ASQ - Bộ công cụ sàng lọc, phát hiện và can thiệp sớm trẻ có nhu cầu giáo dục đặc biệt

Tư liệu tham khảo Số 31 năm 2011 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
ASQ - BỘ CÔNG CỤ SÀNG LỌC, 
PHÁT HIỆN VÀ CAN THIỆP SỚM 
TRẺ CÓ NHU CẦU GIÁO DỤC ĐẶC BIỆT 
 LÊ THỊ MINH HÀ* 
TÓM TẮT 
ASQ (Ages and Stages Questionnaires) - Bảng câu hỏi Độ tuổi và Giai đoạn phát 
triển là hệ thống câu hỏi dành cho cha mẹ/người chăm sóc trẻ hoàn thiện nhằm sàng lọc 
và theo dõi sự phát triển toàn diện của trẻ từ 1 tháng đến 6 tuổi, trên cơ sở đó phát hiện 
sớm các nguy cơ chậm phát triển ở trẻ. ASQ sàng lọc và theo dõi 5 lĩnh vực phát triển của 
trẻ: giao tiếp, vận động thô, vận động tinh, giải quyết vấn đề và cá nhân - xã hội. 
Từ khóa: chẩn đoán đánh giá trẻ khuyết tật, bộ công cụ sàng lọc ASQ. 
ABSTRACT 
ASQ - The tool-kit for screening, detecting and early intervening children 
with special education needs 
The Ages & Stages Questionnaires (ASQ) is Questionnaires System completed by 
parents or other primary caregivers for screening and monitoring all developmental areas 
of a child from 1 month to 6 years old in order to early identify high risk in children with 
mental retard. The ASQ helps to screen and monitor five developmental areas: 
communication, gross motor, fine motor, problem solving and personal-social 
relationships. 
Keywords: diagnosis and assessment children with disability, ASQ - the tool-kit for 
screening. 
1. Giới thiệu ASQ 
Trong lĩnh vực giáo dục đặc biệt, 
hầu như tất cả các nhà khoa học, các giáo 
viên, chuyên gia và cả phụ huynh đều tin 
tưởng rằng phát hiện sớm vấn đề trong 
quá trình phát triển của trẻ là cốt yếu để 
can thiệp kịp thời và hiệu quả. Thực tế 
hiện nay, xã hội có nhu cầu rất lớn về 
việc chẩn đoán, đánh giá và can thiệp 
sớm trẻ có nguy cơ hoặc bị khuyết tật. 
Hiện nay, ASQ được nghiên cứu, 
sử dụng rộng rãi như một công cụ sàng 
lọc, kiểm tra, đánh giá và can thiệp sự phát 
* TS, GVC, Trưởng khoa Giáo dục Đặc biệt 
Trường ĐHSP TPHCM 
triển của trẻ em trên khắp Hoa Kì. Sử 
dụng mô hình đánh giá này, trẻ không chỉ 
được quan sát một lần mà còn được chăm 
sóc trong thời gian dài. Bởi vì, hệ thống 
ASQ dựa vào sự phát triển tự nhiên của 
trẻ tại một thời điểm từ lúc phát hiện ra 
vấn đề của trẻ hoặc kéo dài trong suốt 
thời gian trẻ được chăm sóc và can thiệp 
sớm. Những vấn đề của trẻ có thể nảy 
sinh tại nhiều thời điểm trong quá trình 
phát triển của chúng, đòi hỏi hệ thống 
kiểm tra, đánh giá có hiệu quả dựa trên 
những phán đoán chuyên nghiệp và 
những thông tin dù rất nhỏ về hành vi của 
đứa trẻ từ cha mẹ hoặc thành viên gia 
đình. 
 218 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Lê Thị Minh Hà 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
2. Quá trình xây dựng và phát triển 
ASQ 
Hệ thống ASQ được trình bày lần 
đầu tiên trên một bài báo của Hilda 
Knobloch và các đồng nghiệp của bà xuất 
bản năm 1979 (Knobloch, Stevens, 
Malone, Ellison & Risemburg, 1979). 
Trong nghiên cứu này, có 36 câu hỏi 
đánh giá sự phát triển của trẻ từ 20 đến 
32 tuần tuổi được gửi cho cha mẹ của 
526 trẻ nhỏ 28 tuần tuổi có nguy cơ cao 
trong phát triển. Bảng hỏi đã được cha 
mẹ trẻ hoàn thành và gửi lại. Theo điểm 
số, trẻ được phân thành các mức độ: Bình 
thường, bất thường hoặc nghi ngờ. Khi 
được 40 tuần tuổi, trẻ được đánh giá tại 
phòng khám chuyên môn hoặc bệnh viện. 
Theo Knobloch (1979), đánh giá của 
chuyên gia và cha mẹ nhìn chung đã 
thống nhất trong sự phân loại trẻ. Sự 
thành công của nghiên cứu này cho thấy 
có thể phát triển một hệ thống đánh giá 
chức năng của trẻ sơ sinh và trẻ lớn dựa 
trên những thông tin phản hồi từ cha mẹ 
hoặc người chăm sóc chúng. 
Vào năm 1980, nhóm tác giả thuộc 
Chương trình can thiệp sớm, Trường Đại 
học Oregon (Hoa kì) đã nhận được sự tài 
trợ từ Viện Nghiên cứu người khuyết tật 
Hoa Kì để nghiên cứu hệ thống 6 bảng 
hỏi dành cho cha mẹ thực hiện đối với trẻ 
ở giai đoạn 4 tháng tuổi. Nghiên cứu đã 
xem xét thời điểm có nguy cơ chậm phát 
triển của trẻ nhỏ từ 4 - 24 tháng tuổi. 
Những phát hiện từ nghiên cứu này trong 
3 năm đạt kết quả đáng khích lệ. Thứ 
nhất, hầu hết phụ huynh không cảm thấy 
bị phiền toái khi hoàn thành bảng hỏi. 
Thứ hai, sự kiểm tra - kiểm tra lại có độ 
tin cậy hơn 90%. Thứ ba, có sự phù hợp 
lớn giữa sự phân loại của cha mẹ trẻ sử 
dụng bảng hỏi và sự phân loại của một 
chuyên gia đã được tập huấn (Knobloch 
và những người khác). 
Từ năm 1983 đến 1985, việc sử 
dụng ASQ đánh giá trẻ nhỏ được thực 
hiện khắp từ trung tâm chăm sóc sâu 
(chuyên chăm sóc trẻ có nhu cầu giáo dục 
đặc biệt) đến những cơ sở y tế địa 
phương và cả bệnh viện đa khoa. Trong 
suốt thời gian này, những tiêu chí của 
bảng hỏi dành cho trẻ 30 - 36 tháng tuổi 
đã được phát triển trên cơ sở của sáu 
bảng hỏi gốc dành cho cha mẹ. Năm 
1985, kết quả nghiên cứu được thực hiện 
trong 3 năm cho thấy: có sự thống nhất 
cao giữa phụ huynh và chuyên gia trong 
việc phân loại trẻ. 
Trong những năm 1988 - 1991, 
nghiên cứu nhằm tìm hiểu hai vấn đề: (i) 
Cha mẹ của nhóm trẻ chịu rủi ro cao có 
thể hoàn thành chính xác bảng hỏi 
không?; (ii) Có phải việc hoàn thành 
bảng hỏi có ảnh hưởng đến thái độ và 
kiến thức của phụ huynh về sự phát triển 
của trẻ? Những kết quả từ 3 năm nghiên 
cứu rộng rãi cho thấy: Cha mẹ có thu 
nhập thấp, cha mẹ có hạn chế về trình độ 
giáo dục chung, cha mẹ tuổi vị thành niên 
và cha mẹ bị lạm dụng, lệ thuộc đều có 
thể hoàn thành chính xác bảng hỏi 
(Squires, Potter, Bricker & Lamorey). Sự 
hoàn thành bảng hỏi đã không cho kết 
quả có ý nghĩa về sự thay đổi thái độ 
hoặc sự gia tăng kiến thức về sự phát 
triển của trẻ ở phụ huynh. Mặc dù vậy, 
các cuộc phỏng vấn đã phản ánh có sự 
gia tăng kiến thức của người chăm sóc trẻ 
 219
Tư liệu tham khảo Số 31 năm 2011 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
về việc quản lí hành vi và những trò chơi 
mới với trẻ, việc cha mẹ tích cực tham 
gia chơi cùng với trẻ sẽ khuyến khích các 
kĩ năng chơi của chúng. Việc làm mẫu 
cho phụ huynh là yêu cầu cần thiết khi 
hoàn thành bảng hỏi. 
Năm 1995, ASQ được xuất bản lần 
thứ nhất, cũng là lúc các tác giả bắt đầu 
cho giai đoạn hai của nghiên cứu - viết và 
phát triển bộ câu hỏi 4 - 60 tháng tuổi. 
Sau hai lần xuất bản vào giữa năm 1996 
và 1998, cuối cùng bảng hỏi dành cho trẻ 
60 tháng tuổi đã được hoàn thành. 
Năm 1999, phiên bản ASQ-2 xuất 
bản gồm 19 bộ câu hỏi. Các tác giả phát 
triển hệ thống ASQ có thể giáo dục điều 
chỉnh trẻ bằng việc mở rộng việc sử dụng 
ASQ trong các chi nhánh giáo dục, sức 
khỏe và phục vụ xã hội nhằm hỗ trợ và 
kiểm tra trẻ có vấn đề về phát triển như là 
một bộ phận của hệ thống nhận dạng 
sớm. Đặc biệt chương trình “Head Start” 
(sự khởi đầu) có thể chỉ sử dụng bảng hỏi 
48 tháng, “Healthy Start” (khởi đầu khỏe 
mạnh) có thể sử dụng bảng hỏi 12, 14, 
16, 18, 20, 24, 27, 30 tháng và chương 
trình “Parents as Teacher” (cha mẹ là 
giáo viên) trong các bang khác nhau của 
Hoa Kì. Các bác sĩ nhi khoa, y tá, nhân 
viên xã hội và nhóm sàng lọc, can thiệp 
sớm đã sử dụng ASQ như là một công cụ 
đo lường có giá trị nhằm nhận dạng trẻ 
chậm phát triển. 
Năm 2004, các tác giả Trường Đại 
học Oregon đã bắt đầu xây dựng một 
trang web trình bày hệ thống ASQ. Cha 
mẹ/ người chăm sóc trẻ từ 50 bang đã sử 
dụng trang web để tìm hiểu và hoàn thiện 
bảng hỏi. Từ năm 2000 - 2004, chương 
trình ASQ đã có hơn 8 000 bảng hỏi ASQ 
online được hoàn thành, 7 000 bảng hỏi 
giấy đã được thu thập và cuối 2004 họ đã 
có số liệu của hơn 18 000 bảng hỏi ASQ. 
Ngoài kinh nghiệm làm việc của 
các chuyên gia, những phản hồi có tính 
xây dựng từ phụ huynh, nhân viên 
chương trình can thiệp sớm, nhân viên y 
khoa, chăm sóc trẻ em và giáo viên mầm 
non đã hợp thành hệ thống ASQ. Hơn 
nữa, việc sử dụng chương trình ASQ cho 
việc sàng lọc trên trẻ từ lúc mới sinh đến 
5 tuổi được tiếp tục đánh giá và phát triển 
tại các quốc gia và khu vực, như: Trung 
quốc, Úc, Ấn Độ, Đông Nam Á, Châu 
Phi, Châu Âu, Trung và Nam Mỹ. Ngoài 
ra, ASQ đã được dịch ra nhiều thứ tiếng 
như Hàn Quốc, Pháp, Na Uy, Somali, 
Hmong, Việt Nam và Trung Quốc. 
Năm 2009, trên cơ sở hơn 30 năm 
nghiên cứu và sử dụng ASQ, phiên bản 
thứ 3 của ASQ ra đời (ASQ-3). Trong 
phiên bản này, các tác giả đã chỉnh sửa 5 
vấn đề chính: 
Thứ nhất, việc phân chia các giai 
đoạn tuổi cho thấy mỗi độ tuổi ứng với 
một cấp độ nhất định của bảng hỏi (chẳng 
hạn ASQ - 12 tháng dành cho trẻ từ 11 
tháng 0 ngày đến 12 tháng 30 ngày). 
Thứ hai, bảng hỏi gồm 21 bộ cho 
trẻ từ 1 đến 66 tháng với bản hướng dẫn 
tỉ mỉ và đĩa CD, DVD kèm theo. 
Thứ ba, trên cơ sở số liệu của hơn 
18.000 bảng hỏi đã được hoàn thành 
trong suốt giai đoạn trước tuổi học, các 
tác giả đã chỉnh sửa và tin tưởng rằng 
những điểm chỉnh sửa này sẽ hỗ trợ 
chương trình đánh giá chuyên sâu sự phát 
triển của trẻ thông qua chương trình can 
 220 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Lê Thị Minh Hà 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
thiệp sớm và liên kết với việc cung cấp 
dịch vụ cho gia đình. 
Thứ tư, bảng đánh giá từng lĩnh vực 
làm nổi bật từng kĩ năng phát triển của 
trẻ và hướng dẫn người chăm sóc tổ chức 
các hoạt động hấp dẫn để trẻ có thể phát 
triển kĩ năng nào đó, chẳng hạn trẻ được 
sử dụng rộng rãi bút chì, phấn màu và 
kéo, giúp phát triển kĩ năng vận động 
tinh. 
Thứ năm, việc thay đổi trong cách 
diễn đạt, sự minh họa và những ví dụ đã 
trở nên dễ hiểu cho nhiều item (tiêu chí) 
trong lần xuất bản thứ ba này, đặc biệt 
các item liên quan đến nền văn hóa đối 
với các gia đình đa sắc tộc. 
Cuối cùng, đã bổ sung thêm một 
chương gồm chuỗi các sự kiện của gia 
đình (nghiên cứu trường hợp) để phản hồi 
xu hướng sử dụng ASQ. 
Việc mở rộng và chỉnh sửa lại toàn 
bộ hệ thống ASQ trong lần xuất bản thứ 
ba này tạo ra bộ công cụ hấp dẫn và hữu 
dụng cho chương trình và thích hợp cho 
cá nhân trong việc sàng lọc và theo dõi 
trẻ em trong suốt những năm đầu tiên của 
cuộc đời. 
Ngoài ra, việc chỉnh sửa đạo luật 
Giáo dục trẻ khuyết tật ở Hoa Kì vào cuối 
năm 1990 và phong trào chăm sóc sức 
khỏe tâm thần của trẻ vào đầu năm 2000 
đã thúc đẩy các tác giả (Squires, 
Twombly & Munkres, 2004) phát triển 
ASQ:SE (Ages & Stages Questionnaires: 
Social-Emotional) - Bảng hỏi tuổi và giai 
đoạn phát triển: Cảm xúc - Xã hội kèm 
theo bản hướng dẫn sử dụng. Bộ công cụ 
sàng lọc này, có thể dùng chung với một 
công cụ phát triển chung (ASQ-3) để 
đánh giá nhận thức, giao tiếp, phát triển 
vận động và đánh giá cảm xúc xã hội ở 
trẻ tại 8 giai đoạn tuổi: 6, 12, 18, 24, 30, 
36, 48, 60 tháng. Mỗi giai đoạn ASQ:SE 
có 7 lĩnh vực hành vi: Tự điều chỉnh, sự 
phục tùng, giao tiếp, chức năng thích 
ứng, tự quản, ảnh hưởng và tương tác với 
người xung quanh. 
2.1. Nội dung ASQ-3 
Cho đến nay, hệ thống sàng lọc 
ASQ-3 gồm 21 bộ bảng hỏi đã hình thành 
và được hoàn thiện bởi cha mẹ trẻ/người 
chăm sóc tại nhiều lĩnh vực phát triển của 
trẻ từ 1 tháng đến 6 tuổi (bao gồm các 
bảng hỏi cho các giai đoạn: 2, 4, 6, 8, 10, 
12, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 27, 30, 33, 36, 
42, 48, 54 và 60 tháng tuổi). 
Mỗi bộ bảng hỏi chứa đựng 30 item 
được viết một cách đơn giản, ngôn ngữ 
trong sáng. Mỗi item đều tin cậy, dễ thực 
hiện, thích hợp với tuổi, giới tính và nhạy 
cảm với nền văn hóa. Các item được chia 
thành 5 lĩnh vực: Giao tiếp, vận động thô, 
vận động tinh, giải quyết tình huống và kĩ 
năng cá nhân – xã hội. 
Mỗi lĩnh vực của bảng hỏi được 
chia 4 – 6 cấp độ. Khi thực hiện bảng hỏi, 
ở mỗi item phụ huynh cần đánh dấu có 
nếu đứa trẻ thực hiện được hành vi theo 
nội dung của item đó, đánh dấu thỉnh 
thoảng nếu trẻ không thường xuyên thực 
hiện được hành vi và đánh dấu không 
nếu đứa trẻ không thực hiện được. Phần 
đánh giá cá nhân bao gồm điểm cho các 
trả lời đúng, tổng điểm đúng được so 
sánh với bảng điểm sàng lọc đã được xác 
lập. 
Khi sử dụng ASQ-3, cần chọn bảng 
hỏi phù hợp với độ tuổi của trẻ vào đúng 
 221
Tư liệu tham khảo Số 31 năm 2011 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
thời điểm sàng lọc. Ví dụ bảng hỏi 12 
tháng dành cho trẻ từ 11 tháng 0 ngày 
đến 12 tháng 30 ngày. Nói cách khác, chỉ 
những trẻ trong độ tuổi này mới dùng 
bảng hỏi 12 tháng. 
Nếu đứa trẻ ít hơn 24 tháng tuổi tại 
thời điểm sàng lọc và bị sinh non trước 3 
tuần trở lên, thì cần phải điều chỉnh tuổi 
của trẻ để quyết định lựa chọn bảng hỏi 
phù hợp với tuổi và giai đoạn chính xác 
nào để lấy thông tin về sự phát triển của 
trẻ. Điều chỉnh tuổi của trẻ bằng cách 
thêm số tuần mà trẻ đẻ thiếu vào ngày 
sinh thực của trẻ. Ví dụ con của bạn sinh 
ngày 16 tháng 9 năm 2009 và bị sinh non 
4 tuần. Ngày sinh đúng của trẻ sẽ là ngày 
sinh thực cộng với 4 tuần. Như vậy, tuổi 
của trẻ sau điều chỉnh là ngày 14 tháng 
10 năm 2009. 
Bộ gốc của bảng hỏi, có thể trên 
giấy hoặc trên CD-ROM và trang điện tử 
trực tuyến (online) thông qua đường dẫn 
truyền ASQ. ASQ tiếp cận gia đình (ASQ 
Family Access) là hệ thống bảng hỏi 
hoàn thiện trực tuyến, cho phép những 
phụ huynh nếu không thể hoàn thiện 
bảng hỏi trực tuyến cho con, thì họ có thể 
sử dụng một vị trí riêng tư của trang web. 
Chương trình có thể do gia đình lựa chọn 
truy cập hệ thống ASQ trên một vị trí của 
một máy vi tính đã được cài đặt tại 
nhà/trung tâm y tế/trường học và những 
môi trường chăm sóc trẻ khác. Sau đó 
bảng hỏi được gửi lại bằng thư điện tử 
đến một trung tâm của địa phương hoặc 
trung tâm chăm sóc y tế ban đầu, hoặc 
gửi báo cáo đến chương trình điện tử qua 
hệ thống online để tính điểm. Farrel & 
Potter (1995) đã chỉ ra cách thực hiện 
ASQ tại gia đình trẻ sẽ tạo cơ hội cho trẻ 
học tập và phát huy tích tích cực của cha 
mẹ qua việc tương tác với trẻ. 
ASQ-3 còn có phần hướng dẫn sử 
dụng nhanh (Squires & Briker, 2009) 
thiết kế cho các chuyên gia bận rộn. Các 
tác giả Twombly, Squires và Munkres, 
2009) đã xây dựng DVD mô tả trình tự 
sử dụng và hoàn thành bảng hỏi, cho 
điểm ASQ-3. Trang web 
www.ageandstage.com là nơi truy cập 
thông tin về tài liệu tập huấn cho người 
quản lí và nhân viên chương trình cũng 
như phụ huynh. Hơn nữa, ASQ online 
còn có cả ASQ Pro (ASQ chuyên 
nghiệp), ASQ bậc cao và hình thức ASQ 
Hub (ASQ trung tâm) là một hệ thống 
quản lí trực tuyến hỗ trợ việc sàng lọc, 
chấm điểm tự động, lưu trữ thông tin và 
chương trình số liệu báo cáo về đứa trẻ. 
ASQ chuyên nghiệp được hướng đến 
những đứa trẻ là con một và người sử 
dụng độc thân. ASQ bậc cao hướng đến 
chương trình bậc cao. ASQ trung tâm là 
một cấp độ quản lí tính toán cao thu thập 
số liệu từ ASQ chuyên nghiệp và ASQ 
bậc cao. 
Bộ công cụ ASQ-3 còn bao gồm đồ 
chơi và sách khuyến khích sự tham gia 
của trẻ. Twombly & Fink, 2004, 2008 đã 
xây dựng bộ tài tiệu dạy học tích cực theo 
tuổi và giai đoạn (Ages & Stages 
Learning Activities), gồm có những bộ 
trò chơi và ý tưởng tương tác theo từng 
lĩnh vực phát triển của ASQ. Mỗi bộ 
cung cấp cho phụ huynh một bảng miêu 
tả ngắn gọn sự phát triển đặc trưng và 5 - 
8 hoạt động giúp trẻ khám phá các lĩnh 
vực phát triển. Việc tích cực sử dụng tài 
 222 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Lê Thị Minh Hà 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
liệu an toàn, phù hợp tuổi tại nhà đã 
khuyến khích phụ huynh gần gũi – tương 
tác với trẻ. 
2.2. Mục tiêu sử dụng hệ thống ASQ 
Bảng hỏi ASQ có thể sử dụng cho 
hai mục đích quan trọng. Thứ nhất, 
chúng được sử dụng sàng lọc trẻ từ sơ 
sinh đến 6 tuổi. Chẳng hạn, phụ huynh có 
thể hoàn thiện bảng hỏi cho con của họ 
trước khi đến một nhà trẻ hoặc tại nơi 
kiểm tra sức khỏe của trẻ. Thứ hai, bảng 
hỏi có thể được sử dụng để đánh giá 
những trẻ có rủi ro vì khiếm khuyết hoặc 
chậm phát triển do hệ quả từ yếu tố y 
khoa, chẳng hạn như sinh nhẹ cân, sinh 
non, sinh hút, bệnh nặng, hoặc từ những 
yếu tố môi trường như nghèo đói, cha mẹ 
sa sút trí tuệ, cha mẹ có tiền sử bị lạm 
dụng hoặc bị bỏ rơi hoặc cha mẹ vị thành 
niên. 
Việc sử dụng bảng hỏi có tính linh 
hoạt. Chẳng hạn, bảng hỏi có thể sử dụng 
cho trẻ tại thời điểm trẻ khoảng 6 tháng 
tuổi (hoặc 12 tháng tuổi...), chỉ một lần, 
hoặc tại nhiều thời điểm khác nhau khi 
trẻ khoảng 12, 24, 33 tháng tuổi.... 
* Quản lí và tính điểm ASQ 
Mặc dù bảng hỏi được thiết kế để 
cha mẹ hoàn thiện, nhưng ASQ-3 vẫn đòi 
hỏi các chuyên gia tham dự. Các chuyên 
gia thiết lập hệ thống sàng lọc và đánh 
giá, tập huấn cá nhân, tính điểm bảng hỏi 
và đưa ra những thông tin phản hồi đến 
cha mẹ của trẻ. Tờ thông tin tóm tắt 
ASQ-3 cho mỗi độ tuổi bao gồm câu hỏi 
ASQ-3, nó quy định khoảng trống cho 
điểm từng câu hỏi cũng như khoảng trống 
ghi lại những thông tin cơ bản về đứa trẻ 
và những ý kiến chung từ cha mẹ. Các 
chuyên gia giữ một trang tóm tắt kết quả 
bảng hỏi và cha mẹ giữ một trang để sau 
này tham khảo về mức độ phát triển của 
con họ. 
Việc tính điểm của bảng hỏi, cha 
mẹ trả lời có, thỉnh thoảng và không, 
sau đó đánh dấu lần lượt vào các điểm 
10, 5 và 0, và tổng điểm cho mỗi lĩnh vực 
phát triển. Có 5 lĩnh vực điểm được so 
sánh với những điểm giới hạn. Những trẻ 
có điểm số rơi vào vùng trắng của thanh 
đồ thị cần được xem xét sự phát triển 
thích hợp và nên tiếp tục quá trình sàng 
lọc tại một khoảng thời gian nhất định 
tiếp theo. Những trẻ có điểm số kiểm tra 
rơi vào vùng màu xám đậm trong giới 
hạn (≥1.0 và <2.0 độ lệch chuẩn mức 
dưới có ý nghĩa) có thể yêu cầu chú ý 
chặt chẽ và đặc biệt tích cực hoặc sàng 
lọc lại, mặc dầu, điểm kiểm tra trong giới 
hạn không thể hiện một sự cần thiết cho 
việc đánh giá xa hơn. Nếu điểm của một 
đứa trẻ rơi vào vùng đen đậm trên thanh 
biểu đồ ở một vài lĩnh vực phát triển (ví 
dụ như giao tiếp, vận động tinh) thì cần 
được yêu cầu chẩn đoán đánh giá xa hơn. 
3. Kết luận 
Tóm lại, đánh giá sự phát triển của 
trẻ cần thực hiện thường xuyên và định kì 
bởi vì hành vi của trẻ thay đổi một cách 
nhanh chóng trong những năm đầu đời. 
Phụ huynh tham gia sàng lọc, phát hiện 
và can thiệp sớm cho con của mình vừa 
giúp chi phí hiệu quả vừa làm tăng độ 
chính xác của những đánh giá sàng lọc. 
Bởi vì cha mẹ chính là người lựa chọn độ 
tuổi và thông tin về con của họ 
(Bodnarchuk & Eaton, 2004; Dieterich, 
landry. Smith, Swank & Herbrt, 2006; 
 223
Tư liệu tham khảo Số 31 năm 2011 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
Fenson và những người khác, 2007; 
O’nill, 2007). Hơn nữa, chính phụ huynh 
hợp tác tích cực trong việc đánh giá và 
can thiệp sớm cho con của họ sẽ giúp họ 
thu được những thông tin giá trị về các 
mốc, giai đoạn phát triển của con họ và kĩ 
thuật can thiệp sớm phù hợp tại nhà. 
Hệ thống ASQ đã được thực hiện ở 
nhiều nước trên thế giới. Ở Việt Nam, 
tháng 3-2008 TS. Jantina Clliford và Th.s 
Elizabeth Twombly thuộc Chương trình 
can thiệp sớm, Trường Đại học Oregon 
đã kết hợp với Sở Giáo dục & Đào tạo 
TPHCM và khoa Giáo dục Đặc biệt 
Trường Đại học Sư phạm TPHCM tổ 
chức tập huấn bộ công cụ sàng lọc ASQ. 
Tuy nhiên, hiện nay việc sử dụng ASQ 
để sàng lọc, phát hiện và can thiệp sớm 
cho trẻ ở Việt Nam chưa được thực hiện 
rộng rãi. Tháng 3-2011, chúng tôi có dịp 
được tham gia hiệu đính bản dịch ASQ-3 
từ tiếng Anh sang tiếng Việt, được tham 
dự những buổi báo cáo nghiên cứu, tập 
huấn về ASQ, được tham gia chương 
trình can thiệp sớm trẻ tự kỷ và trẻ chậm 
phát triển trí tuệ tại Trung tâm phát triển 
con người của Trường Đại học Oregon và 
thăm chương trình ứng dụng giáo dục 
theo hệ thống ASQ (“Head Start”). Viết 
bài này, chúng tôi mong muốn giới thiệu 
đến các chuyên gia về giáo dục đặc biệt, 
phụ huynh, giáo viên và tất cả những 
người quan tâm đến trẻ em một bộ công 
cụ sàng lọc, phát hiện và can thiệp sớm 
trẻ có nhu cầu đặc biệt. Chúng tôi hy 
vọng trong thời gian tới Khoa Giáo dục 
Đặc biệt Trường Đại học Sư phạm 
TPHCM sẽ sớm hợp tác cùng các chuyên 
gia tại Chương trình can thiệp sớm 
Trường Đại học Oregon thực hiện tập 
huấn sâu, rộng hệ thống ASQ tại 
TPHCM, mong đóng góp thêm một công 
cụ hữu hiệu trong việc sàng lọc, phát hiện 
và can thiệp sớm cho trẻ có nhu cầu đặc 
biệt tại Việt Nam. (Có thể tham khảo về 
ASQ trên trang web: 
www.ageandstage.com) 
Các tác giả chính của ASQ 
1. Jane Squires, Giám đốc Chương 
trình can thiệp sớm, Trung tâm phát triển 
con người, Trường Đại học Oregon, 
Eugene. 
Squires là chuyên gia can thiệp sớm 
và giáo dục đặc biệt trẻ mầm non. Bà đã 
đứng đầu nhiều công trình nghiên cứu 
trong ASQ và đặc biệt lĩnh vực phát triển 
cảm xúc - xã hội của trẻ. Bà còn tích cực 
điều hành các tập huấn quốc gia liên quan 
đến sàng lọc phát triển cũng như lôi cuốn 
phụ huynh vào quá trình điều chỉnh sự 
phát triển của con họ. Bà đã nghiên cứu 
phát hiện sớm khiếm khuyết cảm xúc - xã 
hội ở trẻ trước tuổi học và tiếp cận hệ 
thống phương pháp củng cố cảm xúc - xã 
hội ở trẻ sơ sinh. 
2. Diane Bricker, Nguyên giám đốc 
Chương trình can thiệp sớm, Trung tâm 
phát triển con người (1978-2004), 
Trường Đại học Oregon, Eugene. 
Bricker là chuyên gia can thiệp 
sớm, giao tiếp và giáo dục đặc biệt. Từ 
năm 1980, bà đã nghiên cứ bộ công cụ 
ASQ cho trẻ trước tuổi học và phụ trách 
nghiên cứu hệ thống ASQ. Bà đã cho 
xuất bản rộng rãi công cụ chẩn đoán/ 
đánh giá và chuẩn bị cho can thiệp sớm. 
3. Elizabeth Twombly, trợ lí nghiên 
cứu Chương trình can thiệp sớm, Trung 
 224 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Lê Thị Minh Hà 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
tâm phát triển con người, Trường Đại học 
Oregon, Eugene. 
Hai mươi năm qua, Twombly là trợ 
lí chương trình ASQ. Bà tham gia xây 
dựng, chỉnh sửa các tiêu chí cho việc xuất 
bản lần thứ 3 của ASQ và lĩnh vực cảm 
xúc - xã hội của ASQ (ASQ:SE). 
Twombly đã thực hiện kĩ thuật chẩn đoán 
và các tập huấn trong nước và một số 
nước khác sử dụng ASQ và ASQ:SE 
trong các tổ chức xã hội, giáo dục, sức 
khỏe và y tế. Bà thu hút được phụ huynh 
tham gia vào hệ thống can thiệp sớm và 
giáo dục trẻ sơ sinh, xem xét đến yếu tố 
văn hóa trong đánh giá và can thiệp sức 
khỏe tâm thần trẻ sơ sinh và hệ thống 
chăm sóc trẻ bị sơ sinh bị bỏ rơi. 
4. Robert Nicket, chuyên gia nhi, 
Giám đốc Nhi khoa thuộc Trung tâm 
phục hồi và phát triển trẻ em, Đại học Y 
khoa Oregon, Eugene. 
Bác sĩ Nicket đã chế tạo ra dụng cụ 
phát triển vận động cho trẻ sơ sinh và cả 
công cụ sàng lọc phát triển vận động của 
trẻ từ 0 - 3 tuổi, tham gia chương trình 
tập huấn cho các chuyên gia chăm sóc 
sức khỏe trẻ trước tuổi học. Là thành viên 
của hội Nhi khoa phát triển, ông tham gia 
chăm sóc sức khỏe cho trẻ có nhu cầu 
đặc biệt tại văn phòng ở Eugene và 
Portland và cả những nơi xa hơn. 
5. Jantina Clifford, chuyên gia hỗ 
trợ Chương trình can thiệp sớm, Trung 
tâm phát triển con người, Trường Đại học 
Oregon, Eugene. 
Clifford là chuyên gia giáo dục 
mầm non, bà tham gia các khóa đào tạo 
giáo viên cho chương trình can thiệp sớm 
và giáo dục đặc biệt mầm non, thực hiện 
những khóa tập huấn quốc tế về ASQ và 
ASQ cảm xúc - xã hội. Bà tập trung vào 
lượng giá sự phát triển sớm của trẻ gắn 
liền với sự phát triển sức khỏe của trẻ em 
nước ngoài làm con nuôi và hỗ trợ cho 
gia đình họ. 
6. Kimberly Murphy, trợ lí Chương 
trình can thiệp sớm, Trung tâm phát triển 
con người, Trường Đại học Oregon, 
Eugene. 
Bà Murphy tham gia xử lí số liệu 
nghiên cứu của cả ASQ và ASQ cảm xúc 
- xã hội. để quy chuẩn lại các tiêu chí cho 
ASQ-3, phục vụ trang web cũng như biên 
tập nội dung, liên kết và thiết kế web site 
cho bộ số liệu ASQ quốc gia. 
7. Robert Hoselton, trợ lí nghiên 
cứu Chương trình can thiệp sớm, Trung 
tâm phát triển con người, Trường đại học 
Oregon, Eugene. 
Đóng góp quan trọng nhất của ông 
là tập hợp xử lí và phân tích số liệu cho 
phần kĩ thuật của các báo cáo ASQ. Ông 
Hoselton đã thiết kế và phát triển web 
site và đưa online vào sử dụng số liệu 
ASQ quốc gia. 
8. LaWanda Potter, chịu trách 
nhiệm và quản lí Chương trình chăm sóc 
giáo dục mầm non, ngoại ô Oregon. 
Bà Potter đã tập trung nghiên cứu 
ASQ bao gồm việc chỉnh sửa các câu hỏi 
và phân tích số liệu nghiên cứu. Bà còn 
thực hiện tập huấn hệ thống ASQ mở 
rộng sang các bang khác. Bà Potter là 
một đồng tác giả cùng phát triển đĩa 
DVD ASQ tại gia đình, tập huấn cho các 
nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc và can 
thiệp sớm/chương trình giáo dục đặc biệt 
trẻ mầm non. 
 225
Tư liệu tham khảo Số 31 năm 2011 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
9. Linda Mounts, chuyên gia phát 
triển trẻ sơ sinh, vùng Vịnh Đông Bắc, 
Oakland, California. 
Bà Farrell là giám đốc Trung tâm 
cung cấp dịch vụ cho trẻ từ sơ sinh đến 
5 tuổi chậm phát triển chức năng hoặc 
khuyết tật. Bà là người đầu tiên triển 
khai ASQ ở nông thôn. Thực hiện tập 
huấn và tư vấn sử dụng hệ thống ASQ ở 
25 bang. Bà cũng là chuyên gia thực 
hiện ASQ sàng lọc, tìm kiếm và can 
thiệp sớm trẻ cho cộng đồng binh lính 
nước ngoài. Bà Farrell là một trong 
đồng tác giả của ASQ trên đĩa DVD tại 
gia đình và trực tiếp thực hiện tập huấn 
ASQ khắp Hoa Kì. 
Bà Mounts là chuyên gia phát triển 
trẻ sơ sinh, bà đã có hơn 30 năm làm việc 
tại phòng khám lâm sàng, nghiên cứu trẻ 
sơ sinh và trẻ mới biết đi. Bà đã cộng tác 
với chương trình nghiên cứu phát triển 
ASQ trong việc đánh giá trẻ từ sơ sinh 
đến 3 tuổi tại vùng Vịnh Đông Bắc 
California. 
10. Jane Farrell, chuyên gia can 
thiệp sớm và giáo dục đặc biệt trẻ mầm 
non, Trung tâm chăm sóc giáo dục trẻ 
mầm non, ngoại ô Oregon. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Elizabeth Twomly, Diane Bricker, Jane Squires (2003), The ASQ:SE User’s Guide 
(for the Ages & Stage Questionnaires®:Social-Emotional), Paul H Brookes 
Pulishing Co. 
2. Elizabeth Twomly, Diane Bricker, Jane Squires, Lawanda Potter (2009), ASQ-3™ 
User’s Guide, Paul H Brookes Pulishing Co. 
(Ngày Tòa soạn nhận được bài: 28-6-2011; ngày chấp nhận đăng: 07-9-2011) 
 226