Phát triển bền vững loại hình du lịch sông nước ở tỉnh Vĩnh Long

54 55
Soá 12, thaùng 3/2014 54 Soá 12, thaùng 3/2014 55
Khoa hoïc Xaõ hoäi vaø Nhaân vaên Khoa hoïc Xaõ hoäi vaø Nhaân vaên
PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG LOẠI HÌNH DU LỊCH SÔNG NƯỚC 
Ở TỈNH VĨNH LONG
Trần Thanh Thảo Uyên *
* Thạc sĩ - Khoa Văn hóa Du lịch, Trường Đại học Đồng Tháp
Tóm tắt
Phạm vi bài này, tác giả lấy loại hình du lịch sông nước Vĩnh Long để nghiên cứu nhằm đưa ra 
định hướng phát triển loại hình du lịch này, xem như là tiền đề đặt ra cho phát triển du lịch ở tỉnh Vĩnh 
Long. Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính, thu thập, phân tích, tổng hợp kết hợp so sánh, đánh 
giá thông tin. Thực trạng khai thác tiềm năng du lịch sông nước bao gồm triển khai các điểm du lịch và 
những hạn chế đang khai thác từ đó đề xuất các giải pháp phục vụ phát triển du lịch bền vững. 
Từ khóa: Du lịch sông Tiền, du lịch sông nước ở Vĩnh Long, tiềm năng du lịch sông nước ở 
Vĩnh Long, du lịch trên sông ở Vĩnh Long, phát triển bền vững loại hình du lịch sông nước ở Vĩnh Long.
Abstract
The paper aims at studying Vinh Long river tourism in order to propose the orientation for the 
development of this kind of tourism that forms a premise to enhance tourism in Vinh Long. The research 
uses quality methodology, data collection, analysis, comparison and information evaluation. The 
status of potential tourism exploitation involves in developing of tourism destination and identifying 
weaknesses, then suggesting solutions to the sustainable tourism development.
Keywords: Tien river tourism, Vinh Long tourism to river areas, The potential for Vinh Long tourism 
to river areas, Vinh Long tourism to river areas, Sustainable development for Vinh Long tourism to 
river areas.
1. Đặt vấn đề
Vĩnh Long nằm ở trung tâm Đồng bằng sông 
Cửu Long, là tỉnh duy nhất trong vùng không có 
đường biên giới, không có rừng cũng không có 
biển. Vĩnh Long được bao bọc bởi hệ thống sông 
ngòi và kênh rạch chằng chịt gồm 91 sông, kênh, 
rạch liên thông với nhau. Nhắc đến Vĩnh Long là 
nhắc đến con sông Mekong trải dài, nơi khởi nguồn 
của sông Hậu và sông Tiền. Sông Tiền và Sông 
Hậu được xem như “hai động mạch chính”, chở 
nặng phù sa bồi đắp cho vùng đất Vĩnh Long được 
quanh năm trù phú, cây trái xum xuê, lúa vàng 
nặng hạt Nhắc đến loại hình du lịch sông nước, 
Vĩnh Long được xem là một trong các tỉnh khai 
thác khá tốt tiềm năng du lịch này. Song, những 
năm qua, tuy được đánh giá việc khai thác và phục 
vụ du lịch ở Vĩnh Long có phần khá hơn các tỉnh 
bạn 1 nhưng du lịch Vĩnh Long phát triển vẫn chưa 
xứng tầm với tiềm năng hiện có và phát triển du 
lịch theo hướng bển vững vẫn còn là vấn đề mới 
mẻ. Bài viết đánh giá một cách chính xác tiềm 
năng du lịch sông nước của tỉnh Vĩnh Long cũng 
như thực trạng khai thác du lịch sông nước ở đây, 
từ đó nhận thức được những thuận lợi và khó khăn 
trong quá trình vận động để tiến hành nghiên cứu, 
phân tích theo hướng phát huy lợi thế, hạn chế khó 
khăn. Qua đó, bài viết cũng đưa ra một số giải pháp 
nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động du lịch sông 
nước của tỉnh Vĩnh Long theo hướng bền vững.
2. Nội dung
2.1. Vĩnh Long và những con sông
2.1.1. Tiềm năng du lịch sông nước của tỉnh 
Vĩnh Long
Điểm xuất phát hai con sông này là từ sông mẹ 
Mekong. Cách gọi của người Lào – Thái là Mè 
Khoóng, Mè - mẹ, Khoóng là biến âm của Khlong 
- một từ Nam Á, nghĩa là sông – tức là sông mẹ. 
Người Pháp phiên âm thành Mékong, người Việt 
phiên âm Hán - Việt thành Cửu Long nên có câu 
chuyện chín con rồng. Sông Mekong bắt nguồn từ 
cao nguyên Tây Tạng, dài 4.800km, là một trong 
ba con sông lớn nhất châu á (sông Hằng, sông 
Dương Tử). Sông Mekong chảy qua 6 nước: Trung 
Quốc 1.800km; Myanma chung với Lào, Thái Lan 
dài 1.865km; Campuchia 448 km; Việt Nam 220 
km rồi đổ ra biển Đông. Sông MeKong như là 
mạch sông chính nối tất cả các nước Đông Nam 
2.2.4. Hình ảnh về công cụ, phương tiện đánh bắt 
Ngoài nghề trồng trọt, chăn nuôi, việc đánh bắt 
thủy sản cũng là một trong những nghề mà người 
dân Khmer chú trọng. Qua khảo sát các câu thành 
ngữ - tục ngữ Khmer, ta thấy có hai dụng cụ đánh 
bắt được sử dụng phổ biến là lờ và cần câu. Với 
công cụ thô sơ tự chế này, người Khmer đã biết 
tận dụng sao cho mang lại hiệu quả cao trong việc 
đánh bắt: “Đặt lờ phải rào gai, xẻ thịt dâng cọp 
mới ở sóc được”; “Người thấy lợi mà không thấy 
hại như cá thấy mồi mà không thấy lưỡi câu”; 
“Thẩy cần câu qua núi”;. Thiên nhiên đã ưu ái 
cung cấp cho con người Nam Bộ nguồn thủy sản 
phong phú. Bằng những phương tiện thô sơ, người 
nông dân Khmer đã khai thác được nguồn lợi thủy 
sản sẵn có trong tự nhiên để phục vụ cho bữa ăn 
hằng ngày, kiếm thêm thu nhập nuôi sống gia đình 
và xây dựng một đời sống tinh thần phong phú.
3. Kết luận
Tác giả dân gian Khmer Nam Bộ đã lựa chọn 
và sử dụng hệ thống các hình ảnh quen thuộc và 
thích hợp để lưu truyền vốn kinh nghiệm sống 
phong phú của mình trong lao động sản xuất qua 
những câu thành ngữ, tục ngữ. Những hình ảnh 
vừa mang tính tả thực vừa mang tính biểu trưng 
giúp ta hiểu thêm đời sống lao động nông nghiệp 
cũng như những tâm tư tình cảm, những cách ứng 
xử đúng đắn của người nông dân Khmer với tự 
nhiên và với con người trong đời sống xã hội. Có 
thể nói, thành ngữ - tục ngữ của người Khmer 
Nam Bộ đã đóng vài trò quan trọng trong việc tái 
hiện lại một nền văn hóa nông nghiệp đặc trưng 
của vùng sông nước Nam Bộ. Từ đó, góp phần tạo 
nên sự phong phú, đa dạng cho kho tàng văn học 
dân gian Khmer Nam Bộ nói riêng và kho tàng văn 
học dân gian Việt Nam nói chung.
Tài liệu tham khảo
Chu Xuân Diên (cb). 2002. Văn học dân gian Sóc Trăng. NXB TP. Hồ Chí Minh.
Chu Xuân Diên (cb). 2005. Văn học dân gian Bạc Liêu. NXB Văn nghệ TP Hồ Chí Minh.
Lê Hoàng Vân Trang. 2006. Tài liệu sưu tầm, điền dã văn học dân gian Khmer Trà Vinh. 
Trường Đại học Trà Vinh.
Nguyễn Đức Dân. 1999. Dấu ấn văn hóa qua tục ngữ. Kiến thức ngày nay. 329. tr.03-06.
Nguyễn Mạnh Cường. 2002. Vài nét về người Khmer Nam Bộ. NXB KHXH.
Sơn Phước Hoan. 1998. Thành ngữ và tục ngữ Khmer. NXB Giáo dục.
Trần Ngọc Thêm. 1997. Tìm về bản sắc văn hoá Việt Nam. NXB TP. Hồ Chí Minh.
Trường Lưu. 1993. Văn hóa người Khmer vùng Đồng bằng sông Cửu Long. NXB Văn hóa Dân tộc.
56 57
Soá 12, thaùng 3/2014 56 Soá 12, thaùng 3/2014 57
Khoa hoïc Xaõ hoäi vaø Nhaân vaên Khoa hoïc Xaõ hoäi vaø Nhaân vaên
nhỏ nên phương tiện vận chuyển là các loại thuyền 
nhỏ, có từ 8 – 25 chỗ ngồi. 
Hiện nay, trong 4 xã thuộc Cù lao An Bình (xã 
An Bình, Hòa Ninh, Bình Hòa Phước, Đồng Phú) 
có 12 điểm du lịch: vườn du lịch Sáu Giáo (hay 
còn gọi là ông sáu Quốc Tế, đây là điểm vườn 
khai thác du lịch đầu tiên tại Vĩnh Long); vườn du 
lịch nhà xưa Cai Cường; vườn du lịch Sông Tiền 
- Tám Tiền; vườn du lịch Tám Hổ; vườn du lịch 
Mai Quốc Nam; vườn du lịch Hai Hoàng, vườn du 
lịch Mười Hưởng, vườn du lịch Mười Đầy, vườn 
du lịch Ba Lình, vườn du lịch Ba Hùng; vườn du 
lịch Bảy Chánh, vườn du lịch Tám Hồn và một 
khu du lịch trang trại Vinh Sang. Nhiệm vụ của 
các thuyền là vận chuyển du khách đi vào các con 
rạch nhỏ để khách tham quan, ngắm cảnh và tự 
chọn nhà vườn để thưởng thức ẩm thực, nghe đờn 
ca tài tử Sau đó, đợi đưa khách quay về hay tiếp 
tục chở đi một điểm khác. Riêng Khu du lịch trang 
trại Vinh Sang có tổ chức các bến đón khách miễn 
phí bên bờ sông Tiền, cạnh phía Thành phố Vĩnh 
Long, rồi đưa khách sang khu du lịch mua vé vào 
cổng tham quan.
Tham quan các bè nuôi cá
Lợi thế về vị trí và diện tích mặt nước nhưng 
trên thực tế mô hình nuôi cá thâm canh ao bè ở 
Vĩnh Long những năm qua chưa có kết quả kinh tế 
khả quan, cả việc khai thác phục vụ du lịch. Khả 
năng chế biến thủy sản xuất khẩu của tỉnh còn hạn 
chế, thị trường đầu ra và dịch vụ cung ứng giống, 
thức ăn, quy mô đầu tư phát triển ở cấp nông hộ 
khiến người nuôi cá bè ở Vĩnh Long luôn gặp khó 
khăn. Về khía cạnh khai thác phục vụ du lịch thì 
phần lớn khách du lịch ngồi trên thuyền du lịch, 
được hướng dẫn viên hoặc người biết về Vĩnh 
Long giới thiệu khi vận chuyển trên sông mà chưa 
đến trực tiếp các bè cá tham quan, thưởng thức 
cách chế biến tươi sống của các thủy sản được nuôi 
ở đây. 
Tỉnh Vĩnh Long đã xây dựng chiến lược phát 
triển vùng nuôi cá bè tập trung trên các tuyến sông 
Tiền và sông Hậu và sông Cổ Chiên, hạn chế không 
bố trí bè khu vực hai bên cầu Mỹ Thuận, khu vực 
du lịch của cù lao An Bình, Trường An và cách xa 
khu vực nhà máy nước, khu công nghiệp từ 1 đến 
2 km. Mô hình nuôi lồng với các đối tượng cá điêu 
hồng, bống tượng, rô phi dòng Gift với quy mô 
nhỏ được bố trí trên hai tuyến sông Cái Cam và 
Mang Thít. Số lượng bè được điều chỉnh phù hợp 
với tình hình thị trường và xu hướng chuyển đổi 
thay thế giữa nuôi bè và nuôi cá ao thâm canh ven 
sông. Việc quy hoạch này đã chú trọng đến yếu tố 
môi trường, đến việc khai thác du lịch.
Tham quan cầu Mỹ Thuận
Đây là một trong những cây cầu dây văng dài 
nhất Việt Nam, bắc qua sông Tiền, nối hai tỉnh 
Vĩnh Long và Tiền Giang. Cầu được khởi công 
xây dựng ngày 06/7/1997, khánh thành ngày 
21/5/2000. Tổng chiều dài của cầu là 1.535m, hai 
cầu dẫn mỗi bên 11 nhịp, mỗi nhịp 40m. Chiều dài 
phần cầu chính là 650m, chia thành 3 nhịp, mỗi 
nhịp dài 150m, nhịp giữa dài 350m. độ cao thông 
thuyền là 37,5m. Mặt cầu rộng 23,6m, chia thành 4 
làn xe cơ giới ở giữa và hai làn cho người đi bộ và 
xe thô sơ hai bên. Cầu Mỹ Thuận là công trình hợp 
tác giữa các chuyên gia, kỹ sư và công nhân của 
hai nước Việt Nam và Úc. Trên cùng một tuyến 
tham quan trên sông, các thuyền du lịch chạy đến 
phía dưới chân cầu Mỹ Thuận rồi trở lại điểm xuất 
phát hay đến các nhà vườn khác. Du khách có thể 
cảm nhận từ xa hình ảnh cầu Mỹ Thuận với những 
cảm xúc khác nhau.
 Tham quan làng gốm Vĩnh Long
Nằm dọc theo sông Cổ Chiên là những làng 
nghề truyền thống nổi tiếng của Vĩnh Long, trong 
đó tiêu biểu là làng gốm. Hình ảnh các lò gạch liên 
tục xen nhau, phình bụng to như con cá no mồi 
với những dải khói cuộn vào trời xanh, những viên 
gạch sậm màu cùng năm tháng mang đến du khách 
một hình dung về những kim tự tháp kiểu chính 
gốc Việt Nam rất đặc sắc, rất nhân văn. Trong thực 
tế, việc khai thác du lịch tại các điểm này cũng 
chưa được phát huy, chủ yếu là phối hợp ngắm 
cảnh khi du khách ngồi trên thuyền du lịch, tuy 
nhiên cũng mang lại nhiều trải nghiệm thú vị khi 
quan sát các lò gạch gốm từ dọc bờ sông.
Tham quan Văn Thánh Miếu
Nằm bên bờ sông Cổ Chiên (đường Trần Phú, 
Phường 4, Thành phố Vĩnh Long) là Văn Thánh 
Miếu (hay còn gọi là Văn Xương Cát). Đây là một 
trong số rất ít văn miếu ở các tỉnh Đồng bằng sông 
Cửu Long còn được lưu giữ. Công trình này xây 
dựng năm 1864, thờ Khổng Tử trong ngôi nhà ba 
gian hai chái, chứng tỏ sự phát triển và ảnh hưởng 
sâu sắc của Nho giáo đến cư dân các tỉnh Nam Bộ. 
Bên cạnh Văn Miếu là Văn Xương thờ các thần 
văn học và danh sỹ như Võ Trường Toản, Phan 
Thanh Giản, những người có công với nền giáo 
dục của nước nhà. Tuy nhiên, việc khai thác du 
Á lục địa thành một vùng văn hóa đồng nhất trong 
sự khác biệt2. Từ Phnom Penh, sông Mekong chia 
thành hai nhánh, bên phải là sông Bassac, sang 
Việt Nam gọi là sông Hậu Giang, bên trái là sông 
Tiền Giang. Cả hai con sông này đều chảy vào khu 
vực đồng bằng châu thổ rộng lớn ở Nam Bộ Việt 
Nam. Lưu lượng hai con sông này rất lớn, mùa khô 
khoảng 6.000 m3/s, mùa mưa khoảng 120.000 m3/s. 
2.1.2. Sông Tiền
Sông Tiền chảy theo hướng Tây Bắc – Đông 
Nam, tới Vĩnh Long nó được tách làm 3 nhánh lớn: 
nhánh Hàm Luông, Cổ Chiên chảy qua địa phận 
của tỉnh Bến Tre và đổ ra biển bằng hai cửa cùng 
tên. Nhánh Mỹ Tho chảy qua địa phận Tiền Giang 
và đổ ra biển bởi ba cửa: cửa Tiểu, cửa Đại và cửa 
Ba Lai. Sông Tiền nổi bật ở Vĩnh Long như dải lụa 
màu phù sa, làm ranh giới giữa cù lao An Bình với 
Thành phố Vĩnh Long. Cũng chính dòng sông này 
đã bồi đắp cho bốn xã cù lao: Bình Hòa Phước, 
Hòa Ninh, Anh Bình, Đồng Phú đất đai màu mỡ, 
thuận lợi phát triển kinh tế vườn, trồng cây ăn trái, 
thuận lợi cho việc phát triển du lịch sông nước, 
miệt vườn.
2.1.3. Sông Hậu
Sông Hậu ngoài cái tên Hậu Giang, Bassac, còn 
có tên là Ba Thắc. Sông Hậu chảy qua An Giang, 
là ranh giới tự nhiên giữa các tỉnh Đồng Tháp và 
Cần Thơ, Vĩnh Long và Cần Thơ, Vĩnh Long và 
Hậu Giang, Trà Vinh và Sóc Trăng. Sông Hậu góp 
phần không nhỏ vào sự sung túc, tươi đẹp, xanh 
mát của đất Mỹ Hòa (Bình Minh – Vĩnh Long), dải 
cù lao Lục Sĩ Thành (Trà Ôn – Vĩnh Long), cả hai 
đều là những địa điểm nổi tiếng với nhiều loại cây 
ăn trái đặc sản như bưởi năm roi, sầu riêng, măng 
cục thơm ngọt của Vĩnh Long. Sông Hậu chảy 
theo hướng Tây Bắc - Đông Nam, song song với 
sông Cổ Chiên, chạy dọc theo phía Tây Nam của 
tỉnh, sông có chiều rộng từ 1500m – 3000m, sâu 
từ 15 – 30m.
2.1.4. Sông Cổ Chiên
Sông Cổ Chiên nằm ở phía Đông Bắc của tỉnh, 
có chiều dài khoảng 80km, chiều rộng từ 800 – 
2500m, sâu từ 20 – 40m, khả năng tải nước cực 
đại lên tới 12.000 – 19.000m3/s. Sông là ranh giới 
của Vĩnh Long với Bến Tre và Trà Vinh. Cái tên 
Cổ Chiên có liên quan đến câu chuyện lịch sử vào 
cuối thế kỷ XVIII - năm 1785, khi đại bại ở trận 
Rạch Gầm - Xoài Mút tàn quân của Nguyễn Ánh 
phải dùng thuyền chạy xuống phía nam, đến dòng 
sông này thì bị thuyền của Tây Sơn đuổi cận ngay 
phía sau, quan quân Nguyễn Ánh vì cuống quít, sợ 
hãi đã làm rơi trống, chiêng lệnh xuống dòng sông 
(theo Hán – Việt, Cổ là cái trống). Từ sự kiện này, 
nhân dân địa phương gọi là sông Cổ Chiên.
2.1.5. Sông Măng Thít
Sông Măng Thít, còn gọi là sông Mang Thít hay 
sông Mân Thít, là một con sông nhỏ, dài khoảng 
47km, một phần kênh đào nối từ sông Cổ Chiên tại 
Quới An sang sông Hậu tại Trà Ôn. Sông là ranh 
giới tự nhiên giữa huyện Tam Bình và Mang Thít 
ở bờ Bắc, với huyện Trà Ôn và Vũng Liêm ở bờ 
Nam. Sông Măng Thít là một nhánh của sông Hậu, 
không những là tuyến đường thủy quan trọng của 
cả Đồng bằng sông Cửu Long mà còn có trữ lượng 
thủy sản lớn. 
2.1.6. Hệ thống sông ngòi và kênh rạch
Bao gồm 91 sông, kênh, rạch chằng chịt và liên 
thông với nhau, nguồn nước mặt của Vĩnh Long 
được phân bổ đều khắp trong tỉnh, thuận lợi cho 
giao thông đường thủy và canh tác nông nghiệp. 
Nguồn nước hoàn toàn ngọt, chế độ thủy văn điều 
hòa, lưu lượng dòng chảy theo mùa, ít chịu chi 
phối của thủy triều. Hiện nay, đã xuất hiện vấn đề ô 
nhiễm nước tại một số kênh rạch nhỏ trong Thành 
phố Vĩnh Long do việc xử lý nước sau sinh hoạt 
chưa được chú trọng, phần nào ảnh hưởng đến chất 
lượng cuộc sống và khai thác du lịch. 
2.2. Thực trạng khai thác du lịch sông nước của 
tỉnh Vĩnh Long
2.2.1. Các điểm du lịch sông nước đang khai thác
• Đi thuyền nhỏ trên sông
Vĩnh Long khai thác du lịch sớm nhất nhì 
vùng, nhưng sản phẩm du lịch qua bao nhiêu năm 
vẫn chưa có gì đổi mới và đột phá, do điều kiện 
tự nhiên chỉ nổi bật với du lịch sông nước, miệt 
vườn. Hoạt động du lịch thường xuyên nhất chỉ 
hình thành và tổ chức tại cù lao An Bình.
Tham quan Nhà vườn ở Cù lao An Bình 
Hoạt động du lịch sông nước ở Vĩnh Long 
trong thời gian qua chủ yếu là vận chuyển khách 
du lịch quốc tế và nội địa từ điểm nhận khách là 
bến phà An Bình (Công ty Cổ phần Du lịch tỉnh 
Vĩnh Long) hay một ... hướng gợi mở mới cho du lịch Vĩnh Long phát 
triển bền vững hơn trong tương lai. Vị trí địa lý 
Vĩnh Long là trung tâm của Đồng bằng sông Cửu 
Long nhưng do nhiều yếu tố mà cho đến nay du 
lịch Vĩnh Long phát triển chưa xứng tầm với tiềm 
năng hiện có. 
Một điều tác giả quan tâm khi thực hiện bài viết 
này, đó là những nhà chuyên môn và cả khách du 
lịch đã nhận xét cách làm du lịch ở Đồng bằng 
sông Cửu Long là dạng du lịch lặp lại vì tài nguyên 
du lịch trong vùng tương tự nhau, khi khai thác các 
loại hình du lịch lại không có điểm nhấn đặc thù 
riêng của mỗi tỉnh, thiếu tính sáng tạo ngay trên 
cùng một tài nguyên (nguồn tài nguyên lớn nhất là 
sông nước, là những nhà vườn). Đây là vấn đề liên 
quan đến phát triển du lịch bền vững toàn khu vực 
Đồng bằng sông Cửu Long, đòi hỏi những nhà làm 
du lịch phải nghiên cứu để đưa ra những hướng 
đi mới, những sản phẩm mới, thể hiện được tính 
liên kết chặt chẽ giữa các tỉnh trong vùng để giải 
quyết du lịch lặp lại và cả vấn đề phát triển du lịch 
sông nước miệt vườn trước nguy cơ các nước đầu 
nguồn, giữa nguồn sông Mekong thi nhau xây đập 
thủy điện, trong khi vùng Đồng bằng sông Cửu 
Long nằm tận cuối nguồn.
Chú thích: 
(1) Kỷ yếu Hội thảo phát triển du lịch bền vững 
vùng Đồng bằng sông Cửu Long (1/12/2009), 
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức.
(2) Phạm Đức Dương (2007), Có một vùng văn 
hóa Mekong, NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội.
(3) Nhâm Hùng (2009), Chợ nổi Đồng bằng 
sông Cửu Long, NXB Trẻ.
(4) Nguyễn Đình Hòe - Vũ Văn Hiếu (2001), 
Du lịch bền vững, NXB ĐHQG Hà Nội.
chắc chắn, thiếu phao cứu hộ và những hướng dẫn 
cụ thể (cả tiếng Việt và ngoại ngữ), vì thế dễ xảy ra 
sự cố đắm thuyền.
Chất thải của tàu thuyền làm ảnh hưởng môi 
trường: các vết dầu loang trên sông của tàu thuyền 
phục vụ du lịch là tác nhân góp phần làm ô nhiễm 
môi trường.
2.3. Giải pháp phát triển bền vững loại hình du 
lịch sông nước ở tỉnh Vĩnh Long
- Phát triển du lịch phải đảm bảo tính bền vững
Phải chú trọng đến ba điều kiện quan trọng đảm 
bảo phát triển du lịch theo hướng bền vững, đó 
là có đóng góp vào tăng trưởng kinh tế của tỉnh, 
bình đẳng xã hội và bảo vệ môi trường. Điều này 
phụ thuộc chủ yếu vào quy hoạch tổng thể của tỉnh 
trong phát triển du lịch và các ngành trong cơ cấu 
kinh tế. Trong quy hoạch phải tính đến sức chứa 
du lịch4, bao gồm sức chứa kinh tế C
kt
, sức chứa xã 
hội C
xh 
và sức chứa sinh thái C
st
 để làm cơ sở cho 
quy hoạch, đầu tư và khai thác du lịch.
- Tăng cường liên kết và xúc tiến du lịch: tăng 
cường liên kết với các công ty du lịch ở Thành phố 
Hồ Chí Minh, trong khu vực Đồng bằng sông Cửu 
Long và trong tỉnh Vĩnh Long, xây dựng du lịch 
đường sông kết hợp với nghỉ dưỡng cuối tuần hay 
các ngày lễ hội của Tỉnh, hoặc kết hợp cả đường 
thủy và đường bộ dọc theo sông Tiền và sông Hậu 
để tăng sự đa dạng và sức hấp dẫn đối với du khách 
quốc tế và nội địa.
- Thường xuyên đổi mới, cập nhật chương trình 
du lịch đường sông: trên cơ sở phù hợp với tài 
nguyên, lợi thế và đặc thù của Vĩnh Long, đáp ứng 
được nhu cầu đa dạng của du khách. Trong cùng 
một tour không nên tập trung tất cả các điểm du 
lịch mà cần có sự phân bổ hợp lý, để du khách có 
mong muốn quay trở lại hay tăng thêm ngày lưu 
trú tại Vĩnh Long, tăng thu nhập cho cư dân địa 
phương.
- Đầu tư phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật: Sở 
Văn hóa Thể thao và Du lịch Vĩnh Long cần đầu 
tư xây dựng thêm ít nhất ba bến tàu chuyên đón 
khách du lịch, hiện tại chưa có bến tàu dành riêng 
cho khách du lịch. Đầu tư thêm các loại tàu thuyền 
có diện tích và tải trọng lớn hơn để khai thác loại 
hình du lịch kết hợp trên sông.
- Phát huy sự hợp tác giữa các doanh nghiệp: 
du lịch Vĩnh Long sẽ rất thành công nếu các doanh 
nghiệp du lịch, các chủ nhà vườn liên kết với nhau, 
liên kết điểm đến, liên kết điểm dừng chân, thể 
hiện trách nhiệm khi đón khách, tiếp thị điểm đến, 
nâng cao chất lượng dịch vụ và phục vụ.
- Hợp tác chặt chẽ giữa chính quyền địa phương 
và các ngành có liên quan: phối hợp cả nhà đầu tư 
và chính quyền địa phương trong xây dựng các điểm 
đến, các điểm dừng chân, phương tiện, bến tàu
- Tăng tính hấp dẫn trong các tour du lịch
Phương pháp 1+1>2: đây là phương pháp làm 
tăng giá trị điểm du lịch nhờ liên kết các tài nguyên 
du lịch lại với nhau. Liên kết giữa loại hình du lịch 
trên sông (tài nguyên tự nhiên) có thể phối hợp 
với ghe, xuồng (tài nguyên nhân văn) và các điểm 
vườn (tài nguyên nhân văn), rồi từ những cơ bản 
đó hình thành thêm những sản phẩm mới như nghe 
đờn ca tài tử trên sông, nhà nghỉ trên sông.
Phương pháp rũ bụi thời gian: yêu cầu các 
nhà quy hoạch, hướng dẫn viên, cần trang bị 
kiến thức về lịch sử, dân tộc học, địa lý, khí hậu, 
văn hóa, sinh tháivà ứng dụng vào việc thuyết 
minh, giới thiệu điểm đến, điểm dừng chân. Họ 
phải hiểu rõ các lớp, tầng trong thời dã sử (tầng 
địa sử, tầng tiền sử, tầng lịch sử) và hiện tại là tầng 
hiện đại. Đây là phương pháp hữu hiệu để tăng 
thời gian lưu khách tại điểm tham quan và tăng 
tính tò mò, khám phá, tìm hiểu của du khách.
Kết hợp khai thác du lịch thiền (Zen tour): đây 
là một loại hình đang được các công ty du lịch quan 
tâm khai thác và khá phát triển. Lí do cuộc sống 
hiện đại có quá nhiều áp lực: công việc, gia đình, 
tiền bạc, do vậy các du khách cần những tour về 
với thiên nhiên, gần gũi sự dân dã và được tịnh tâm 
(thiền). Ở đây loại hình du lịch sông nước hoàn 
toàn có thể phối kết hợp để khai thác du lịch thiền.
Một số sản phẩm du lịch đặc trưng kết hợp 
loại hình du lịch sông nước: tùy từng địa phương 
có thể khai thác thêm các sản phẩm du lịch đặc thù 
mà hiện nay tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long 
chưa khai thác, có thể đăng ký độc quyền để tránh 
tình trạng “photocopy” và khẳng định thương hiệu 
du lịch Vĩnh Long.
Thưởng thức đờn ca tài tử trên sông: hiện nay, 
phục vụ đờn ca tài tử chủ yếu là tại các nhà vườn 
hoặc trên tàu nhà hàng, điều này vẫn chưa thể hiện 
hết sức hấp dẫn đối với du khách. Vĩnh Long có 
thể học theo cách làm du lịch của Huế, áp dụng 
việc phục vụ đờn ca tài tử trên sông, hay cách làm 
du lịch của Vịnh Hạ Long là nhà nghỉ trên thuyền. 
60 61
Soá 12, thaùng 3/2014 60 Soá 12, thaùng 3/2014 61
Khoa hoïc Xaõ hoäi vaø Nhaân vaên Khoa hoïc Xaõ hoäi vaø Nhaân vaên
Tài liệu tham khảo
Phạm Đức Dương. 2007. Có một vùng văn hóa Mekong. NXB Khoa học Xã hội. Hà Nội.
Nguyễn Đình Hòe-Vũ Văn Hiếu. 2001. Du lịch bền vững. NXB ĐHQG Hà Nội
Đặng Văn Phan. 2009. Các giải pháp phát triển kinh tế bền vững Đồng bằng sông Cửu Long dưới tác động của 
hội nhập kinh tế quốc tế. Đại học Cửu Long.
Nguyễn Quốc Nghi - Phan Văn Phùng. 2010. Giải pháp phát triển loại hình du lịch homestay tại cụm cù lao 
An Bình – Vĩnh Long. Tạp chí đại học Sài Gòn. 
Kỷ yếu Hội thảo phát triển du lịch bền vững vùng Đồng bằng sông Cửu Long. 01/12/2009. Bộ Văn hóa, 
Thể thao và Du lịch.
Kỷ yếu diễn đàn 1: diễn đàn bảo tồn thiên nhiên và văn hóa vì sự phát triển bền vững ở vùng Đồng bằng sông 
Cửu Long. 05/6/2009. Ban Chỉ đạo Tây Nam Bộ.
Có thể hình dung hình ảnh, trong đêm thanh tịnh 
lặng lờ sông nước, du khách lắng đọng và miên 
man theo giọng hát, lời ca của những nghệ sĩ chân 
quê hay cười ý nhị, rộn rã với những anh Hai Lúa, 
Tư Ếch thời nay kể chuyện tiếu lâm theo phong 
cách bác Ba Phi thời trước, rồi nâng một ly rượu 
“Hoa mai tửu”- là loại rượu được ngâm từ hoa 
mai nở sau ngày Tết Nguyên đán. Loại rượu này 
có hương thơm đặc biệt từ hoa mai và có vị thuốc 
chống nhức mỏi hữu hiệu, nhấp một chút, cảm 
nhận sự thi vị của cuộc sống.
Nhà nghỉ trên sông: ngoài mô hình homestay 
đã được đánh giá cao, thiết nghĩ cần có thêm loại 
nhà nghỉ trên sông để du khách có thể trải nghiệm 
cảm giác được ngủ bồng bềnh trên chiếc ghe giữa 
dòng sông Tiền, nghe sóng nước vỗ về, lòng bâng 
khuâng nhớ mãi.
Thả đèn hoa trên sông nhân ngày môi trường: 
ngành du lịch nên xem xét và đan xen hoạt động 
thả đèn hoa trên sông vì mục đích môi trường, 
nhân ngày môi trường Thế giới, ngày môi trường 
Việt Nam Đây có thể xem là một cách giáo dục 
ý thức người dân và cả du khách về bảo vệ môi 
trường. Hình thức tổ chức: Ban tổ chức hội thả đèn 
hoa giới hạn khu vực thả đèn, thời gian diễn ra 
có thể là 60 phút kết hợp với các biểu diễn nghệ 
thuật khác cũng trên dòng sông, lồng ghép các nội 
dung tuyên truyền bảo vệ môi trường một cách 
sinh động. Cuối buổi thả đèn có thể tổ chức một 
cuộc thi cho 5 đội, mỗi đội hai người, một người 
chèo xuồng, một người vớt đèn hoa, đội nào vớt 
được nhiều đèn hoa nhất sẽ được tặng hai suất du 
lịch trong tỉnh hoặc ngoài tỉnh, tùy vào khả năng 
tài chính của ban tổ chức,
3. Kết luận
Tóm lại, bài viết đưa ra một số giải pháp nhằm 
phát triển du lịch sông nước một cách bền vững, 
tuy nhiên không thể tồn tại độc lập một loại hình 
du lịch này trong hoạt động du lịch của tỉnh Vĩnh 
Long nên trong quá trình trình bày tác giả cố gắng 
đưa những thông tin tổng hợp trong toàn tỉnh để 
có cái nhìn bao quát hơn và cũng mong đề tài là 
hướng gợi mở mới cho du lịch Vĩnh Long phát 
triển bền vững hơn trong tương lai. Vị trí địa lý 
Vĩnh Long là trung tâm của Đồng bằng sông Cửu 
Long nhưng do nhiều yếu tố mà cho đến nay du 
lịch Vĩnh Long phát triển chưa xứng tầm với tiềm 
năng hiện có. 
Một điều tác giả quan tâm khi thực hiện bài viết 
này, đó là những nhà chuyên môn và cả khách du 
lịch đã nhận xét cách làm du lịch ở Đồng bằng 
sông Cửu Long là dạng du lịch lặp lại vì tài nguyên 
du lịch trong vùng tương tự nhau, khi khai thác các 
loại hình du lịch lại không có điểm nhấn đặc thù 
riêng của mỗi tỉnh, thiếu tính sáng tạo ngay trên 
cùng một tài nguyên (nguồn tài nguyên lớn nhất là 
sông nước, là những nhà vườn). Đây là vấn đề liên 
quan đến phát triển du lịch bền vững toàn khu vực 
Đồng bằng sông Cửu Long, đòi hỏi những nhà làm 
du lịch phải nghiên cứu để đưa ra những hướng 
đi mới, những sản phẩm mới, thể hiện được tính 
liên kết chặt chẽ giữa các tỉnh trong vùng để giải 
quyết du lịch lặp lại và cả vấn đề phát triển du lịch 
sông nước miệt vườn trước nguy cơ các nước đầu 
nguồn, giữa nguồn sông Mekong thi nhau xây đập 
thủy điện, trong khi vùng Đồng bằng sông Cửu 
Long nằm tận cuối nguồn.
Chú thích: 
(1) Kỷ yếu Hội thảo phát triển du lịch bền vững 
vùng Đồng bằng sông Cửu Long (1/12/2009), 
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức.
(2) Phạm Đức Dương (2007), Có một vùng văn 
hóa Mekong, NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội.
(3) Nhâm Hùng (2009), Chợ nổi Đồng bằng 
sông Cửu Long, NXB Trẻ.
(4) Nguyễn Đình Hòe - Vũ Văn Hiếu (2001), 
Du lịch bền vững, NXB ĐHQG Hà Nội.
chắc chắn, thiếu phao cứu hộ và những hướng dẫn 
cụ thể (cả tiếng Việt và ngoại ngữ), vì thế dễ xảy ra 
sự cố đắm thuyền.
Chất thải của tàu thuyền làm ảnh hưởng môi 
trường: các vết dầu loang trên sông của tàu thuyền 
phục vụ du lịch là tác nhân góp phần làm ô nhiễm 
môi trường.
2.3. Giải pháp phát triển bền vững loại hình du 
lịch sông nước ở tỉnh Vĩnh Long
- Phát triển du lịch phải đảm bảo tính bền vững
Phải chú trọng đến ba điều kiện quan trọng đảm 
bảo phát triển du lịch theo hướng bền vững, đó 
là có đóng góp vào tăng trưởng kinh tế của tỉnh, 
bình đẳng xã hội và bảo vệ môi trường. Điều này 
phụ thuộc chủ yếu vào quy hoạch tổng thể của tỉnh 
trong phát triển du lịch và các ngành trong cơ cấu 
kinh tế. Trong quy hoạch phải tính đến sức chứa 
du lịch4, bao gồm sức chứa kinh tế C
kt
, sức chứa xã 
hội C
xh 
và sức chứa sinh thái C
st
 để làm cơ sở cho 
quy hoạch, đầu tư và khai thác du lịch.
- Tăng cường liên kết và xúc tiến du lịch: tăng 
cường liên kết với các công ty du lịch ở Thành phố 
Hồ Chí Minh, trong khu vực Đồng bằng sông Cửu 
Long và trong tỉnh Vĩnh Long, xây dựng du lịch 
đường sông kết hợp với nghỉ dưỡng cuối tuần hay 
các ngày lễ hội của Tỉnh, hoặc kết hợp cả đường 
thủy và đường bộ dọc theo sông Tiền và sông Hậu 
để tăng sự đa dạng và sức hấp dẫn đối với du khách 
quốc tế và nội địa.
- Thường xuyên đổi mới, cập nhật chương trình 
du lịch đường sông: trên cơ sở phù hợp với tài 
nguyên, lợi thế và đặc thù của Vĩnh Long, đáp ứng 
được nhu cầu đa dạng của du khách. Trong cùng 
một tour không nên tập trung tất cả các điểm du 
lịch mà cần có sự phân bổ hợp lý, để du khách có 
mong muốn quay trở lại hay tăng thêm ngày lưu 
trú tại Vĩnh Long, tăng thu nhập cho cư dân địa 
phương.
- Đầu tư phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật: Sở 
Văn hóa Thể thao và Du lịch Vĩnh Long cần đầu 
tư xây dựng thêm ít nhất ba bến tàu chuyên đón 
khách du lịch, hiện tại chưa có bến tàu dành riêng 
cho khách du lịch. Đầu tư thêm các loại tàu thuyền 
có diện tích và tải trọng lớn hơn để khai thác loại 
hình du lịch kết hợp trên sông.
- Phát huy sự hợp tác giữa các doanh nghiệp: 
du lịch Vĩnh Long sẽ rất thành công nếu các doanh 
nghiệp du lịch, các chủ nhà vườn liên kết với nhau, 
liên kết điểm đến, liên kết điểm dừng chân, thể 
hiện trách nhiệm khi đón khách, tiếp thị điểm đến, 
nâng cao chất lượng dịch vụ và phục vụ.
- Hợp tác chặt chẽ giữa chính quyền địa phương 
và các ngành có liên quan: phối hợp cả nhà đầu tư 
và chính quyền địa phương trong xây dựng các điểm 
đến, các điểm dừng chân, phương tiện, bến tàu
- Tăng tính hấp dẫn trong các tour du lịch
Phương pháp 1+1>2: đây là phương pháp làm 
tăng giá trị điểm du lịch nhờ liên kết các tài nguyên 
du lịch lại với nhau. Liên kết giữa loại hình du lịch 
trên sông (tài nguyên tự nhiên) có thể phối hợp 
với ghe, xuồng (tài nguyên nhân văn) và các điểm 
vườn (tài nguyên nhân văn), rồi từ những cơ bản 
đó hình thành thêm những sản phẩm mới như nghe 
đờn ca tài tử trên sông, nhà nghỉ trên sông.
Phương pháp rũ bụi thời gian: yêu cầu các 
nhà quy hoạch, hướng dẫn viên, cần trang bị 
kiến thức về lịch sử, dân tộc học, địa lý, khí hậu, 
văn hóa, sinh tháivà ứng dụng vào việc thuyết 
minh, giới thiệu điểm đến, điểm dừng chân. Họ 
phải hiểu rõ các lớp, tầng trong thời dã sử (tầng 
địa sử, tầng tiền sử, tầng lịch sử) và hiện tại là tầng 
hiện đại. Đây là phương pháp hữu hiệu để tăng 
thời gian lưu khách tại điểm tham quan và tăng 
tính tò mò, khám phá, tìm hiểu của du khách.
Kết hợp khai thác du lịch thiền (Zen tour): đây 
là một loại hình đang được các công ty du lịch quan 
tâm khai thác và khá phát triển. Lí do cuộc sống 
hiện đại có quá nhiều áp lực: công việc, gia đình, 
tiền bạc, do vậy các du khách cần những tour về 
với thiên nhiên, gần gũi sự dân dã và được tịnh tâm 
(thiền). Ở đây loại hình du lịch sông nước hoàn 
toàn có thể phối kết hợp để khai thác du lịch thiền.
Một số sản phẩm du lịch đặc trưng kết hợp 
loại hình du lịch sông nước: tùy từng địa phương 
có thể khai thác thêm các sản phẩm du lịch đặc thù 
mà hiện nay tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long 
chưa khai thác, có thể đăng ký độc quyền để tránh 
tình trạng “photocopy” và khẳng định thương hiệu 
du lịch Vĩnh Long.
Thưởng thức đờn ca tài tử trên sông: hiện nay, 
phục vụ đờn ca tài tử chủ yếu là tại các nhà vườn 
hoặc trên tàu nhà hàng, điều này vẫn chưa thể hiện 
hết sức hấp dẫn đối với du khách. Vĩnh Long có 
thể học theo cách làm du lịch của Huế, áp dụng 
việc phục vụ đờn ca tài tử trên sông, hay cách làm 
du lịch của Vịnh Hạ Long là nhà nghỉ trên thuyền.