Phát triển du lịch tâm linh ở An Giang hiện nay

An Giang University Journal of Science – 2017, Vol. 16 (4), 86 – 96 
PHÁT TRIỂN DU LỊCH TÂM LINH Ở AN GIANG HIỆN NAY 
Võ Văn Thắng1, Mai Thị Minh Thuy1, Trần Xuân Hải2, Nguyễn Thị Ngọc Thơ1 
1Trường Đại học An Giang 
2UBKT Thành phố Châu Đốc, An Giang 
Thông tin chung: ABSTRACT 
Ngày nhận bài: 01/07/2017 
Ngày nhận kết quả bình duyệt: Based on the clarification of the concepts of spiritual tourism and its 
22/07/2017 characteristics, the authors have focused on defining potentialities, activities 
Ngày chấp nhận đăng: 08/2017 and products of unique spiritual tourism in An Giang province through the 
Title: specifically cultural geography, diversed religions and beliefs of the province in 
The development of spiritual the Mekong Delta area. Also, the authors analyze the status of spiritual tourism 
tourism in An Giang province activities by different ways, then propose some basic solutions to develop this 
Keywords: type of tourism that is considered the current potential development of An 
Spiritual tourism, religions, Giang. 
beliefs, festivals 
Từ khóa: TÓM TẮT 
Du lịch tâm linh, tôn giáo, Trên cơ sở làm rõ khái niệm du lịch tâm linh và đặc trưng của nó, nhóm tác giả 
tín ngưỡng, lễ hội 
 tập trung làm rõ tiềm năng, hoạt động và sản phẩm du lịch tâm linh độc đáo ở 
 An Giang với đặc thù địa văn hóa của một tỉnh đa dạng nhất về tôn giáo, tín 
 ngưỡng ở Đồng bằng sông Cửu Long, đồng thời nhóm tác giả cũng phân tích 
 thực trạng của hoạt động loại hình du lịch tâm linh từ nhiều góc độ khác nhau, 
 qua đó, đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm phát triển loại hình du lịch này 
 như là một thế mạnh của An Giang hiện nay. 
ĐẶT VẤN ĐỀ đó, đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển du 
An Giang được biết đến là một tỉnh đa dân tộc, đa lịch tâm linh ở An Giang hiện nay. 
tôn giáo. Có thể nói, An Giang là tỉnh có văn hóa 1. DU LỊCH TÂM LINH – QUAN NIỆM VÀ 
tín ngưỡng đa dạng và phong phú nhất khu vực ĐẶC TRƯNG CỦA NÓ 
Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Điều này Khái niệm Du lịch tâm linh đến nay vẫn còn nhiều 
được minh chứng cụ thể bằng các hình thức và cơ ý kiến khác nhau không chỉ ở Việt Nam mà cả 
sở thờ tự của các tín ngưỡng tôn giáo đã và đang trên thế giới. Theo IGI Global (USA), du lịch tâm 
tồn tại trên mảnh đất này. Chính vì vậy, loại hình linh là một trong những loại hình du lịch văn hoá 
du lịch tâm linh có thể được xem là loại hình du đang phát triển vì hiện nay con người đang có nhu 
lịch có thế mạnh của An Giang. Tuy vậy, thời cầu phát triển tinh thần và khám phá ra những cái 
gian qua, loại hình này chưa được phát triển mới của các nền văn hoá khác (IGI Global, 2017). 
mạnh, chưa được phát huy thế mạnh tiềm năng Trong năm 2007, du lịch tâm linh được UNWTO 
của nó. Trong bài viết này, tác giả khái quát tiềm (2017) đánh giá là phân khúc phát triển nhanh 
năng du lịch tâm linh cũng như xác định sản phẩm nhất, mặc dù không dễ xác định phân khúc. Trên 
du lịch tâm linh đặc trưng của tỉnh An Giang; qua thực tế, du lịch tâm linh dựa trên nhiều động cơ 
 86 
An Giang University Journal of Science – 2017, Vol. 16 (4), 86 – 96 
khác nhau, từ du lịch tôn giáo truyền thống đến đích của các hoạt động tâm linh như hành hương, 
liệu pháp y học thay thế đến đắm chìm vào tự thực hành các nghi thức tôn giáo tín ngưỡng ở các 
nhiên. (Tổ chức Du lịch Thế giới viết tắt là cơ sở thờ tự là nhằm giúp con người loại bỏ 
UNWTO - World Tourism Organization - là một những tạp niệm, giữ tâm thanh tịnh và tìm kiếm 
cơ quan của Liên Hiệp Quốc nắm bắt mọi vấn đề sự an lạc trong tinh thần. Ngoài ra, việc viếng 
liên quan đến du lịch trên toàn thế giới; là cơ quan thăm các cơ sở thờ tự còn giúp khách du lịch tâm 
chịu trách nhiệm cho việc thúc đẩy du lịch có linh tăng thêm nhận thức và đức tin đối với thần 
trách nhiệm, bền vững và có thể tiếp cận. linh. Từ đó, con người tin rằng, họ sẽ nhận được 
UNWTO biên soạn xếp hạng của Tổ chức Du lịch sự che chở, bảo trợ của các đấng siêu nhiên và đạt 
(Global Code of Ethics for Tourism), có thành được những ước nguyện về nhu cầu tâm linh cũng 
viên gồm 156 quốc gia, 6 tổ chức và hơn 450 liên như nhu cầu trong đời sống thế tục. Điều này có 
kết và có trụ sở tại Madrid, Tây Ban Nha). tác động tích cực đến đời sống tinh thần của con 
Theo chúng tôi, du lịch tâm linh là loại hình du người, giúp họ dễ dàng lấy lại sự thăng bằng và 
lịch văn hóa, lấy yếu tố văn hóa tâm linh vừa làm cảm nhận được sự bình an trong cuộc sống. Về 
cơ sở vừa làm mục tiêu nhằm thỏa mãn nhu. cầu mặt ý nghĩa và mục đích hướng tới, khó có loại 
tâm linh của con người trong đời sống tinh thần. hình du lịch nào có thể đáp ứng được nhu cầu tâm 
Với cách tiếp cận này, du lịch tâm linh tập trung linh của con người như du lịch tâm linh. Chính vì 
khai thác những yếu tố văn hóa tâm linh trong quá vậy, nó đã tạo cho du lịch tâm linh một sức mạnh 
trình diễn ra các hoạt động du lịch, dựa vào những vượt trội. 
giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể gắn với lịch Du lịch tâm linh gắn liền với nhiều hoạt động du 
sử hình thành nhận thức của con người về thế lịch đặc thù, gồm hai dạng: 
giới, những giá trị về đức tin, tôn giáo, tín ngưỡng Thứ nhất, du lịch để hành hương đến các cơ sở 
và những giá trị tinh thần đặc biệt khác. Theo đó, thờ tự, các thánh địa tôn giáo và thực hành các 
du lịch tâm linh mang lại những cảm xúc và trải nghi thức, nghi lễ, tham gia lễ hội của các tôn 
nghiệm thiêng liêng về tinh thần của con người giáo, Trên thế giới, có rất nhiều hoạt động hành 
trong khi du lịch (Nguyễn Văn Tuấn, 2013). hương tiêu biểu như: tín đồ Hồi giáo hành hương 
Như chúng ta biết, nhu cầu tâm linh là nhu cầu về Thánh địa Mecca (bắt buộc đối với một tín đồ 
không thể thiếu trong đời sống con người. Những Hồi giáo); tín đồ Ấn Độ giáo hành hương về các 
biểu hiện nổi bật của đời sống tâm linh được thể thánh địa tôn giáo của mình để làm lễ trước sông 
hiện qua niềm tin và việc thực hành niềm tin tôn Hằng linh thiêng,... Ngay ở Việt Nam, có thể kể ra 
giáo, tín ngưỡng của họ. Con người ngoài việc thể rất nhiều chuyến hành hương tiêu biểu như: hành 
hiện niềm tin và thực hành các nghi thức tôn giáo, hương về đền Hùng – Phú Thọ, chùa Hương – Hà 
tín ngưỡng thường xuyên tại nơi mình sinh sống, Nội, núi Bà Đen – Tây Ninh, viếng miếu và tham 
họ còn có nhu cầu hành hương đến các thánh địa dự lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam – An Giang,... 
tôn giáo, các cơ sở thờ tự để chiêm bái, cầu Những du khách của loại hình du lịch này còn tìm 
nguyện, gửi gắm niềm tin, thực hành nghi lễ thờ đến những địa điểm núi non huyền bí, nhiều màu 
phượng,... Bên cạnh đó, họ còn có nhu cầu tìm sắc tâm linh nhằm tìm kiếm những nơi thanh tịnh, 
hiểu về các tôn giáo, tín ngưỡng khác nhằm làm giúp họ thanh tu tạm thời để chiêm nghiệm và lấy 
giàu thêm sự hiểu biết văn hóa của bản thân. lại sự thăng bằng trong đời sống. 
Chính vì vậy, loại hình du lịch tâm linh (hay còn Thứ hai, du lịch tâm linh còn được biểu hiện 
gọi là du lịch tôn giáo, du lịch tín ngưỡng) ra đời. thông qua việc du khách đến tham quan và tìm 
Khác với các loại hình du lịch khác, ngoài những hiểu, nghiên cứu tôn giáo của người dị giáo. 
mục đích du lịch thuần túy như tham quan, nghỉ Những biểu hiện trong việc thực hành tôn giáo 
dưỡng, giải trí, du lịch tâm linh còn vì mục đích của một tôn giáo khác lạ cũng được xem là những 
thỏa mãn nhu cầu tâm linh của con người. Mục giá trị văn hóa đặc sắc có thể khơi dậy óc tò mò 
 87 
An Giang University Journal of Science – 2017, Vol. 16 (4), 86 – 96 
của con người. Sự hiểu biết về tôn giáo giúp con Đạo Xển (Đạo Tư) hay còn gọi là Đức Huỳnh 
người dễ dàng tìm hiểu về đời sống tinh thần cũng Giáo Chủ – Huỳnh Phú Sổ, người khai lập Phật 
như vật chất của tín đồ tôn giáo đó, qua đó giúp giáo Hòa Hảo, và còn nhiều ông Đạo tên tuổi 
con người càng nhích lại gần nhau. khác. 
2. TIỀM NĂNG, HOẠT ĐỘNG VÀ SẢN An Giang nổi tiếng là vùng đất mang đậm nét tâm 
 PHẨM DU LỊCH TÂM LINH ĐẶC linh, không có địa phương nào ở đây mà không có 
 TRƯNG Ở AN GIANG cơ sở thờ tự của một tôn giáo nào đó. Trong một 
2.1. Khái quát về tôn giáo, tín ngưỡng ở An gia đình, việc thờ 5 hoặc 7, thậm chí hơn 20 trang 
 Giang thờ (Tứ Ân Hiếu Nghĩa) là việc không lạ. Trong 
Với đặc thù địa văn hóa, An Giang là tỉnh đa dạng đời sống của người dân An Giang, tín ngưỡng tôn 
nhất về tôn giáo, tín ngưỡng ở ĐBSCL, bao gồm: giáo chiếm một vị trí vô cùng quan trọng. Mọi 
 việc trong đời sống dường như đều có sự hiện 
Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên thiên thần: phổ biến 
 diện của yếu tố tôn giáo, đều có những hoạt động 
nhất là thờ cúng Thổ Địa - Thần Tài, Táo Quân, 
 thể hiện sự “giao tiếp” của con người đối với các 
Thành Hoàng Bổn Cảnh, Sơn Thần, Bà Chúa Xứ, 
 đấng siêu nhiên. Tất cả các nghi lễ trong vòng đời 
Ngũ Hành (miếu). Ngoài ra, một số nơi còn thờ 
 của người dân An Giang đều có sự hiện diện của 
cúng Tổ tiên nhân loại (Cửu huyền trăm họ), 
 yếu tố tín ngưỡng, tôn giáo. Ngoài ra, việc thăm 
Ngọc Hoàng (Ông Thiên), Mẹ Phật Mẫu Diêu Trì 
 viếng các cơ sở thờ tự còn được thực hiện quanh 
(Bà), Cửu Thiên Huyền Nữ, Ông Tà, Hà Bá - 
 năm, tạo cho An Giang một màu sắc đậm nét văn 
Thuỷ Long, Bà Mẹ Sanh, v.v. 
 hóa tâm linh. 
Tín ngưỡng thờ cúng nhân thần: phổ biến nhất là 
 2.2. Các hoạt động du lịch tâm linh ở An 
thờ cúng Gia tiên, Quan Thánh Đế Quân, Ông 
 Giang 
Bổn, Bắc Đế trấn vũ, tổ nghề nghiệp, danh nhân - 
anh hùng dân tộc như Trần Văn Thành, Nguyễn Tương ứng với tiềm năng về du lịch tâm linh như 
Hữu Cảnh, Thoại Ngọc Hầu,... Ngoài ra, một số đã đề cập trên đây, hoạt động của du khách thuộc 
nơi còn thờ cúng liệt sĩ cách mạng, v.v. loại hình du lịch này ở An Giang gồm các hình 
 thức sau: 
Tôn giáo địa phương: phổ biến nhất là Phật giáo 
Hòa Hảo, đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa, đạo Cao Đài. Thứ nhất, du khách hành hương hoặc tham quan 
Ngoài ra, một số người dân còn tin theo các hệ tìm hiểu về các cơ sở thờ tự của các tín ngưỡng 
phái như Bửu Sơn Kỳ Hương, Huỳnh Đạo. tôn giáo. An Giang có hàng ngàn cơ sở thờ tự lớn 
 nhỏ với hàng trăm ngôi chùa của Phật giáo Bắc 
Tôn giáo thế giới: Phật giáo Bắc Tông, Phật giáo 
 Tông, trong đó có một số chùa nổi tiếng được 
Nam Tông (Phật giáo nguyên thủy hay Phật giáo 
 công nhận là di tích cấp quốc gia như chùa Tây 
Theravada), Thiên Chúa giáo, Tin lành, Hồi 
 An, Chùa Hang (chùa Phước Điền) – Châu Đốc, 
giáo,... [Lý Tùng Hiếu, 2012, 25 – 40]. 
 chùa Tam Bửu, chùa Phi Lai – Tri Tôn, chùa 
Đối với mỗi tôn giáo – tín ngưỡng, các cơ sở thờ Giồng Thành – Tân Châu, chùa Hòa Thạnh – Tịnh 
tự không chỉ thể hiện giá trị tâm linh mà còn là Biên, Nam Linh Sơn Tự – Thoại Sơn,; Thánh 
những giá trị văn hóa đặc sắc thông qua lối kiến địa của Phật giáo Hòa Hảo (Tổ đình, An Hòa Tự) 
trúc và cách bài trí không gian đậm nét truyền – Phú Tân; khoảng 60 ngôi chùa Phật giáo Nam 
thống của các chủ thể văn hóa tương ứng. Tông trên địa bàn các huyện Tri Tôn, Châu 
Ngoài những hình thức tôn giáo kể trên, An Giang Thành, Tịnh Biên và Thoại Sơn, tiêu biểu nhất là 
còn nổi tiếng với một hình thức tâm linh nữa là chùa Xvayton (di tích kiến trúc nghệ thuật cấp 
hiện tượng các ông Đạo, tiêu biểu như ông Đạo quốc gia) – Tri Tôn; trên 50 nhà thờ lớn nhỏ thuộc 
Đoàn Minh Huyên với sự ra đời của đạo Bửu Sơn đạo Thiên Chúa và Tin Lành, tiêu biểu như Tòa 
Kỳ Hương, ông Đạo Đức Bổn Sư – Ngô Lợi, Giám mục Giáo phận Long Xuyên – thành phố 
người sáng lập đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa, hay ông Long Xuyên, nhà thờ Năng Gù – Châu Phú, nhà 
 88 
An Giang University Journal of Science – 2017, Vol. 16 (4), 86 – 96 
thờ Cù lao Giêng – Chợ Mới; hàng chục tòa thánh tích của những nhân vật dị biệt được biết đến với 
đạo Cao Đài phân bố rải rác khắp các địa phương danh xưng “ông Đạo”, một vài người trong số này 
trong Tỉnh; toàn Tỉnh có 16 đại thánh đường đã tạo lập - cho ra đời những tôn giáo nội sinh ở 
(masjid) và 8 tiểu thánh đường (surao) của Hồi An Giang. Khách hành hương đến An Giang còn 
giáo, nổi tiếng nhất là thánh đường Mubarak (di tìm về con đường lập đạo của các “ông Đạo”, 
tích kiến trúc nghệ thuật cấp Quốc gia) – Tân trong đó tiêu biểu là ông Đạo Đoàn Minh Huyên 
Châu. Ngoài ra, còn hàng trăm cơ sở thờ tự của (đức Phật Thầy Tây An) với quá trình tập họp 
các tín ngưỡng dân gian trên khắp các địa bàn dân, khai hoang lập làng, thu nhận đệ tử và khai 
trong Tỉnh, đặc biệt là tập trung ở một số ngọn núi sáng đạo Bửu Sơn Kỳ Hương với các địa điểm nổi 
tiêu biểu ở An Giang như núi Cấm, núi Sam, núi tiếng như chùa Thới Sơn, Trại Ruộng (chùa 
Két, núi Tượng, Chỉ tính riêng cụm di tích núi Phước Điền), đình Thới Sơn, mộ ông Đình Tây, 
Sam đã có trên 200 cơ sở thờ tự lớn nhỏ. Toàn – huyện Tịnh Biên, Tây An Cổ Tự (Chợ Mới), 
Tỉnh có hàng chục đình thờ thần Thành Hoàng, đình thờ Quản Cơ Trần Văn Thành (Châu Phú), 
tiêu biểu có đình Bình Mỹ - Châu Phú, đình Châu Thứ ba, du khách hành hương và tìm hiểu các 
Phú, Lăng Thoại Ngọc Hầu - Châu Đốc, đình Đa hoạt động và giá trị văn hóa của các lễ hội tôn 
Phước - An Phú, đình Mỹ Phước –Long Xuyên. giáo lớn, nhỏ trong Tỉnh. Hàng năm, có hàng trăm 
Nếu tính riêng cơ sở thờ tự của người Hoa, toàn lễ hội tôn giáo diễn ra ở An Giang, mỗi tôn giáo 
tỉnh An Giang có đến hàng chục cơ sở, nổi tiếng thậm chí còn tổ chức lễ, hội diễn ra hầu hết các 
như miếu Quan Thánh Đế Quân, chùa Ông Bắc, tháng trong năm. Những lễ hội tôn giáo lớn trong 
Thất Phủ miếu, chùa Ông Quách - Long Xuyên, Tỉnh như lễ Vía Bà Chúa Xứ Bàu Mướp (19-21/4 
miếu Bảo Sanh Đại Đế, miếu Quan Thánh Đế âm lịch), lễ Vía Bà Chúa Xứ núi Sam (23-27/4 âm 
Quân - Tân Châu, Thiên Hậu Thánh Cung (chùa lịch); lễ cúng đình thần Châu Phú (Châu Đốc) và 
Bà Nước Hẹ) - Tịnh Biên, Ngoài việc hành dinh Nguyễn Hữu Cảnh (Chợ Mới) vào ngày 10-
hương đến các cơ sở thờ tự để thực hành nghi 11/5 âm lịch (ngày giỗ Nguyễn Hữu Cảnh); các lễ 
thức tôn giáo, một bộ phận du khách đến đây để hội tôn giáo của Phật giáo Hòa Hảo như lễ Kỷ 
chiêm ngưỡng những công trình kiến trúc độc niệm ngày khai sáng đạo (18/5 âm lịch), lễ Đản 
đáo, tìm hiểu đời sống văn hóa tâm linh của các sinh Đức Huỳnh giáo chủ (25/11 âm lịch); lễ vía 
tộc người trên địa bàn tỉnh An Giang thông qua Phật Thầy Tây An của hệ phái Bửu Sơn Kỳ 
những quan điểm của họ về tôn giáo tín ngưỡng, Hương (12/8 âm lịch); lễ vía Đức Bổn Sư Ngô 
những kiêng kỵ mang tính tâm linh, cách thức xây Lợi của đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa (12-13/10 âm 
dựng và bố trí cơ sở thờ tự, cách thức hành lễ và lịch); lễ cúng miếu Ông Tà xã Tà Đảnh, huyện Tri 
lưu truyền những giá trị cốt lõi của các tôn giáo Tôn (19-20 tháng Giêng), các lễ hội của cộng 
tín ngưỡng, đồng Công giáo thuộc giáo phận Long Xuyên và 
Thứ hai, ngoài việc hành hương về các cơ sở thờ nhiều lễ hội lớn nhỏ khác. 
tự, khách du lịch còn hành hương về những ngọn Thứ tư, du khách kết hợp hành hương với các 
núi, non của dãy Thất Sơn. Nhiều núi ở An Giang hoạt động thuần túy du lịch khác như tham quan 
chứa đựng nhiều yếu tố tâm linh, huyền bí như các danh lam thắng cảnh, công trình kiến trúc nhà 
núi Sam (nơi phát hiện tượng Bà Chúa Xứ núi thờ (Cù lao Giêng – Chợ Mới), các khu sinh thái 
Sam và trên 200 cơ sở thờ tự lớn nhỏ), núi Két, tự nhiên, nghỉ dưỡng, mua sắm và thưởng thức 
núi Dài, núi Tượng, đặc biệt là núi Cấm – du đặc sản địa phương, 
khách đến núi Cấm không chỉ viếng và ...  bộ và chưa đảm bảo chất lượng phục vụ 
 vụ du lịch “chặt chém”, cung cấp hàng giả, du khách, đặc biệt là ở các điểm thuộc khu vực 
 hàng kém chất lượng cho khách, thái độ phục 
 92 
An Giang University Journal of Science – 2017, Vol. 16 (4), 86 – 96 
 Bảy Núi. Chẳng hạn, hàng quán phục vụ ăn hương, cúng vái, tạo ra một không gian an toàn, 
 uống nhếch nhác, tạm bợ, không đảm bảo vệ trật tự, sạch sẽ, thoáng mát, văn minh, lịch sự; 
 sinh an toàn thực phẩm, giá cả không hợp lý; Kết hợp với cơ sở đào tạo tổ chức các lớp đào tạo, 
 cơ sở lưu trú không đảm bảo điều kiện tối bỗi dưỡng về kinh doanh du lịch, tiến tới cấp 
 thiểu để phục vụ du khách về vệ sinh và các chứng chỉ hành nghề, đồng thời quy định những 
 trang thiết bị chuyên dụng. cá nhân, hộ gia đình, tổ chức nào không có chứng 
4. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT chỉ này không được hành nghề, kinh doanh, qua 
 TRIỂN DU LỊCH TÂM LINH Ở AN đó tổ chức lại các hoạt động du lịch nói chung và 
 GIANG du lịch tâm linh nói riêng một cách chuyên nghiệp 
Từ việc khái quát thực trạng trên đây, thiết nghĩ, hơn, hấp dẫn hơn; 
các cấp chính quyền, tổ chức có liên quan cần Đẩy mạnh công tác truyền thông và xem đây là 
phải có những giải pháp thiết thực nhằm phát triển một kênh quan trọng trong chiến lược phát triển 
loại hình du lịch tâm linh ở An Giang tương xứng kinh doanh. Có thể nói, quản lý và truyền thông là 
với tiềm năng. mảng yếu kém của chúng ta. Cơ quan quản lý du 
4.1 Đối với cơ quan quản lý Nhà nước về du lịch phải kết hợp chặt chẽ với ban quản lý các 
 lịch điểm du lịch tâm linh ứng dụng công nghệ thông 
 tin để quảng bá, quản lý điểm du lịch. Các trang 
Ban hành những quy định về việc đảm bảo các 
 web cần thiết kế chuyên nghiệp, đặc thù với đầy 
vấn đề an ninh trật tự, an toàn xã hội tại các khu, 
 đủ nội dung, sinh động phục vụ cho du lịch. Nên 
điểm du lịch tâm linh, đặc biệt là vào các mùa lễ 
 chú ý rằng, trong thời đại hội nhập toàn cầu, một 
hội; phối hợp với cơ quan quản lý thị trường điều 
 thông tin có thể truyền đi cả thế giới trong vòng 
tiết và quy định giá cả đối với các hàng hóa, dịch 
 vài giây mà thôi. Hơn nữa, khách du lịch, đặc biệt 
vụ phục vụ du khách xung quanh các điểm du 
 là khách quốc tế, hầu hết họ đều tìm hiểu thông 
lịch, tránh tình trạng chặt chém du khách; thanh 
 tin về điểm đến, bản sắc văn hóa, sản phẩm du 
tra, kiểm tra, rà soát các cơ sở kinh doanh du lịch 
 lịch đặc trưng, an ninh - trật tự, trước khi họ 
tại địa bàn có các điểm du lịch tâm linh nhằm đảm 
 quyết định đi đến điểm du lịch, quốc gia nào đó. 
bảo các điều kiện trong việc sẵn sàng phục vụ du 
khách, tránh tình trạng cung cấp hàng hóa, dịch vụ 4.2 Đối với ban quản lý các điểm du lịch, lễ 
kém chất lượng; hội tôn giáo 
Kiên quyết bài trừ và có những biện pháp cưỡng Có biện pháp để khôi phục các giá trị văn hóa 
chế đối với các hoạt động mê tín dị đoan hoặc lợi truyền thống tốt đẹp nhằm tăng tính nhân văn và 
dụng lòng tin tín ngưỡng của du khách để trục lợi tính linh thiêng của các địa điểm du lịch tâm linh, 
bất hợp lý. Chẳng hạn, kiểm soát chặt chẽ hoặc cũng như các lễ hội tôn giáo; tổ chức các nghi 
ngăn chặn việc bán đồ cúng và chim phóng thức tôn giáo cần đảm bảo tính trang nghiêm và 
sinh, dưới nhiều hình thức lừa gạt khách tại khu linh thiêng nhằm đề cao giá trị văn hóa, giá trị 
vực núi Sam nhằm vừa đảm bảo quyền lợi của tâm linh, nhân vật lịch sử - văn hóa với các điểm 
khách du lịch vừa bảo vệ loài sinh vật này; du lịch (Ví dụ như ở nước Áo, họ khai thác triệt 
 để hình ảnh danh nhân văn hóa Wolfgang 
Xử lý triệt để vấn đề ô nhiễm môi trường và có 
 Amadeus Mozart (1756 - 1791), một nhạc sĩ tài 
biện pháp chế tài đủ mạnh đối với những hành vi 
 hoa của nhân loại trên hầu hết các sản phẩm, thậm 
gây ô nhiễm môi trường trong các khu, điểm du 
 chí trên viên socola, cây kem để thu hút việc 
lịch. Để thực hiện điều này, chúng ta cần đưa ra 
 mua quà lưu niệm khi du khách đến đó). An 
những quy định cụ thể để cộng đồng nào đủ điều 
 Giang từng được mệnh danh là vùng “Địa linh 
kiện mới được tham gia làm dịch vụ. Ngay trong 
 nhân kiệt”; biên soạn tài liệu song ngữ hoặc tam 
miếu Bà cũng cần sắp xếp lại việc du khách thắp 
 ngữ chuẩn xác, hấp dẫn giới thiệu về nguồn gốc, 
 lịch sử, tư tưởng, của các tôn giáo, di tích, nhân 
 93 
An Giang University Journal of Science – 2017, Vol. 16 (4), 86 – 96 
vật lịch sử - văn hóa – tôn giáo, kết hợp với trường các điểm du lịch như một quần thể; kết cấu 
việc truyền thông rộng rãi nhằm giới thiệu, quảng hạ tầng, đặc biệt là đường xá thông thoáng, an 
bá một cách chính thống trên các phương tiện toàn; xây dựng mạng lưới nhà hàng, khách sạn, 
thông tin đại chúng; nhà nghỉ phục vụ chuyên nghiệp với các món ăn 
Tổ chức nhiều hoạt động giải trí gắn liền với điểm đặc sản, có không gian thư giãn, vui chơi giải trí 
du lịch tâm linh, đặc biệt mở rộng và phát triển chất lượng được đảm bảo một cách nghiêm túc, từ 
phần “hội” trong các “lễ hội” tôn giáo. Có như đó kết hợp với doanh nghiệp xây dựng các tuyến, 
vậy mới hy vọng giữ chân khách ở lại lâu hơn. tour du lịch trọn gói, linh hoạt trong khu vực, 
Điều này có thể thực hiện thông qua việc khôi trong nước và ngoài nước. Có như vậy mới có thể 
phục (nếu đã có trước đây) hoặc tổ chức các trò kéo dài thời gian và tận dụng tối đa quỹ thời gian 
chơi dân gian dựa vào các truyền thuyết liên quan của khách du lịch ở lại An Giang (bởi vì hàng 
đến đối tượng được suy tôn trong lễ hội, tổ chức ngày, An Giang có hàng trăm, thậm chí hàng 
các hoạt động vui chơi, thể thao, biểu diễn nghệ nghìn người vừa leo núi vừa hành hương tại núi 
thuật thiết thực nhằm tạo điều kiện giải trí cho Cấm, ngoài ra nhóm khách này thường lưu lại từ 2 
khách du lịch; – 4 ngày vừa để thăm viếng các điện, vồ, chùa, 
 vừa kết hợp nghỉ dưỡng ở hệ sinh thái núi cao có 
Phải có yêu cầu cụ thể đối với đội ngũ thuyết 
 khí hậu mát mẻ; khách còn đến địa điểm nổi tiếng, 
minh viên ngoài việc có chuyên môn, đạt tính 
 có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đối với đời sống tâm 
chuyên nghiệp, sự tâm huyết, lòng tự trọng, tự tôn 
 linh trong thời kỳ khẩn hoang của người dân An 
dân tộc còn phải sử dụng lưu loát ít nhất một 
 Giang nói riêng và Nam Bộ nói chung, tiêu biểu 
ngoại ngữ để kịp thời cung cấp cho du khách 
 như ông Đạo Đoàn Minh Huyên – người khai đạo 
những thông tin cần thiết, hấp dẫn, hướng dẫn 
 Bửu Sơn Kỳ Hương, gồm các địa điểm như chùa 
khách trong và ngoài nước thực hiện các nghi 
 Thới Sơn, Trại Ruộng (chùa Phước Điền), đình 
thức tôn giáo nhằm tăng sự hấp dẫn đối với 
 Thới Sơn, mộ ông Đình Tây (Tịnh Biên), đình thờ 
khách; nên động viên các người đứng đầu cơ sở 
 Quản Cơ Trần Văn Thành (Châu Phú), Tuy 
thờ tự, điểm du lịch thuyết minh được cho khách 
 nhiên, thị trường khách này ít được quan tâm và 
(nói được tiếng Anh thì càng tốt). Điều này cũng 
 khai thác hiệu quả). Cần đầu tư và phát triển du 
là yếu tố góp phần thu hút khách đến tham quan 
 lịch không chỉ các cơ sở thờ tự của người Việt mà 
nhiều hơn; 
 còn chú trọng các công trình tín ngưỡng tôn 
Tăng cường lực lượng bảo vệ trong các lễ hội tôn giáo của các dân tộc Hoa, Chăm, Khmer (Du 
giáo nhằm đảm bảo sự an toàn cho khách và tránh khách nói chung, du khách người Việt nói riêng đi 
tình trạng mất an ninh - trật tự xảy ra, Một vấn đến các nước Đông Nam Á như đất nước chùa 
đề đặt ra bức thiết mà hầu hết khách du lịch lo tháp (Campuchia), xứ sở chùa Vàng (Myanma, 
ngại nhiều, thậm chí là rất sợ, đó là vấn đề an toàn Thái Lan, Lào) đều viếng thăm các ngôi chùa Phật 
thực phẩm. Khách du lịch bao giờ cũng muốn giáo Theravada. Tuy nhiên, ở An Giang có hơn 60 
thưởng thức đặc sản nơi mình đến nhưng nhiều ngôi chùa tương đồng như thế lại chưa được khai 
khách phải chấp nhận bỏ qua những món đặc sản thác hợp lý. Khi du lịch đến các nước Hồi giáo thì 
cho dù họ rất thích vì không đảm bảo vệ sinh. các thánh đường là điểm đến trọng yếu của loại 
Chẳng hạn, rất nhiều khách thích ăn bánh xèo núi hình du lịch tâm linh. Theo kinh nghiệm từ ngành 
Cấm nhưng ngay cả rau rừng cũng không được du lịch Malaysia, các thánh đường Hồi giáo ngày 
rửa sạch, bảo quản hợp vệ sinh, bên cạnh hàng càng thu hút du khách khắp nơi trên thế giới, bởi 
quán nhếch nhác, bàn ghế không sạch sẽ, Điều vì nó vừa mang yếu tố tâm linh, vừa còn là những 
đó đã làm cho chúng ta mất nguồn thu lớn từ dịch công trình kiến trúc độc đáo, chứa đựng các giá trị 
vụ này; văn hóa cốt lõi trong đời sống của tín đồ Hồi giáo. 
Nhanh chóng đầu tư cho việc sửa sang, quy An Giang có 16 đại thánh đường Hồi Giáo, những 
 . 
hoạch, phát triển khuôn viên, cảnh quan môi thánh đường này được xây theo kiến trúc truyền 
 94 
An Giang University Journal of Science – 2017, Vol. 16 (4), 86 – 96 
thống của thánh đường Hồi giáo ở các nước Ảrập nhân lực phục vụ, trong đó có cả các vị sư sãi nắm 
nhưng chúng cũng chưa được khai thác triệt để vững chuyên môn, dạy có bài bản, khoa học; đảm 
cho du lịch). An Giang có nhiều tiềm năng du lịch bảo an ;toàn vệ sinh đối với các món ăn,... nhằm 
tâm linh tương đồng với các nước trong khu vực, làm cho khách tham gia các khóa này yên tâm. 
trong khi du lịch tâm linh ở các quốc gia đó đã tận Với không khí mát mẻ, trong lành, không gian 
dụng một cách tối đa các tiềm năng hiện có và yên ắng, tĩnh lặng của núi non vùng Thất Sơn 
ngành du lịch ngày càng phát triển thì du lịch An hoặc vài nơi khác trong Tỉnh chắc chắn từng bước 
Giang lại chưa khai thác hoặc khai thác chưa đúng chúng ta sẽ khai thác được hoạt động này một 
với tiềm năng. Ở đây, chúng tôi đề xuất khai thác cách triệt để) Như vậy, để phát triển sản phẩm 
các lễ hội của 4 dân tộc chính với những sản du lịch nói chung, du lịch tâm linh nói riêng, các 
phẩm riêng biệt, điểm du lịch tâm linh từ các tộc cấp chính quyền cần có hợp tác chặt chẽ, có trách 
người cộng cư đang có nhiều tiềm năng phát triển nhiệm ràng buộc minh bạch với các doanh nghiệp, 
nhưng ít được quan tâm dựa trên nền tảng của các các chuyên gia, các nhà nghiên cứu để tư vấn, đề 
sản phẩm du lịch tâm linh đặc trưng hiện nay (Cần xuất những ý tưởng sáng tạo, khả thi nhằm triển 
xây dựng chương trình tổng hợp cho khách du khai thực hiện thành công, góp phần làm phong 
lịch văn hóa, tâm linh tham quan, hành hương, phú sản phẩm du lịch ở An Giang. 
hành lễ ở Cụm di tích văn hóa - lịch sử; tham dự 5. KẾT LUẬN 
lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam; tham quan 
 An Giang có các hình thức tôn giáo tín ngưỡng 
những ngọn núi thiêng của dãy Thất Sơn, các ngôi 
 phong phú nhất ĐBSCL. Mỗi tộc người ở đây có 
chùa Phật giáo Nam Tông; tham dự Tết Chol 
 cách thức thực hành niềm tin tôn giáo riêng biệt, 
Chnam Thmay, lễ Sen Dolta – Hội đua bò Bảy 
 khiến cho An Giang có một nền văn hóa tín 
Núi, lễ hội Ok om bok; thưởng thức ẩm thực của 
 ngưỡng thật sự phong phú và đa dạng. Đối với 
người Khmer ở Tri Tôn, Tịnh Biên, khu du lịch 
 mỗi hình thức tôn giáo tín ngưỡng, có nhiều cơ sở 
sinh thái rừng Tràm Trà Sư; tham quan, hành lễ, 
 thờ tự khác nhau, giúp cho An Giang có rất nhiều 
tham quan thánh đường Hồi Giáo; tìm hiểu đời 
 tiềm năng để phát triển loại hình du lịch tâm linh. 
sống văn hóa, làng nghề truyền thống và thưởng 
 Sản phẩm du lịch tâm linh đặc trưng tiêu biểu của 
thức ẩm thực của người Chăm ở Tân Châu, An 
 An Giang có thể nói đến là miếu Bà Chúa Xứ núi 
Phú; tham gia các hoạt động du lịch sinh thái ở 
 Sam cùng lễ hội Vía Bà và Khu du lịch Lâm Viên 
búng Bình Thiên tại huyện An Phú, kết hợp mua 
 Núi Cấm. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, loại hình 
sắm tại các trung tâm thương mại cửa khẩu quốc 
 du lịch này ở An Giang phát triển chưa tương 
tế Tịnh Biên, chợ Châu Đốc). 
 xứng với tiềm năng. Sẽ không là quá muộn, nếu 
Xây dựng sản phẩm du lịch tâm linh theo hướng từ bây giờ chúng ta tiến hành đồng bộ các giải 
gắn với phát triển các khu, điểm du lịch tâm linh pháp khả thi. Ngoài các giải pháp cơ bản trên đây 
đạt tới độ tinh tế, đáp ứng đa dạng, phong phú nhu còn nhiều giải pháp khác mà mỗi cá nhân, tổ 
cầu về tâm linh của du khách, nhất là các dịp lễ chức, đặc biệt là các cấp chính quyền phải tư duy 
hội; cần hiểu đúng khái niệm sản phẩm du lịch sáng tạo, luôn đổi mới, làm nhiều hơn nói thì mới 
tâm linh không chỉ là sản phẩm vật chất, di tích có thể khai thác được một ngành được xác định là 
mà còn có các sản phẩm tinh thần – tâm linh. Đây mũi nhọn của Tỉnh. Bên cạnh đó, chúng ta cần có 
là điều rất quan trọng mà chúng ta chưa nghĩ đến chiến lược phát triển du lịch sao cho có sự chung 
và chưa làm. Chẳng hạn, trên núi Cấm hoặc các tay góp sức của cộng đồng nhằm cải thiện chất 
điểm khác, chúng ta tổ chức Tuần lễ ăn chay, lượng dịch vụ của các sản phẩm du lịch tâm linh, 
Tuần lễ yoga, Tuần lễ thiền, Thăng hoa núi Cấm góp phần đưa ngành du lịch An Giang thay da đổi 
(các khóa ngắn hạn này, chúng ta cũng có thể thiết thịt là một việc không thể chờ đợi lâu hơn nữa. 
kế linh hoạt từ 3 - 5 ngày, thậm chí là 01 ngày, vì 
khách du lịch ít có điều kiện ở lâu hơn. Để làm 
được điều này, chúng ta cần đầu tư đào tạo nguồn 
 95 
An Giang University Journal of Science – 2017, Vol. 16 (4), 86 – 96 
TÀI LIỆU THAM KHẢO Trần Đức Thanh. (2008). Nhập môn khoa học du 
International Islamic University Malaysia. (2016). lịch. Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội. 
 Issues And Potential Of Mosque As A Trúc Giang. (2016). Du lịch sẽ là ngành kinh tế 
 Spiritual Tourism Destination In Malaysia. mũi nhọn của An Giang. Truy cập từ 
 Proceedings of ISER 22nd International 
 Conference, Hong Kong, ISBN: 978 – 93 – ws/items/17921. 
 85973 - 48. Sở Văn hóa, Thể thao & Du lịch An Giang. 
 Truy cập từ: (2014). Quy hoạch tổng thể phát triển ngành 
  du lịch An Giang giao đoạn từ năm 2014 đến 
 pdf/206-14565539051-6.pdf. năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. 
IGI Global. (2017). What is Spiritual Tourism. Ủy ban Nhân dân Thành phố Châu Đốc. (2016). 
 Truy cập từ  Báo cáo Kết quả triển khai thực hiện Nghị 
 global.com/dictionary/spiritual- quyết số 11-NQ/TU ngày 18/01/2013 của Ban 
 tourism/39292. Chấp hành Đảng bộ tỉnh An Giang và Kế 
 hoạch số 53-KH/TU ngày 26/4/2013 của Ban 
Lý Tùng Hiếu. (01/11/2012). Diện mạo văn hoá 
 Chấp hành Đảng bộ thị xã (nay là thành phố 
 đa dân tộc - đa tôn giáo ở An Giang qua khảo 
 Châu Đốc) về đẩy mạnh phát triển du lịch trên 
 sát điền dã. Tập san Khoa học Xã hội & Nhân 
 địa bàn đến năm 2015 và định hướng đến năm 
 văn (Annals of USSH). Số 56 (9/2012), trang 
 2020. 
 25 – 40.  
 Ủy ban Nhân dân Thành phố Châu Đốc. (2017). 
Mai Thị Minh Thuy. (2016). Tín ngưỡng thờ Ông 
 Báo cáo Kết quả thực hiện các chỉ thị, nghị 
 Địa – Ông Tà của người Việt ở An Giang. 
 quyết của Thủ tướng Chính phủ về phát triển 
 Luận văn Thạc sĩ ngành Văn hóa học. Trường 
 du lịch. 
 Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại 
 học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh. UNWTO. (2017).  
 truy cập ngày 21/4/2017. 
Nguyễn Đăng Duy. (1996). Văn hóa tâm linh. 
 Nhà xuất bản Hà Nội. 
Nguyễn Hữu Hiệp. (2010). An Giang đôi nét văn 
 hóa đặc trưng vùng đất bán sơn địa. Nhà xuất 
 bản Văn hóa Thông tin. 
Nguyễn Văn Tuấn. (2013). Du lịch tâm linh ở Việt 
 Nam - Thực trạng và định hướng phát triển. 
 Truy cập từ: 
 traodoi/726-du-lich-tam-linh-o-viet-nam-thuc-
 trang-va-dinh-huong-phat-trien.html. 
 96