Phát triển nguồn thông tin Khoa học và Công nghệ trong thời đại công nghệ số
Nguồn thông tin Khoa học và Công nghệ là nguồn lực đầu vào quan trọng phục vụ nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Bạn đang xem tài liệu "Phát triển nguồn thông tin Khoa học và Công nghệ trong thời đại công nghệ số", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
Tóm tắt nội dung tài liệu: Phát triển nguồn thông tin Khoa học và Công nghệ trong thời đại công nghệ số
PHAT TRIEN NGUON TIN KHOA HOC VA CONG NGHE TRONG THOI OAI CONG NGHE SO ThS. Dte Manh Thing, ThS. TrBnThj Haijfen Cyc Thong tin Khoa hpc va Cong nghg Quoc gia Tdm tit: Nguon tin khoa hpc va cmg nghi H ngoSn Ipt dSu vao quan tipng phpc vp nghOn cdU khoa hpc vi phk bi&i cdng nghi, gdp phan phit tri&i kinh ^ - xa hii aia dit nudc. Tmng thdl dpi cdng nghi sd, vlicphit tri&t nfflOn tin khoa hpc }^ cdng nghe tai dc CP quan thw viin - thdng tin d stf thay d^ Idn, tdntdhirO} xuA tian ngudn tin khoa hpc C* phUOng thiit tid smg. khai thic, sd dpng ngiAt tin khoa hpc vi cdng nghi Bii vi& phin tkh tic ding da thdi d^ cdng mjft^ sd tdi phit hiin ngudn tin khoa hpc vi dng nghi; 7?n* trpng phdt thdn ngudn tin khoa hpc va cong nghe tai M ^ Nam. Td dd, dc tac gii de xuit giii phap phk tnen nguon tin khoa hpc va dng nghi tmng Ihdi dpi cdng nghi sd. Ttf khoi: Nguon tin, khoa hpc va cfing nghg, phit trial. Absbact: Infomiation Sources in Science and Technology are important inputs for science research and tedndogy devekjpment, contributing to the socio-economic devetopment of tite country. In the digital Ischnokigy era, development of saerKe and technotogy Information sources In the Htirary and Information Institutions Is changing significanOy frxxn the model of publishing scientific sounxs to tiie methods of acquisition, exploita- tion and usage of science and technohgy Information. The article analyzes impact of the digital technotogy era to tiie devetopment of Infyrmatkxi Sources in Saence and Technotogy and its situation in Wet Nam. Thereijy, ttie authors proposes solutions to devdop Infomiation Sources In Sd&ice and Technology In the digital tecttnotogy era. Key words: Informabon sources, science and technology, development Mddiu Ngufin tin khoa hpc v i cdng nghg (KHCN) l i nguon lyt d iu vao quan trpng phyc vu nghign ciJu khoa hpc va phat tngn cfing nghe, gdp ph3n phit dign kmh tg - xa hpi cua dSt nudc. Trong thdi dgi cfing nghg sfi, vigc phit tiign nguon dn KHCN tgi cic cd quan ttiy vign - difing dn cd sy diay dfii Idn, ty mfi hinh xuat bin nguon tin khoa hpc tdi phudng thut bfi sung, khai thic, sy dung ngufin tin KHCN. Og dim bio ngudng an loin thong tin KHCN qufic gia, dong didi tao dieu kien biuan ^fi eho ngudi diing tin khai ttiic sy dung nguon tin KHCN bong ttidi dgi cfing nghg so, bai viet trinh biy dinh hudng v i giit phip vi mfi nhim phat bign nguon dn KHCN bong ttidi gian tdi. 1. Thdi dai cdng nghg so - nhdn td bdi canh t ic dpng tdi phat trien nguSn tin khoa hpc v i cdng ngh$ 1.1. Khii niim phit tridn ngudn tin khoa hpc vi cdng nghi Nguon tin KHCN dyyc higu l i "cic thdng dn KHCN duyc die hi?n dUdi dgng sach, bio, tap chf khoa hpe, ky y&j hpi nghj, hpi ttiio khoa hpc, ttiuyft minh nhl^m vy, bio eio kgt qua thyt hl^n, lihg dyng ket qui nhigm vy KHCN, lu^n i n khoa hpc, t i l lieu ttiigt ke, ky biuat, cd sd di? 11^ (CSDL), bang thfing tin dien d i , t i l ligu tiifing kg KHCN, tit lieu da phudng den va tai li$u bgn cic v i t mang tin khac" [2]. Cung cd the higu khii nigm ngufin On KHCN l i toin bfi difing tin KHCN duyc duygn ttifing hoic du«c ghi Igi, binh bay hoic ttw hign 12 dudi bat oJT dgng thdc nio v i tren bat oi* kigi v i t mang bn nio (d dgng truyen thong v i dgng dign dio ma ^ d iut , qudc gia cd dude. Nhiihg thfing tin niy cfi the l i nfii sinh (do tfi chut hoic qudc gia dd tao ra, lu\i ^ d, pho bien), thu th ip dude qua cic kenh thfing tin khic nhau (mua, trao doi, btgu t$ng...) hoic truy cap du^c mpt each on djnh, lau dai (thong qua mua quyen truy cap hoic co the truy c ip dude do bgn cd thfing tin tao dieu lugn truy cap lau di i ) [1]. 6 cSp dp vi mfi, nghia t i trong phgm vi mpt hoic mpt vai cd quwi ttiU vign - dwng tin, k h i nigm phit bign nguon tin dude sy dyng dg chi qua binh xiy dyng v i thyt hign kg hoach tong die h# ttifing cho vigc tao l ip, to chiit mfit bp suU tgp thy vign, bao gom vigc x iy dyhg cae dgu ehi lya chpn, bfi sung tai ligu, l ip ke hoach dg chia se t i l nguygn v i d^ay ttig cie t i i ligu bi mat v i hy hfing nhim d ip tihg nhu cau aia ngudi dung tin. Trgn binh dign vi mfi vdi eSp dfi ngufin tin qufic gia, khil nigm 'ph i t bign nguon tin' phan inh d iy dii qui trinh xay dUng djnh hudng v i digu phdi cic chinh sach lya dipn bfi sung dya trgn nguygn tSc dam bio ngudng an toan thfing tin (HJfic gia, quy hoac^ viee thu thip, sy dyng higu qua v i chia sg nguon dn giiia cic cd quan my vign - thfing tin trgn c i nudc [3]. Hogt dpng phit bign ngufin tin KHCN l i mjjt quy binh bao gfim cic budc: Xiy dyhg chinh s id i , kg hogch phit bign ngufin dn; tgo Igp nguon tin KHCN nOi sinh, ttiu ttigp ngufin tin KHCN bong nudc v i qufic te; to chut, khai thic va dinh gia nguon tin; ttianh ly; hyp t i c phit bien ngufin tin KHCN. Cic budc trgn dgu hudng b3i muc tigu: (1) lam ting ngufin tin vg sfi Iudng, chit Iudng, ehung k>gi; (2) l im t ing tinh khi dyng ciia nguon tin, giup ngufin tin dude sy dyng tien kfi, de ding; (3) lam ting kha ning truy cip tdi nguon tin; (4) nang cao higu qui : tiet ki|m ehi phi, tnjy cap tdi da vdi nguon lyt va thoi man nhu du aia ngycfi diing tin. 1.2. Tic Oing aia cdng nghi tdi phuvng thut bSsung tii liiu Cic cd quan thy vign - thong dn hign nay dang diihg trudc nhOng thay doi mgnh me eua mfii budng cdng nghe, chuyen doi thy vi?n ty cho l i mfii trudng hpc t i p tgi cho ttianh mfii budng hpc t i p t y xa. Bgn canh dd, sy phit tiien oia cac nguon tin dien bjr da l im thay doi phudng thOit mua v i sy dyng cic nguon tin KHCN. Ngu nhy cic t i i lieu in trxiyen thdng hinh thi i t mua g in lien wS quyen "sd hiJu" t i i l ifu dd, thi ddi vdi nguon bn dign ty viec mua dude hieu t i mua quyen "truy cap" tdi cac tai ligu tn j t tuygn, ma chung ta khfing thyt sy sd hiiy nd. Viec mua cae t i i lieu dien ty g in lien vdi mot thdi gian buy cap nhat djnh v i sau thdi gian d i t mua niy thy vign khong ed quyen buy cap tdi t i i lieu dd niia, try trudng hyp da d$t mua quygn truy cap vinh vien bfFi nhuhg bp siAi t i p tai lieu dien ty luu bij'. Vdf sy phit trign mgnh me eua cfing nghg thfing dn, mfii budng t i i lieu di^n ty ciing d i t ra nhOhg thay da bong phuong thi i t djnh gia v i quy mfi n$i dung ciia nguon tin dign ty, eung nhu cie v in de ve d/dng thich dgu chuan aia cic nhi xuSt bin va nhi cung cip phan mem t i i ligu di^n ty. Vdi cic cong nghg phit trign hign nay, cfi dig cho phgp thu* vign cung cSp cho ngudi diing tin khi ning truy cgp ty xa dgn cic ngufin tai nguygn (fign ty m i thy vign da d i t mua. Vigc niy thyc hign dude dwng qua sy dyng eac djch vy xic ttiyt qua IP nhy EZProxy, VPN, Shibboletti, Atiiens. NhU viy, vdi vige bo sung d i t mua dc nguon tin di#n ty hign nay, cac cd quan thu vign - thfing dn cfi khi ning cung cap truy c^p tien lyi moi liic, mpi ncJi cho ngudi diing tin. Trong xu hudng ehuygn sang cic ngufin tin dien hy hign nay thi nhieu cd quan thy vien - thfing tin dang diihg tnjdc i p lyc ty bd vige mua eic tai ligu in. Tuy nhign, dS vdi xu hudng niy cung a n can nhSc ky do die b'nh "sd hiiu" khi mua t i i l i ^ in. Viee cae Oiy vien khfing mua t i i li§u in cd nghia I i hp se khfing cfin sd hiiu chung niia. Vigc mua quyen buy cap cac bfi suu t i p luU tr i i ' t i i ligu dign b i (baekfiles) cd dig l i mot giai phip ttiay ttig cho tai ligu in, tuy nhign can d im bio b$ su\j t i p luu try do ra chat tydng d/dng dudng vdi cie t i i ligu in v i thy vign ed quyen buy cap vinh vien vio cac t>fi suu t i p dd [5], Tap chl THl/VIEN VIET NAM 1(63) 13 1.3. Xu htfdng phdt triin ngudn tin khoa hpc va cdng nghi gin vdi md hinh xuSt bin khoa hpc trong th€^ dpi so Cac ngiron dn KHCN aia ttie gidi dude xuat bin va cfing bd bdi hg thdng xuat b in khoa hpc. Hien nay, cd khoing 10.000 nha xuat ban tap chi khoa hpe ben toan the gidi, dong sd niy cd khoang 650 nha xuat bin va cic higp hoi xuat bin ehuygn nghigp, vdi khoing 11.550 tap chi, chi&n ben 40% tong sd tgp d i i khoa hoc. Ve sd Iudng tap chi khoa hpc cd khoing 28.100 tap chf khoa hoc bing tigng Anh va khoing 6.450 tap ehi bing ngfin ngQ khic, xuat bin khoang 2,5 bigu bai tap ehf moi nim. Trong hai thip ky tid Igi day, bung binh mSi nim sd Iudng tap chi v i bit tgp chi ting din deu, tiJWig uhg 3% v i 3,5% ma nim. Ly do l i sfi Iudng nhi nghign cuU tren the gidi cung ting tudng iing 3% moi nim v i hi?n nay cd tong sd ty 7 dgn 9 dieu nhi nghign citu [5]. Cic nha nghign cdu ngiy nay cung thay dfii thdi quen sy dyng t i i ligu khoa hex: va ngay cang dpc nhieu hdn. Theo khao si t eua Hifp hpi Thfing tin Nghign oJXi (RIN), ddi vdi cic nhi khoa hpe tgi Hoa Ky va Anh, trung binh moi nha nghign ciiU dpc khoing 270 bai bao khoa hpe moi nim, tuy theo linh vyt nghien a iu aia hp (dpc nhieu hdn dfil vdi cic Iinh vyt khoa hoc cfing nghg va y hpc, dpc it hdn doi vdi cic linh vyc khoa hpc x i hOi v i nhin vin). Vdi sy phit then ciia cic nguon tin d i ^ ty, cich thyc tim kiem t i i ligu cung thay doi theo hydng sy dyng cac Ignh tim tin nhieu hdn l i duygt theo eay thU mye. Hign nay, hau hgt cic tgp chi KHCN deu dude cung cap tn/c tuygn va trong nhigu tmdng hdp cac nha xuat bin da sd hoa cie sfi tgp chi in bi/dc diy de tao thanh bO suU t ip hoi co cho tdi sfi xuat ban dau dgn. Ty lg mua quyen buy cap cie tap chi dien dJ" eung ngay cang t ing, mpt phan do sy giim gi i ciia cie gdi tgp ehf trut tuygn. Do do, hau het eic tgp chi deu chuywi sang xuat bin dudi dang dien tii, nhat la cac tap chf nghign aiU, ben cgnh bin tap chf in dype xuat t i in song song. Tuy nhien, sd Iudng cic tgp chi tii* bd hin djnh dgng ban in da ngay cang t ing dong nhffng nim gan day. Ngiy nay, sy bao dfil, buygn t i i v i pho bien thfing tin, bi thut bong gidi hpc ttiugt dude thyt hi?n dudi nhieu hinh thut khac nhau, thfing qua thuyet dinh tgi hfii thio, seminar, g$p gd b y t ti^ hoic dao ddl qua dign ttwai, email, xuat bin tgp chi khoa hpc hoic s i d i ehuygn khio v i phan nio dd l i mang xa hpi. Trong do, hinh thi i t truyen dgt bi thyc pho bign nhat la ttifing qua eac kgnh cfing bd cfing khai v i dude x i hpi danh g i i , dd la xuat ban tgp chf khoa hpc va sich ehuygn khio. Tnjde day, dS vcfi cic tap chf in thi thy vign thudng d i t mua tryt tiep tyng dau ten tap chi. Cich thyc mua tap d i i niy ngiy cang it difing dyng, d^c bigt la ddi vdi cic nhi xuit b in Idn, do cic tgp chi cua nhSng nha xuat t)in niy thudng dyjc ban ttieo bp sUU tap nhigu tap ehi eung nhau. Cic nha xu§t b in cung cip tgp chf dudi ba hinh thyc phfi bien: chi cd b in in, chi cd bin tryt tuygn, hoic kgt hdp c i b in in va tryt tuygn. Hau het cic nha xuat ban eung cSp bin tgp chf bye tuygn vdi g i i ca thap hdn b in tgp d i i in v i ndu thy vign mua c i quyen truy c ip d y t tuygn bo sung cho b in in thi sg phii ba thgm mpt khoin phi nhat djnh. Bgn cgnh dd, cic nhi xuat b in cfin cung cip cie gdi hfii cfi (baekfiles) ddi vdi eic sfi tgp chi duyc xuat bin bude day de thU vl§n cd die lyu try Iiu d i i cic tap chi nay. Ngoai ra, bong mo hinh eung cip tap chi dign hj", edn cd khii nigm "buy cap vTnh vien", tyc l i quyen cua ngUdi mua duyc buy cap v io cic npi dung ma minh d i mua ke c i sau khi da cham dut vigc mua gdi tgp chf hien tgi. Hiu het cic nha xuat bin, nhat l i cic nhi xuit ban Idn deu cung c ip hinh thyc buy cgp niy, tat nhign l i bong mpt sd trudng hyp cd b'nh thgm phi. Theo khao si t gan day ciia Higp h$i ThU vign Nghign cyu Hoa Ky, phan Idn eic thU vi$n d nudc nay van dang sy dyng md hinh mua quyen truy cap mang tinh "ljch siT. Cd nghia l i cic thy vign se dUdc mua quyen truy c$p v io cic tgp chi dign h i vcfi chi phi tudng dydng sd tign bp da bd ra de mua eic tgp chi in hign tgi, dong thdl sg t r i thgm mpt khoin nhit djnh dg truy c$p v io cic tap dd m i hp chya mua tryde diy. Md hinh niy dyyc sy 14 dyng do hign nay cac nhi xuat bin thudng cung cip t^p chi d i ^ ty theo hinh thyc c i gdi, b i t la t i p hyp tat c i cac tap chi m i hp cd. Cic hinh thyc mua quyln truy cap tap d i i dien ty khic bao gom: - Gii c i dya trgn mijt dp sy dyng: Dydc i p dung ty giiia nhuhg nim 2000, tuy nhign hien nay cung khfing pho bign. Theo khio s i t ciia ARL thi khong nhieu thy vtf n chpn mo hinh mua tgp chi kieu n iy va cung ehi cd khoang 10% nhi xuat b in sy dyng mfi hinh bin hing nay. - Gta c i dya ben quy md ciia to chyc: Oiy (a hinh thi i t pho bien thy hai sau mfi hinh "lich sir", bong do gia c i dude ti'nh toin dya tren sfi cd sd (sites) ma tn/dng dai hpe hay vien nghign aiU cfi. - Gii ea dya bgn loai khich hing (vf dy: benh vign, tnjdng dai hoc, vign nghien ciiU, doanh nghiep). - Gii ca dug trgn sfi Iudng ngudi dung dong thdi mpt lue, mfi hinh nay i p dyng ty nhieu n im nay eho cic CSDL trut tuygn. - M ^ mirc gia ehung eho tat c i cic tgp chi cd trong bp sUU t ip. Ve thj phan xuat bin khoa hpc qufic te, 95% sd nhi xuat ban ehi xuat ban ty 1 dgn 2 tap chi, trong khi do ehi rigng 100 nha xuat bin Idn nlidt da xuit bin 67% tong so tgp chi khoa hpc. Tdp 5 nha xuat bin hing dau chigm 35% tong sd tap chf, trong dfi chi rigng bdn nha xuat ban (Elsevier, Springer, Wiley-Blackwelt v i Taylor & Rands), moi nha xuat bin da cd ben 2.000 tgp chi [5], 2. Thyc t r^ng p h i t tr ign ngudn t in Ichoa hQC v i cong nghg ta i V i ^ Nam Zl. Thpt tr^ng Oau tU kinh phi phit trien nguon tin khoa hpc va cong nghe t^i Vipt Nam Cfing t ie phit trien nguon thfing tin KHCN dude quan tam d hau het cic cd quan, ^ chyc nghign aiy, die t^et la cac budng dgi hpc, eao ding, eic vien nghign aiU - ndi tap tnjng cic hogt dfing nghign eiiU, dao tao ehu ygu. Song tra i thyc tg, van de phit trign nguon thfing bn KHCN dang la bai toan khd d i t ra dfii vdi hau het eic cd quan thy vien - thfing tin bcfi nd phy ttiupc vio nhieu yeu td, trong dd sy quan tam aia cic cap lanh dgo the hign d nguon kmh phi bo sung hing n im l i ygu tfi quy3 dinh. Nim 2014, Cyc Thfing bn Khoa hpe va Cfing nghe Qudc gia (TTXHCNQG) da tidn hanh dieu da ve cfing t ic phat trien nguon tin KHCN tai mot so to chyc KHCN kSn bong nudc [3]. Digu tra cho thay, chi cd 64,2% ddn vi hoic to chilt thong tin, thy vign dype cip kinh phi phit tnen nguon tin KHCN hang nim, trong sfi dd dii cd 10,4% sfi to ehirt dude cap tren 500 trigu dong/ nim, 13% dUdc cap dudi 50 bigu dong/ nim (ty I? ddn vj khong cho biet sfi den dUpc cap diigm 28%). Dieu nay cho thay ning lut t i i chinh de phit trien nguon bn KHCN aia eac cd quan thU vten - thfing tin Vigt Nam l i rat yeu (Bing 1). Trgn thyt te do kinh phi danh cho hoat dpng thfing bn KHCN eung chua duyc ghi thinh mye chi rigng bong muc lyc ngin sich nha nydc hang Tinh hinh cS'p kinh phf mua iii li$u KHCN hang nSm DulJc cSp kinh phi', trong do Tren 500 trieu VND/ nSm Tir 200II61 500 trieu VND/ nim Tit 100 din 200 trlfu VND/ nim CWSI100 tri^u VND/ nim Khdng xic iXnh Khdng d u ^ c3p kinh phi Cpng Toj inb^ So lutmg « 7 2 ... trign nguon tin KHCN: Phan Idn kinh phi cho hoat dpng phit trign nguon tin KHCN dgn tiJ" ngin sach nha nude, nhuhg lai dude quan ly, cap phit bdi nhieu cd quan bp, nginh, dia phucfng khac nhau, chua ed stf quin ly, lien ket d 6 m vl mfi. Hoat dpng bo sung, phat tnen nguon tin dien ra rdi rac, chua cd sy hpp tac chit die, dan den tinh tr^ng nguon lut dUdc phan bfi v i sy dyng chua hdp ly. Ho9t dpng phat bien nguon tin phy Uiufic v io nhin thut chu quan cua lanh dao ed quan quan ly, cap phat kinh phi, dan tdi tinh trang nhieu ITnh vyc uXi tign phat trign cua dat nudc chua dUdc diu tu hpp ly ve nguon tin lam "dau v io" cho hoat dfing nghien eifU khoa hpe, phat trign cong ngh? v i ngudc l?i. (2) Phat trign nguon tin KHCN tmng l$p, ISng phi: Thieu dinh t\Udng d tSm vi mfi ngn ngufin tin KHCN khfing nhuhg phat then khfing dung vdt cac mue tigu kinh ^ , x i hpi m i cfin triing lip, lang phi. Nguon kinh phi khd khin, ngin sich bfi sung han ehg, song eac ed quan thy vi?n - thfing tin van dSu tU chong ehgc, lang phi, thg hi§n trong ca vi?e phat bien ngufin tin na sinh va bfi sung ngufin tin qufic te. Vdi nguon tin KHCN nOi sinh, van cfin dien ra tinh trang dSu t y dan trai, nhlSu cd quan cimg t?o lap cic CSDL cd ding n^i dung trong eung m§t finh vut nghign eulJ. M$t khac, vdi nhOhg nguon tin KHCN qufic tg, cdn phfi bign tinh tr^ng nhieu vi^n nghien dfu, trudng d?i hpe cung bo sung mfit CSDL KHCN, dign hinh nhU cac CSDL dude nhieu vlf n nghign a i l i , ti^ng d?i hpc d Vi§t Nam bo sung triing nhU; Springer Link, IEEE, ACS... (3) Ngudng an toan thfing tin qufic gia chua d im bao ben vuhg bdi vige phit trign ngufin tin KHCN, die bigt eac nguon tin KHCN quoc tg cd g i i trj rSt hgn dig. Nim 2014, tdng kinh phi chl eho mua cic nguon tin KHCN cua 10 ed quan thu* v i ^ - thfing bn Idn nhit trong ca nudc chua t(A 30 ty dong, chi chigm khoing 0,4% kinh phi danh cho nghign cuXi v i phit trien bJ" ngan s id i nhi nudc, trong khi d chiu Au, con sfi nay la 1,9%. Og dim bio ngudng an to in thfing bn qufic gia, cie nhi nghign cu\J phii dude tigp e^n tfii tiiigu cic ket qui trong nUdc d i v i dang thyt hi|n, cfing bo khoa hpc trong nude v i cac nguon tin KHCN chu ygu (mut 3/5 trong chi sfi xic dtnh chieu siu bp t$p). 3. Giii phip phit trign ngudn tin khoa hpc v i cong nghg trong thdi d^i cdng nghg s5 3.1. Xiy dt/ng vi phit trien ngudn tin khoa hpc vi cdng nghi ndi sinh Cic nguon tin npi sinh bao ^ m cic tat l i ^ v i thong tin KHCN dude tao ra trmg nudc va bdi eic to chyc va nhi khoa hpc cua Viet Nam. Cic ngufin tin ngi sinh phin inh hoat d$ng v i thinh tyti KHCN eiia dat nUdc. Day l i ngufin thong tin, tri thyc cfit loi ciia nen KHCN V i ^ Nam. V i ^ xiy dyhg va phit tnen eae ngufin tin ngi sinh bao gfim: 18 - CSDL cong bo/choa hpc Viet Nam Cic tap chi khoa hpc ciia Vi|t Nam p ^ n Idn do dc vign nghign cuiu, trudng dai hoc hoic cie hpi nghg n g h i ^ xult bin theo hinh thyc ddn ie, vdi sfi Iudng d iu ten tap dit ft di. Hinh thut xuat ban pho bien v ln la tap chi in vdi so Iudng han die khfing mang b'nh ldnh doanh, mfit sfi tap chi cfi thg truy cap trut tuygn, tuy nhign so b i i edn han che v i cd d$ tre nhat dinh so vdi ban In. Ben canh dd, hang n im tai V i ^ Nam dien ra hing nghin hpi thao khoa tipe ehuyen nginh. Oiy eOng l i ngufin cung d p eae tri thut khoa hpe mdi nhat trong cic linh vyt dUffi dgng cie ky y3 j hpi thio. Tuy nhign, hifn nay tgi V i ^ Nam chua ed mpt nhi xuat bin hay tfi chut nio diihg ra thu thip v i xuat ban loai t i i lieu khoa hpc ed g i i trj niy. Do dd, nhigm vu d i t ra la phai tign hinh thu thap, xy ly va dua cac tap chi khoa hpc, ky ygu hpi thao khoa hpc vao CSOL nhim pho bign nguon tri thiit quy biu niy tdi cpng dong khoa hpe t r in ei nude. Quy mo thu thgp l i toin bp cic tap chi khoa hpc Viet Nam dUdc tinh diem va tat ca cac ky ygu hpi thao khoa hpc ehuygn nganh d quy mo qufic gia. H i ^ nay, tgi Cyc TTKHCNQG da xay dyhg CSDL STD l i CSOL da nganh toin v in Idn nhat trong nude ve t i i li^u KHCN Vi$t Nam cfing bfi trgn cie tgp d i i ehuygn nganh, ky ygu hpi thao/ h$i nghj, tuyen tgp bao cio, cie xuit bin phgm KHCN cua cic dia phudng. D i ^ bao quit ciia CSDL bao gom cic Itnh vyt: khoa hpe lich sy, xa hgi hpc, kinh te hoc, phap lugt, vin hoi , giio dye, t im ty hpc, ngfin ngy hpc, thfing tin hpc, toan hpe, v i t ly, ed hpe, hoi hpc, smh hpe, dia ly, thien v in hpc, ning Iudng, ky thugt dien, ky thuat d i ^ ty, l uy^ kim, nginh md, dig tao may, cfing ngh i^ thyt pham, xay duhg, nfing nghiep, l im nghigp, thuy san, thuy ldi, giao thong vgn t i i , ttiong ke, tigu chuan hoi, bio v$ moi trudng, tai nguygn thign nhien, do Iudng, cfing t ic sang die... Khdi Iudng hien co ktioang 200.000 biSj ghi ve cie bai tridi trong cic tgp ehi, ky yeu hpi nghj KHCN Viet Nam ty n im 1987 dgn nay. Tuy v ^ , ngu xet ve quy mo thu thip tai li|u ttii CSOL ngu ti^ mdi chl thu tii^p khoing 186 tap chi tien tong so 253 tap chi Mwa hpc dude ti'nh diem (khfing ke eac tap d i i khoa hpc dong linh vyt quoc phdng, an ninh) v i mdi ehi cd diua t * 1.000 ky yeu hpi tiwo khoa hpe. Ty nay da i nim 2020, can tign hanh thu thgp, xy ly, so hoi va dua vao CSDL STD to in bp 253 tgp ehi tfnh dian, cung nhU tSt c i eac ky ygu hpi thao khoa hpe qufic gia. - CSDL khoa hpc oia dc tip, nganh, dia phuang Ben cgnh cic cfing bfi khoa hpc trgn eic tgp di i , ky yeu hpi thao thi cie bO, nganh v i dja phudng hien dang luXi tid nhieu tai lieu khoa hpc ed gia tri thupc phgm vi quin ly cua minh. Nhiihg tat lieu x im niy dt\ dude xd ly v i tgo thinh cie bo suu tgp die bigt dudi dgng CSDL, tao thugn tien cho viec tra edU v i sy dyng tai li?u. Vi vgy, (3n xay dung eic bp suU t^p tat lieu KHCN d$c thii eua cie bp, nganh va dia phudng. Nhiem vy nay se do cae ^ chut dau moi thfing tin KHCN tgi c i ' "ip, nginh, dja phUdng tngn khai tren ed sd phoi hdp vdt Cyc TTKHCNQG dg thong nhat ve mit n g h i ^ vy xy ly thong tin v i thong nhat cie chuan dy lieu. - CSDL qudc gia ve KHCN V i ^ xiy dyhg CSOL qufic gta vg KHCN d i dude d i t ra ty vai nim nay, xuat phat ty ygu a u can eung cap dy l i ^ v i thfing tin day dii, chinh xac va kip Oxfi ve KHCN, phuc vy hoach djnh chlnh sich, linh dgo, quin ly, nghien euy khoa hpe v i phat brign cfing ngh#, giao dye va d io tao, sin xuat, kinh doanh, gdp phan ning eao hi^u qua v i day manh vai tro quan trpng ciia lOHCN doi vdi qua binh ptiit tngn kinh te - xa hpi. Nhiem vy d i t ra l i phii nhanh chdng xay duhg CSDL qufic gia ve KHCN, bao gom cic tiifing tin ttieo quy djnh tai Nghj dinh 11/2014/NO-CP [2]. - CSDL trich dan khoa hoc Viit Nam De ght nhin v i dinh gia mpt cong trinh nghign cud khoa hpe chat Iudng hay khong, m^t tieu chi quan trong la cong trinh dd dydc cfing bo tren tgp ehi nao. Chat Iudng v i dp tin ciy eua tgp chi dd dupe dinh g i i nhU the nao'' Hi^n nay, hai chi T^ p chi THI/ VI^N V I | T NAM 1(63) 19 tieu thudng dude sy dung de dinh gia ning suat khoa hpc l i 50 ludng bai bao khoa hoc dude cfing bfi tren eic tap d i i khoa hpc ed h? thong binh duyet (peer re\flewed joumals) v i sfi lan trich d in (citations) ciia nhyng bai bao khoa hpc. So Iudng bi i bio phan anh ning suat nghign ciiu khoa hpe v i mye dp ddng gdp vao kho tang tti thirt. Hai di i sfi thudng dUde sy dyng de xac dtnh chat Iudng eiia mfit cfing trinh nghien ciiU khoa hpc l i he sfi t ie dpng (impact fector) va di i so trich dan (citation index). Mpt rong tiinh nghign cud chat lypng cd kha ning gay inh hudng trong ehuyen nginh v i dude nhieu dong nghiep trich dan. Do do, ehi so trich dan phin anh khi chinh xic chat lUdng mpt eong trinh nghien edU khoa hpe. Vi?e nghign cu\i xay dyhg CSDL trich d in khoa hpc Vi?t Nam l i viee l im d hnh cap ttiigt, khfing ehi dap uhg nhu c3u v l quin ly, hoach djnh chinh sieh KHCN ma edn dap ting nhu ciu danh g i i (^nh lupng, phin tieh v i so sanh hoat dfing nghien citu v i phit trign ciia toin xa hdi. Trong thdi gian tdi, c3n nghign cud xiy dyng CSDL tii'ch dan cic tap chi KHCN eua Viet Nam nhim dinh gi i v i phin tidi dinh Iudng hoat dpng nghign cyu khoa hpe v i phit bign cfing ngh^ trong nudc, phye vu cfing tac quin ly, dieu hinh v i ho^ch dinh chinh sich KHCN. 3.2. Bd sung, phit trien cic nguSn tin khoa hpc vi cdng nghi QuSc td Trong thdl gian t&\ can t i p tnjng bo sung, phit bign nhung nguon tin KHCN phong phu da dang, bao gom cic nguon tin co bin v i cot Ifii (bao gfim m$t so CSDL KHCN ehu yeu v i nhuhg tap ehi KHCN hang dSu) ty mpt so nha cung cip quoe te hing diu de d im bao thong tin day dii, kip ttidi, cgp nhgt cho cie to chyc KHCN, cic nhi nghien eiru va phit trign tiding nhuhg Iinh vUe KHCN tn?ng diem va uU tien. Cic ngufin bn KHCN quoe te chit yeu dul?c bo sung nhim d ip ung yeu c3u phat bien KHCN bong cae Bnh vyt uU tign ciia Vigt Nam, gom: Cong ngh| ttifing tin va biiyen ttifing, cfing nghe sinh hpc, cong nghe vgt li^u mdi, cong ngh? dig tao miy - t y dpng hoi, cfing nghg moi trubng; nhiihg nghien cyu uhg dyng KHCN bong cic linh vyt KHCN nong nghiep, KHCN y dude, KHCN ning Iudng, KHCN giao ttifing vgn t i l , KHCN x iy dUhg, KHCN bien, KHCN quin ty v i sd dung t i i nguygn thign nhign, KHCN vu try. Cic ngufin tin ed b in can bo sung t^p trung nhy sau: CSDL SdenceOirect, CSOL SpringeriJnk, CSOL Wiley, CSDL Taytor & Francis. Bfin c^nh cie nguon tin mang b'nh pho qui t va cd b in trgn, dg dap tJhg ygu cau phat t r i ^ trong cic linh vyt uy bgn cua Viet Nam, can bo sung thgm cic ngui5n tin chuyen nganh: CSDL web of Science (ISI), CSDL IEEE Xplore, CSOL ACS, CSDL Tgp ehi di$n tiy IGP Do ehi phi' de mua eic ngufin tin KHCN qufic te la rat Idn, trong khi ngin sieh cua dc ddn vi tgi Viet Nam con nhieu han ehg. Dong thdi, dg tranh triing l ip trong bo sung nguon tin, chung toi xin de xuit phudng an bo sung cie ngufin tin KHCN quoc tg dio cfing dong khoa hpc trong nudc nhu sau: - Thtfnhit, Bp Khoa hpc v i Cfing nghg chii tri mua cic nguon tin KHCN ttiuOc nhfim ed bin (gfim SeienceDired, Springeriink, Wiley, Tiytor & Francis) cho toan quoc, bao gfim c i cic chudng trinh KHCN cip quoc gia v i mua cic ngufin tin KHCN thuOe nhdm ehuygn sau (ISI, IEEE, ACS, APS, IGP) cho eae ddn v\ thupc eac ehuygn nginh lign quan. - Thdhai, cic cd quan, to chye nghign cud tu^ vio nhu eau thyc te ciia minh tign hinh bfi sung cic ngufin tin KHCN quoe te khic ttgn ed sd cin nhic quy mfi v i hinh thyc truy cap, cQng nhy lya chpn cic bp suu t ip ttieo diu d§ phii hpp vdi ed quan, to chye, nhim ttinh ling phi ngin sich. - Thd tia, day mgnh cd d ig lien hdp ttiy vi|n vdi sy chil bi eua Bfi Khoa hpc v i Cong nghg dg ciing nhau phfii hdp bo sung ngufin tin dign td. Ugn hdP thy vign l i mot mfi hinh hi$u qui trong vige bo sung tat lieu thong qua vi^c hpp t ie, lign ket nhSm t ing cudng sdc mgnh trong d im phin vdi cie nha xuat b in , eung nhU t in dyng dude M fch ciia cac got t i i Itgu dien tiJ" da nginh. So Iudng lien hdp Uiy vign den the gkJi ngiy cing ting, trang web Ringgold Consortia Diredory Online4 da 11^ ke cd tdi trgn 400 lign hpp tai hdn 100 qufie gia, dai dien d w htJn 26.500 ttiU vten ttiinh 20 vign, trong sfi niy eo khoang 350 lien hc^ cd nhigm vu d im phin mua t i i lieu ctio cic ttianh vien v i vai trd aia lign hdp thu vien t i quan trpng trong v i ^ dam phin. Theo hai bao cio ciia Cox & Cox n im 2008 v i Inger & Ganjner nim 2013, khoing 90% cac nha xuat ban Idn thyc hten viee cung cap djch vy dio eic lign hdp thy \ngn. Hien nay, Lign hdp ThU vien Vigt Nam vg nguon tin khoa hpc va cdng nghe da hinh thanh va phat trien hdn 10 nim vdi sy tham gia ciia tren 100 to chiit. Lien hdp da ciing nhau bo sung CSDL Proquest Central v i CSDL CrecJo Referents. Trong thdl gian tdi, ran ti^ tue day manh tioat dpng eiia Lign hdp, eung [^>a hdp bo sung cie nguon tin qufic te quan trpng Idiie. T A I U | U T H A M KHAO 1. Cao Minh Ki&m. Nghien aiv xay dphg chuWig trinh ting cWdng ngtion ItfC thong tin phpc vu tidi nhip qudc te ve khoa hpc vi cdng nghp: Bio cio de t i i nghien cdU khoa hpe cap Bo. - H., 2015. - 202 tr. 2. Nghj dinh so 11/2014/NO-CP ngay 18/2/2014 v3 hoat ddng thong tin khoa hpc v i cfing ngh^. 3. Tr^n Thi Hai Y£n. Nghien aiU de xuit dfnh hudng qudc gia ve phat bien nguon tin khoa hoc va cdng nghi ' ^o f^o de t i i nghien cuU ktioa hpc cap Bfi. - H., 2016. - 227 tr. 4. IFLA. Gukielines <br a collection devdopment policy using the conspectus model. org/publications/guidelines-for-a-collection-develop- ment-policy-using-the-conspectus-model. 5. Mark Ware and Michael Mabe. The STM Report An overview of sdenbfic and schdariy Jour- nal putilishing. International AssodaOon ofSoentific, Tednkal and Medical Publishers. assoc.org/2015_02_20_STM_Report_2015.pdf. 6. Yen Tran Thi Hai and Thang Dao Manh. Sharing and coordination of aajuisition on sdentilk and technotogical resources among libraries In Vietnam // Conference pnxeedings of Consal. Bangkok, 2015. (Ngiy toa sopn nhin bii: 12/10/2016; Ngay phan biin dxih gii: 23/11/2016; Ngiy chip nhan ding: 29/11/2016) DANH GIA VA N A N G CAO... Tiep theo trang 26 Trong bfii canh doi mdi giio dijc bge pho thfing hien nay, thU vien eung can d nhiihg bi&i ehuyen tieh cut de thyc hien tot vai do ho tid cho nha trudng trong viec giao due hpe sinh. W vay, he thoig tieu chi dinh g i i va cac bign phip ning cao chat l y ^ g hogt dpng tren day se giiip NLTV xac dinh nhOhg nhiem vy cu the can thyc hi|n trong qui binh xay dung v i phit tii&i TVPT. TAI U | U THAM KHAO 1. Bp Gao dye va Dio tao. Quy che ve to chiit va hoat ding thw vien trudng pho thdng, dUpc ban hanh ttieo Quyet dinh s6 61/1998/QO-BGDDT ngiy 6/11/1998 eiia Bp trudng Bp Giio due va Oao ^o . 2. Bo Giio dye v i Oao tgo. Quy dinh dinh gii hpc sinh beu hoc, duoc ban hanh theo Thong tU so 30/2014/TT-BGDOT ngay 28/8/2014 oia Bfi budng Bp Giao dye va Oao tgo. 3. Bp Giio dye v i Dio tao. Quy dinh ti&u chuin thU vien trudng phd ttiong, duWc ban hanh Oieo quyS djnh so 01/2003/QD-BGD&OT ngay 02/01/2003 oia Bp trudng Bo Giao due v i Dao tao. 4. Bp Giio due va Oao tgo. HuiSng dan thtfc hiin nhiem vu giio dpc nSm hpc 2015 • 2016, du^e ban hanh theo cong vin so 4323/BGDOT/GDTH ngiy 25/8/2015 cua Bp trudng Bfi Giao dgc v i Oao tgo. 5. Bo Vin hoi - TTmng tin. QuyS: djnh phe duyit quy hoach phit triei nginh thW viin Viet Nam din nim 2010 dinh hudng den 2020. Ht1p://thuvien- phapluatvn/van-ban/Van-hoa-Xa-hoi/Quyet-dinh- 10-2007-QD-BVHTT-phe-duyet-quy-hoach-phat- tnen-nganh-thu-vien-Viet-Nam-den-nam-2010-dinh- huong-den-2020/19631/noi-dung.aspx. Truy c^p ngay 6/6/2015. 6. IFLA/ UNESCO School Ubrary Manifesto, School Ubranes and ftesource Centos Sedan. ifla.org/VII/sll/pub^m3nifest.htm. Tnjy cip ngiy 23/10/2015. (Ngay toa soan nhan bii: 16/5/2016; Ngay phin bien danh gia: 23/11/2016; Ngay chap nhpn dSng: 29/11/2016) 1(63) 21
File đính kèm:
- phat_trien_nguon_thong_tin_khoa_hoc_va_cong_nghe_trong_thoi.pdf