Bài giảng Kiểm toán 1 - Chương 2: Tổng quan về kiểm toán và môi trường kiểm toán - Vũ Hữu Đức

Tổng quan về
Vũ Hữu Đức
Kiểm toán và môi trường kiểm toán
Vũ Hữu Đức 2
Mục đích
 Giới thiệu khái niệm kiểm toán và 
phân biệt các loại hình kiểm toán
 Cung cấp kiến thức cơ bản về môi 
trường kiểm toán
Vũ Hữu Đức 3
Các nội dung chính
 Khái niệm kiểm toán
 Phân loại kiểm toán
 Môi trường của hoạt động kiểm toán
Vũ Hữu Đức 4
KIỂM TOÁN LÀ GÌ ? 
CÁC THÍ DỤ
° Kiểm toán báo cáo tài chính năm 20x0 của Công ty Cổ 
phần Hùng Vương để công bố cho các cổ đông
° Cơ quan thuế duyệt quyết toán thuế năm 20x0 của công ty 
TNHH Nam Long
° Kiểm toán Ngân sách tỉnh Khánh Hòa năm 20x0
° Kiểm tra và đánh giá hoạt động của Chi nhánh TPHCM, 
Công ty Hiệp Long, để tìm giải pháp nâng cao hiệu quả 
hoạt động
Vũ Hữu Đức 5
Các thông tin cần 
kiểm tra
Sự phù hợp
Báo 
cáo
Thu thập & 
Đánh giá 
Bằng chứng
Các KTV
Đủ năng lực
Độc lập
Các tiêu chuẩn 
được thiết lập
Vũ Hữu Đức 6
KIỂM TOÁN LÀ GÌ ?
Định nghĩa
Kiểm toán là việc thu thập và đánh giá các bằng 
chứng về một thông tin nhằm xác định và báo 
cáo về sự phù hợp của thông tin này với các tiêu 
chuẩn được thiết lập. Việc kiểm toán cần được 
thực hiện bởi các kiểm toán viên đủ năng lực và 
độc lập
PHÂN LOẠI THEO NGƯỜI 
THỰC HIỆN
KIỂM TOÁN NỘI BỘ
Kiểm toán viên nội bộ
K/ TOÁN CỦA NHÀ NƯỚC
Kiểm toán thuế
Kiểm toán nhà nước
Thanh tra
KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP
Công ty kiểm toán
NGƯỜI SỬ DỤNG 
THÔNG TIN
NHÀ QUẢN LÝ
Điều hành hoạt động
kinh doanh
NHÀ NƯỚC
Thu thuế
Kiểm tra việc chấp hành 
luật pháp
NGƯỜI THỨ BA
Cho vay
Đầu tư
Liên doanh
PHÂN LOẠI THEO MỤC 
ĐÍCH
K/ TOÁN HOẠT ĐỘNG
Đánh giá hoạt động
Đề xuất biện pháp
KIỂM TOÁN TUÂN THỦ
Xem xét việc chấp hành quy 
định
KIỂM TOÁN BCTC
Sự trung thực và hợp lý của 
báo cáo tài chính
PHÂN LOẠI KIỂM TOÁN
Vũ Hữu Đức 8
SỰ KHÁC BIỆT GIỮA CÁC LOẠI KIỂM TOÁN
Xe du lịch dùng để chở nước mắm đường Sàigòn - Vũng 
Tàu, 3 chuyến một ngày. Tỷ lệ khấu hao là 10% một năm.
Kiểm toán viên thuế?
Kiểm toán viên độc lập ?
Kiểm toán viên nội bộ ?
Vũ Hữu Đức 9
Sau Cách 
Mạng Công 
nghiệp
1900 đến nay
Kiểm toán phục vụ cho chủ nhân, nhằm phát 
hiện gian lận của nhân viên
Kiểm toán phục vụ cho cổ đông công ty nhằm 
xác định tính trung thực của báo cáo tài chính
•Lấy mẫu kiểm toán
•Đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ 
•Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
•Kiểm toán trong môi trường CIS
KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP
SỰ RA ĐỜI VÀ PHÁT TRIỂN
Vũ Hữu Đức 10
SỰ QUỐC TẾ HÓA HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN
1. Các công ty
kiểm toán
quốc tế (Big
Four )
2. Các chuẩn
mực quốc tế
Deloitte Touche Tohmatsu
Ernst & Young
KPMG
PriceWaterhouse & Coopers
Chuẩn mực kế toán quốc tế
Chuẩn mực kiểm toán quốc tế
Vũ Hữu Đức 11
KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP TẠI VIỆT NAM
5 .1991
1. 1994
9 .1999
Thành lập Công ty kiểm toán đầu tiên ở VN
Ban hành Quy chế về hoạt động kiểm toán
độc lập ( Nghị định 07/CP )
Ban hành 4 chuẩn mực kiểm toán đầu tiên
12.2005 Có tất cả 38 chuẩn mực kiểm toán được ban hành
3.2004 Ban hành Quy chế mới về hoạt động kiểm toán độc lập (Nghị định 
105/2004/NĐ-CP)
4.2005 Thành lập VACPA
4.2011 Luật Kiểm toán độc lập được ban hành
2012 Ban hành các chuẩn mực kiểm toán VN mới
Vũ Hữu Đức 12
Các loại hình
Các cấp bậc 
nghề nghiệp 
Doanh nghiệp tư nhân
Công ty hợp danh
Công ty TNHH
Chủ phần hùn ( partner)
Chủ nhiệm ( manager )
Kiểm toán viên chính ( Senior auditor )
Kiểm toán viên phụ ( Staff assistant )
TỔ CHỨC CÔNG TY KIỂM TOÁN
Vũ Hữu Đức 13
CÁC HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG TY KIỂM TOÁN
Dịch vụ xác nhận
Dịch vụ kế toán 
Dịch vụ thuế
Tư vấn quản lý
Các dịch vụ khác 
Kiểm toán 
Soát xét
Kiểm tra theo thủ tục thỏa thuận
Giữ sổ sách kế toán
Lập báo cáo tài chính
Tư vấn kế toán
Tư vấn thuế/Hoạch định thuế
Tư vấn tài chính, Xây dựng chiến lược 
Đào tạo
Head hunter
Vũ Hữu Đức 14
QUY TRÌNH KIỂM TOÁN
CHUẨN BỊ KIỂM TOÁN
Tiền kế hoạch
Lập kế hoạch
THỰC HIỆN KIỂM TOÁN
Tìm hiểu kiểm soát nội bộ
Thực hiện các thử nghiệm cơ bản
HOÀN THÀNH KIỂM TOÁN
Đánh giá tổng quát
Báo cáo kiểm toán
a) Chứng kiến kiểm kê hàng tồn kho
b) Gửi thư xác nhận nợ phải thu, phải trả
c) Đọc báo cáo tài chính để dự đoán những khoản mục có khả năng 
sai sót cao
d) Tổng hợp sai sót phát hiện được xem có trọng yếu không?
e) Tìm hiểu về khách hàng trước khi ký hợp đồng
f) Kiểm tra chứng từ về tài sản cố định mua trong kỳ
g) Tìm hiểu về cơ cấu tổ chức khách hàng
h) Lập báo cáo kiểm toán
i) Ký hợp đồng kiểm toán
j) Kiểm tra sổ sách kế toán có tốt như khách hàng trình bày không?
Vũ Hữu Đức 16
CÁC LOẠI Ý KIẾN TRÊN BÁO CÁO KIỂM TOÁN
Chấp nhận toàn phần
Chấp nhận từng phần
• Tùy thuộc vào
• Ngoại trừ
Không chấp nhận
Từ chối nhận xét
Trung thực và hợp lý
Trung thực và hợp lý tùy thuộc vào.
Trung thực và hợp lý ngoại trừ.
Không trung thực và hợp lý
Chúng tôi không thể đưa ra ý kiến
Kiểm toán viên sẽ nói gì trên báo cáo kiểm toán nếu:
1. Báo cáo tài chính có nhiều sai sót nhưng đơn vị đã sửa chữa theo 
yêu cầu của kiểm toán viên?
2. Chỉ có một ít sai sót không trọng yếu nhưng đơn vị không đồng ý 
sửa theo yêu cầu của kiểm toán viên.
3. Có nhiều sai sót nhưng đơn vị không chịu sửa khiến báo cáo tài 
chính không còn trung thực và hợp lý nữa?
4. Có một số lớn khoản mục (50% tài sản) mà kiểm toán viên không 
kiểm tra được vì thiếu chứng cứ thuyết phục.
5. Báo cáo tài chính thì trung thực và hợp lý riêng hàng tồn kho (7% 
tài sản) thì không bảo đảm vì kiểm toán viên không chứng kiến kiểm 
kê được?
6. Có một tài sản đang tranh chấp còn tuỳ thuộc vào phán xử của Tòa 
án xem có thuộc quyền sở hữu đơn vị không?
7. Báo cáo tài chính vẫn trung thực hợp lý riêng hàng tồn kho thì sai 
sót trọng yếu?
Vũ Hữu Đức 18
KHÁI QUÁT VỀ MÔI TRƯỜNG KIỂM TOÁN
Những đặc điểm của nghề kiểm toán
profession
•Trách nhiệm đối với xã hội
•Tính chuyên môn cao
•Tiêu chuẩn để hành nghề
•Niềm tin của công chúng
Vũ Hữu Đức 19
KHÁI QUÁT VỀ MÔI TRƯỜNG KIỂM TOÁN
Các nhân tố và các định chế
•Yêu cầu của xã hội
•Yêu cầu của Nhà nước
•Yêu cầu của tổ chức nghề 
nghiệp 
CHUẨN MỰC KIỂM TOÁN
ĐẠO ĐỨC NGHỀ NGHIỆP
TRÁCH NHIỆM KTV
Vũ Hữu Đức 20
CHUẨN MỰC KIỂM TOÁN
Là thước đo chất lượng kiểm toán
Tổ chức lập quy
 Tổ chức nghề nghiệp
 Nhà nước
Sự cần thiết
 Đối với người sử dụng kết quả
 Đối với kiểm toán viên
 Đối với xã hội
Vũ Hữu Đức 21
GIỚI THIỆU CHUẨN MỰC KIỂM TOÁN VIỆT NAM
 Bắt đầu soạn thảo từ năm 1997, đến nay đã ban hành được 38 
VSA.
 Soạn thảo dựa trên các chuẩn mực quốc tế có điều chỉnh cho 
phù hợp với Việt Nam.
 Ban hành theo quyết định của Bộ trưởng Bộ Tài chính
 Có kết cấu 2 phần (Quy định chung và Nội dung chuẩn mực), 
các đoạn in đậm có tính chất nguyên tắc.
 Hiện nay Bộ Tài chính đã ban hành các chuẩn mực kiểm toán 
mới, dự kiến có hiệu lực từ 1/1/2013.
Vũ Hữu Đức 22
ĐẠO ĐỨC NGHỀ NGHIỆP
Các quy tắc đạo đức mà một thành viên nghề nghiệp 
phải tuân thủ để ứng xử có trách nhiệm đối với xã hội. 
Do Hội nghề nghiệp ban hành để bảo vệ uy tín nghề 
nghiệp trước xã hội.
Độc lập.
Chính trực.
Khách quan.
Năng lực chuyên môn & tính thận trọng.
Tính bí mật.
Tư cách nghề nghiệp.
Tuân thủ chuẩn mực chuyên môn
Vũ Hữu Đức 23
Chuẩn mực về đạo đức nghề nghiệp
 Ban hành theo Quyết định 87/2005/QĐ-BTC ngày 1.12.2005 
của Bộ Tài chính, áÙp dụng cho tất cả những người hành nghề 
kế toán, kiểm toán
 Bao gồm ba phần chính:
 Phần A: Áp dụng cho tất cả người làm kế toán và người làm kiểm toán;
 Phần B: Áp dụng cho kiểm toán viên hành nghề, nhóm kiểm toán và 
công ty kiểm toán;
 Phần C: Áp dụng cho người có Chứng chỉ kiểm toán viên hoặc Chứng 
chỉ hành nghề kế toán đang làm việc trong các doanh nghiệp, tổ chức
Vũ Hữu Đức 24
TRÁCH NHIỆM CỦA NGƯỜI QUẢN LÝ
Việc lập và trình bày báo cáo tài chính là trách
nhiệm của người quản lý. Người quản lý cũng có
trách nhiệm tổ chức và duy trì một hệ thống kiểm
soát nội bộ hữu hiệu nhằm bảo đảm một cách hợp lý
về việc ngăn chặn và phát hiện sai sót và gian lận
cũng như sự tuân thủ luật pháp và các quy định.
TRÁCH NHIỆM CỦA KIỂM TOÁN VIÊN
Trách nhiêäm của kiểm toán viên là thiết kế và thực
hiện một cuộc kiểm toán để bảo đảm một cách hợp
lý là báo cáo tài chính không có các sai lệch trọng
yếu
TRÁCH NHIỆM KIỂM TOÁN VIÊN
Vũ Hữu Đức 25
Hạn chế tiềm tàng của kiểm toán
Sử dụng phương pháp kiểm tra chọn mẫu và áp dụng 
các thử nghiệm;
Những hạn chế tiềm tàng của hệ thống kế toán và hệ 
thống kiểm soát nội bộ 
Phần lớn các bằng chứng kiểm toán thường có tính 
xét đoán và thuyết phục nhiều hơn sự đảm bảo chắc 
chắn và khẳng định.
Sự xét đoán nghề nghiệp của kiểm toán viên
Vũ Hữu Đức 26
TRÁCH NHIỆM PHÁP LÝ CỦA KTV.
Các trường hợp dẫn đến trách nhiệm pháp lý:
 Cẩu thả
 Gian lận
Các loại trách nhiệm:
 Trách nhiệm dân sự
 Trách nhiệm hình sự
NHỮNG ĐỐI TƯỢNG KIỂM TOÁN 
VIÊN CÓ THỂ PHẢI CHỊU TRÁCH 
NHIỆM PHÁP LÝ
Kiểm toán 
viên
Khách hàng
Người thứ 3 
thụ hưởng
Những người sở hữu 
chứng khoán