Yếu tố văn hóa và liên văn hóa trong các giáo trình tiếng Pháp trình độ B2

Người ta vẫn thường nói rằng: “Học một ngoại ngữ là

học cả một nền văn hóa mới”, chính vì vậy, việc học tập

ngoại ngữ theo hướng văn hóa và liên văn hóa là cần

thiết. Để thực hiện tốt kỹ năng năng nghe-nói-đọcviết, ngoài các kỹ năng về ngôn ngữ, người học còn

cần có những hiểu biết về văn hóa gốc và văn hóa của

thứ tiếng mình đang học, có như vậy, việc học mới có

chiều sâu và người học mới có thể tiến xa trong công

cuộc chinh phục ngoại ngữ của mình. Các giáo trình

tiếng Pháp những năm gần đây theo trường phái giao

tiếp và trường phái hành động đã chú ý nhiều hơn

đến mảng văn hóa và đưa vào trong các giáo trình

ngay từ cấp độ 1 những yếu tố văn hóa Pháp một cách

tự nhiên để người học có ý thức, thấm nhuần và có cái

nhìn so sánh về văn hóa Pháp. Với cách tiếp cận đa

văn hóa này, các giáo trình hy vọng mang lại phương

pháp học và nghiên cứu ngôn ngữ mới: Ngoài việc

nắm vững từ vựng, ngữ pháp để xây dựng bốn kỹ

năng giao tiếp như nghe-nói-đọc-viết, sinh viên cần

nắm vững các hiện tượng văn hóa thông qua văn học,

lịch sử và điện ảnh. Những kiến thức này hết sức quan

YẾU TỐ VĂN HÓA VÀ LIÊN VĂN HÓA

TRONG CÁC GIÁO TRÌNH TIẾNG PHÁP

TRÌNH ĐỘ B2

TRẦN HOÀI ANH

Đại học Ngoại ngữ - ĐHQG Hà Nội

TÓM TẮT

Người ta vẫn thường nói rằng: “Học một ngoại ngữ là học cả một nền văn hóa mới”, chính vì vậy, việc

học tập ngoại ngữ theo hướng văn hóa và liên văn hóa là cần thiết. Trong khuôn khổ bài viết này, chúng

tôi nghiên cứu những yêu cầu của khung tham chiếu châu Âu về dạy và học ngoại ngữ đối với cách tiếp

cận liên văn hóa, đề cập đến các kỹ năng liên văn hóa trong một số giáo trình tiếng Pháp và cách tiến

hành giảng dạy văn hóa để làm sinh viên hứng thú hơn trong quá trình học tiếng.

Từ khóa: giáo trình tiếng Pháp, kỹ năng giao tiếp, liên văn hóa, văn hóa

trọng nhằm giúp sinh viên hiểu rõ hơn về văn hóa

Pháp. Những yêu cầu về khai thác khía cạnh văn hóa

trong các giáo trình được quy định trong Khung tham

chiếu châu Âu về dạy và học ngoại ngữ và được cụ thể

hóa trong mỗi giáo trình, thông qua mục đích và chủ

điểm của bài học nhằm tạo tiền đề cho sinh viên nắm

vững những khái niệm về văn hóa, từ vi mô đến vĩ mô.

pdf 6 trang kimcuc 5740
Bạn đang xem tài liệu "Yếu tố văn hóa và liên văn hóa trong các giáo trình tiếng Pháp trình độ B2", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên

Tóm tắt nội dung tài liệu: Yếu tố văn hóa và liên văn hóa trong các giáo trình tiếng Pháp trình độ B2

Yếu tố văn hóa và liên văn hóa trong các giáo trình tiếng Pháp trình độ B2
44 KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 3 - 9/2016
v VĂN HÓA - VĂN HỌC
1. TỔNG QUAN
Người ta vẫn thường nói rằng: “Học một ngoại ngữ là 
học cả một nền văn hóa mới”, chính vì vậy, việc học tập 
ngoại ngữ theo hướng văn hóa và liên văn hóa là cần 
thiết. Để thực hiện tốt kỹ năng năng nghe-nói-đọc- 
viết, ngoài các kỹ năng về ngôn ngữ, người học còn 
cần có những hiểu biết về văn hóa gốc và văn hóa của 
thứ tiếng mình đang học, có như vậy, việc học mới có 
chiều sâu và người học mới có thể tiến xa trong công 
cuộc chinh phục ngoại ngữ của mình. Các giáo trình 
tiếng Pháp những năm gần đây theo trường phái giao 
tiếp và trường phái hành động đã chú ý nhiều hơn 
đến mảng văn hóa và đưa vào trong các giáo trình 
ngay từ cấp độ 1 những yếu tố văn hóa Pháp một cách 
tự nhiên để người học có ý thức, thấm nhuần và có cái 
nhìn so sánh về văn hóa Pháp. Với cách tiếp cận đa 
văn hóa này, các giáo trình hy vọng mang lại phương 
pháp học và nghiên cứu ngôn ngữ mới: Ngoài việc 
nắm vững từ vựng, ngữ pháp để xây dựng bốn kỹ 
năng giao tiếp như nghe-nói-đọc-viết, sinh viên cần 
nắm vững các hiện tượng văn hóa thông qua văn học, 
lịch sử và điện ảnh. Những kiến thức này hết sức quan 
YẾU TỐ VĂN HÓA VÀ LIÊN VĂN HÓA
TRONG CÁC GIÁO TRÌNH TIẾNG PHÁP 
TRÌNH ĐỘ B2 
TRẦN HOÀI ANH
 Đại học Ngoại ngữ - ĐHQG Hà Nội
TÓM TẮT
Người ta vẫn thường nói rằng: “Học một ngoại ngữ là học cả một nền văn hóa mới”, chính vì vậy, việc 
học tập ngoại ngữ theo hướng văn hóa và liên văn hóa là cần thiết. Trong khuôn khổ bài viết này, chúng 
tôi nghiên cứu những yêu cầu của khung tham chiếu châu Âu về dạy và học ngoại ngữ đối với cách tiếp 
cận liên văn hóa, đề cập đến các kỹ năng liên văn hóa trong một số giáo trình tiếng Pháp và cách tiến 
hành giảng dạy văn hóa để làm sinh viên hứng thú hơn trong quá trình học tiếng.
Từ khóa: giáo trình tiếng Pháp, kỹ năng giao tiếp, liên văn hóa, văn hóa
trọng nhằm giúp sinh viên hiểu rõ hơn về văn hóa 
Pháp. Những yêu cầu về khai thác khía cạnh văn hóa 
trong các giáo trình được quy định trong Khung tham 
chiếu châu Âu về dạy và học ngoại ngữ và được cụ thể 
hóa trong mỗi giáo trình, thông qua mục đích và chủ 
điểm của bài học nhằm tạo tiền đề cho sinh viên nắm 
vững những khái niệm về văn hóa, từ vi mô đến vĩ mô.
2. KHUNG THAM CHIẾU CHÂU ÂU VỀ DẠY VÀ HỌC 
NGOẠI NGỮ VÀ NHẬN THỨC VỀ LIÊN VĂN HÓA ĐỐI 
VỚI SINH VIÊN CẦN ĐẠT ĐƯỢC TRÌNH ĐỘ B2
Khung tham chiếu châu Âu về dạy và học ngoại ngữ 
cung cấp cách tiếp cận mới về văn hóa xã hội trong 
giảng dạy tiếng Pháp. Khung tham chiếu này giải 
thích rằng, “kiến thức, ý thức và hiểu biết về sự giống 
nhau và khác biệt giữa văn hóa gốc của người học và 
văn hóa nước ngoài” khiến họ có nhận thức rõ về nhu 
cầu cần đưa các yếu tố liên văn hóa vào giảng dạy. Dần 
dần, khái niệm này được hiểu rộng ra, không chỉ nằm 
ở nhận thức về văn hóa của người dạy và người học, 
nó còn kích thích hai bên nghiên cứu sự đa dạng về 
xã hội và đặt những đa dạng đó vào ngữ cảnh cụ thể. 
45KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 3 - 9/2016
VĂN HÓA - VĂN HỌC v
Bài nghiên cứu của chúng tôi tập trung vào việc phát 
triển nhận thức văn hóa và ý thức liên văn hóa đối với 
sinh viên cần đạt được trình độ B2 của khung tham 
chiếu này. Theo đó, khi đạt được bằng B2, sinh viên 
“có thể hiểu được nội dung chính của những chủ đề 
cụ thể và trừu tượng trong một đoạn văn phức tạp. 
Sinh viên có khả năng tự tin giao tiếp với người bản 
ngữ. Sinh viên có thể bộc lộ quan điểm của mình một 
cách rõ ràng và chi tiết ở những chủ đề đa dạng mang 
tính thời sự cao, có tư duy biện chứng nhìn nhận được 
mặt được và mặt hạn chế của một vấn đề”. Vậy để có 
thể trang bị cho sinh viên những năng lực trên, giảng 
viên phải tập trung chú ý phát triển khả năng ngôn 
ngữ cho sinh viên, bên cạnh đó, cần khai thác các yếu 
tố văn hóa và liên văn hóa trong các tài liệu giảng dạy, 
có như vậy sinh viên mới tự tin giao tiếp với người 
bản xứ về nhiều chủ đề phức tạp trong cuộc sống.
3. YẾU TỐ VĂN HÓA VÀ LIÊN VĂN HÓA TRONG CÁC 
GIÁO TRÌNH TIẾNG PHÁP
Kỹ năng giao tiếp liên văn hóa bao hàm nhiều hơn 
kiến thức ngôn ngữ vì nó vượt qua phạm trù chính 
của ngôn ngữ là ngữ pháp và từ vựng. Khi ta học 
một ngôn ngữ khác, chúng ta được tiếp xúc với một 
mô hình văn hóa khác, chính vì thế, quan trọng là ta 
có thể sử dụng các thành tố ngôn ngữ để đặt mình 
trong tình huống giao tiếp. Để hiểu và chấp nhận sự 
khác biệt, đầu tiên chúng ta phải tìm ra sự khác biệt 
mà không phán xét. Kỹ năng giao tiếp liên văn hóa 
thực thụ đòi hỏi không những phải nắm vững các 
mã ngôn ngữ mà còn đòi hỏi việc nắm bắt và thực 
hành những thành tố khác như ngôn ngữ-xã hội và 
văn hóa-xã hội. Học ngôn ngữ và học văn hóa song 
hành với nhau ở mọi cấp độ và để nhắm đến mục tiêu 
giao tiếp tốt, nhất thiết không được tách ngôn ngữ và 
văn hóa khỏi nhau. Ví dụ, trong giáo trình tiếng Pháp 
“Panorama”, mỗi hoạt động học ngữ pháp hoặc giao 
tiếp đều nhằm mục đích hướng đến khai thác một 
nét văn hóa nào đó, cụ thể là:
– Làm chủ kỹ năng sống ở Pháp, trong đó có những 
kiến thức liên quan đến hành vi trong cuộc sống 
hàng ngày.
– Lĩnh hội kiến thức thuộc phông-nền văn hóa trong 
gia đình và trường học ở Pháp. 
– Hiểu được những mối quan tâm chính của người Pháp.
Panorama gồm 4 cấp độ và đều được xây dựng trên 
nguyên tắc: Học ngữ pháp và giao tiếp nhằm hướng 
tới hiểu văn hóa như phần mở đầu mỗi sách đều viết: 
“Panorama được thiết kế để thu hút sinh viên và kích 
thích thảo luận để đưa ra so sánh giữa các nền văn 
hóa. Các hoạt động nhóm nhỏ đóng vai trò quan 
trọng bởi vì trao đổi thông tin và quan điểm, đầu 
tiên trong nhóm nhỏ và giữa các nhóm khác nhau, 
là một trong những cách tốt nhất để kích thích quá 
trình học tiếng và học (liên) văn hóa”. Panorama là 
giáo trình được xây dựng theo đường hướng giao 
tiếp nên rất nhấn mạnh giao tiếp và văn hóa thông 
qua ngôn ngữ. Đây là cách tiếp cận thú vị, giúp sinh 
viên tự tin khi tham gia giao tiếp với người bản xứ 
khi đã có những kiến thức về văn hóa Pháp và có cái 
nhìn so sánh với văn hóa gốc của mình.
Cũng cùng quan điểm này, các tác giả của giáo trình 
Tempo 2 miêu tả về sự có mặt của các yếu tố văn hóa 
văn minh trong giáo trình của mình như sau: “Chúng 
tôi cung cấp cho sinh viên những yếu tố văn hóa 
trong từng bài học thông qua các kiến thức ngôn ngữ 
và cuối của bài học lớn, các kiến thức văn hóa đó sẽ 
được nhắc lại lần nữa để các em nắm vững hơn và có 
dịp đối chiếu với văn hóa của mình. Sinh viên sẽ được 
giảng viên động viên tham gia tích cực vào bài học để 
có thể tiến hành đối chiếu văn hóa”.
Còn các tác giả của giáo trình Café Crème 4 cho rằng, 
“cấp độ 4 cho phép hoàn thiện ngôn ngữ thông qua 
những hiện thực xã hội hàng ngày. Hay nói cách khác, 
kỹ năng được nhấn mạnh trong giáo trình này là kỹ 
năng giao tiếp thông qua các yếu tố văn hóa, chứ 
không phải các kiến thức ngôn ngữ nữa”.
Phương pháp tiếp cận chủ yếu trong các giáo trình 
này là thông qua những tài liệu dù dễ nhất vẫn cho 
phép sinh viên có ý thức về những yếu tố văn hóa ẩn 
dấu trong đó, từ đó khuyến khích họ nói về mình, về 
văn hóa của mình và có cái nhìn so sánh với những 
cái mình lĩnh hội được thông qua bài học. Đó là một 
cách giúp sinh viên tiếp nhận sự khác biệt dễ dàng 
nhất, tránh được những cú sốc văn hóa cũng như 
tránh cảm giác bị áp đặt bởi sự đồng hóa. Hoạt động 
nhóm nhỏ là một trong số cách thức được giảng viên 
áp dụng nhiều nhất để khuyến khích sinh viên nói, 
là cơ hội khuyến khích sinh viên thực hành giao tiếp 
tiếng Pháp và dù ít hay nhiều cũng là cách giúp họ 
nói về mình, văn hóa của mình và điều mình nghĩ về 
46 KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 3 - 9/2016
v VĂN HÓA - VĂN HỌC
văn hóa Pháp. Ví dụ, ở mục “Văn minh” hay “Văn học” 
trong giáo trình Tempo 2, mục tiêu của đoạn trích 
của tác giả Cocteau giúp sinh viên biết được những 
yêu cầu và những hành vi bị cấm trong những nền 
văn hóa khác nhau. Nhiều vấn đề văn hóa từ vi mô 
đến vĩ mô được đề cập nhằm mục đích cuối cùng là 
so sánh văn hóa Pháp với văn hóa của đất nước xuất 
thân của sinh viên, đó là những vấn đề chẳng hạn 
như: thói quen ăn uống của người Pháp đến những 
nỗi lo thường nhật hay tâm tính của người Pháp. 
Trong giáo trình Panorama 4, ở đoạn trích tiểu thuyết 
tự truyện của Philippe Labro, sinh viên nước ngoài có 
thể học được những nghi lễ, quy tắc và hành vi cụ thể 
của người dân Pháp. Hay như đoạn kịch “Antigone” 
của Jean Anouilh cho phép người học suy nghĩ về 
đặc trưng của tuổi trẻ của những thế hệ trước đó và 
so sánh với giới trẻ bây giờ (hình 1).
Ngoài ra, sinh viên có thể sử dụng lại ngôn ngữ kịch 
để nghiên cứu, vận dụng ngôn ngữ nói và ngôn ngữ 
hình thể một cách tự nhiên và thuần Pháp.
Giáo trình Studio 100-2 giới thiệu một số bài tập khai 
thác liên văn hóa thông qua các chủ điểm cho sẵn. 
Cũng như vậy, để khai thác các yếu tố này, giáo trình 
Reflets 3 không chỉ dừng lại ở công cụ tranh ảnh, 
Reflets 3 còn dựa vào những tài liệu phim ảnh, video 
để làm cho văn hóa sống động hơn. Các tác giả đã 
nghiên cứu để lấy những tài liệu thực (document 
authentique) như: Phóng sự, đoạn trích phim, thời 
sự, đoạn trích kịch có liên quan đến nội dung văn 
hóa cần khai thác để khiến người học hứng thú hơn 
trong việc lĩnh hội văn hóa và có cái nhìn đa chiều 
sinh động về chủ điểm văn hóa mình cần nghiên cứu. 
Qua những chủ đề văn hóa này, người học có thể:
– Trình bày một thực tế xã hội đương đại trong sự 
phát triển của nó.
– Giới thiệu, phân tích các sự kiện, thảo luận hoặc 
tranh cãi về các sự kiện đó.
– Tự thắc mắc về văn hóa của mình và tiến hành so 
sánh văn hóa.
– Phân tích sự phát triển của xã hội Pháp bằng cách so 
sánh những dữ liệu mới thu nhận được.
– Giao tiếp và trao đổi bằng tiếng Pháp về những sự 
kiện xã hội.
Giáo trình Reflets 3 bao gồm 12 bài học lớn với nhiều 
hoạt động tập trung vào văn hóa và liên văn hóa. Vấn 
đề này cũng có mặt trong giáo trình Forum 3. Các văn 
Hình 1 
bản của Philippe Delerm – nhà 
văn Pháp đương đại, cung cấp 
cho chúng ta những quy tắc về 
cách cư xử mà người ta thường 
gặp ở Pháp nếu được mời đi ăn 
trưa hoặc ăn tối. Ví dụ, bài yêu 
cầu nêu rõ: Những gì thường 
được làm và những gì không 
được làm. Trên cùng một khuôn 
mẫu với bài tập đó, người học 
sẽ được yêu cầu chỉ ra những 
nguyên tắc của các nghi thức 
phải được tôn trọng nếu chúng 
ta được mời đi ăn trưa hoặc ăn tối 
với một người nào đó trong đất 
nước của bạn. Sau đó người học 
sẽ được phép bình luận: Việc đó 
có gì tương đồng, có gây ngạc 
nhiên không? Chúng ta có thể 
thấy rằng, có mối qua lại giữa 
các nền văn hóa mình nhắm 
đến và văn hóa của người học.
47KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 3 - 9/2016
VĂN HÓA - VĂN HỌC v
Học ngôn ngữ có liên quan chặt chẽ đến việc lĩnh hội 
các kỹ năng văn hóa, vì vậy, các tác giả của giáo trình 
Tempo 3 thấy cần thiết khai thác không chỉ các kỹ 
năng ngôn ngữ và giao tiếp mà còn yếu tố văn hóa, 
và việc này nên tiến hành ngay từ đầu, chứ không đợi 
lúc người học có trình độ tiếng Pháp nâng cao mới 
đưa vào. Thách thức còn lớn hơn khi khả năng giao 
tiếp bằng một ngôn ngữ không chỉ giới hạn ở vốn 
ngôn ngữ. Khung tham chiếu châu Âu khuyến nghị 
nên phát triển “khả năng đi xa hơn những mối quan 
hệ hời hợt khuôn mẫu” và “thiết lập một mối quan hệ 
giữa các nền văn hóa gốc và văn hóa nước ngoài để 
tránh những tình huống hiểu lầm và xung đột văn 
hóa”. Sau khi giúp sinh viên từng bước vượt qua các 
khuôn mẫu truyền thống về văn hóa Pháp trong cấp 
độ 1 và 2 của giáo trình, Taxi 3 mong muốn làm nổi 
bật những nghịch lý không thể tránh khỏi hoặc mâu 
thuẫn vốn có trong bất kỳ hình thức văn hóa nói chung 
và văn hóa Pháp nói riêng. Một ngoại ngữ học được 
từ bên ngoài, vậy một nền văn hóa nước ngoài cũng 
chỉ có thể được lĩnh hội cũng từ bên ngoài. Và Taxi 
3 đã cung cấp phương tiện và đồng thời phát triển 
ngôn ngữ giao tiếp và năng lực văn hóa ở người học.
Phương pháp được dùng trong giảng dạy/học tập 
những những nội dung văn hóa khuyến khích quan 
sát trong bối cảnh, sau đó dẫn đến suy nghĩ chung và 
sau cùng là sự so sánh của hai nền văn hóa bằng cách 
đưa ra ví dụ cụ thể, tiếp theo có thể đưa thành quy 
chuẩn văn hóa nếu đủ phương tiện và logic.
3.1. Kiến thức văn hóa thể hiện trong các đoạn 
trích văn học
Nền tảng văn hóa tập trung nhiều trong các tác phẩm 
văn học và các sự kiện lịch sử của một xã hội. Ở trường, 
người Pháp học những bài thơ, những câu chuyện và 
những truyện ngụ ngôn nổi tiếng nhất của văn học 
của họ. Trong một số bài, giáo trình Panorama 3 giới 
thiệu một số bài thơ nổi tiếng và phổ biến nhất của 
Pháp, như “Ngày mai khi trời sáng...” của Victor Hugo, 
“cây cầu Mirabeau” của Guillaume Apollinaire... Sinh 
viên sẽ có cơ hội tìm hiểu các nhà thơ Pháp nổi tiếng 
và hoàn cảnh sáng tác các bài thơ. Trong Panorama 
4, kiến thức về văn học vươn xa ra văn hóa quốc tế 
và người học sẽ được làm quen với những nhà văn 
nổi tiếng thế giới như Paolo Coelho và Umberto Eco – 
những nhà văn được đọc nhiều nhất tại Pháp.
Một số vở kịch cũng thể hiện rất nhiều các yếu tố văn 
hóa Pháp. Ví dụ, chúng ta có thể kể ra ba vở kịch của 
Marcel Pagnol, Marius, Fanny và César. 3 vở kịch kể một 
câu chuyện xuyên suốt và thành công vang dội ngay 
lần diễn đầu tiên vào những năm 30 của thế kỷ trước. 
Sau đó 3 vở kịch này được chuyển thể thành phim và 
thường xuyên được chiếu trên truyền hình và khai thác 
trong học tập và giảng dạy tại các trường học. 3 vở kịch 
đó là một phần kí ức của người Pháp và văn hóa Pháp.
Ở mục “Văn minh” trong Tempo 2, thể loại văn học 
được đề cập đến nhiều là văn học cổ điển. Ví dụ, đó 
là những truyện ngụ ngôn của La Fontaine và một số 
câu thơ điển hình của văn học cổ điển Pháp. Ví dụ, 
các câu thơ và văn sau hay được người Pháp sử dụng 
như những điển tích trong giao tiếp nói hoặc viết:
– “Pour qui sont ces serpents qui sifflent sur nos 
têtes?” (Jean Racine, Andromaque);
– “O rage ! O désespoir! O Vieillesse ennemie!” (Pierre 
Corneille, Le Cid); 
– “L’appétit vient en mangeant” (François Rabelais); 
Sau khi nghiên cứu những yếu tố văn hóa, hay nói 
cách khác là, nội hàm các câu thơ này, giảng viên sẽ 
yêu cầu sinh viên tìm từ hoặc cách diễn đạt ý tương 
tự như vậy trong tiếng mẹ đẻ. Đó chính là một phần 
của việc so sánh văn hóa để làm nổi trội yếu tố liên 
văn hóa.
Nếu thơ cổ điển dành cho sinh viên đã nắm vững 
ngôn ngữ thì thơ hiện đại với văn phong và nội dung 
đơn giản hơn sẽ khiến sinh viên có trình độ tiếng 
Pháp khiêm tốn hơn thích thú:
– “Il pleure dans mon cœur comme il pleut sur la ville” 
(Paul Verlaine); 
– “Sous le pont Mirabeau coule la Seine et nos amours” 
(Guillaume Apollinaire); 
– “O temps suspends ton vol!” (Alphonse de Lamartine); 
– “On n ‘est pas sérieux quand on a 17 ans” (Arthur 
Rimbaud);
Sau đó, sinh viên có thể đưa ra những bài văn, thơ 
tiêu biểu trong tiếng mẹ đẻ có cấu trúc tương tự như 
48 KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 3 - 9/2016
v VĂN HÓA - VĂN HỌC
những bài văn, thơ đó. Lý tưởng nhất là, sinh viên thử 
tìm cách dịch những câu thơ trên, dù là cách hiểu 
ngây ngô nhất cũng nên khuyến khích sinh viên nói 
lên những điều mình suy nghĩ, đó là cách làm cho 
người học thấy hứng thú và từ đó không ngại trao đổi 
và giao tiếp văn hóa. Hoặc, đối với câu thơ của Arthur 
Rimbaud: “On n ‘est pas sérieux quand on a 17 ans” 
(“Chúng ta chưa thể nghiêm túc ở tuổi 17”), nếu giảng 
viên thấy đây là chủ đề sinh viên quan tâm, giảng viên 
có thể yêu cầu sinh viên thảo luận và trình bày quan 
điểm, hoặc cho làm bài tập viết nho nhỏ về chủ đề 
này để bộc lộ suy nghĩ cá nhân. Vậy chúng ta thấy 
rằng, ngay cả những câu thơ này cũng có thể được sử 
dụng như tài liệu giảng dạy, khơi nguồn suy nghĩ cá 
nhân và suy nghĩ văn hóa ở người học.
3.2. Kiến thức văn hóa (thể hiện) trong các tác phẩm 
điện ảnh
Sự chuyển thể từ tiểu thuyết đến phim bao hàm những 
hoạt động chuyển mã liên quan đến mã ký hiệu học 
khác nhau. Những gì được mô tả, kể lại thông qua câu 
chữ giờ được đưa đến người nhận thông qua những 
hoạt động giải mã ở nhiều cấp độ: mã nhiếp ảnh, mã 
Nhiều tiểu thuyết đã là chủ đề của phim cho các màn 
hình lớn. Ngay cả khi bộ phim được dựa trên một hiện 
thực thời sự hay tiểu thuyết, nó cũng đánh dấu sự 
sáng tạo nghệ thuật. Khi so sánh tiểu thuyết nguyên 
bản với những đoạn văn tương ứng được đưa lên 
mà ảnh, người học ngoại ngữ đã thực hiện mở rộng 
phạm vi “điều tra” của mình (tình huống giao tiếp, kế 
hoạch tổ chức nhân vật và bối cảnh).
Trong giáo trình Panorama 4, sinh viên phải bình luận 
đoạn trích “Đỏ và đen” của Stendhal và đoạn trích “Bà 
Bovary” của Flaubert, sau đó so sánh với phiên bản 
phim của 2 đoạn trích đó (Hình 2). 
Sinh viên sẽ ý thức được những đoạn nào trung thành 
với nguyên tác, những đoạn nào bị bỏ đi, hoặc đoạn 
nào bị đẩy lên hoặc đẩy xuống so với cốt truyện. 
Những công việc tỉ mẩn này, giảng viên có thể giao 
cho sinh viên làm ở nhà vì nó đòi hỏi sự đi lại liên tục 
giữa 2 phiên bản này. Sau đó, tùy vào trình độ của 
sinh viên, giảng viên có thể yêu cầu viết lại bản chú 
giải lời thoại nhân vật trong phiên bản điện ảnh. Việc 
này giúp sinh viên vừa luyện tập về mặt ngôn ngữ, 
vừa luyện tập khả năng giao tiếp và liên tưởng văn 
Hình 2
màu, mã ký hiệu, mã 
văn hóa-xã hội. Tuy 
nhiên cần phải kể đến 
vai trò quan trọng của 
lời nói trong phim. Vì 
vậy, phim là một tài 
liệu mà ở đó chúng ta 
thấy sự kết hợp giữa 
yếu tố ngôn ngữ và 
yếu tố phi ngôn ngữ.
Sự chuyển thể tiểu 
thuyết thành phim đặt 
chúng ta vào một lĩnh 
vực không phải thuần 
túy ngôn ngữ mà ở đó 
còn có hình ảnh, âm 
thanh, chuyển động 
và âm nhạc kết hợp 
hài hòa để vẽ chân 
dung nhân vật, làm 
nổi rõ địa điểm và hình 
ảnh trước khi ngôn từ 
được phát lên.
49KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 3 - 9/2016
VĂN HÓA - VĂN HỌC v
hóa. Đây là mức độ khó hơn trong việc luyện tập thực 
hành ngôn ngữ liên văn hóa vì trên thực tế, ở giáo 
trình Panorama 3, các tác giả cũng đã yêu cầu sinh 
viên đóng kịch một đoạn trích tiểu thuyết của Yves 
Simon liên quan đến giấc mơ của các nhân vật. Sinh 
viên cũng sẽ phải lên kế hoạch các cảnh quay khác 
nhau và nói rõ đâu là những khó khăn của họ. 
4. KẾT LUẬN
Nền văn hóa rất quan trọng trong quá trình học tiếng, 
có nền văn hóa gốc, người học sẽ thu nhận được 
những điểm tương đồng và dị biệt về văn hóa, từ đó 
mới tiến xa hơn trong lĩnh hội ngôn ngữ. Trong tương 
lai, hướng nghiên cứu tiếp của chúng tôi là sẽ cụ thể 
hóa các đường hướng nghiên cứu văn bản văn học 
trong các giáo trình dạy tiếng Pháp nhằm khai thác kỹ 
hơn các yếu tố văn hóa và liên văn hóa./.
Tài liệu tham khảo:
1. Abdallah-Pretceille, M. (1985),  “Pédagogie inter-
culturelle: bilan et perspectives”, p.25-32, in: L’inter-
culturel en éducation et en sciences humaines, tome 1, 
Travaux de l’université de Toulouse Mirail, 341p.
2. Abdallah-Pretceille, M. (1986), “Approche inter-
culturelle de l’enseignement des civilisations”, La Civi-
lisastion, Paris, Clé International.
3. Abdallah-Pretceille, M. (2001), “Regards croisés sur 
le FLE et les sicences de l’éducation”, Les cahiers de l’AS-
DIFLE, no 12, Actes des 25 et 26 rencontres, p.19-25.
4. Adam, J.M. (1991), Langue et littérature, Paris, Ha-
chette FLE, coll. “ F/Référence”, 221p.
5. Bérard, E., Canier, Y., Lavenne, Ch. (1997), Tempo II, 
Livre de l’élève, Paris, Didier/Haiter.
6. Bérard, E., Canier, Y., Lavenne, Ch. (1997), Tempo II, 
Guide pédagogique, Paris, Didier/Haiter.
7. Costanzo, E., Molinié, M., Pécheur, J., Rey, J.N. (2004), 
Campus III, Livre de l’élève, Paris, Clé International.
8. Couttillon, J., Guyot-Clément, C.( 2005), Campus IV, 
livre de l’élève, Clé International, Paris.
9. Dalaisne, P., Mcbride, N., Trevisi, S. (1998), Café 
Crème III, Livre de l’élève, Paris, Hachette.
10. Girardet, J., Frérot, J.L. (1997), Panorama III, Livre 
de l’élève, Paris, Clé Internaltion.
11. Girardet, J. (1998), Panorama IV, Livre de l’élève, 
Paris, Clé International.
12. Johnson, A.M., Menaud, R. (2004), Taxi III, Guide 
pédagogique, Paris, Hachette.
13. Massacret, E., Mothe, P., Pon, S. (1999), Café Crème 
IV, Livre de l’élève, Vanves, Hachette livre.
CULTURAL AND INTERCULTURAL FACTORS IN FRENCH CURRICULUM
TRAN HOAI ANH
Abstract: It is said that “learning a foreign language is learning a new culture”, so the learning of foreign 
languages following cultural and intercultural way is essential. Within this research, I have studied the 
requirements of the European reference framework of foreign languages for intercultural approach, 
mentioned about the inter-cultural skills in a number of French curriculum and how to conducting 
cultural research to make students more interested in learning process.
Keywords: French curriculum, communication skills, intercultural, culture
Ngày nhận: 05/9/2016
Ngày phản biện: 17/9/2016
Ngày duyệt đăng: 20/9/2016

File đính kèm:

  • pdfyeu_to_van_hoa_va_lien_van_hoa_trong_cac_giao_trinh_tieng_ph.pdf