giáo dục trực tiếp, giáo dục gián tiếp. Mặt khác trong khoảng thời gian trẻ ở trường giáo viên là người luôn bên cạnh trẻ, hiểu được những tâm tư tình cảm của trẻ, do đó mà giáo viên luôn muốn các con trong lớp mình có thêm vốn âm nhạc. Cho nên tôi thường xuyên thông báo ,trao đổi với phụ huynh về những trẻ có khả năng âm nhạc để gia đình có hướng bồi dưỡng thêm cho trẻ ở nhà, tuyên truyền với các bậc phụ huynh mua băng đĩa nhạc có các bài hát mầm non thuộc chủ đề, chủ điểm để các con được luyện tập ở nhà. Vào các dịp lễ hội nhà trường tổ chức hội diễn văn nghệ, qua đó trẻ sẽ được rèn luyện những kỹ năng ca hát, kỹ năng biểu diễn bài hát theo nhạc đệm và làm quen với các trang phục khi biểu diễn. Đây cũng là dịp để gia đình và nhà trường quan tâm đối với trẻ. Từ đó giúp trẻ mạnh dạn, tự tin, mang đến cho trẻ tuổi thơ hồn nhiên, trong sáng đầy ắp tiếng cười. Mặt khác nhằm kích thích thích hứng thú say mê với âm nhạc thì rất cần phụ huynh giúp đỡ hỗ trợ về mặt tinh thần như góp đồ dùng, đồ chơi giảng dạy hoặc mang đến cho các cô những nguyên vật liệu mở như lon bia, hộp sữa, chai nhựa, quần áo cũ, dụng cụ hoá trang Để cô và trẻ có thể tự tạo ra những nhạc cụ, đạo cụ hoá trang nhằm tăng thêm sự hứng thú cho trẻ khi tham gia hoạt động âm nhạc. Như vậy việc phối kết hợp giữa phụ huynh và nhà trường sẽ tạo điều kiện cho trẻ phát huy những tài năng, năng khiếu âm nhạc. c. Mối quan hệ giữa các giải pháp Trong các biện pháp nêu trên tuy khác nhau về mặt nội dung và hình thức tuy nhiên để thực hiện được các giải pháp, biện pháp nhằm giúp trẻ phát triển và học tốt môn giáo dục âm nhạc, để đem lại kết quả một cách tốt nhất và hoàn thiện nhất ta cần hiểu được mối quan hệ giữa các biện pháp, giải pháp tôi nghĩ rằng đó là một mối quan hệ cộng hưởng, tồn tại cùng nhau và liên kết xuyên suốt với nhau biện pháp này thực hiện thì biện pháp sau sẽ hỗ trợ cho biện pháp đầu tiên chúng liên kết thành một thể thống nhất tồn tại trong hoạt động hằng ngày và đều đem đến một ý nghĩa to lớn nhất đó là hình thành cho trẻ được đức tính tốt và học tốt hơn môn giáo dục âm nhạc trong con người mới của trẻ. Với biện pháp lựa chọn bài hát phù hợp với độ tuổi, với đia phương là biện pháp tiền đề cũng là then chốt bởi khi chúng ta lựa chọn bài hát phù hợp với độ tuổi với chủ đề với địa phương nơi trẻ sinh sống thì hiệu quả mang đến sẽ rất cao, những biện phác tạo môi trường kích thích trẻ tích cực tham gia âm nhạc, hay hoạt động âm nhạc có chủ đích, hoạt động âm nhạc ở mọi lúc, mọi nơi, giáo dục âm nhạc qua các ngày hội ngày lễ và giáo dục âm nhạc qua hoạt động dạo chơi tham quan, tuyên truyền đến phụ huynh. Với những giải pháp này hỗ trợ và tương tác lẫn nhau mang đến hiệu quả trong giáo dục âm nhạc d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu. Qua một năm thực hiện nghiên cứu đề tài “Một số giải pháp giúp trẻ 5 – 6 tuổi vùng dân tộc thiểu số học tốt môn giáo dục âm nhạc. Tôi thấy lớp tôi có sự thay đổi rõ rệt về chất lượng học tập môn giáo dục âm nhạc. Bảng số liệu kết quả ( so sánh): STT Phân loại khả năng Mức độ đánh giá Đầu năm Cuối năm Trẻ đạt Tỉ lệ % Trẻ chưa đạt Tỉ lệ % Trẻ đạt Tỉ lệ % Không đạt 1 Trẻ mạnh dạn, tự tin hát rõ ràng, chính xác. 8 trẻ 36,4% 14 trẻ 63,6% 20 trẻ 91% 2 trẻ 9% 2 Trẻ hiểu nội dung các tác phẩm âm nhạc, biết cảm thụ âm nhạc. 9 trẻ 41% 13 trẻ 59% 21 trẻ 95% 1 trẻ 5% 3 Trẻ vận động đúng đẹp theo đội hình, diễn cảm các động tác, phối hợp nhịp nhàng toàn thân với động tác tay và chân. 10 trẻ 45% 12 trẻ 55% 20 trẻ 91% 2 trẻ 9% 4 Khả năng nghe và phân biệt âm nhạc của trẻ. 7trẻ 32% 15 trẻ 68% 20 trẻ 91% 2 trẻ 9% Đã tổ chức và tham gia biểu diễn trong các ngày hội ngày lễ: Ngày hội bé vui đến trường, tết Trung thu, ngày 20/11,..., hằng năm Đã tổ chức thao giảng lồng ghép giáo dục âm nhạc theo biện pháp nêu trên có hiệu quả. Từ đó có phong trào và sưu tầm, tạo môi trường cho trẻ tham gia vào hoạt động âm nhạc, đặc biệt hơn là đã nhận được sự ủng hộ rất nhiệt tình của phụ huynh. Phụ huynh đã tham gia cùng nhà trường động viên, giúp đỡ trẻ trong các hội thi, thao giảng, các ngày hội, ngày lễ,... Phụ huynh rất phấn khởi và yên tâm khi thấy con em mình mạnh dạn, tự tin và có phong cách biểu diễn âm nhạc. III. Phần kết luận, kiến nghị 1. Kết luận Âm nhạc là phương tiện giúp trẻ phát triển toàn diện. Tuy nhiên, để phát huy tối đa vai trò của âm nhạc trong quá trình phát triển toàn diện của trẻ và nhất là trẻ 5- 6 tuổi vùng dân tộc thiểu số, bản thân sẽ chú ý kết hợp các phương pháp, biện pháp với nhau một cách linh hoạt trong việc tổ chức các hoạt động âm nhạc cho trẻ giúp trẻ hứng thú, nâng cao được khả năng âm nhạc cho trẻ - hát đúng giai điệu, thể hiện cảm xúc khi được tiếp xúc với âm nhạc. Chính vì vậy, tạo hứng thú cho trẻ, giúp trẻ phát huy được năng khiếu và khả năng âm nhạc của mình là một vấn đề rất quan trọng và cần thiết, điều này không phải là việc làm đơn giản mà các nhà giáo dục cần có sự đầu tư suy nghĩ tìm tòi, cần phải dành thời gian cho việc học cách sử dụng các dụng cụ âm nhạc thành thạo. Một điều quan trọng nữa là cần tạo điều kiện để trẻ được thể hiện khả năng năng khiếu biểu diễn có phong cách của trẻ trên sân khấu hoặc trước đám đông, trẻ phát triển vốn từ và giao tiếp mạch lạc, tự tin thông qua âm nhạc. 2. Kiến nghị. Đối với nhà trường: Trang bị thêm trang phục biểu diễn văn nghệ phù hợp với âm hưởng vùng miền, chủ đề. Mua bổ sung một số dụng cụ âm nhạc cho trẻ, loại băng đĩa bài hát với nhiều thể loại của mọi vùng miền phù hợp với trẻ. Phòng giáo dục và đào tạo: Thường xuyên tôt chức nhiều tiết chuyên đề âm nhạc giữa các trường giao lưu tham gia và học hỏi, trao đổi lẫn nhau. Trên đây là một số biện pháp và những kinh nghiệm dạy tốt môn giáo dục âm nhạc mà bản thân tôi đã tìm tòi nghiên cứu và đưa vào áp dụng trong việc giảng dạy của lớp tôi đã đạt hiệu quả cao. Kính mong Hội đồng khoa học bổ sung để tôi có thêm kinh nghiệm, nâng cao chất lượng, chuyên môn./. Krông Ana, ngày 20 tháng 3 năm 2017 Người viết Nguyễn Thị Thủy NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................ CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN TÀI LIỆU THAM KHẢO STT Tên tài liệu Nhà xuất bản Năm sản suất 1 Bồi dưỡng thường xuyên chu kì 2004- 2007(Quyển 2, bài 12) Hà Nội 2005 2 Hướng dẫn thực hiện chương trình GDMN Mẫu giáo lớn 5 - 6 tuổi Giáo dục 2005 3 Tuyển chọn trò chơi, bài hát, thơ ca, truyện, câu đố theo chủ đề Bản đồ 2006 4 Tạp chí Giáo dục Mầm non 5 Tài liệu Bậc học Mầm non 2012
File đính kèm:
- sang_kien_kinh_nghiem_mot_so_giai_phap_giup_tre_5_6_tuoi_vun.doc