Du lịch ẩm thực: Kinh nghiệm thế giới và thực hiện ở Việt Nam

1 
Báo cáo trình bày tại Hội thảo: “Bảo tồn & phát triển ẩm thực truyền thống 
Việt Nam”, do Hiệp hội Du lịch Việt Nam và Hội Đầu bếp Việt Nam 
tổ chức tại Hà Nội, ngày 31/3/2018: 
DU LỊCH ẨM THỰC: KINH NGHIỆM THẾ GIỚI VÀ 
THỰC HIỆN Ở VIỆT NAM 
 Vương Xuân Tình 
Tóm tắt. Du lịch ẩm thực (food tourism) là khái niệm mới xuất hiện trên thế 
giới khoảng 20 năm nay, song được nhiều quốc gia đón nhận và phát triển 
thành loại hình du lịch hấp dẫn, chỉ sau du lịch văn hóa và cảnh quan. Để 
phát triển du lịch này, thế giới đã có những tổ chức liên quan và nhiều quốc 
gia xây dựng, triển khai các chiến lược, kế hoạch. Ở Việt Nam, du lịch ẩm 
thực mới được đề cập ở các bài viết và hội thảo, được một số công ty thực 
hiện, song chưa chú trọng ở tầm chiến lược, kế hoạch phát triển du lịch của 
đất nước. Để góp phần đẩy mạnh loại hình du lịch này trong thời gian tới, 
tác giả đề xuất một số khuyến nghị về phương thức tổ chức, quản lý, nghiên 
cứu và truyền thông. 
Từ khóa: Du lịch ẩm thực, thế giới, Việt Nam, tổ chức, quản lý, nghiên cứu, 
truyền thông. 
Ẩm thực có quan hệ chặt chẽ với du lịch, là điều kiện và động lực để phát 
triển du lịch; bởi với du khách, ăn uống không chỉ là nhu cầu dinh dưỡng tối thiểu 
trong hành trình, mà còn phải đáp ứng về chất lượng, sự trải nghiệm hay khám phá 
điều mới mẻ của ẩm thực. Để đảm bảo các nhu cầu trên, cần có sự tham gia chủ 
động, hiệu quả của nhiều đối tác, như cơ sở sản xuất nguồn lương thực, thực phẩm; 
nơi chế biến đồ ăn thức uống; thị trường tiêu thụ; quản lý hoạt động du lịch và 
chính quyền các cấp. Nói cách khác, ẩm thực trong du lịch không chỉ là việc đảm 
bảo dinh dưỡng của du khách mà còn là vấn đề văn hóa và quản lý kinh tế - xã hội 
2 
của quốc gia, địa phương nơi du khách đến. Vì thế trên thế giới đã xuất hiện loại 
hình du lịch ẩm thực (food tourism). Với loại du lịch này, đã có nhiều nghiên cứu, 
nhiều tổ chức và các hoạt động liên quan. 
 Ở Việt Nam trong mấy thập kỷ qua, dưới tác động của đổi mới và kinh tế thị 
trường, việc nhận thức vai trò của ẩm thực với du lịch cùng các hoạt động ngày 
càng gia tăng, nhất là với những đối tác có nhiệm vụ trực tiếp trong lĩnh vực du 
lịch. Tuy nhiên, kể cả nhận thức và thực hiện phần nhiều còn theo lối kinh nghiệm, 
chưa có sự tham gia tích cực của những đối tác, nhất là chính quyền các cấp, bởi 
vậy, chưa đáp ứng nhu cầu ẩm thực trong phát triển du lịch. Để góp phần khắc 
phục hạn chế nêu trên, bài viết này sẽ trình bày kinh nghiệm du lịch ẩm thực trên 
thế giới qua tổng quan tài liệu, phân tích thành tựu và hạn chế của Việt Nam, trên 
cơ sở đó đề xuất một số khuyến nghị. 
 1. Du lịch ẩm thực trên thế giới 
 1.1. Khái niệm và nội hàm 
 Du lịch ẩm thực là một khái niệm xuất hiện cách đây chưa lâu, và có ý kiến 
cho rằng, khái niệm này được đề xuất lần đầu trong công trình nghiên cứu của 
Long vào năm 1998, về “Du lịch ẩm thực: Tiếp cận folklore về ăn uống và các khía 
cạnh liên quan”, trên tạp chí Southern Folklore, số 55 (Shalini and Duggal, 2014). 
Tuy nhiên, thuật ngữ tiếng Anh do Long sử dụng là “culinary tourism”, không phải 
“food tourism”1. Theo Long, du lịch ẩm thực là sự trải nghiệm văn hóa của du 
khách đến nơi nào đó qua thụ hưởng ẩm thực. Hình thức du lịch này gồm du lịch 
khám phá nghệ thuật nấu nướng (gastronomy tourism), hội chợ ẩm thực (food 
festival), du lịch thưởng rượu (gourmet tourism) và các hoạt động khác liên quan 
đến ẩm thực. 
 Vẫn về khái niệm, cho đến nay có hai luồng ý kiến. Thứ nhất, thuật ngữ 
“food tourism” có ý nghĩa tương tự như các thuật ngữ “culinary tourism”, “cuisine 
tourism”, hay “gastronomy tourism” và có thể dùng thay thế những thuật ngữ này. 
Thứ hai, mỗi thuật ngữ đã nêu có ý nghĩa, phản ánh mức độ của du lịch ẩm thực 
nhất định. Điển hình cho quan điểm này, phải kể đến Hall và Sharples (2003). 
1
 Thực ra, việc chuyển ngữ sang tiếng Việt để thấy sự khác biệt giữa “food” với “culinary”, 
“cuisine”, “gastronomy” là không dễ và phải theo ngữ cảnh. Chúng tôi chỉ tạm dịch như trình 
bày trong bài viết. 
3 
Theo các tác giả, mức độ của “food tourism” như sau: 1. Mức cao, đó là “gourmet 
tourism” (du lịch thưởng rượu), “cuisine tourism” (du lịch đầu bếp) và 
“gastronomy tourism” (du lịch nghệ thuật ẩm thực), tức du khách đến nơi nào với 
mục đích hàng đầu là tìm tới chỗ có rượu ngon, nhà hàng ngon để thưởng thức. 2. 
Mức trung bình: “culinary tourism” (du lịch nấu ăn), tức thăm và thưởng thức ẩm 
thực ở nơi sản xuất rượu, chợ, hội chợ ẩm thực, nhà hàng một lần trong hoạt động 
du lịch. 3. Mức thấp: “rual/urbal tourism” (du lịch nông thôn/đô thị), tức có thăm 
thú, thưởng thức ẩm thực ở các nơi trên kết hợp với hoạt động khác. 
 Kể từ khái niệm du lịch ẩm thực do Long (1998) đề xuất, đến nay đã có 
thêm nhiều ý kiến, như của Tổ chức du lịch thế giới (UNWTO, 2012; 2017), Hội lữ 
hành ẩm thực thế giới (WFTA, https://www.worldfoodtravel.org/cpages/home), và 
các nhà nghiên cứu (Kurniasih, 2014, pp. 55-63; Su and Horng, 2012, pp. 91-112; 
Hall and Sharples, 2003, pp. 1-24). Qua đó cho thấy, dù có những diễn giải khác 
nhau về từ ngữ, song khái niệm du lịch ẩm thực vẫn khá thống nhất về nội hàm. Có 
thể lấy định nghĩa về du lịch ẩm thực của Hội lữ hành ẩm thực thế giới làm ví dụ: 
“Đó là loại hình du lịch nhằm khám phá và thụ hưởng sự mới lạ, đáng nhớ của các 
trải nghiệm về đồ ăn thức uống, theo cả nghĩa rộng và nghĩa hẹp”. Về nội hàm của 
du lịch ẩm thực, Báo cáo toàn cầu lần thứ nhất về du lịch ẩm thực của Tổ chức du 
lịch thế giới xác định: Đây là sự tìm kiếm điều thú vị của nơi đến qua ẩm thực; tìm 
hiểu nguồn gốc của sản phẩm; thừa nhận giá trị của ẩm thực; sự chia sẻ trải nghiệm 
ẩm thực với người khác. Báo cáo còn cho rằng, di sản văn hóa có mối quan hệ sâu 
sắc với du lịch ẩm thực (UNWTO, 2012, pp. 9-11). 
 1.2. Vai trò của du lịch ẩm thực 
 Các nghiên cứu, báo cáo hay tài liệu liên quan đều khẳng định vai trò to lớn 
của du lịch ẩm thực đối với sự phát triển của du lịch cũng như kinh tế - xã hội của 
địa phương, đất nước. 
 Vai trò đó trước hết thể hiện thụ hưởng ẩm thực là sự hấp dẫn, hay động cơ 
của du lịch, tuy nhiên, mức độ đánh giá có khác nhau. Theo Hội lữ hành ẩm thực 
thế giới, có khoảng 25 % du khách quan tâm đến ẩm thực du lịch (WFTA, 
https://www.worldfoodtravel.org/cpages/ home). Còn Báo cáo toàn cầu lần thứ hai 
về du lịch ẩm thực lại cho rằng, có 87 % số tổ chức được điều tra xác định du lịch 
ẩm thực là yếu tố chiến lược đối với điểm đến; 82 % cho rằng du lịch ẩm thực là 
4 
động lực quan trọng cho phát triển du lịch; du lịch ẩm thực là chất xúc tác cho kinh 
tế địa phương; và nhìn chung, ẩm thực là nguyên nhân thứ ba, chỉ sau yếu tố văn 
hóa, điều kiện tự nhiên ảnh hưởng quyết định điểm đến của du khách (UNWTO, 
2017, pp. 17-29). Các nghiên cứu của Jiménez-Beltrán và cộng sự (2016) cũng 
nhấn mạnh, ẩm thực là yếu tố quan trọng để thu hút khách du lịch ở một địa 
phương nào đó; và khách du lịch văn hóa muốn hiểu biết văn hóa nơi đến qua ẩm 
thực. Su và cộng sự (2012, pp. 91-112) cho rằng, ẩm thực có sự hấp dẫn tự thân để 
tạo thành điểm đến trong du lịch, như lễ hội ớt ở Singapore, như hương vị Chicago, 
lễ hội chocolate ở New York (Mỹ) hay du lịch rượu ở châu Âu. Hall và Sharples 
(2003, pp. 1-24) cho biết, khách du lịch đến Úc hay Mỹ, chi phí khoảng gần 30 % 
cho ăn uống. Còn theo báo cáo của Mạng lưới Pangae, doanh thu du lịch ẩm thực 
trung bình chiếm khoảng 10 %, và có nơi như Anh, chiếm khoảng 30 % 
(Pangaenetwork, 2014). 
 Ngoài vai trò tác động về điểm đến, du lịch ẩm thực còn ảnh hưởng tới sự 
phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, quốc gia. Hall và Sharples (2003, pp. 1-
24) xác định, loại hình du lịch này là hợp phần của phát triển kinh tế và nông 
nghiệp địa phương; là chỉ báo của toàn cầu hóa và địa phương hóa. Qua xem xét du 
lịch ẩm thực châu Âu, Gheorghe và cộng sự (2014, pp. 12-21) đã cho biết, chi phí 
ăn uống của khách du lịch ở châu lục này (thuộc 27 nước) với trung bình khoảng 
22 %, xếp thứ 3 sau chi phí về phòng ở và đi lại. Riêng chi phí ăn uống của khách 
Bulgari lại chiếm thứ nhất, với khoảng 40 % tổng chi. 
 1.3. Những hoạt động trong phát triển du lịch ẩm thực 
 - Hoạt động của các tổ chức quốc tế 
 Hiện nay trên thế giới, có nhiều tổ chức quốc tế hoạt động liên quan đến ẩm 
thực du lịch, song ở đây, chúng tôi chỉ trình bày những hoat động của Hội lữ hành 
ẩm thực thế giới (World Food Trevel Association) và Tổ chức du lịch thế giới (UN 
World Tourism Organization). 
 + Hội lữ hành ẩm thực thế giới: 
 Hội được thành lập từ năm 2001 với tên gọi Hội du lịch nấu ăn quốc tế (The 
International Culinary Tourism Association); sau đó đến năm 2012, mang tên như 
ngày nay. Hội có trụ sở ở bang Oregon, Hoa Kỳ. Hoạt động của Hội gồm 4 lĩnh 
5 
vực chính: giáo dục, tặng thưởng, nghiên cứu và tư vấn - xuất bản. Đến nay, Hội 
có hơn 11.000 thành viên thuộc 139 nước. Theo WFTA, Hội đã thành công ở các 
hoạt động với 11 điểm nhất như sau: 1. Tổ chức Hội thảo đầu tiên về du lịch ẩm 
thực toàn cầu năm 2004; 2. Có ảnh hưởng về du lịch ẩm thực rộng lớn nhất, với 
khoảng trên 100.000 người hoạt động trong lĩnh vực này; 3. Có nhiều nghiên cứu 
chuyên sâu nhất về công nghệ du lịch ẩm thực (vào các năm 2007, 2010, 2013, 
2016); 4. Đưa ra cách thức mới nhất trong giới thiệu ẩm thực dựa trên phân tích 
tâm lý ẩm thực; 5. Xuất bản đầu tiên loại sách về công nghệ ẩm thực (2006); 6. Có 
sách hướng dẫn toàn diện nhất về du lịch ẩm thực (2014); 7. Có giải thưởng đầu 
tiên và lớn nhất về du lịch ẩm thực (năm 2016 và còn tiếp tục); 8. Cấp chứng nhận 
nghề nghiệp du lịch ẩm thực sớm nhất (2008); 9. Có thành viên nhóm ẩm thực đầu 
tiên và lớn nhất, với hơn 11.000 nhóm; 10. Xuất bản đầu tiên sách hướng dẫn cho 
người thụ hưởng du lịch ẩm thực ở Mỹ (2005, 2006); 11. Xây dựng hướng dẫn đầu 
tiên về du lịch ẩm thực cấp quốc gia của Mỹ (2014). 
 Trong năm 2018, Hội lữ hành ẩm thực thế giới sẽ tổ chức Hội nghị cấp cao 
trực tuyến, vào các ngày 24-25 tháng 4. Trong Hội nghị này, sẽ có 8 thuyết trình 
viên chia sẻ kinh nghiệm qua nghiên cứu trường hợp hoặc các thực hành tốt. Vào 
ngày 4/11/2018, Hội nghị về biến đổi du lịch ẩm thực sẽ được tổ chức tại Anh. 
Trong Hội nghị này, có khoảng 50 thuyết trình viên, có nhiều chuyên gia tham dự 
thảo luận; và sẽ tiếp tục trao giải về ẩm thực (WFTA, https://www.worldfood 
travel.org/cpages/home). 
+Tổ chức du lịch thế giới: 
 Ẩm thực là một trong những hoạt động ưu tiên của Tổ chức du lịch thế giới. 
Khởi xướng cho hoạt động đó, được tính từ năm 2012 khi Tổ chức du lịch thế giới 
cho ra đời Báo cáo toàn cầu lần thứ nhất về du lịch ẩm thực (UNWTO, 2012). Đến 
năm 2015, Tổ chức này đã xây dựng Mạng lưới du lịch ẩm thực, với tầm nhìn 
chiến lược đến năm 2030, trong đó tập trung vào phát triển dự án thử nghiệm, mô 
hình phát triển sản phẩm, thị trường, thông tin, quản trị, tổ chức diễn đàn, hội thảo 
và trao đổi kinh nghiệm. Vẫn trong năm 2015, Diễn đàn lần 1 về du lịch ẩm thực 
đã được tổ chức tại Tây Ban Nha (từ ngày 27-29/4). Tiếp theo, Diễn đàn lần 2 tổ 
chức tại Peru, từ ngày 27-29/4/2016. Cũng trong năm 2016, Mạng lưới du lịch ẩm 
thực đã tổ chức Du lịch rượu lần 1 tại Georgia, từ ngày 7-9 tháng 9/2016; tổ chức 
6 
Gặp gỡ ẩm thực vùng Mỹ Latinh, từ ngày 20-22/10/2016 tại Tây Ban Nha. Năm 
2017, Tổ chức du lịch thế giới xây dựng Báo cáo toàn cầu lần thứ hai về du lịch 
ẩm thực (UNWTO, 2017). Hiện nay, Mạng lưới du lịch ẩm thực thế giới đang 
chuẩn bị tổ chức Hội thảo du lịch ẩm thực quốc tế vào ngày 27/9/2018 tại Hy Lạp, 
với mục đích: “Làm thế nào để ẩm thực địa phương góp phần phát triển du lịch ?”. 
 - Hoạt động của một số quốc gia 
 Có rất nhiều quốc gia trên thế giới quan tâm đến du lịch ẩm thực, song do 
dung lượng của bài viết có hạn nên chúng tôi chỉ chọn 4 nước đại diện ở ba châu 
lục làm ví dụ, đó là Pháp, Mỹ, Thái Lan và Indonesia. 
+ Du lịch ẩm thực Pháp: 
Pháp là quốc gia có nền ẩm thực độc đáo, vì vậy năm 2010, UNESCO đã 
vinh danh ẩm thực Pháp là di sản văn hóa thế giới. Để được sự thừa nhân đó, chính 
phủ Pháp cam kết xây dựng một Thành phố ẩm thực, nơi có giá trị truyền thống 
liên quan. Năm 2011, chính phủ đã tổ chức cuộc thi để 5 thành phố, trong đó có 
Paris, Lyon và Dijon tham gia đề xuất ý tưởng, kế hoạch; và cuối cùng, Dijon được 
lựa chọn để thực hiện dự án này. Dijon là một thành phố cổ thuộc vùng Burgundy, 
có nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể. Dẫu các địa phương ở Pháp đều có 
truyền thống ẩm thực, song Burgundy là nơi có nền ẩm thực nổi tiếng nhất. Trở 
thành Thành phố ẩm thực, Dijon phải đối diện với thách thức, đó là luôn diễn ra sự 
đổi thay và bảo vệ truyền thống trong cuộc sống hàng ngày, dưới tác động của du 
lịch. Để phát triển Thành phố ẩm thực, Dijon phải tiến hành kết nối với những nơi 
khác của Pháp, đặc biệt là Paris - Rungis, nơi được coi là chợ ẩm thực của thế giới. 
Trong năm 2018, Thành phố ẩm thực Dijon sẽ chính thức được khai trương 
(UNWTA, 2017, pp. 74-75). 
+ Du lịch ẩm thực ở Mỹ: 
Mỹ là nước có nhiều hoạt động du lịch ẩm thực, song ở đây chỉ trình bày về 
hội chợ ẩm thực (food festival). Hội chợ này thường diễn ra tại các chợ nông dân 
và thị trấn nhỏ. Toàn nước Mỹ có khoảng 1.500 hội chợ ẩm thực, trong đó có hội 
chợ truyền thống, còn một số khác do các tổ chức du lịch hay kinh doanh tạo dựng. 
Các hội chợ này đã tăng thêm trải nghiệm cho du khách và góp phần phát triển 
kinh tế địa phương. Giá cả trong hội chợ nhiều khi phụ thuộc vào thỏa thuận của 
7 
người bán và người mua nên cũng tăng thêm tính hấp dẫn. Địa điểm tổ chức hội 
chợ và nơi bán hàng rất linh hoạt. Nhiều hội chợ diễn ra theo mùa, nhất là những 
hội chợ liên quan đến sản phẩm nông nghiệp. Các hội chợ nêu trên có hàng triệu 
du khách với chi phí cho hàng tỉ đô la mỗi năm (UNWTA, 2017, pp. 112-113). 
+ Du lịch ẩm thực Thái Lan: 
Để phát triển du lịch ẩm thực, chính phủ Thái Lan đã có nhiều chương trình 
hành động. Từ năm 2002, Thái Lan xây dựng kế hoạch khởi đầu về ngoại giao ẩm 
thực (culinary diplomacy), đó là xây dựng các nhà hàng Thái trong chương trình 
Thái toàn cầu (The Global Thai), gồm đào tạo, cho doanh nghiệp vay vốn để mở 
các hàng ăn. Năm 2012-2013, Thái Lan có chiến dịch Hình dung ẩm thực Thái 
(Amaging Thai Food) nhằm nâng cao hiểu biết của người nước ngoài với ẩm thực 
Thái. Năm 2014, nước này lại khởi xướng hoạt động Thái Lan: Bếp của thế giới 
(Thailand: Ketchen of the World), nhằm tạo ra các sản phẩm ẩm thực có chất 
lượng đẳng cấp quốc tế. Theo bình chọn của kênh CNNgo.com, trong 50 món ăn 
độc đáo trên thế giới, có 4 món của Thái Lan, đó là món massaman - xếp thứ nhất, 
tom yum kung - thứ 8, nam tok moo - thứ 19, som tum - thứ 46. Còn với thức uống, 
trà đá Thái xếp thứ 27 trong số 50 thức uống ngon nhất thế giới (Kururatchaikul, 
2014, pp. 6-7). 
+ Du lịch ẩm thực Indonesia: 
Với sự đa dạng của điều kiện tự nhiên và bề dày lịch sử giao lưu văn hóa, 
Indonesia là đất nước có tiềm năng lớn về du lịch ẩm thực. Để đẩy mạnh ngành du 
lịch này, Indonesia thực hiện kết hợp chặt chẽ giữa nghiên cứu hàn lâm với phát 
triển ẩm thực phục vụ du lịch. Theo đó, các nhà khoa học đã xác định 3 yếu tố tạo 
nên tam giác triết luận nghệ thuật ẩm thực Indonesia, đó là đồ ăn uống, văn hóa và 
lịch sử, trong sự kết nối của các nghi lễ, câu chuyện và hương vị. Có thể nói, đồ ăn 
uống là trung tâm của du lịch ẩm thực, song ảnh hưởng sâu sắc bởi các điều kiện 
văn hóa và lịch sử. Văn hóa lại chịu sự chi phối của lịch sử và ẩm thực: những câu 
chuyện, nghi lễ về ẩm thực xuyên thời gian là minh chứng cho lập luận đó. Mặt 
khác, lịch sử, đặc biệt là lịch sử giao lưu văn hóa có ảnh hưởng mạnh mẽ đến nghệ 
thuật ẩm thực Indonesia. Trên cơ sở của triết luận đã nêu, Indonesia xây dựng hai 
khuynh hướng hoạt động du lịch ẩm thực chủ yếu, đó là: 1. Văn hóa và nghi lễ 
trong ẩm thực, bao gồm các tour Du lịch di sản ẩm thực hoàng gia và Linh hồn ẩm 
8 
thực Bali; 2. Lịch sử và những câu chuyện: con đường hương vị Indonesia, bao 
gồm các tour về Hành trình Rendang, Hành trình Minangkabau-West Sumatra. Sự 
phát triển nêu trên có vai trò to lớn của Bộ Du lịch Indonesia (UNWTA, 2017, pp. 
82-83). 
2. Du lịch ẩm thực ở Việt Nam hiện nay 
Việt Nam là quốc gia có nền ẩm thực phong phú, độc đáo và có ý kiến cho 
rằng, cùng với Trung Hoa và Pháp, ẩm thực Việt Nam là một trong ba nền ẩm thực 
được ưa chuộng trên thế giới (Trần Quốc Vượng, 1997). Hai thập kỷ qua là thời kỳ 
phát triển các nghiên cứu về ẩm thực và thực hành ẩm thực gắn với du lịch ở nước 
ta: có nhiều luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ về ẩm thực; nhiều hội thảo, xuất bản 
phẩm về ẩm thực (Vương Xuân Tình, 2004; Ma Ngọc Dung, 2007; Ngô Đức 
Thịnh, 2010; Nguyễn Thị Bảy, Trần Quốc Vượng, 2010); nhiều trang web giới 
thiệu về món ăn, đồ uống đặc sắc của vùng miền; nhiều tour du lịch gắn với ẩm 
thực được xây dựng; một số hội nghề nghiệp về ẩm thực được thành lập (Hiệp hội 
văn hóa ẩm thực, Hiệp hội đầu bếp). Những hoạt động nêu trên ngày càng nâng 
cao nhận thức và phản ánh di sản ẩm thực quý giá của Việt Nam. Bản sắc ẩm thực 
Việt Nam gắn với vùng miền, tộc người và tôn giáo, dưới tác động của điều kiện tự 
nhiên, lịch sử và giao lưu văn hóa. Bản sắc đó phản ánh đậm nét trong các đặc sản 
ẩm thực, tức trong món ăn, đồ uống, cách thức và những câu chuyện liên quan đến 
ăn uống. Đây chính là cơ sở vững chắc để phát triển du lịch ẩm thực. 
Tuy nhiên đến nay, khái niệm du lịch ẩm thực chỉ mới nêu trong một số bài 
viết và hội thảo khoa học1; việc thực hành du lịch ẩm thực mới được một vài công 
1
 Xem: 
- Gia Thuận, “Du lịch ẩm thực ở Thành phố Hồ Chí Minh - từ tiềm năng đến thế mạnh”, 
the-manh/131415.html, truy cập ngày 20/3/2018. 
- Lâm Vũ, “Du lịch ẩm thực: Bao giờ thế mạnh được khai thác?”, 
tuc/Du-lich/747104/du-lich-am-thuc-bao-gio-the-manh-duoc-khai-thac, truy cập ngày 20/3/2018. 
- “Phát triển tour du lịch ẩm thực tại Việt Nam”, 
trien-tour-du-lich-am-thuc-tai.html, truy cập ngày 22/3/2018. 
- “Hội thảo quốc tế du lịch ẩm thực 2018 tại Đại học Duy Tân”,  
NewsDetail.aspx?id=4081&pid=2062&lang=vi-VN, truy cập ngày 22/3/2018. 
9 
ty triển khai trong phạm vi hẹp của loại hình du lịch này1. Xã hội mới chỉ tiếp cận 
nhận thức ẩm thực là một hoạt động trong du lịch, có vai trò quan trọng đối với du 
lịch mà chưa xác định đó là một loại hình du lịch. Bởi vậy, ngay trong Quyết định 
phê duyệt chiến lược phát triển du lịch đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 của 
Chính phủ Việt Nam (năm 2013), chỉ có một từ “ẩm thực biển” được đề cập trong 
giải pháp phát triển du lịch vùng Nam Trung Bộ, với tính chất là loại sản phẩm đặc 
trưng của vùng này. Trong Quyết định phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển du 
lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 của Chính phủ, ở mục “Tổ 
chức hoạt động kinh doanh du lịch”, có 3 dòng viết về ăn uống, đề cập đến dịch vụ 
ẩm thực, món ăn truyền thống, chuỗi nhà hàng ẩm thực có thương hiệu vươn ra thị 
trường quốc tế, nâng cao vị thế ẩm thực Việt Nam. Để triển khai Quy hoạch này, 
Tổng cục Du lịch đã xây dựng một quy hoạch chi tiết với hơn 200 trang, song 
trong bản quy hoạch đó, cũng chỉ có gần 1 trang viết về ẩm thực, đề cập đến hệ 
thống nhà hàng, chế biến món ăn đồ uống, phong cách phục vụ ăn uống, mở rộng 
món ăn, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Còn trong Quyết định phê duyệt 
Chiến lược phát triển thương hiệu du lịch Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến 
năm 2030 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (năm 2016), không có một từ ẩm 
thực nào. Hà Nội là một trung tâm ẩm thực của Việt Nam nhưng trong Kế hoạch 
phát triển du lịch Thành phố Hà Nội năm 2017 cũng không có từ nào dành cho ẩm 
thực2. 
Như vậy có thể nói, du lịch ẩm thực Việt Nam kém phát triển so với nhiều 
nước trên thế giới, kể từ chiến lược đến hành động và hiệu quả. Để đẩy mạnh du 
lịch ẩm thực, nếu chỉ có sự năng động của doanh nghiệp tư nhân, của hệ thống nhà 
hàng và các hiệp hội chưa đủ, mà cần cả quản trị của nhà nước và chính quyền địa 
phương cùng nhiều lĩnh vực khác. Chẳng hạn, trong Chiến lược phát triển du lịch 
ẩm thực ở vùng Nam Australia từ năm 2009-2014, Bộ Du lịch của Australia đã đề 
xuất 5 vấn đề, gồm: 1. Thị trường và cơ hội; 2. Phát triển sản phẩm; 3. Quản trị và 
thông tin; 4. Hợp tác; 5. Phát triển công nghệ. Để thực hiện chiến lược này, Chính 
phủ yêu cầu sự tham gia của 16 tổ chức thuộc các lĩnh vực sản xuất, quản lý, hội 
1
 Xem: “Phát triển ẩm thực để thu hút khách du lịch”, https://www.vhttdlkv3.gov.vn/Quang-ba-
Xuc-tien/Phat-trien-am-thuc-de-thu-hut-khach-du-lich.57379.detail.aspx, truy cập ngày 22/3/ 
2018. 
2
 Tham khảo các tài liệu đã nêu trên trang: https://thuvienphapluat.vn. 
10 
nghề nghiệp, trong đó có 10 tổ chức với trách nhiệm quản trị (South Australian 
Food and Wine Tourism Strategy 2009 - 2014, Report). 
3. Gợi ý định hướng phát triển du lịch ẩm thực ở Việt Nam thời gian tới 
Những trình bày và phân tích nêu trên nhằm hướng đến khuyến nghị cho 
phát triển du lịch ẩm thực ở Việt Nam thời gian tới. Chúng tôi đề xuất một số gợi ý 
như sau: 
i. Cần điều chỉnh, bổ sung chiến lược, quy hoạch phát triển du lịch đến năm 
2020, 2025 và tầm nhìn 2030, đồng thời chuẩn bị xây dựng chiến lược kế tiếp. 
Theo đó, cần đưa du lịch ẩm thực trở thành một loại hình du lịch ở nước ta. Mặc dù 
ẩm thực thuộc phạm trù văn hóa, song do tính đặc thù và hữu ích của nó nên cần 
tách thành loại hình riêng, không trong du lịch văn hóa. 
ii. Phát triển du lịch ẩm thực liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành; bởi vậy, 
ngoài Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cần có sự tham gia trực tiếp của Bộ Nông 
nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Công thương và chính 
quyền các cấp. 
iii. Ngoài ba trung tâm ẩm thực lớn là Hà Nội, Huế, Sài Gòn, cần chú trọng 
giá trị của ẩm thực vùng kết hợp với ẩm thực tộc người và tôn giáo để xây dựng kế 
hoạch phát triển du lịch ẩm thực cho thích hợp. Về ẩm thực vùng, có thể gắn với 7 
vùng văn hóa. 
iv. Để khai thác và phát triển toàn diện về du lịch ẩm thực, không chỉ khuôn 
bó trong vấn đề món ăn, thức uống, nhà hàng, hội chợ mà cần lưu ý cả nguồn gốc 
ẩm thực; việc sản xuất ẩm thực; các khía cạnh về lịch sử, nghi lễ, ứng xử liên quan 
đến ẩm thực. 
v. Cần tập trung nâng cao thương hiệu ẩm thực Việt Nam qua việc xác định, 
đầu tư cho những món ăn, đồ uống nổi tiếng, có giá trị. Để thực hiện, cần gắn với 
đặc sản của vùng và tộc người. 
vi. Nâng cao nhận thức xã hội về du lịch ẩm thực, trong đó chú trọng nghiên 
cứu, đào tạo và truyền thông. Cần có nhiều công trình nghiên cứu cơ bản về giá trị 
ẩm thực Việt Nam; xây dựng bộ môn du lịch ẩm thực ở một số trường đại học, cao 
đẳng và viện, trung tâm nghiên cứu liên quan; xuất bản sách hướng dẫn về du lịch 
ẩm thực; tổ chức kênh phát thanh, truyền hình về du lịch ẩm thực Việt Nam. 
11 
Tài liệu tham khảo 
Tiếng Việt 
1. Nguyễn Thị Bảy, Trần Quốc Vượng (2010), Văn hóa ẩm thực Việt Nam nhìn 
từ lý luận và thực tiễn, Nxb. Từ điển bách khoa & Viện Văn hóa, Hà Nội. 
2. Ma Ngọc Dung (2007), Văn hóa ẩm thực của người Tày ở Việt Nam, Nxb. 
Khoa học xã hội, Hà Nội. 
3. Ngô Đức Thịnh (2010), Khám phá ẩm thực truyền thống Việt Nam, Nxb. 
Trẻ, TP. Hồ Chí Minh. 
4. Vương Xuân Tình (2004), Tập quán ăn uống của người Việt vùng Kinh Bắc, 
Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội. 
5. Trần Quốc Vượng (1997), “Văn hóa ẩm thực trên nền cảnh môi trường sinh 
thái, nhân văn Việt Nam và ba miền Nam, Trung, Bắc”, Kỷ yếu Hội nghị 
khoa học Bản sắc Việt Nam trong ăn uống, Trường Đại học dân lập Hùng 
Vương, Tp. Hồ Chí Minh. 
Tiếng Anh 
1. Gheorghe, Georgică, Petronela Tudorache, Puiu Nistoreanu (2014), 
“Gastronomic Tourism, a New Trends for Contemporary Tourism ?”, Cactus 
Tourism Journal, Vol. 9, Issue 1, pp. 12-21. 
2. Hall, C. Michael and Liz Sharples (2003), “The consumption of experiences 
or the experience of consumption? An introduction to the tourism of taste”, 
in Hall, C. Michael and others (Eds) (2003), Food Tourism Around the 
World: Development, Management and Markets, Butterworth and 
Heinemann, pp. 1-24. 
3. Kurniasih, Sukenti (2014), “Gastronomy Tourism in Several Neighbor 
Countries of Indonesia: a Brief Review”, Journal of Indonesian Tourism and 
Development Studies, No. 2, pp. 55-63. 
12 
4. Kururatchaikul, Pipaboon (2014), Consumer Behaviors of Foreign Tourists 
in Thailand on Thai Food, PhD thesis in Global Business Management, 
Waseda Business School, Japan. 
5. Long. D. (1998), “Culinary Tourism: A Folklore Perspective on Eating and 
Otherness”, Southern Folklore, Vol. 55, pp. 181-204. 
6. Jiménez-Beltrán, Francisco Javier, Tomás López-Guzmán and Francisco 
González Santa Cruz (2016), “Analysis of the Relationship between 
Tourism and Food Culture”, Sustainability, No. 8, 418. 
7. Pangaenetwork (2014), Food tourism: Culinary Experiences as a Means of 
Travelling and Discovering Countries, Report,  
truy cập ngày 18/3/2018. 
8. Shalini, D. and Duggal, S. (2014), “A Review on Food Tourism Quality and 
Its Associated Forms Around the World”, African Journal of Hospitality, 
Tourism and Leisure, Vol. 4 (2). 
9. South Australian Food and Wine Tourism Strategy 2009 - 2014, Report for 
Ministry of Tourism of Australia, satic.com.au/images/uploads/documents/ 
foodwine%20tourism%20strategy.pdf. 
10. Su, Ching-Shu and Jeou-Shyan Horng (2012), “Recent Developments in 
Research and Future Directions of Culinary Tourism: A Review”, in Murat 
Kasimoglu (Ed) (2012), Visions for Global Tourism Industry - Creating and 
Sustaining Competitive Strategies, Publisher: InTech, pp. 91-112, 
https://www.intechopen.com/books/visions-for-global-tourism-industry-
creating-and-sustaining-competitive-strategies, truy cập ngày 18/3/2018. 
11. UN World Tourism Organization (2012), Global Report on Food Tourism, 
Madrid, Spain. 
12. UN World Tourism Organization (2017), The Second Global Report on 
Gastronomy Tourism, Madrid, Spain. 
13. World Food Trevel Association, https://www.worldfoodtravel.org/cpages/ 
home, truy cập ngày 20/3/2018.