Ảnh hưởng của các nguồn thông tin lên hình ảnh điểm đến Việt Nam đối với khách du lịch châu Âu

106 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (136) . 2017
 ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC NGUỒN THÔNG TIN LÊN 
 HÌNH ẢNH ĐIỂM ĐẾN VIỆT NAM ĐỐI VỚI 
 KHÁCH DU LỊCH CHÂU ÂU
 Trần Thị Ngọc Liên*, Lê Thị Hương Loan**, Trần Thị Ngọc Diệp***
 1. Đặt vấn đề
 Theo Dimitrious và Schertler (1999), quyết định lựa chọn điểm đến của du 
khách bao gồm 3 bước: (1) du khách có những nhận thức đầu tiên về các điểm đến 
có thể được chọn; (2) loại bỏ những điểm đến có hình ảnh không đáp ứng được 
nhu cầu và; (3) chọn ra một điểm đến phù hợp nhất trong những điểm đến còn lại.
 Đa số du khách có rất ít kiến thức cũng như hiểu biết về điểm đến trong lần 
viếng thăm đầu tiên, do đó những hình ảnh và nhận thức về điểm đến là yếu tố 
quan trọng đầu tiên trong quá trình lựa chọn, mà không quan tâm những yếu tố đó 
có thực sự mang tính đại điện cho điểm đến hay không (Um và Crompton 1990). 
Theo đó, du khách phải tự xây dựng hình ảnh một điểm đến nào đó trong tâm trí 
của mình thông qua các nguồn thông tin như internet và truyền miệng (WOM), 
sách báo, truyền hình, v.v Mối quan hệ giữa các nguồn thông tin và hình ảnh 
điểm đến được biểu diễn ở Sơ đồ 1. 
 Nguồn thông tin Đánh giá Hình ảnhđiểm đến Quyết định lựa chọn
 tham khảo Nhận thức (Hình ảnh tổng quát) điểm đến du lịch
 Sơ đồ 1: Mối liên hệ giữa nguồn thông tin và hình ảnh điểm đến 
 và quyết định lựa chọn điểm đến.
 Hình ảnh của một điểm đến là sự đánh giá của khách du lịch về điểm đến dựa 
trên niềm tin, thái độ và quan điểm của họ. Trong suy nghĩ của du khách có thể bao 
gồm cả những ấn tượng tích cực và tiêu cực về điểm đến. Những ấn tượng này có 
thể là kết quả của những kinh nghiệm thực tế hoặc được tạo ra từ sự tác động của 
các nguồn thông tin. 
 Có thể kết luận rằng các nguồn thông tin ảnh hưởng rất lớn đến việc hình 
thành hình ảnh điểm đến trong tâm trí du khách. Mục đích chính của nghiên cứu 
này là tìm hiểu vai trò của các nguồn thông tin trong việc hình thành hình ảnh điểm 
* Khoa Du lịch - Đại học Huế. 
** Phân hiệu Đại học Huế tại Quảng Trị.
*** Công ty du lịch Buffalo Tours.
Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (136) . 2017 107
đến Việt Nam của thị trường du khách châu Âu và xác định nguồn thông tin nào 
là quan trọng nhất tạo nên hình ảnh điểm đến. Qua đó có được định hướng hợp lý 
cho hoạt động truyền thông của ngành du lịch Việt Nam trong thời gian tới nhằm 
đưa ra một số giải pháp giúp gia tăng sự nhận thức về hình ảnh điểm đến Việt Nam 
đối với khách châu Âu. 
 2. Hình ảnh điểm đến và nguồn thông tin du lịch 
 2.1. Hình ảnh điểm đến
 2.1.1. Khái niệm
 Hình ảnh điểm đến là một trong những khái niệm được nghiên cứu và đánh 
giá nhiều nhất trong các nghiên cứu của ngành du lịch hiện đại (Pan và Xiang 
2011) bởi vì hình ảnh điểm đến đã được chứng minh là có ảnh hưởng đến sự lựa 
chọn điểm đến, sự hài lòng và hành vi sau khi mua (Echtner và Ritchie 1991, 
Oppermann 2000, Bigné và cộng sự 2001, Echtner và Ritchie 2003, Chen và Tsai 
2007, Chi và Qu 2008, Prayag 2009, Zhang và cộng sự 2014). Mặc dù nhiều nhà 
nghiên cứu trong lĩnh vực du lịch thường sử dụng khái niệm “hình ảnh điểm đến”, 
nhưng định nghĩa cho khái niệm này là rất mơ hồ và có nhiều cách hiểu khác nhau.
 Chương trình “Đại Nội về đêm”, sản phẩm du lịch vừa được TTBTDTCĐ Huế khai trương 
 ngày 22/4/2017, nhằm tạo nên một điểm đến thú vị cho du khách. Ảnh: Đăng Vinh
 Tiếp cận một cách đơn giản nhất, Hunt (1975, tr. 1) định nghĩa hình ảnh điểm 
đến là “những ấn tượng của một cá nhân về một vùng nơi mà người đó không 
cư trú”. Một tác giả khác xem hình ảnh điểm đến là “sự tổng hợp của niềm tin, 
ý tưởng và ấn tượng mà một người có về điểm đến đó” (Crompton 1979, tr. 18). 
108 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (136) . 2017
Kotler và Gertner (2004, tr. 42) định nghĩa “hình ảnh điểm đến là sản phẩm của 
quá trình mà tâm thức xử lý và chọn ra thông tin chủ yếu từ một lượng dữ liệu lớn 
về một địa điểm”. 
 Echtner và Ritchie (1991) đã đưa ra một định nghĩa tổng quát về hình ảnh 
điểm đến như sau: “Hình ảnh của điểm đến du lịch được định nghĩa không chỉ là 
những cảm nhận về các thuộc tính của điểm đến mà còn là những ấn tượng tổng 
thể mà điểm đến mang lại. Hình ảnh điểm đến bao gồm các đặc điểm mang tính 
chức năng, liên quan đến những yếu tố hữu hình của điểm đến và các đặc điểm 
mang tính tâm lý liên quan đến những yếu tố vô hình. Hơn nữa, những hình ảnh 
của điểm đến nên sắp xếp một cách liên tục trên một dãy từ các yếu tố phổ biến của 
hầu hết điểm đến cho đến các yếu tố độc đáo chỉ có ở điểm đến đó”.
 2.1.2. Phân loại hình ảnh điểm đến
 - Hình ảnh sơ cấp và hình ảnh thứ cấp
 Hình ảnh sơ cấp (primary image) được hình thành nhờ thông tin từ kinh 
nghiệm cá nhân hoặc sự viếng thăm điểm đến. Nó có thể khác so với hình ảnh thứ 
cấp (secondary image), là hình ảnh được hình thành bởi sự nhận thức của cá nhân 
trước khi trải nghiệm điểm đến. Hình ảnh sơ cấp được hình thành dựa trên thông 
tin liên quan đến điểm đến, bao gồm những nguồn thông tin mà du khách tiếp xúc. 
Hiển nhiên là tác động của những nguồn thông tin bên ngoài còn dựa trên số lượng 
và loại nguồn thông tin. Khi cá nhân đã thực sự viếng thăm điểm đến, hình ảnh 
điểm đến đó được hình thành sau cuộc viếng thăm thực tế và phức tạp hơn nhiều 
so với hình ảnh thứ cấp (Beerli và Martin, tr. 661-662). Chính xác hơn thì hình ảnh 
mang tính cá nhân và toàn diện hơn được hình thành sau cuộc viếng thăm (Molina 
và cộng sự 2010, tr. 724).
 - Hình ảnh trước và sau khi viếng thăm điểm đến
 Một hướng nghiên cứu khác về các loại hình ảnh khác nhau là sự khác biệt 
giữa hai khái niệm hình ảnh trước và sau khi viếng thăm điểm đến (pre-visit và 
post-visit image). Đề cập này giả thiết rằng hình ảnh của điểm đến trong tâm trí du 
khách thay đổi theo thời gian. Gallarza, Gil và Calderon (2002) khẳng định rằng 
hình ảnh không cố định mà thay đổi tùy theo sự thay đổi của thời gian và địa điểm. 
Theo họ thì hình ảnh luôn luôn được điều chỉnh lại thành một nhận thức nội tâm 
mà không một cá nhân nào giống nhau.
 - Hình ảnh nhận thức và hình ảnh tình cảm 
 Có sự đồng tình giữa các nhà nghiên cứu trong nhiều lĩnh vực rằng cấu trúc 
của hình ảnh bao gồm các giá trị của cả hình ảnh nhận thức (cognitive image) và 
hình ảnh tình cảm (affective image). Như vậy thì, hình ảnh được xem như một 
Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (136) . 2017 109
khái niệm định hình bởi sự diễn dịch về lý luận cũng như là tình cảm của khách du 
lịch. Trong khi giá trị nhận thức có thể được gọi là những hiểu biết hoặc niềm tin 
về một điểm đến, thì giá trị tình cảm là những cảm xúc gắn với điểm đến. Kết quả 
của việc kết hợp hai giá trị đó, một hình ảnh tổng thể (overall image) sẽ được hình 
thành (Baloglu và McCleary 1999, tr. 870). Xét về việc hình ảnh thay đổi theo thời 
gian, hình ảnh tình cảm biến động nhiều hơn hình ảnh nhận thức. Cho thấy rằng 
hình ảnh tình cảm trải qua nhiều thay đổi theo các trạng thái cảm xúc. Hình ảnh 
nhận thức, ngược lại, chủ yếu dựa trên thông tin và kiến thức mà mỗi cá nhân tiếp 
nhận được trước đó, nên ổn định hơn và có vẻ như tồn tại lâu dài hơn (Seongseop 
và cộng sự 2009, tr. 717).
 - Hình ảnh thuộc tính và hình ảnh tổng thể
 Gallarza và cộng sự (2002, tr. 70), tham khảo từ Reynolds và Guttman (1984), 
những tác giả đã nghiên cứu về hình ảnh hàng hóa và dịch vụ có thể được xem 
như một cấu trúc được hình thành bởi nhiều thành phần. MacKay và Fesenmaier 
(1997) chủ trương rằng “hình ảnh điểm đến là một hỗn hợp của nhiều sản phẩm 
và thuộc tính dệt thành một ấn tượng chung”. Gallarza và cộng sự (2002, tr. 63-64) 
đã nghiên cứu đánh giá hình ảnh thuộc tính qua một khoảng thời gian là hai thập 
niên. Họ chỉ nghiên cứu những thuộc tính tổng quát nhất và nhóm những thuộc 
tính giống nhau lại, ví dụ như “câu cá” và “đi thuyền”, thành một mục “cơ sở hoạt 
động thể thao”. Để có một cái nhìn chung, bảng dưới đây tổng hợp những thuộc 
tính thông thường được sử dụng trong nghiên cứu hình ảnh (xem Bảng 1).
 Bảng 1: Những thuộc tính thông thường được dùng trong nghiên cứu hình 
ảnh điểm đến 
 Nhiều hoạt động Ẩm thực
 Phong cảnh, thiên nhiên xung quanh Giá, giá trị, chi phí
 Điểm văn hóa thu hút Khí hậu
 Hoạt động giải trí và cuộc sống về đêm Sự thư giãn
 Cơ sở mua sắm Sự an toàn
 Thông tin có sẵn Sự tương tác xã hội
 Cơ sở hoạt động thể thao Sự tiếp nhận của người địa phương
 Giao thông vận tải Sự độc đáo
 Cơ sở lưu trú Chất lượng dịch vụ
 (Nguồn: Gallarza và cộng sự 2002, tr. 63)
 2.1.3. Quá trình hình thành của hình ảnh điểm đến
 Sự hình thành của hình ảnh đã được miêu tả bởi Reynolds (1965) như một 
sự phát triển của các cấu trúc tinh thần dựa trên một vài ấn tượng được chọn lọc từ 
nguồn thông tin rộng lớn. Trong trường hợp này, thông tin được cung cấp từ nhiều 
nguồn khác nhau, bao gồm thông tin quảng bá (tập gấp, poster du lịch), ý kiến của 
110 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (136) . 2017
người khác (gia đình, bạn bè, đại lý lữ hành) và các phương tiện truyền thông đại 
chúng (báo chí, truyền hình, sách, phim ảnh). Thêm vào đó, dựa vào việc đã thăm 
viếng điểm đến, hình ảnh của nó sẽ bị tác động và biến đổi dựa trên thông tin ban 
đầu và sự trải nghiệm.
 Sự ảnh hưởng của nhiều nguồn thông tin và vai trò của chúng trong việc hình 
thành nên hình ảnh điểm đến được đưa ra bởi Gunn (1988) trong mô hình 7 giai 
đoạn của trải nghiệm điểm đến như sau:
 (1) Sự tích lũy của các hình ảnh tinh thần về những trải nghiệm của kỳ nghỉ.
 (2) Sự thay đổi của những hình ảnh đó bởi những thông tin thêm.
 (3) Quyết định chuyến du lịch cho kỳ nghỉ.
 (4) Đi đến điểm đến.
 (5) Tham gia vào điểm đến.
 (6) Trở về nhà.
 (7) Sự thay đổi của những hình ảnh dựa trên trải nghiệm của kỳ nghỉ.
 Sử dụng mô hình này, ba giai đoạn của sự hình thành hình ảnh điểm đến có 
thể được xác định ở giai đoạn 1, 2 và 7. Trong giai đoạn 1 và 2, những hình ảnh 
điểm đến được hình thành dựa trên nguồn thông tin thứ cấp. Trong khi ở giai đoạn 
7, trải nghiệm thật sự đầu tiên được sử dụng để thay đổi hình ảnh của điểm đến.
 Gunn đặt tên cho hình ảnh được hình thành ở giai đoạn 1 là hình ảnh hữu cơ 
(organic image). Ở giai đoạn này, hình ảnh được dựa chủ yếu trên sự tiếp thu từ 
những nguồn thông tin không dành cho khách du lịch (non-tourist), phi thương mại 
(non-commercial), ví dụ như qua các phương tiện truyền thông đại chúng (bảng 
tin, tạp chí, sách, phim), giáo dục (các khóa học tại trường) và ý kiến của gia đình/ 
bạn bè.
 Chỉ ở giai đoạn 2, nhiều nguồn thông tin quảng cáo, chẳng hạn như tờ rơi tập 
gấp, đại lý lữ hành và sách hướng dẫn du lịch được sử dụng. Và kết quả là hình ảnh 
hữu cơ từ giai đoạn 1 có thể bị thay đổi. Hình ảnh đã bị thay đổi này có tên là hình 
ảnh gộp (included image). Đối với đa số các sản phẩm và dịch vụ, nguồn thông tin 
chủ yếu được lấy từ quảng cáo, nghĩa là vai trò của các phương tiện thông tin đại 
chúng và trường học trong việc hình thành hình ảnh sản phẩm là rất giới hạn. 
 Hình ảnh điểm đến có vẻ như được bắt nguồn từ một chuỗi những nguồn 
thông tin rộng hơn, bởi vì có sự liên quan giữa hình ảnh của một điểm đến du lịch 
và hình ảnh quốc gia của nó (Kotler 1987). Điều này có nghĩa là thông tin thu được 
từ nguồn phi thương mại liên quan đến lịch sử, chính trị, kinh tế và các nhân tố 
xã hội kết hợp với nhau tạo nên hình ảnh điểm đến. Vì vậy, sự khác biệt giữa hình 
Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (136) . 2017 111
ảnh hữu cơ và hình ảnh gộp, được đưa ra bởi Gunn, là khá độc đáo đối với sự hình 
thành hình ảnh điểm đến.
 Vào giai đoạn cuối cùng của quá trình hình thành hình ảnh điểm đến, giai 
đoạn 7, trải nghiệm thật sự được sử dụng để thay đổi hình ảnh của điểm đến. 
Nghiên cứu chỉ ra rằng kết quả của việc viếng thăm điểm đến, hình ảnh có xu 
hướng thực tế, phức tạp và khác biệt hơn (Pearce1988).
 Quá trình hình thành hình ảnh điểm đến có hai điểm quan trọng. Đầu tiên, 
mỗi cá nhân có thể đã có hình ảnh của điểm đến cho dù họ chưa bao giờ đến thăm 
nó hoặc ngay cả trước khi tiếp xúc với những thông tin quảng bá. Trong thiết kế 
chiến lược marketing, việc xác định những hình ảnh này rất quan trọng. Theo cách 
này, nhiều điểm mạnh, điểm yếu, sự chính xác và không chính xác của hình ảnh 
điểm đến đã tồn tại có thể xác định một cách hiệu quả hướng thiết kế của chiến 
lược quảng bá. Thứ hai, vì có sự thay đổi của hình ảnh điểm đến trước và sau khi 
viếng thăm, nên tách riêng hình ảnh của những cá nhân đã đến và những cá nhân 
chưa đến điểm đến. Điều này có thể được hoàn thành khi xác định hình ảnh bởi 
việc khảo sát những cá nhân đã viếng thăm điểm đến.
 “Xích lô tham quan Huế miễn phí” tạo nhiều ấn tượng cho du khách trong dịp 
 Festival Nghề truyền thống Huế 2017. Ảnh: Đăng Vinh
 2.2. Nguồn thông tin về điểm đến du lịch
 Các nguồn thông tin là tài liệu mà khách hàng tiềm năng gặp phải trong mối 
quan hệ với điểm đến (Baloglu và McCleary 1999). Trong công trình nghiên cứu 
của Gunn (1972), hai cấp độ hình ảnh đã được đưa ra: hình ảnh hữu cơ và hình ảnh 
gộp. Gartner (1993) phát triển mô hình của Gunn hơn nữa bằng việc thêm vào yếu 
112 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (136) . 2017
tố thứ ba với sự hình thành của hình ảnh độc lập. Những nguồn thông tin độc lập 
này bao gồm các báo cáo, tài liệu, phim ảnh và báo chí.
 Rất nhiều nhà nghiên cứu đã kiểm tra sự tác động của nguồn thông tin đến 
hình ảnh độc lập. Họ phát hiện ra rằng một số lượng lớn và nhiều loại nguồn 
thông tin tác động đến sự hình thành hình ảnh nhận thức hơn là hình ảnh tình cảm. 
Baloglu và McCleary (1999) đã xác nhận và mở rộng thêm kết quả của các nghiên 
cứu trước của Woodside và Lysonski (1989) và Gartner (1993) rằng số lượng và 
loại nguồn thông tin tác động đến hình ảnh nhận thức. Trong nghiên cứu của họ, 
các nhà nghiên cứu thang đo Likert 4 điểm để đo lường cấp độ quan trọng của bốn 
nhóm nguồn thông tin (lời khuyên chuyên môn, truyền miệng, quảng cáo và sách/
phim/tin tức) bao gồm chín nguồn (đại lý lữ hành, sách/tờ rơi hướng dẫn du lịch, 
gia đình/bạn bè, hãng hàng không, công ty du lịch, quảng cáo, phim/sách, tin tức 
và thư điện tử trực tiếp từ điểm đến). Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng sự đa dạng 
thông tin tác động đáng kể đến hình ảnh nhận thức, trong khi các dạng thông tin chỉ 
tác động đến một phần. Tuy nhiên họ cũng gợi ý rằng điểm đến nên chuyển thông 
tin đến khách hàng tiềm năng của mình qua nhiều nguồn khác nhau.
 Beerli và Martin (2004) nghiên cứu ảnh hưởng của nguồn thông tin thứ cấp 
đến sự hình thành của hình ảnh trước khi đi du lịch của du khách (pre-visit image) 
và tác động của nguồn thông tin sơ cấp lên sự hình thành hình ảnh trước và sau 
khi đi du lịch của du khách (pre- và post-visit image) đối với khách du lịch đến 
Lanzatore, Tây Ban Nha. Nguồn thông tin sơ cấp là thông tin có được từ việc đã 
đến thăm điểm đến. Nguồn thông tin thứ cấp bao gồm ba lĩnh vực: hữu cơ (như 
gia đình/bạn bè), độc lập (sách hướng dẫn, tin tức, báo cáo, tài liệu, chương trình 
du lịch) và gộp (tập gấp du lịch, chiến dịch quảng cáo qua các phương tiện truyền 
thông đại chúng, đội ngũ đại lý lữ hành, internet). Thang đo được sử dụng là Likert 
7 điểm. Kết quả cho thấy rằng số lượng địa điểm tham quan thú vị tác động rất lớn 
đến các yếu tố hình ảnh nhận thức. Thêm vào đó, hầu hết ...  và con số đó là 39% ở Pháp. Như 
vậy, cùng với giới hạn ngôn ngữ và địa điểm nghiên cứu, chúng tôi chọn tiếng Anh 
và tiếng Pháp là hai thứ tiếng của bảng hỏi điều tra.
 Bảng hỏi được tiến hành phát cho khách du lịch châu Âu với phương pháp 
lấy mẫu thuận tiện. Để hạn chế nhược điểm là tính đại diện không cao của phương 
pháp này, chúng tôi chọn những địa điểm đông khách du lịch như Tháp Eiffel và 
Bảo tàng Louvre (Paris), Quảng trường Alexanderplatz và Nhà thờ Nikolaikirche 
(Berlin), Quảng trường Trafalgar (London) và Quảng trường Red Town (Stettin). 
Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 02/2016 đến tháng 05/2016.
 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận
 Trong 150 người được khảo sát có 11% số người đã đến Việt Nam và 89% 
trong số đó chưa đến Việt Nam. Về giới tính, nam giới chiếm 47,5% và nữ giới 
chiếm 52,5%. Về quốc tịch, chiếm tỷ lệ lớn nhất là khách du lịch người Đức (31%), 
và tỷ lệ lớn thứ nhì là khách du lịch người Pháp (19%). Bên cạnh khách Đức và 
Pháp, 50% người được phỏng vấn còn lại đến từ (theo thứ tự giảm dần): Tây Ban 
Nha, Ý, Ba Lan, Bỉ, Thụy Sĩ, Bồ Đào Nha, Đan Mạch, Thụy Điển và các nước khác 
(Áo, Hà Lan, Hungary, Hy Lạp, Ai Len, Bungary, Cộng hòa Séc, Na Uy, Phần Lan, 
Thổ Nhĩ Kỳ và Ukraine). Cuộc khảo sát này không có du khách nào dưới 18 tuổi. 
Độ tuổi trung bình của người trả lời là 35,1 tuổi, trải rộng từ 19 đến 72 tuổi và trong 
đó độ tuổi trung bình của nam (36,5) lớn hơn của nữ (33,6). Về trình độ học vấn, 
96% người trả lời của cuộc khảo sát có trình độ học vấn đại học và sau đại học. 
 Bảng 4 thể hiện những đặc điểm hình ảnh điểm đến được đề cập nhiều nhất 
trong cuộc điều tra. Hầu hết các hình ảnh về Việt Nam đối với khách châu Âu là 
tích cực như cảnh quan thiên nhiên đẹp, truyền thống văn hóa thú vị, thức ăn ngon, 
con người thân thiện và biển đảo đẹp. Thêm vào đó, người trả lời còn nhắc đến 
thành phố đông đúc với sự kẹt xe, khí hậu nhiệt đới, văn hóa và lịch sử lâu đời là 
những hình ảnh độc đáo của Việt Nam.
 Bảng 4: Hình ảnh tổng thể của điểm đến Việt Nam
 Loại hình ảnh Hình ảnh cụ thể Tỷ lệ (%)
 (1) (2) (3)
 Chiến tranh, thuộc địa Pháp 38
 Truyền thống, văn hóa thú vị 33
 Ẩm thực 32
 Cảnh quan thiên nhiên đẹp 32
 Những hình ảnh hoặc đặc điểm Đồng lúa, làng quê 27
 được gợi lên khi nghĩ về Việt Nam Thành phố đông đúc 27
 Biển, đảo 19
 như một điểm đến du lịch
 Con người thân thiện 17
 Nghèo 12
 Khí hậu nhiệt đới 11
 Thuyền, ngư dân 6
 Khác 19
116 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (136) . 2017
 (1) (2) (3)
 Thanh bình, thư giãn 83
 Vui vẻ 34
 Thân thiện, hiếu khách 32
 Tâm trạng hoặc bầu không khí kỳ Kỳ thú 30
 vọng khi đến Việt Nam Đông đúc, sôi động 26
 Khí hậu nhiệt đới 25
 Thoải mái 6
 Khác 15
 Sài Gòn 60
 Vịnh Hạ Long 28
 Hội An 19
 Những nét đặc trưng hay độc đáo Biển, đảo 12
 của điểm đến Việt Nam Huế 15
 Sông Mekong 10
 Hà Nội 9
 Khác 6
 (Nguồn: Xử lý số liệu điều tra năm 2016)
 Khi được hỏi về những nét đặc trưng hay độc đáo của điểm đến Việt Nam, 
khách du lịch thường bị lúng túng và cho những câu trả lời không đầy đủ. Sở dĩ 
như vậy là vì sự thiếu hụt của nguồn thông tin từ phía Việt Nam, cùng với việc 
đa số những người trả lời chưa bao giờ chủ động tìm kiếm thông tin về điểm đến. 
Kết quả, câu trả lời được lặp lại nhiều nhất là “Sài Gòn” với 60% phản hồi từ du 
khách. Đối với nhiều du khách, Sài Gòn là địa điểm duy nhất mà họ biết khi nhắc 
đến Việt Nam.
 Bảng 5 hiển thị những nguồn thông tin và mức độ ảnh hưởng của chúng đến 
hình ảnh điểm đến của mỗi cá nhân, với phần trăm số du khách bị ảnh hưởng được 
tính bằng tổng số phần trăm người trả lời “4 - ảnh hưởng” hoặc “5 - ảnh hưởng 
mạnh mẽ”. Kết quả cho thấy “internet” là nguồn thông tin tác động mạnh mẽ nhất 
đến hình ảnh điểm đến du lịch. Bởi vì trong thời đại công nghệ thông tin được phổ 
cập thì internet dường như là một phần không thể thiếu trong cuộc sống, nhất là 
với những người trẻ tuổi (độ tuổi chiếm đa số trong cuộc điều tra), vậy nên không 
đáng ngạc nhiên khi nó là nguồn thông tin ảnh hưởng nhiều nhất (đến 82,3% số 
người trả lời) đến hình ảnh điểm đến trong tâm trí du khách. 
 Bảng 5: Mức độ ảnh hưởng của các nguồn thông tin lên hình ảnh điểm đến 
Việt Nam
 Nguồn thông tin Giá trị trung bình* Độ lệch chuẩn Tỷ lệ (%)**
 (1) (2) (3) (4)
 Internet 4,18 1,13 82,3
 Truyền miệng 3,88 1,08 76,1
 TV/ Radio 3,05 1,38 45,1
 Mạng xã hội 3,00 1,44 39,8
Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (136) . 2017 117
 (1) (2) (3) (4)
 Tạp chí 2,90 1,28 30,1
 Sách hướng dẫn du lịch 3,03 1,35 22,8
 Báo 2,37 1,20 18,5
 Brochure du lịch 2,35 1,20 12,9
 Trải nghiệm thực tế 2,65 1,78 11,2
 Đại lý lữ hành 1,79 1,06 8,8
 Hội chợ, triển lãm 1,36 0,90 3,5
 Chú thích: (*):1: Hoàn toàn không ảnh hưởng - 5: Ảnh hưởng mạnh mẽ
 (**): Tỷ lệ câu trả lời với mức độ 4 (ảnh hưởng) và 5 (ảnh hưởng mạnh mẽ)
 (Nguồn: Xử lý số liệu điều tra 2016)
 Nguồn thông tin “truyền miệng” đứng thứ hai trong số các nguồn thông tin tác 
động đến hình ảnh điểm đến với 76,1% số du khách bị ảnh hưởng. Qua đó thấy rằng 
trong trường hợp này, nguồn thông tin “truyền miệng” phát huy tác dụng theo hướng 
tích cực, khi hình ảnh điểm đến trong tâm trí du khách được tác động khá mạnh qua 
lời giới thiệu của bạn bè, người thân và truyền miệng trực tuyến (e-WOM). 
 Nguồn thông tin “TV/Radio”, “mạng xã hội”, “sách hướng dẫn du lịch”, “tạp 
chí” và “trải nghiệm thực tế” là những nguồn thông tin có giá trị ảnh hưởng trung 
bình trong việc hình thành hình ảnh điểm đến Việt Nam. Tuy nhiên độ lệch chuẩn 
của các sự lựa chọn tương đối lớn, trong đó lớn nhất là nguồn thông tin từ mạng 
xã hội và trải nghiệm thực tế. Sở dĩ như vậy là nhờ internet phổ biến, trong khi số 
người sử dụng mạng xã hội thì ít hơn và còn tùy thuộc vào độ tuổi hoặc các nhân 
tố khác (39,8% người trả lời cho biết mạng xã hội ảnh hưởng lên hình ảnh điểm 
đến của mình, trong khi đó có đến 82,3% phản hồi cho rằng hình ảnh điểm đến bị 
ảnh hưởng bởi nguồn thông tin từ internet). 
 Nguồn thông tin từ trải nghiệm thực tế có độ lệch chuẩn cao nhất bởi vì sự 
khác nhau giữa nhóm du khách đã đến Việt Nam và nhóm du khách chưa đến Việt 
Nam. Thông tin từ “brochure du lịch” và “đại lý lữ hành” có mức ảnh hưởng thấp 
đến sự hình thành hình ảnh điểm đến của Việt Nam, trong đó chỉ có 12,9% du 
khách cho rằng hình ảnh điểm đến Việt Nam của mình bị ảnh hưởng bởi brochure 
du lịch và con số này là 8,8% đối với đại lý lữ hành. Điều này cho thấy các thông 
tin chuyên nghiệp từ phía ngành du lịch Việt Nam chưa được phổ biến và khả năng 
phủ sóng chưa cao.
 Cuối cùng, nguồn thông tin ít ảnh hưởng nhất trong việc định hình hình ảnh 
điểm đến Việt Nam trong tâm trí du khách châu Âu là “hội chợ, triển lãm” với chỉ 
3,5% phản hồi. Trong năm 2015, Việt Nam đã tham dự những hội chợ du lịch ở 
Moscow (Nga), Slovakia, ITB Berlin (Đức), tuy nhiên hiệu quả quảng bá tại các 
hội chợ chưa cao do các hội chợ du lịch thường dành cho người trong ngành hơn 
là cho khách du lịch thông thường.
118 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (136) . 2017
 5. Kết luận 
 Kết quả nghiên cứu cho thấy hình ảnh điểm đến Việt Nam được đặc trưng đa 
dạng với cảnh thiên nhiên đẹp như núi rừng, biển đảo, ruộng bậc thang... cùng bề 
dày lịch sử và truyền thống văn hóa thú vị. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng mang đến 
cho du khách những hình ảnh đối lập nhau, từ những làng quê thanh bình đến các 
thành phố sôi động. Sự hình thành những hình ảnh đó trong tâm trí du khách phụ 
thuộc một phần rất lớn vào những kênh thông tin mà du khách được tiếp xúc, trong 
đó internet và truyền miệng là hai nguồn thông tin quan trọng bậc nhất. 
 Nghiên cứu này một lần nữa khẳng định: Trong hoạt động du lịch ngày nay, 
thay vì sử dụng các nguồn thông tin truyền thống như thông tin từ tạp chí hay đại 
lý du lịch thì những người có dự định du lịch hoàn toàn có thể sử dụng internet như 
là một công cụ chính truy cập các thông tin để lên kế hoạch chuyến đi cho mình. 
Nếu như trước đây, ảnh hưởng giữa các cá nhân được thể hiện qua các thông tin 
truyền miệng về một sản phẩm dịch vụ mà họ chia sẻ trực tiếp cho nhau, thì ngày 
nay trước những cách thức chia sẻ thông tin mới, các thông tin truyền miệng được 
số hóa và trở thành các thông tin truyền miệng điện tử (eWOM) có sức mạnh to lớn 
trong việc lan truyền các đánh giá, nhận xét của người dùng.  
 T T N L - L T H L - T T N D
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Attitudes of Europeans towards Tourism: Reports 2011-2015. 
 publicopinion/flash/fl370 en.pdf (assessed on 12/10/2016).
2. Baloglu S., McCleary K. W. (1999). “A Model of Destination Image Formation”. Annals of 
 Tourism Research, 26(4), 868-897.
3. Beerli A., Martín J. D. (2004). “Tourists’ Characteristics and the Perceived Image of 
 Tourist Destinations: A Quantitative Analysis - A Case Study of Lanzarote, Spain”. Tourism 
 Management, 25, 623-636.
4. Bigné J. E., Sánchez M. I., Sánchez J. (2001). “Tourism Image, Evaluation Variables and 
 After Purchase Behavior: Inter-relationship”. Tourism Management, 22 (6), 607-617.
5. Crompton J. L. (1979). “Motivations for Pleasure Vacations”. Annals of Tourism Research, 
 6(4), 408-424. 
6. Chen C., Tsai D. (2007). “How Destination Image and Evaluative Factors Affect Behavioral 
 Intentions?”. Tourism Management, 28, 1115-1122.
7. Chi C., Qu H. (2008). “Examining the Structural Relationships of Destination Image, Tourist 
 Satisfaction and Destination Loyalty: An Integrated Approach”. Tourism Management, 29, 624-636.
8. Dimitrios, W.  Schertler  (eds) (1999). Information and Communication Technologies in 
 Tourism. Vienna: Springer.
9. Echtner C. M., Ritchie, J. B. (1991). “The Meaning and Measurement of Destination Image”. 
 Journal of Travel Studies, 2 (2), 2-12.
Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (136) . 2017 119
10. Echtner C. M., Ritchie J. B. (2003). “The Meaning and Measurement of Destination Image”. 
 The Journal of Tourism Studies, 14(1), 37-48.
11. Frias D. M., Rodriguez M. A., Castaneda J. A. (2008). “Internet vs. travel agencies on pre-
 visit destination image formation: An information processing view”. Tourism Management, 
 29(1), 163-179.
12. Gallarza M. G., Saura, I. G., Garcia H. C. (2002). “Destination Image: Towards a Conceptual 
 Framework”. Annals of Tourism Research, 29(1), 56 - 76.
13. Gartner, W. C. (1993). “Image Formation Process”. Journal of Travel and Tourism Marketing, 
 2 (2-3), 191-215.
14. Gunn, C. A. (1988). Vacationscape, Designing Tourist Regions (2nd Ed.). New York: Van 
 Nostrand Reinhold.
15. Hunt, J. (1975). “Images as a Factor in Tourism Development”. Journal of Travel Research, 
 13 (3), 1-7.
16. Kotler P., Gertner, D. (2004). Country as Brand, Product and Beyond: A Place Marketing and 
 Brand Management Perspective. In Morgan, N.; Pritchard, A.; Pride, R. (2002). Destination 
 Branding: Creating the unique destination proposition. Burlington, MA: Elsevier.
17. Le Tuan Anh (2010). Marketing Vietnam’s Tourism to Japan: Identifying and Improving the 
 Images of Vietnam as a Tourism Destination for Japanese Travelers. PhD Thesis.
18. MacKay, K. J., Fesenmaier, D.R. (1997). “Pictorial element of destination in image formation”. 
 Annals of Tourism Research, 24(3), 537–565.
19. Molina A., Gomez M., Martin-Consuegra D. (2010). “Tourism Marketing Information and 
 Destination Image Management”. African Journal of Business Management, 4(5), 22-728.
20. Morgan N., Pritchard A., & Pride R. (2004). Destination Branding - Creating the Unique 
 Destination Proposition. (2nd Ed). Oxford: Butterworth-Heinemann.
21. Oppermann M. (2000). “Tourism Destination Loyalty”. Journal of Travel Research, 39, 78-84.
22. Pan B., Xiang Z. (2011). “Travel Queries on Cities in the United States: Implications for 
 Search Engine Marketing in Tourist Destinations”. Tourism Management, 32(1), 88-97. 
23. Pearce P. L. (1988). The Ulysses Factor: Evaluating Visitors in Tourist Settings. New York: 
 Springer-Verlag.
24. Prayag G. (2009). “Tourist’s Evaluation of Destination Image, Satisfaction and Future Behavioural 
 Intentions - The Case of Mauritius”. Journal of Travel & Tourism Marketing, 26, 836-853.
25. Reynolds T. J. &  Gutman J. (1984). “Advertising is Image Management”. Journal of 
 Advertising Research, 24(1), 27-37.
26. Reynolds W. H.(1965). The role of the Consumer in Image Building. California Management 
 Review, 7, 69-76.
27. Seongseop S., McKercher B. & Lee H. (2009). “Tracking Tourism Destination Image 
 Perception”. Annals of Tourism Research, 36 (4), 715-718.
28. Shaojun Ji (2011). Projected and Perceived Destination Images of Qingdao, China. Doctor 
 of Philosophy in Geography thesis, University of Waterloo, Canada.
29. Um S., Crompton J. L. (1990). “Attitude Determinants in Tourism Destination Choice”. Annals 
 of Tourism Research, 17, 432 - 448.
30. Vietnam National Administration of Tourism (VNAT) (2015): Visitors Statistics Report. URL: 
  (assessed on 12/10/2016).
120 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (136) . 2017
31. Woodside A. G., Lysonski S. (1989). “A general model of traveler destination choice”. Journal 
 of Travel Research, April (27), 8-14.
32. Zhang H., Fu X., Cai L. A., Lu L. (2014). “Destination Image and Tourist Loyalty: A Meta-
 Analysis”. Tourism Management, 40, 213-223.
TÓM TẮT
 Nghiên cứu này được thực hiện dựa trên cơ sở các dữ liệu thu thập được thông qua 
cuộc điều tra khảo sát ý kiến của 150 khách châu Âu tại các điểm tham quan ở Đức, Pháp, Anh 
và Ba Lan. Mục tiêu chính của nghiên cứu là đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nguồn thông 
tin đến việc hình thành hình ảnh của điểm đến Việt Nam đối với khách du lịch châu Âu. Kết quả 
nghiên cứu của các tác giả nước ngoài đã chỉ ra rằng nguồn thông tin có vai trò trọng yếu trong 
việc hình thành hình ảnh điểm đến đối với du khách (Baloglu và McCleary 1999, Beerli và Martin 
2004, Shaojun 2011). Kết quả phân tích của nghiên cứu này cho thấy rằng đối với khách châu 
Âu, internet và truyền miệng (bao gồm cả truyền miệng truyền thống - WOM và truyền miệng điện 
tử - eWOM) là nguồn thông tin tác động mạnh mẽ nhất và hội chợ - triển lãm du lịch là nguồn 
thông tin ít ảnh hưởng nhất đến quá trình hình thành hình ảnh điểm đến Việt Nam trong thị trường 
khách du lịch châu Âu. 
ABSTRACT
 IMPACT OF INFORMATION SOURCES ON THE IMAGE OF VIETNAM TOWARDS EURO-
 PEAN TOURISTS
 This study was based on data collected through surveys of 150 European visitors at tourist 
attractions in Germany, France, the U.K and Poland. The main objective of the study is to assess 
the impact of information sources on the image of Vietnam to European tourists. Research works 
show that information sources play an essential role in creating the image of destination towards 
visitors (Baloglu and McCleary 1999, Beerli and Martin 2004, Shaojun 2011). The analysis re-
sults of this study indicate that, for European tourists, the internet and word of mouth (including 
traditional word of mouth - WOM and electronic word of mouth - eWOM) are the most influential 
sources of information; meanwhile, fairs and tourism exhibitions are the least influential in the 
process of creating destination image of Vietnam in the tourism market of European visitors.