Biến đổi khí hậu, những thách thức và cơ hội đối với ngành du lịch Việt Nam

 BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU, NHỮNG THÁCH THỨC VÀ CƠ HỘI ĐỐI VỚI 
 NGÀNH DU LỊCH VIỆT NAM 
 TRẦN VĂN ANH 
 Trường Đại học Quảng Nam 
 Tóm tắt: Biến đổi khí hậu đã và đang là nguy cơ lớn đối với sự phát triển của 
 nhân loại trong thế kỷ 21 và các thế kỷ tiếp theo. Biến đổi khí hậu tác động 
 đến mọi mặt của hoạt động sản xuất và đời sống. Những tác động của biến 
 đổi khí hậu có thể gây ra những hậu quả lớn về người và của. Mỗi quốc gia, 
 vùng lãnh thổ, mỗi ngành nghề chịu tác động ở những mức độ khác nhau. 
 Đối với ngành du lịch, tác động của biến đổi khí hậu có thể nhìn nhận ở 2 
 mặt: tích cực và tiêu cực. 
1. ĐẶT VẤN ĐỀ 
Du lịch đã và đang là một trong những ngành kinh tế quan trọng của nhiều quốc gia trên 
thế giới, trong đó có nước ta. Du lịch là ngành có tốc độ tăng trưởng cao, hiệu quả và 
tác động đến nhiều ngành kinh tế từ công nghiệp, nông nghiệp đến dịch vụ; từ các hoạt 
động sản xuất vật chất đến các hoạt động văn hóa tinh thần. Dịch vụ du lịch phát triển 
nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao khi đời sống và trình độ của xã hội tăng cao. Hoạt 
động du lịch diễn ra khắp mọi nơi, mọi quốc gia, vùng lãnh thổ. Mức độ sôi động hiệu 
quả của hoạt động phụ thuộc vào nhiều yếu tố như trình độ phát triển, mức sống, tài 
nguyên du lịch, các yếu tố thời tiết, khí hậu... 
Biến đổi khí hậu đã và đang diễn ra trên quy mô toàn cầu. Các kết quả nghiên cứu quốc 
tế và trong nước cho thấy mức độ và phạm vi tác động ngày càng rộng lớn và sâu sắc. 
Biến đổi khí hậu được nhận diện qua một số yếu tố cơ bản như nhiệt độ Trái Đất tăng 
lên và có biến động cục bộ (nơi nóng lên và nơi hạ thấp đột ngột), lượng mưa biến động 
mạnh mẽ và có dấu hiệu tăng lên vào mùa mưa nhiều và giảm vào mưa ít, hiện tượng 
mưa cục bộ với cường độ lớn và thời gian kéo dài tăng, hạn hán xuất hiện thường 
xuyên, kéo dài và diễn ra trên diện rộng, hoạt động của bão ngày càng khắc nghiệt hơn 
như số cơn tăng nhanh, cấp bão ngày càng lớn và diễn biến phức tạp; hiện tượng El 
Nino xuất hiện thường xuyên hơn, hệ thống gió mùa có những biến động khác thường 
so với nhiều năm. Trong vòng 50 năm qua, mực nước biển đã dâng 20cm (trung bình 
18mm/năm giai đoạn 1961-1992 và 3,1mm/năm giai đoạn 1993-2003), băng ở Bắc cực 
giảm 2,7%/thập kỷ và giảm 7% từ 1990 đến nay, nhiệt độ tăng trung bình khoảng 0,60C 
trong gần 1 thế kỷ qua. Ở Việt Nam, trong vòng 50 năm qua, nhiệt độ tăng 0,70C, mực 
nước biển dâng 20cm, số đợt không khí lạnh giảm nhưng các đợt kéo dài, gây rét đậm, 
rét hại; bão mạnh, di chuyển vào phía Nam, kết thúc muộn, bão diễn biến phức tạp về 
hướng và cường độ [1]. 
Biến đổi khí hậu đã tác động sâu sắc và toàn diện đến mọi khu vực trên Trái Đất từ 
vùng Cực băng giá đến các vùng hoang mạc khô hạn, từ ngành nông nghiệp – ngư 
nghiệp (được xem là ảnh hưởng nặng nề nhất) đến công nghiệp, dịch vụ - du lịch và đời 
Tạp chí Khoa học và Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm Huế 
ISSN 1859-1612, Số 01(17)/2011: tr. 104-109 
BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU, NHỮNG THÁCH THỨC VÀ CƠ HỘI ĐỐI VỚI NGÀNH DU LỊCH... 105 
sống sản xuất, sinh hoạt của người dân, tác động từ các vùng đồng bằng ven biển đến 
vùng trung du, miền núi với các mức độ và hình thức khác nhau. Những tác động của 
biến đổi khí hậu đã ảnh hưởng nhiều mặt của các ngành kinh tế, trong đó du lịch là một 
trong những ngành có những tác động hai chiều: cả thách thức và cơ hội cho phát triển. 
2. CÁC TÁC ĐỘNG TÍCH CỰC VÀ TIÊU CỰC CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ĐẾN 
 NGÀNH DU LỊCH 
2.1. Tác động tiêu cực đến tài nguyên du lịch vùng biển, ven biển và đảo 
Những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu đến ngành du lịch đư ợc thể hiện trên 
nhiều mặt. Trước hết, biến đổi khí hậu toàn cầu đã và đang làm mực nước biển và các 
đại dương dâng cao. Theo các các kịch bản dự báo đến năm 2100, mực nước biển ở bờ 
biển Việt Nam có thể dâng lên 0,75m – 1m dẫn đến làm ngập một diện tích lãnh thổ rất 
lớn của nước ta [1]. Việt Nam có đường bờ biển dài 3260 km [3], trên dọc bờ biển có 
hàng trăm (đã có 125 bãi biển được xác định, xếp loại có giá trị du lịch) bãi biển đẹp 
tầm cỡ khu vực và thế giới như Trà Cổ, Sầm Sơn, Lăng Cô, Hội An, Nha Trang, Vũng 
Tàu, Phú Quốc, Cù Lao Chàm... [2]. Với đặc điểm là địa hình ven biển thấp, nhất là hai 
đồng bằng sông Hồng (vùng ven biển Nam Định, Thái Bình, Hải Phòng..), sông Cửu 
Long (Bán đảo Cà Mau, Sóc Trăng...) và các vũng vịnh, đầm phá, vùng cửa sông và bãi 
cát bồi ven biển (khu vực miền Trung từ Thanh Hóa vào đến Vũng Tàu) [3], khi mực 
biển dâng sẽ nhấn chìm nhiều bãi biển (nhiều bãi biển sẽ biến mất), thu hẹp diện tích 
hầu hết các bãi biển (ảnh hưởng tới gần 100% số bãi biển và trên 85% diện tích các bãi 
biển), các hệ sinh thái có giá trị du lịch (rừng ngập mặn khu vực cửa sông, vùng đồng 
bằng sông Cửu Long, sông Hồng, rạn san hô khu vực miền Trung...) và các cảnh quan 
du lịch ven biển - đảo (vịnh Hạ Long, Cù Lao Chàm, Phú Quốc, Côn Đảo...). Điều này 
làm cho khả năng khai thác các bãi biển vào mục đích du lịch sẽ bị hạn chế, giảm sút, 
thậm chí là không thể khai thác. Các cảnh quan và hệ sinh thái trên và ven biển sẽ bị thu 
hẹp, thậm chí là biến mất không thể khai thác vào mục đích du lịch. Khu vực miền 
Trung có số lượng bãi biển có giá trị cho phát triển du lịch nhiều nhất nước, mặc dầu độ 
cao trung bình của các bãi biển là tương đối cao (0-3m) nhưng do đường đẳng sâu 20m 
đi sát bờ [3], nên khi mực nước biển dâng làm cho diện tích các bãi biển vốn đã hẹp sẽ 
càng bị thu hẹp, độ sâu ở các bãi biển sẽ tăng lên làm cho giá trị, độ hấp dẫn và khả 
năng khai thác vào các hoạt động du lịch bị giảm sút hoặc không thể diễn ra, độ rủi ro 
khi tắm biển sẽ tăng (do độ sâu tăng và diện tích bãi tắm hẹp). Những tác động này sẽ 
buộc các dự án du lịch ven biển cần phải thiết kế phù hợp để thích ứng do đó sẽ dẫn đến 
làm tăng chi phí đầu tư và tăng độ rủi ro trong quá trình thiết kế, vận hành, khai thác. 
Trong khi đó, nhu cầu du lịch biển và tắm biển là một xu hướng phát triển mạnh của du 
khách trên thế giới trong thế kỷ 21, điều này làm cho quy mô và hiệu quả của ngành du 
lịch sẽ bị ảnh hưởng rất lớn. 
2.2. Tác động tiêu cực đến tài nguyên và cơ sở vật chất ngành du lịch 
Biến đổi khí hậu đồng nghĩa với các dạng thiên tai cực đoan như bão – áp thấp nhiệt 
đới, lũ lụt, hạn hán, lũ quét, trượt lỡ đất, sự thất thường của thời tiết khí hậu... Những 
106 TRẦN VĂN ANH 
dạng thiên tai này diễn ra thường xuyên, kéo dài, trên diện rộng và biến đổi bất ngờ đã 
tác động một cách trực tiếp và gián tiếp đến mọi mặt của ngành du lịch và các hoạt động 
du lịch. Các khu vực du lịch, các công trình du lịch thường phân bố ở những khu vực 
nhạy cảm với các đợt thiên tai như trên biển, đảo, trên sông, hồ, núi, thác nước... Do đó, 
các đợt thiên tai dễ phá hủy rất nhiều loại tài nguyên như cháy rừng, sạt lở đất, xâm lấn, 
sạt lỡ bờ biển, mưa lũ, nhiệt độ tăng làm cho các tài nguyên tự nhiên bị biến đổi, các di 
tích lịch sử văn hóa nhanh chóng bị xuống cấp, hư hỏng. Hội An, cố đô Huế, phố cổ Hà 
Nội bị ngập lũ kéo dài, bão làm sập đổ, xuống cấp các ngôi nhà cổ; các bãi biển khu vực 
Hội An, Đà Nẵng bị bồi lấp, chìm ngập dưới mực nước biển làm cho tuổi thọ và giá trị 
của các loại tài nguyên sẽ bị giảm sút. Các công trình cơ sở hạ tầng, công trình kỹ thuật 
phục vụ cho hoạt động du lịch như đường sá (đường Hồ Chí Minh, QL1A, các tuyến 
đường ven biển...), khách sạn, khu nghỉ dưỡng, cáp treo (trên các đảo và ven biển như 
khu vực Hạ Long, Hội An, Nha Trang...), các khu giải trí ngoài trời... sẽ bị phá hủy, 
xuống cấp. Trong những năm vừa qua, những tác động của thiên tai đã làm cho cơ sở 
vật chất kỹ thuật của ngành du lịch bị ảnh hưởng nghiêm trọng, nhất là khu vực miền 
Trung như Quảng Nam, Quảng Ngãi, Thừa Thiên Huế trong cơn bão số 9 năm 2009; 
Quảng Ninh, Hải Phòng cơn bão số 1, 2 năm 2010 (hàng chục khu nghĩ dưỡng ven biển, 
các tàu du lịch, các tuyến đường du lịch trên núi, các công trình dịch vụ thông tin liên 
lạc ven biển, trên các đảo đã bị phá hủy, thiệt hại, làm đình đốn hoạt động). Các công 
trình phục vụ ngành du lịch đòi hỏi sự đầu tư rất lớn và kéo dài. Do đó những thiệt hại 
sẽ càng lớn, và lớn hơn các ngành khác rất nhiều. 
2.3. Tác động tiêu cực đến tính chủ động của hoạt động du lịch 
Hoạt động du lịch có tính chất ổn định tương đối, nghĩa là các chuyến đi du lịch theo 
những tour tuyến đã xác định, đặt, “lập trình” trước từ điểm tham quan đến nơi ăn, 
nghỉ... Tác động diễn biến thất thường của thiên tai dẫn đế n làm đình đốn, hủy các 
chương trình, kế hoạch, các tour du lịch, nhất là các chuyến du lịch biển như trên Vịnh 
Hạ Long, Cù Lao Chàm, Phú Quốc, Côn Đảo... và các tuyến du lịch ở khu vực miền 
Trung (các tuyến du lịch trên Con đường di sản miền Trung...). Tính thất thường càng 
tăng thì thiệt hại càng lớn vì các sản phẩm du lịch không có khả năng lưu kho, di 
chuyển và rất dễ bị hư hỏng. Việc hủy, đình, lùi kế hoạch du lịch của du khách sẽ ảnh 
hưởng đến hàng loạt các khâu, bộ phận của ngành du lịch. Tính thất thường tăng thì sự 
bị động của ngành du lịch cũng sẽ tăng. Những tác động đó đã làm cho quy mô du 
khách có thể biến động (lúc tăng rất lớn nhưng có lúc lại giảm đột ngột), doanh thu 
không ổn định, các chi phí phát sinh trong điều hành hoạt động, khắc phục các thiệt hại 
tăng cao từ đó làm giảm lợi nhuận. Tính thất thường, những diễn biến cực đoan của các 
thiên tai làm tăng các rủi ro trong đi du lịch như tai nạn trong các đợt bão, lũ, sạt lở đất 
cũng làm ảnh hưởng rất lớn đối với tâm lý và tính mạng của du khách khi đi vào các 
vùng và các thời điểm có nguy cơ cao như vùng núi, vùng ven biển và vào mùa có nhiều 
thiên tai. Trong những năm qua, do thiên tai, bão lũ thường xuyên xảy ra, nhất là ở khu 
vực miền Trung đã làm cho hàng trăm chương trình du lịch với hàng ngàn du khách 
phải hủy kế hoạch đến miền Trung, nhiều du khách đã bị thiệt mạng khi nghỉ qua đêm 
trên Vịnh Hạ Long gặp tố lốc, lốc xoáy hay gặp bão trên biển, nhiều tour du lịch lên 
BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU, NHỮNG THÁCH THỨC VÀ CƠ HỘI ĐỐI VỚI NGÀNH DU LỊCH... 107 
vùng trung du miền núi bị hủy do gặp phải sạt lở đất, lũ quét như trên quốc lộ 6, đường 
Hồ Chí Minh... 
2.4. Tác động tiêu cực đến nhu cầu đi du lịch của du khách 
Một trong những đặc điểm của hoạt động du lịch là khi người dân có tích lũy lớn, ổn 
định, nguồn thu nhập không bị đe dọa tổn thất trong một khoảng thời gian nhất định thì 
nãy sinh nhu cầu đi du lịch. Khi biến đổi khí hậu làm tăng thiệt hại mùa màng, nhà cửa, 
cơ sở vật chất kỹ thuật, làm đình đốn sản xuất, kinh doanh từ đó làm giảm thu nhập, 
tăng sự khó khăn trong đời sống của người dân, tăng độ rủi ro khi đi du lịch. Những trận 
lũ (lũ kéo dài và trên diện rộng ở các tỉnh Bắc miền Trung trong tháng 10/2010), hạn 
hán kéo dài trên diện rộng (ở các tỉnh phía Bắc, Đồng bằng sông Cửu Long... năm 2009 
-2010), các đợt bão thường xuyên diễn ra trên mọi miền đất nước đã làm cho đời sống, 
sinh hoạt của người dân từ thành thị đến nông thôn, miền núi, từ nông dân, ngư dân đến 
công nhân, viên chức đều bị ảnh hưởng sâu sắc. Nhiều người mất nhà cửa, tiền bạc, mất 
việc làm; nhiều cơ quan, xí nghiệp bị đình đốn sản xuất do thiên tai đã ảnh hưởng đến 
sức khỏe, việc làm và thu nhập của người lao động. Chính những thiệt hại này một mặt 
sẽ làm ảnh hưởng đến nhu cầu (giảm) đi du lịch, mặt khác giảm khả năng chi tiêu trong 
các chuyến đi du lịch. Hiện nay, vào mùa thiên tai và khi có diễn biến bất thường của 
thiên tai, các chương trình du lịch bị hủy, đình, lùi thì công suất sử dụng các cơ sở vật 
chất, các dịch vụ và sản phẩm du lịch bị sụt giảm nghiêm trọng, lao động ngành du lịch 
không có việc làm thường xuyên. Điều này đã ảnh hưởng tới sự tăng trưởng lượng 
khách và doanh thu của ngành du lịch, lãng phí trong sử dụng, khấu hao các dịch vụ, 
sản phẩm và cơ sở vật chất của ngành du lịch. 
2.5. Tác động tích cực tới ngành du lịch 
Tuy nhiên, bên cạnh những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu, ngành du lịch cũng có 
những cơ hội, điều kiện phát triển tốt nếu có những giải pháp, phương án thích ứng với 
biến đổi khí hậu và khai thác những khía cạnh nảy sinh từ những tác động của biến đổi 
khí hậu. Nhiệt độ tăng lên, sự khắc nghiệt cục bộ của thời tiết ở các vùng khác nhau như 
nắng nóng kéo dài, hạn hán sâu sắc sẽ dẫn tới nảy sinh nhu cầu đi du lịch đến những nơi 
có thời tiết dễ chịu hơn như tắm biển, nghỉ dưỡng núi, trong các khu du lịch sinh thái. 
Trong các đợt nắng nóng bất thường những năm gần đây đã làm cho hàng triệu du khách 
đổ xô đến các bãi biển ở miền Trung, các thành phố Đà Lạt, Sapa, Bà Nà để tránh nắng và 
nghỉ dưỡng. Các hiện tượng thời tiết bất thường, kỳ thú diễn ra trong những năm gần đây 
như hiện tượng đóng băng, tuyết rơi, các đợt lạnh (đây là dạng tài nguyên du lịch đặc biệt 
có giá trị ở vùng nhiệt đới như nước ta) ở Sapa, Mẫu Sơn và các tỉnh phía Bắc đã gây sự 
tò mò, thu hút sự chú ý đặc biệt của du khách, nhất là những người hiếu kỳ, thích mạo 
hiểm. Chính những sự kiện này đã thu hút được một lượng khách rất lớn tập trung về các 
khu vực này mỗi lần xảy ra. Bên cạnh đó, hạn hán kéo dài, mưa ít vào mùa khô và mùa 
khô kéo dài đồng nghĩa với việc thời gian cho mùa du lịch sẽ được kéo dài. Du lịch 
thường diễn ra trong điều kiện không có mưa và diễn ra trong mùa khô. Nên khi mùa khô 
kéo dài và mưa ít sẽ làm cho các hoạt động phục vụ du lịch diễn ra thuận lợi, sôi động, dễ 
dàng, thu hút được một lượng du khách lớn vào mùa này. Sự khắc nhiệt tăng lên ở các 
108 TRẦN VĂN ANH 
khu vực khác trên thế giới cũng sẽ là một cơ hội phát triển của ngành du lịch nước ta. 
Những yếu tố trên được xem là mặt trái và hệ quả của biến đổi khí hậu, tác động tiêu cực 
đến đời sống, sản xuất, sinh hoạt của người dân nhưng lại là một yếu tố thuận lợi tạo điều 
kiện cho ngành du lịch có thể khai thác hiệu quả. 
3. NHỮNG GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT 
Thứ nhất, ngành du lịch cả nước và các địa phương cần nghiên cứu để xây dựng các 
kịch bản ứng phó với biến đổi khí hậu của ngành du lịch phù hợp với những dự báo và 
kịch bản biến đổi khí hậu đã được Chính phủ công bố. Việc xây dựng kịch bản là điều 
bắt buộc nhưng khi xây dựng kịch bản cần đầu tư nghiên cứu một cách khoa học để có 
thể tính, lượng hóa được mức độ, phạm vi ảnh hưởng, thiệt hại... Đây là cơ sở, căn cứ 
quan trọng để xây dựng các chương trình, kế hoạch hành động trong từng giai đoạn, khu 
vực và từng hoạt động du lịch cụ thể. 
Thứ hai, cần nâng cao nhận thức, kiến thức và kỹ năng nhận biết, thích nghi và ứng phó 
với biến đổi khí hậu của đội ngũ cán bộ quản lý, người lao động làm việc trong lĩnh vực 
du lịch. Đây được xem là khâu quan trọng thứ hai, sau khi xây dựng kịch bản của 
ngành. Cán bộ làm việc trong ngành du lịch cần phải chủ động, làm chủ những khả 
năng, kỹ năng trong quá trình ứng phó và thích nghi với biến đổi khí hậu, để có thể hạn 
chế thiệt hại, biến nguy cơ bất lợi thành những yếu tố tích cực cho sự phát triển của 
ngành du lịch. Bên cạnh nâng cao kiến thức, kỹ năng cho cán bộ ngành du lịch, cũng 
cần chú ý tới nhận thức của du khách, bởi đây là đối tượng cũng chịu ảnh hưởng trực 
tiếp và gián tiếp của biến đổi khí hậu. Giải pháp này được xem là quan trọng bởi những 
tác động của biến đổi khí hậu ngày càng rõ nét và sâu sắc nhưng nhận thức về biến đổi 
khí hậu thì nhiều nơi và nhiều người vẫn còn mơ hồ. 
Thứ ba, trên cơ sở các dự báo của các kịch bản ứng phó với biến đổi khí hậu của ngành 
du lịch, các quy hoạch, thiết kế các công trình, khu vực phục vụ hoạt động du lịch cần 
được thực hiện một cách khoa học. Các công trình, các loại vật liệu, vị trí xây dựng phải 
đảm bảo chịu được các tác động ở mức độ khác nhau của biến đổi khí hậu, nhất là các 
công trình và các hoạt động du lịch ven biển. Cần có những chiến lược dài hạn để bảo 
vệ các tài nguyên du lịch có nguy cơ và nhạy cảm với các tác động của biến đổi khí hậu 
như hệ thống các bãi biển, các đảo, các khu vực rừng ngập mặn, hệ sinh thái rừng, các 
thác nước, hệ thống các hồ du lịch... 
Thứ tư, trên cơ sở các kết quả nghiên cứu và dự báo các tác động đối với ngành du lịch, 
ngành du lịch cần phải tăng cường tính dự báo, tính chủ động trong các chương trình 
hành động, kế hoạch hoạt động, tổ chức các sự kiện du lịch, tổ chức điều hành các tour 
tuyến du lịch, tăng cường tính chủ động trong việc điều phối sản xuất, phân phối các sản 
phẩm phục vụ du lịch để có thể hạn chế đến mức thấp nhất tính bị động của hoạt động 
du lịch trước biến đổi khí hậu. 
Thứ năm, biến đổi khí hậu tác động đến mọi ngành và mọi người, do đó, ngành du lịch 
cần có sự phối hợp và chủ động phối hợp, hỗ trợ với các ngành khác, các địa phương để 
tạo ra sự thống nhất về phương thức ứng phó, tạo ra một nguồn lực tổng hợp của các 
BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU, NHỮNG THÁCH THỨC VÀ CƠ HỘI ĐỐI VỚI NGÀNH DU LỊCH... 109 
ngành và của mọi người dân trong quá trình thích nghi, ứng phó và “sống chung” với 
biến đổi khí hậu. 
4. KẾT LUẬN 
Có thể nói, biến đổi khí hậu là một nguy cơ và những hậu quả đã và sẽ được nghiên 
cứu, dự báo và cảnh báo, nó tác động trên phạm vi toàn cầu và tất cả các mặt của đời 
sống kinh tế - xã hội. Việc lượng hóa được mức độ, phạm vi, khu vực và đối tượng chịu 
tác động của biến đổi khí hậu để có thể thích ứng, đối phó, hạn chế thiệt hại cần sự nỗ 
lực toàn cầu và của mỗi cá nhân trên cơ sở những nghiên cứu một các khoa học và có 
những phương án cụ thể. Ngành du lịch có những thách thức rất lớn nhưng cũng có cơ 
hội không nhỏ trong quá trình sống chung với biến đổi khí hậu. Ngành du lịch cần có 
những kịch bản, những dự báo, những giải pháp cụ thể, chi tiết, dài hạn để thích ứng, 
đối phó và khai thác có hiệu quả những tác động tích cực và tiêu cực của biến đổi khí 
hậu, nhất là vùng ven biển và những vùng có nguy cơ bị tổn thương cao. 
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 
 [1] Bộ Tài nguyên và Môi trường (2009). Kịch Bản biến đổi khí hậu, nước biển dâng cho 
 Việt Nam. Hà Nội. 
 [2] Nguyễn Minh Tuệ và nhóm tác giả (1997). Địa lý du lịch. NXB TP Hồ Chí Minh. 
 [3] Lê Bá Thảo (1993). Thiên nhiên Việt Nam. NXB Khoa học và Kỹ thuật. 
Title: CLIMATE CHANGE, CHALLENGES AND OPPORTUNITIES FOR VIETNAM’S 
TOURISM 
Abstract: Climate change has been a major risk for development of humankind in the 21st 
century and in the next centuries. Climate change produces an effect on all aspects of production 
and life. The impacts of climate change can cause enormous consequences to people and their 
assets as well. Each country, each territory, each sector will be affected at different levels. For 
tourism, the influence of climate change can be viewed in two aspects: positive and negative. 
ThS. TRẦN VĂN ANH 
Khoa Văn hóa - Du lịch, Trường Đại học Quảng Nam. 
Địa chỉ: 102 Hùng Vương, TP Tam Kỳ, Quảng Nam 
ĐT: 0912.801.079. Email: tva78@qnamuni.edu.vn