Hoàn cảnh gia đình với sự thích ứng của trẻ 5-6 tuổi trong các hoạt động chuẩn bị đến trường phổ thông

TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC TÂN TRÀO 
 SỐ 02 – THÁNG 3 NĂM 2016 
 80 
HOÀN CẢNH GIA ĐÌNH VỚI SỰ THÍCH ỨNG CỦA TRẺ 5-6 TUỔI 
TRONG CÁC HOẠT ĐỘNG CHUẨN BỊ ĐẾN TRƯỜNG PHỔ THÔNG 
Family situation and adaption of of 5-6 year old children in preparing activities for going to 
Primary school 
ThS. Vũ Thị Kiều Trang* 
TÓM TẮT 
Có nhiều yếu tố khác nhau ảnh hưởng đến sự thích ứng của trẻ 5-6 tuổi trong các hoạt động 
chuẩn bị đến trường phổ thông, trong đó hoàn cảnh gia đình là yếu tố có ảnh hưởng lớn nhất. Khi 
xem xét các nội dung ảnh hưởng của yếu tố này, có thể nhận thấy, những hoạt động chung và sự 
quan tâm của cha mẹ với con có ảnh hưởng nhiều nhất; bầu không khí và quan hệ gia đình ở vị trí 
thứ hai; mức thu nhập của gia đình ở vị trí thứ ba. Ngoài ra, nhận thức của cha mẹ về mức độ cần 
thiết của việc chuẩn bị cho trẻ đến trường phổ thông cũng có tác động không nhỏ đến sự thích ứng 
của trẻ. Mỗi nội dung, tuy có sự ảnh hưởng khác nhau, nhưng đều có mối liên hệ mật thiết với nhau 
trong việc tác động đến sự thích ứng của trẻ 5-6 tuổi. 
Từ khoá:hoàn cảnh gia đình, thích ứng, hoạt động, chuẩn bị, trường phổ thông. 
ABSTRACT 
Family situation is the most important factor in various factors affecting the preparing 
activities for going to Primary school. There are so many elements in family situation, the first 
importance is the common activities and parent concerns for their children, the second are family 
environment and relationships, the last one is family income. In addition, parents have to 
understand that preparing activities for going to Primary school affect so much the adaptive 
behaviour of children. These elements play different roles but have a reciprocal relation affecting 
the adaptive behaviours of 5-6 years old children. 
Key words: family situation, adaptation, activity, prepare, primary school 
1. Đặt vấn đề∗ 
Để tồn tại và phát triển trong cuộc sống 
xã hội đang vận động không ngừng như hiện 
nay, mỗi con người phải có sự thích ứng tốt. 
Sự thích ứng là một trong những điều kiện để 
con người tham gia vào đời sống xã hội đầy 
biến động một cách có hiệu quả nhất. 
Trẻ em nói chung và trẻ 5 - 6 tuổi nói 
riêng còn non nớt về thể chất, yếu đuối về 
tinh thần và dễ dàng gặp phải những khó 
khăn, trở ngại, những nguy hiểm trong cuộc 
sống. Do đó, giúp trẻ có được sự thích ứng để 
∗
 Trường Đại học Tân Trào 
vượt qua những khó khăn, trở ngại là điều vô 
cùng quan trọng. 
Trẻ 5-6 tuổi tiến vào bước ngoặt quan 
trọng của cuộc đời, đó là việc chuyển từ bậc 
học mầm non sang bậc học phổ thông. Việc 
chuẩn bị cho trẻ 5-6 tuổi đến trường phổ 
thông cần thực hiện đầy đủ các nội dung phù 
hợp với chương trình giáo dục mầm non và đề 
án Phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 
tuổi giai đoạn 2010-2015 do Bộ Giáo dục và 
Đào tạo đã đề ra. Các nội dung được xây 
dựng dựa trên 4 lĩnh vực chủ yếu gồm: 
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC TÂN TRÀO 
SỐ 02 – THÁNG 3 NĂM 2016 
 81 
- Hoạt động phát triển thể chất: Bao 
gồm các hoạt động giáo dục phát triển vận 
động như: khả năng thực hiện vận động thô, 
vận động tinh trong sinh hoạt hàng ngày. 
Hoạt động giáo dục dinh dưỡng sức khỏe 
như: cung cấp những kiến thức, kỹ năng 
nhằm hình thành thói quen, hành vi có lợi cho 
sức khỏe; 
- Hoạt động phát triển nhận thức: Bao 
gồm hoạt động khám phá khoa học, hoạt động 
làmquen với toán, hoạt động âm nhạc và tạo 
hình, hoạt động khám phá môi trường xã hội; 
- Hoạt động phát triển ngôn ngữ: Bao 
gồm hoạt động phát triển khả năng nghe và 
nói; hoạt động kể chuyện, đọc thơ, đồng dao, 
ca dao, tục ngữ; trò chơi đóng kịch; kể chuyện 
sáng tạo; chuẩn bị cho việc học đọc, học viết; 
- Hoạt động phát triển tình cảm và quan 
hệ xã hội: Bao gồm các hoạt động phát triển 
tình cảm: giáo dục ý thức về bản thân; giáo 
dục trẻ nhận biết và thể hiện cảm xúc, tình 
cảm với con người, sự vật và hiện tượng xung 
quanh; phát triển kỹ năng xã hội:giáo dục các 
hành vi và quy tắc ứng xử xã hội; giáo dục 
bảo vệ môi trường. 
Giúp trẻ có được một tâm thế sẵn sàng, 
một hành trang đầy đủ về mặt kiến thức để có 
thể thích ứng nhanh nhất với hành trình mới 
này cần đến sự chuẩn bị công phu, tỷ mỷ của 
người lớn. 
Tuy nhiên, trong quá trình trẻ tham gia 
các hoạt động chuẩn bị đến trường phổ thông 
cũng có những yếu tố chủ quan, khách quan 
khác nhau ảnh hưởng đến sự thích ứng của 
trẻ. Việc xác định được những yếu tố ảnh 
hưởng đến sự thích ứng của trẻ 5-6 tuổi trong 
các hoạt động chuẩn bị đến trường phổ thông 
là việc làm cần thiết. Việc làm này giúp các 
nhà giáo dục và các bậc cha mẹ trẻ có những 
biện pháp tác động phù hợp và hiệu quả hơn 
nhằm nâng cao mức độ thích ứng cho trẻ 5-6 
tuổi trong hoạt động chuẩn bị đến trường phổ 
thông. Một trong những yếu tố có sức ảnh 
hưởng lớn đến sự phát triển tâm lý nói chung 
và sự thích ứng của trẻ nói riêng đó là hoàn 
cảnh gia đình 
Gia đình là môi trường sống, môi 
trường văn hoá đầu tiên của mỗi con người. 
Với phương thức chăm sóc bằng tình thương 
yêu ruột thịt, bằng cách giao tiếp trực tiếp và 
thường xuyên, gia đình có ảnh hưởng tuyệt 
đối đến quá trình phát triển của con người. 
Vấn đề cốt lõi trong mỗi gia đình là mối quan 
hệ của cha mẹ và con cái. Theo Jonh Bowlby, 
mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái có các 
mức độ tương tác khác nhau. Mối quan hệ 
này ảnh hưởng đến quá trình xã hội hoá trẻ 
em. Ainsworth (1973) cũng cho rằng, vai trò 
của cha mẹ trong gia đình như một “cơ sở an 
toàn” để trẻ tiến hành thăm dò thế giới 
[4;tr78]. 
2. Khách thể và phương pháp 
nghiên cứu 
Nghiên cứu trên 280 khách thể gồm: 
110 trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi, 110 cha (mẹ) trẻ, 
40 giáo viên mầm non và 20 chuyên gia trong 
lĩnh vực giáo dục mầm non thuộc 4 trường 
mầm non trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang 
(Trường mầm non Phúc Thịnh và mầm non 
Ngọc Hội huyện Chiêm Hoá - Tuyên Quang; 
Trường mầm non Hoa Sen và mầm non Sao 
Mai – Thành phố Tuyên Quang) 
Phương pháp chính được sử dụng trong 
nghiên cứu này là phương pháp điều tra bằng 
bảng hỏi. Bảng hỏi được thiết kế với chủ yếu 
các câu hỏi có sẵn phương án trả lời, thang 
đánh giá có 4 mức độ (từ 1 – 4 điểm). Phần 
mềm SPSS 16.0 được sử dụng để xử lý kết 
quả nghiên cứu. Ngoài ra chúng tôi kết hợp sử 
dụng phương pháp nghiên cứu tài liệu, 
phương pháp quan sát, phỏng vấn sâu. 
3. Kết quả nghiên cứu 
Bao giờ cũng vậy, khi nói đến những 
yếu tố có ảnh hưởng đến sự phát triển của con 
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC TÂN TRÀO 
 SỐ 02 – THÁNG 3 NĂM 2016 
 82 
người, điều đầu tiên được đề cập đến sẽ là 
yếu tố gia đình. Gia đình là nơi nuôi dưỡng, 
giáo dục và có ảnh hưởng lớn đến mỗi cá 
nhân từ khi sinh ra và cả quá trình trưởng 
thành sau này. 
Sống trong gia đình, đứa trẻ hình thành 
mối gắn bó tình cảm với những người ruột 
thịt; vì vậy, mọi sự chia tách tình cảm gia 
đình, sự thiếu vắng cha mẹ hay những điều 
kiện bất lợi về các mối quan hệ gia đình đều 
có những ảnh hưởng nhất định đến sự thích 
ứng của trẻ với hoàn cảnh sống. James 
Chapman trích trong tờ báo Anh “Thư tín 
hàng ngày” (18/4/2011): Theo Nghiên cứu 
của Trung tâm công bằng xã hội cứ “một đứa 
trẻ lớn lên trong gia đình chỉ có cha hoặc mẹ 
thường có hơn 75% khả năng thất bại trong 
học tập ở trường, 70% khả năng rơi vào 
nghiệm ma tuý, hơn 50% có vấn đề về rượu 
và 35% sẽ thất nghiệp khi lớn lên” [1;tr172]. 
Do đó, khi đề cập đến ảnh hưởng của 
hoàn cảnh gia đình đối với sự thích ứng của 
trẻ trong các hoạt động chuẩn bị đến trường 
phổ thông, chúng tôi tìm hiểu các khía cạnh 
bao gồm: mức thu nhập của gia đình, bầu 
không khí và quan hệ gia đình, các hoạt động 
chung và sự quan tâm giữa cha mẹ với con cái 
trong gia đình và nhận thức của cha mẹ trẻ về 
sự cần thiết của việc chuẩn bị cho trẻ đến 
trường phổ thông. 
Các nội dung ảnh 
hưởng 
ĐTB ĐLC 
Thứ 
bậc 
1. Mức thu nhập của gia 
đình 
1.79 0.40 3 
2. Bầu không khí và 
quan hệ gia đình 
2.75 0.45 2 
3. Các hoạt động chung 
và sự quan tâm của cha 
mẹ với con 
2.99 0.09 1 
Bảng 1. Các nội dung ảnh hưởng của hoàn cảnh 
gia đình đến sự thích ứng của trẻ trong hoạt 
động chuẩn bị đến trường phổ thông 
Bảng trên cho thấy những tác động từ 
gia đình đến sự thích ứng của trẻ, trong đó 
các hoạt động chung, sự quan tâm của cha 
mẹ với con có ảnh hưởng lớn nhất và xếp vị 
trí đầu tiên (ĐTB: 2.99; ĐLC: 0.09). 
Kết quả nghiên cứu phản ánh đúng thực 
tiễn và phù hợp với những gì chúng tôi tìm 
hiểu, quan sát được ở gia đình của trẻ. Gia 
đình thường xuyên có những hoạt động cùng 
nhau giữa các thành viên như: trò chuyện, 
giao lưu, trao đổi, cùng chơi, cùng ăn uống, 
cùng nghỉ ngơi giữa bố - mẹ, bố mẹ - con 
cái sẽ có ảnh hưởng tích cực đến trẻ, kích 
thích việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Thông 
qua các hoạt động chung với gia đình, trẻ 
thoải mái trò chuyện, bộc bạch suy nghĩ, hiểu 
biết của mình, trẻ học cách thể hiện xúc cảm, 
tình cảm của mình bằng ngôn ngữ; từ đó, hình 
thành trong tư duy của trẻ thái độ coi trọng 
ngôn ngữ - “nguyên liệu” nuôi dưỡng thói 
quen đọc sách sau này của trẻ. 
Bên cạnh đó, khi trẻ luôn nhận được sự 
quan tâm chăm sóc đúng mức, kịp thời của 
cha mẹ về vật chất và tinh thần trẻ sẽ thấy tự 
tin hơn trong những tình huống, những mối 
quan hệ, giao tiếp xã hội. Trẻ thực sự nhanh 
chóng hòa nhập với môi trường mới tốt hơn 
so với trẻ không nhận được sự quan tâm từ bố 
mẹ. Trước môi trường hoạt động mới, trẻ luôn 
có được cảm giác an toàn, giúp trẻ yên tâm, 
vui vẻ hồn nhiên, mạnh dạn thăm dò, thử 
nghiệm, tìm cách tác động lên sự vật hiện 
tượng, phát huy được tiềm năng cả về thể chất 
và tâm lý. 
Trái lại, nếu trẻ phải sống trong gia đình 
thiếu sự quan tâm chăm sóc về vật chất hoặc 
tinh thần từ cha mẹ hay người thân, trẻ không 
có cơ hội được cùng cha mẹ và các thành viên 
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC TÂN TRÀO 
SỐ 02 – THÁNG 3 NĂM 2016 
 83 
khác tham gia những hoạt động chung với 
nhau sẽ là một thiệt thòi lớn đối với trẻ. Trong 
những hoàn cảnh này trẻ thường tự ti, mặc 
cảm, ngại giao tiếp, sống khép mình nên khó 
khăn trong việc thích ứng với những môi 
trường sống mới. Quan sát thực tế giờ đón trẻ 
ở trường mầm non chúng tôi nhận thấy, trẻ rất 
hào hứng khi có người nhà đến đón. Trẻ sẽ tự 
tin trao đổi về những hoạt động được trong 
ngày ở lớp nếu cha, mẹ hoặc người thân cởi 
mở trò chuyện, khen ngợi, đặc biệt là động 
viên “thành tích” mà trẻ đạt được ở lớp. 
Sự thường xuyên quan tâm đến nhau 
của các thành viên trong gia đình sẽ là những 
điều kiện thuận lợi để các thành viên hỗ trợ, 
chia sẻ, động viên, khuyến khích và dành 
những điều tốt nhất cho nhau. Người lớn 
trong gia đình dạy trẻ bằng giao tiếp trực tiếp 
và thường xuyên ở mọi lúc, mọi nơi, trong 
các tình huống của cuộc sống thực xung 
quanh.Đứa trẻ học ăn, học nói, học gói, học 
mở, học làm người một cách tự nhiên và nhẹ 
nhàng [8;tr62]. Do đó, sống trong một môi 
trường gia đình hạnh phúc, trẻ em sẽ nhận 
được đầy đủ sự quan tâm của cha mẹ, sẽ được 
nâng đỡ, được tham gia nhiều hơn mỗi khi trẻ 
có nhu cầu hoạt động. Gia đình là môi trường 
trẻ được chăm sóc, nuôi dạy an toàn và thoả 
mãn được các nhu cầu của trẻ, thúc đẩy sự 
phát triển toàn diện của trẻ. 
Vị trí ảnh hưởng thứ hai trong những 
tác động từ hoàn cảnh gia đình đến sự thích 
ứng của trẻ là bầu không khí và quan hệ gia 
đình (ĐTB:2.75; ĐLC: 0.45). 
Tổ ấm gia đình là một môi trường văn 
hoá được tạo nên trên cơ sở tình thương yêu, 
đùm bọc lẫn nhau của những người ruột thịt 
trong gia đình - gọi là văn hoá gia đình 
[8;tr61]. Bầu không khí tâm lý tích cực, thoải 
mái, vui vẻ được tạo dựng trên cơ sở tình yêu 
thương, đùm bọc lẫn nhau của những người 
ruột thịt, điều này có ảnh hưởng đến mọi 
thành viên trong gia đình, trong đó có trẻ em. 
Nếu trẻ may mắn được sinh ra và lớn lên 
trong một gia đình tốt, nề nếp, nhân văn, được 
giáo dục đầy đủ, đúng đắn thì trẻ thường chủ 
động, tích cực, tự tin, dễ làm chủ trong mọi 
tình huống. Đặc biệt sẽ có tác động rất tích 
cực đến sự phát triển tình cảm và các mối 
quan hệ xã hội của trẻ. Trong gia đình luôn có 
sự yêu thương, tôn trọng, có sự liên kết gắn 
bó giữa các thành viên sẽ là chỗ dựa tinh 
thần rất lớn đối với trẻ. Cùng với sự quan 
tâm, chăm sóc, nuôi dưỡng chu đáo và sự 
hướng dẫn, giúp đỡ của cha mẹ sẽ giúp trẻ 
khám phá thế giới xung quanh (cây cối, vật 
nuôi, các hiện tượng thiên nhiên) nhờ đó mà 
nhận thức, ngôn ngữ của trẻ ngày càng được 
phát triển hơn. 
Xếp ở vị trí cuối cùng là mức thu nhập 
của gia đình (ĐTB:1.79; ĐLC: 0.40), thu 
nhập của gia đình là một yếu tố cần thiết 
nhưng không hoàn toàn quyết định sự thích 
ứng của trẻ. Thu nhập phản ánh khả năng 
kinh tế của gia đình trong việc đầu tư cho con 
học tập. Nếu gia đình nào có thu nhập cao sẽ 
có thể có điều kiện mua sắm, trang bị cho con 
những đồ dùng học tập, cho trẻ đi tham quan, 
học tập ở nhiều môi trường khác nhau. Tuy 
nhiên, đối với trẻ mầm non những chi phí cho 
học tập của trẻ là không đáng kể so với học 
sinh các bậc học phổ thông. Do đó, mức thu 
nhập của gia đình chỉ có thể ảnh hưởng phần 
nào đến sự thích ứng của trẻ. Nếu trẻ có được 
một gia đình có sự quan tâm, bầu không khí 
tâm lý vui vẻ, tích cực sẽ giúp trẻ tự tin và 
chủ động, tích cực hòa nhập hơn trong môi 
trường xã hội và các hoạt động học tập trên 
lớp. Điều này được minh chứng bằng những 
trường hợp cụ thể mà chúng tôi tìm hiểu 
được. Có gia đình, điều kiện kinh tế rất khá 
giả, trẻ được đáp ứng đầy đủ các điều kiện vật 
chất, nhưng mối quan hệ của các thành viên 
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC TÂN TRÀO 
 SỐ 02 – THÁNG 3 NĂM 2016 
 84 
trong gia đình không gắn bó, thiếu sự quan 
tâm, chia sẻ, giúp đỡ lẫn nhau thì trẻ em sống 
trong gia đình đó cũng không tự tin, khó hoà 
nhập và thường xa lánh mọi người 
Để làm rõ hơn về vai trò của hoàn cảnh 
gia đình với sự thích ứng của trẻ 5-6 tuổi 
trong các hoạt động chuẩn bị đến trường phổ 
thông, chúng tôi đã tìm hiểu nhận thức của 
cha, mẹ trẻ về mức độ cần thiết của việc 
chuẩn bị cho trẻ đến trường phổ thông. Kết 
quả được thống kê ở bảng dưới đây: 
Nội dung chuẩn 
bị cho trẻ 5-6 
tuổi 
đến trường phổ 
thông 
Mức độ 
Không 
cần thiết 
(%) 
Cần 
thiết 
(%) 
Rất 
cần 
thiết 
(%) 
1. Chuẩn bị về 
thể chất 0.9 16.7 82.4 
2. Chuẩn bị về 
nhận thức 0 9.3 90.7 
3. Chuẩn bị về 
ngôn ngữ, giao 
tiếp 
0.9 15.7 83.3 
4. Chuẩn bị về 
tình cảm, kỹ 
năng xã hội 
3.7 18.5 77.8 
Bảng 2. Mức độ cần thiết của các nội dung 
chuẩn bị cho trẻ 5-6 tuổi đến trường phổ 
thông 
Nhìn vào bảng 2, kết quả điều tra cho 
thấy, đối với nội dung chuẩn bị thể chất cho 
trẻ đến trường phần lớn phụ huynh cho rằng 
là rất cần thiết (82.4%), có (16.7%) số người 
được hỏi trả lời cần thiết. Như vậy, cho dù ở 
hoàn cảnh gia đình như thế nào thì các bậc 
phụ huynh luôn sẵn sàng có thể đóng góp để 
trẻ có điều kiện học tập tốt nhất, đặc biệtlà sự 
chăm sóc về sức khỏe và dinh dưỡng cho trẻ. 
Do điều kiện kinh tế xã hội ngày càng phát 
triển, nên việc đáp ứng nhu cầu vật chất, đặc 
biệt là nhu cầu dinh dưỡng cho trẻ em ngày 
càng được các bậc phụ huynh quan tâm. Đa 
số các bậc cha mẹ nhìn nhận sự phát triển của 
con ở mặt thể chất, thấy con cao lớn, mập 
mạp hơn các bạn là yên tâm, thậm chí có cha 
mẹ lo lắng quá mức khi con có thể trạng nhỏ 
hơn các bạn khác, dẫn đến việc ép trẻ ăn uống 
hoặc sử dụng những sản phẩm kích thích trẻ 
tăng trưởng về thể chất. Do đó,chỉ có (0.9%) 
phụ huynh cho rằng điều đó là không cần 
thiết, tỷ lệ thấp hơn so với các mức độ khác. 
Ở lĩnh vực chuẩn bị về mặt nhận thức, 
có 100% phụ huynh học sinh trả lời là cần 
thiết và rất cần thiết, trong đó có tới 90,7% 
các bậc cha mẹ cho rằng điều này rất cần 
thiết. Như vậy, sự quan tâm của gia đình đối 
với sự phát triển nhận thức cho trẻ là rất lớn. 
Hầu như tất cả phụ huynh đều mong muốn 
con cái của mình thông minh, học giỏi. Nhu 
cầu này là tất yếu, cũng chính là động lực 
khiến cho cha mẹ có thể chấp nhận đương đầu 
với khó khăn, thiệt thòi và hy sinh để con cái 
được học hành đến nơi đến chốn. Đây cũng là 
nguyên nhân dẫn đến thực trạng đáng ngại 
trong thời gian gần đây trong việc chuẩn bị cho 
trẻ đến trường phổ thông, đó là cho trẻ học 
trước chương trình lớp một; dạy trẻ tập viết, 
ghép vần, dạy các phép tính để mong trẻ đọc 
thông, viết thạo trước khi đi học. 
Đối với sự cần thiết quan tâm đến việc 
phát triển ngôn ngữ và giao tiếp cho trẻ, phần 
lớn phụ huynh (83,3%) đánh giá là rất cần 
thiết đối với sự chuẩn bị cho trẻ đến trường 
phổ thông. Chỉ có 0.9% số phụ huynh được 
hỏi cho rằng sự chuẩn bị là không cần thiết. 
Thực tế này phản ánh, phụ huynh có nhận 
thức rất tốt trong các vấn đề chuẩn bị, chăm lo 
cho con đến trường. Điều này cũng phản ánh 
thực tế là hầu hết các bậc cha mẹ trẻ đều hiểu 
rõ về tầm quan trọng của ngôn ngữ và giao 
tiếp đến khả năng thành công của mỗi con 
người. Do đó, phụ huynh cũng luôn kỳ vọng 
và mong muốn con em mình phải có khả năng 
về ngôn ngữ tốt, giao tiếp tự tin để mở rộng 
các quan hệ xã hội mà trẻ có thể tham gia. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC TÂN TRÀO 
SỐ 02 – THÁNG 3 NĂM 2016 
 85 
Cha mẹ luôn chú ý nhắc nhở, hướng dẫn trẻ 
bắt chước hành vi giao tiếp, ứng xử tốt của 
những người xung quanh. 
So với các nội dung trên thì việc phát 
triển tình cảm và quan hệ xã hội cho trẻ chỉ có 
77,8% phụ huynh được hỏi đánh giá rất cần 
thiết (thấp nhất trong các nội dung được hỏi ở 
mức độ này). Từ số liệu này cho thấy, nếu 
những nội dung phát triển thể chất, nhận thức, 
ngôn ngữ và giao tiếp được các bậc phụ 
huynh đánh giá cao hơn vì đó là những nội 
dung mà trẻ có thể có những biểu hiện cụ thể, 
rõ ràng mà cha mẹ có thể nhìn thấy ngay 
được, ví dụ: trẻ tăng cân, khoẻ mạnh; trẻ biết 
chữ, biết số; trẻ mạnh dạn giao tiếp. Nhưng sự 
phát triển tình cảm và quan hệ xã hội ở trẻ có 
phần “thầm lặng” hơn khiến nhiều bậc cha mẹ 
bỏ qua, không để ý tới. Đặc biệt là các biểu 
hiện xúc cảm, tình cảm của trẻ thường có một 
sốphụ huynh chưa quan tâm và có thể cho 
rằng cảm xúc của trẻ conkhông quan trọng. 
Mặc dù không có quá nhiều bậc phụ huynh 
đánh giá sự phát triển tình cảm và quan hệ xã 
hội là không cần thiết, nhưng tỷ lệ đánh giá 
nội dung này ở mức độ rất cần thiết ít hơn so 
với các nội dung khác cũng thể hiện quan 
điểm, nhận thức của một số cha mẹ trẻ chưa 
đúng đắn về ý nghĩa của xúc cảm, tình cảm và 
các mối quan hệ xã hội đối với sự thích ứng 
của trẻ. Sự phát triển cảm xúc của trẻ có sự 
chi phối mạnh mẽ đến kết quả phát triển thể 
chất, nhận thức hay ngôn ngữ và giao tiếp, trẻ 
chỉ thực sự có thể dễ dàng tiếp thu kiến thức, 
tự tin giao tiếp khi trẻ có một tâm trạng tốt, 
xúc cảm tích cực. 
Gia đình là môi trường giáo dục đặc 
biệt đối với trẻ em, đây là môi trường an toàn, 
phong phú, trong đó trẻ được nuôi dạy theo 
một phương thức đặc biệt – phương thức gia 
đình (khác với phương thức nhà trường) 
[8;tr61]. Ở trong gia đình, cha mẹ và những 
người thân là người thầy đầu tiên của trẻ. Cha 
mẹ dạy trẻ biết lễ phép với mọi người trong 
giao tiếp dần dần trẻ học cách ứng xử phù 
hợp, biết kiềm chế hành vi, xúc cảm theo 
chuẩn mực xã hội. Đặc biệt đối với trẻ 5-6 
tuổi, thông qua sự chuẩn bị kĩ càng các điều 
kiện phát triển cho trẻ, trẻ sẽ học hỏi, tiếp 
nhận được các giá trị sống tốt đẹp, hình thành 
nên những kĩ năng sống tích cực, có tâm thế 
tự tin, vui vẻ thoải mái và dễ dàng thích ứng 
với những hoạt động mới hoặc những điều 
kiện mới trong các hoạt động khi học tập ở 
trường phổ thông. 
4. Kết luận 
Thích ứng của trẻ 5-6 tuổi trong các 
hoạt động chuẩn bị cho trẻ đến trường phổ 
thông là sự thay đổi của trẻ 5-6 tuổi về nhận 
thức, hành vi, thái độ nhằm vượt qua những 
trở ngại, khó khăn trong hoạt động vui chơi, 
học tập, sinh hoạt hàng ngày để hình thành và 
phát triển các phẩm chất tâm lý cần thiết của 
một người học sinh trong tương lai. Có nhiều 
yếu tố khác nhau ảnh hưởng đến sự thích ứng 
của trẻ 5-6 tuổi trong các hoạt động chuẩn bị 
đến trường phổ thông, trong đó hoàn cảnh gia 
đình là yếu tố có sức ảnh hưởng lớn nhất, có 
tác động mạnh nhất 
Trên cơ sở phân tích nội dung ảnh 
hưởng của hoàn cảnh gia đình đến sự thích 
ứng của trẻ 5-6 tuổi trong các hoạt động 
chuẩn bị đến trường phổ thông, chúng tôi có 
cơ sở đưa ra một số biện pháp tác động và 
kiến nghị nhằm giúp trẻ dễ dàng có được sự 
thích ứng, đồng thời góp phần nâng cao hơn 
nữa chất lượng nguồn lực con người trong 
tương lai và giúp các bậc phụ huynh có cách 
nhìn nhận đúng đắn hơn nữa về việc chuẩn bị 
cho trẻ bước vào lớp một. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC TÂN TRÀO 
 SỐ 02 – THÁNG 3 NĂM 2016 
 86 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Collete Gray và Macblain (2014), Các lý thuyết học tập về trẻ em, Hiếu Tân dịch, Nhà xuất 
bản Hồng Đức, Hà Nội. 
2. Vũ Dũng (2012). Thích ứng xã hội của nhóm xã hội yếu thế ở nước ta hiện nay. Nxb Từ 
điển bách khoa 
3. Phạm Thị Đức (1991). Chuẩn bị tâm lý cho trẻ vào lớp 1. Tạp chí nghiên cứu giáo dục, số 
tháng 12 
4. Lê Minh Nguyệt (2012), Sự tương tác giữa cha mẹ và con với sự phát triển tâm lý của trẻ 
em, NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội 
5. Quyết định 239/QĐ-TTG của Thủ tướng Chính phủ ngày 09/02/2010, Quyết định phê duyệt 
đề án Phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi giai đoạn 2010-2015 
6. Trần Thị Ngọc Trúc (2008). Cần chuẩn bị những gì cho trẻ vào lớp một, Nxb tổng hợp 
Thành phố Hồ Chí Minh. 
7. Nguyễn Ánh Tuyết (1999). Chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào trường phổ thông, Nxb Giáo dục, 
Hà Nội. 
8. Nguyễn Ánh Tuyết (2014). Tâm lý học trẻ em lứa tuổi mầm non, Nxb Đại học Sư phạm, 
Hà Nội.