Yếu tố văn hóa và liên văn hóa trong các giáo trình tiếng Pháp trình độ B2
Người ta vẫn thường nói rằng: “Học một ngoại ngữ là
học cả một nền văn hóa mới”, chính vì vậy, việc học tập
ngoại ngữ theo hướng văn hóa và liên văn hóa là cần
thiết. Để thực hiện tốt kỹ năng năng nghe-nói-đọcviết, ngoài các kỹ năng về ngôn ngữ, người học còn
cần có những hiểu biết về văn hóa gốc và văn hóa của
thứ tiếng mình đang học, có như vậy, việc học mới có
chiều sâu và người học mới có thể tiến xa trong công
cuộc chinh phục ngoại ngữ của mình. Các giáo trình
tiếng Pháp những năm gần đây theo trường phái giao
tiếp và trường phái hành động đã chú ý nhiều hơn
đến mảng văn hóa và đưa vào trong các giáo trình
ngay từ cấp độ 1 những yếu tố văn hóa Pháp một cách
tự nhiên để người học có ý thức, thấm nhuần và có cái
nhìn so sánh về văn hóa Pháp. Với cách tiếp cận đa
văn hóa này, các giáo trình hy vọng mang lại phương
pháp học và nghiên cứu ngôn ngữ mới: Ngoài việc
nắm vững từ vựng, ngữ pháp để xây dựng bốn kỹ
năng giao tiếp như nghe-nói-đọc-viết, sinh viên cần
nắm vững các hiện tượng văn hóa thông qua văn học,
lịch sử và điện ảnh. Những kiến thức này hết sức quan
YẾU TỐ VĂN HÓA VÀ LIÊN VĂN HÓA
TRONG CÁC GIÁO TRÌNH TIẾNG PHÁP
TRÌNH ĐỘ B2
TRẦN HOÀI ANH
Đại học Ngoại ngữ - ĐHQG Hà Nội
TÓM TẮT
Người ta vẫn thường nói rằng: “Học một ngoại ngữ là học cả một nền văn hóa mới”, chính vì vậy, việc
học tập ngoại ngữ theo hướng văn hóa và liên văn hóa là cần thiết. Trong khuôn khổ bài viết này, chúng
tôi nghiên cứu những yêu cầu của khung tham chiếu châu Âu về dạy và học ngoại ngữ đối với cách tiếp
cận liên văn hóa, đề cập đến các kỹ năng liên văn hóa trong một số giáo trình tiếng Pháp và cách tiến
hành giảng dạy văn hóa để làm sinh viên hứng thú hơn trong quá trình học tiếng.
Từ khóa: giáo trình tiếng Pháp, kỹ năng giao tiếp, liên văn hóa, văn hóa
trọng nhằm giúp sinh viên hiểu rõ hơn về văn hóa
Pháp. Những yêu cầu về khai thác khía cạnh văn hóa
trong các giáo trình được quy định trong Khung tham
chiếu châu Âu về dạy và học ngoại ngữ và được cụ thể
hóa trong mỗi giáo trình, thông qua mục đích và chủ
điểm của bài học nhằm tạo tiền đề cho sinh viên nắm
vững những khái niệm về văn hóa, từ vi mô đến vĩ mô.
Tóm tắt nội dung tài liệu: Yếu tố văn hóa và liên văn hóa trong các giáo trình tiếng Pháp trình độ B2
44 KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 3 - 9/2016 v VĂN HÓA - VĂN HỌC 1. TỔNG QUAN Người ta vẫn thường nói rằng: “Học một ngoại ngữ là học cả một nền văn hóa mới”, chính vì vậy, việc học tập ngoại ngữ theo hướng văn hóa và liên văn hóa là cần thiết. Để thực hiện tốt kỹ năng năng nghe-nói-đọc- viết, ngoài các kỹ năng về ngôn ngữ, người học còn cần có những hiểu biết về văn hóa gốc và văn hóa của thứ tiếng mình đang học, có như vậy, việc học mới có chiều sâu và người học mới có thể tiến xa trong công cuộc chinh phục ngoại ngữ của mình. Các giáo trình tiếng Pháp những năm gần đây theo trường phái giao tiếp và trường phái hành động đã chú ý nhiều hơn đến mảng văn hóa và đưa vào trong các giáo trình ngay từ cấp độ 1 những yếu tố văn hóa Pháp một cách tự nhiên để người học có ý thức, thấm nhuần và có cái nhìn so sánh về văn hóa Pháp. Với cách tiếp cận đa văn hóa này, các giáo trình hy vọng mang lại phương pháp học và nghiên cứu ngôn ngữ mới: Ngoài việc nắm vững từ vựng, ngữ pháp để xây dựng bốn kỹ năng giao tiếp như nghe-nói-đọc-viết, sinh viên cần nắm vững các hiện tượng văn hóa thông qua văn học, lịch sử và điện ảnh. Những kiến thức này hết sức quan YẾU TỐ VĂN HÓA VÀ LIÊN VĂN HÓA TRONG CÁC GIÁO TRÌNH TIẾNG PHÁP TRÌNH ĐỘ B2 TRẦN HOÀI ANH Đại học Ngoại ngữ - ĐHQG Hà Nội TÓM TẮT Người ta vẫn thường nói rằng: “Học một ngoại ngữ là học cả một nền văn hóa mới”, chính vì vậy, việc học tập ngoại ngữ theo hướng văn hóa và liên văn hóa là cần thiết. Trong khuôn khổ bài viết này, chúng tôi nghiên cứu những yêu cầu của khung tham chiếu châu Âu về dạy và học ngoại ngữ đối với cách tiếp cận liên văn hóa, đề cập đến các kỹ năng liên văn hóa trong một số giáo trình tiếng Pháp và cách tiến hành giảng dạy văn hóa để làm sinh viên hứng thú hơn trong quá trình học tiếng. Từ khóa: giáo trình tiếng Pháp, kỹ năng giao tiếp, liên văn hóa, văn hóa trọng nhằm giúp sinh viên hiểu rõ hơn về văn hóa Pháp. Những yêu cầu về khai thác khía cạnh văn hóa trong các giáo trình được quy định trong Khung tham chiếu châu Âu về dạy và học ngoại ngữ và được cụ thể hóa trong mỗi giáo trình, thông qua mục đích và chủ điểm của bài học nhằm tạo tiền đề cho sinh viên nắm vững những khái niệm về văn hóa, từ vi mô đến vĩ mô. 2. KHUNG THAM CHIẾU CHÂU ÂU VỀ DẠY VÀ HỌC NGOẠI NGỮ VÀ NHẬN THỨC VỀ LIÊN VĂN HÓA ĐỐI VỚI SINH VIÊN CẦN ĐẠT ĐƯỢC TRÌNH ĐỘ B2 Khung tham chiếu châu Âu về dạy và học ngoại ngữ cung cấp cách tiếp cận mới về văn hóa xã hội trong giảng dạy tiếng Pháp. Khung tham chiếu này giải thích rằng, “kiến thức, ý thức và hiểu biết về sự giống nhau và khác biệt giữa văn hóa gốc của người học và văn hóa nước ngoài” khiến họ có nhận thức rõ về nhu cầu cần đưa các yếu tố liên văn hóa vào giảng dạy. Dần dần, khái niệm này được hiểu rộng ra, không chỉ nằm ở nhận thức về văn hóa của người dạy và người học, nó còn kích thích hai bên nghiên cứu sự đa dạng về xã hội và đặt những đa dạng đó vào ngữ cảnh cụ thể. 45KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 3 - 9/2016 VĂN HÓA - VĂN HỌC v Bài nghiên cứu của chúng tôi tập trung vào việc phát triển nhận thức văn hóa và ý thức liên văn hóa đối với sinh viên cần đạt được trình độ B2 của khung tham chiếu này. Theo đó, khi đạt được bằng B2, sinh viên “có thể hiểu được nội dung chính của những chủ đề cụ thể và trừu tượng trong một đoạn văn phức tạp. Sinh viên có khả năng tự tin giao tiếp với người bản ngữ. Sinh viên có thể bộc lộ quan điểm của mình một cách rõ ràng và chi tiết ở những chủ đề đa dạng mang tính thời sự cao, có tư duy biện chứng nhìn nhận được mặt được và mặt hạn chế của một vấn đề”. Vậy để có thể trang bị cho sinh viên những năng lực trên, giảng viên phải tập trung chú ý phát triển khả năng ngôn ngữ cho sinh viên, bên cạnh đó, cần khai thác các yếu tố văn hóa và liên văn hóa trong các tài liệu giảng dạy, có như vậy sinh viên mới tự tin giao tiếp với người bản xứ về nhiều chủ đề phức tạp trong cuộc sống. 3. YẾU TỐ VĂN HÓA VÀ LIÊN VĂN HÓA TRONG CÁC GIÁO TRÌNH TIẾNG PHÁP Kỹ năng giao tiếp liên văn hóa bao hàm nhiều hơn kiến thức ngôn ngữ vì nó vượt qua phạm trù chính của ngôn ngữ là ngữ pháp và từ vựng. Khi ta học một ngôn ngữ khác, chúng ta được tiếp xúc với một mô hình văn hóa khác, chính vì thế, quan trọng là ta có thể sử dụng các thành tố ngôn ngữ để đặt mình trong tình huống giao tiếp. Để hiểu và chấp nhận sự khác biệt, đầu tiên chúng ta phải tìm ra sự khác biệt mà không phán xét. Kỹ năng giao tiếp liên văn hóa thực thụ đòi hỏi không những phải nắm vững các mã ngôn ngữ mà còn đòi hỏi việc nắm bắt và thực hành những thành tố khác như ngôn ngữ-xã hội và văn hóa-xã hội. Học ngôn ngữ và học văn hóa song hành với nhau ở mọi cấp độ và để nhắm đến mục tiêu giao tiếp tốt, nhất thiết không được tách ngôn ngữ và văn hóa khỏi nhau. Ví dụ, trong giáo trình tiếng Pháp “Panorama”, mỗi hoạt động học ngữ pháp hoặc giao tiếp đều nhằm mục đích hướng đến khai thác một nét văn hóa nào đó, cụ thể là: – Làm chủ kỹ năng sống ở Pháp, trong đó có những kiến thức liên quan đến hành vi trong cuộc sống hàng ngày. – Lĩnh hội kiến thức thuộc phông-nền văn hóa trong gia đình và trường học ở Pháp. – Hiểu được những mối quan tâm chính của người Pháp. Panorama gồm 4 cấp độ và đều được xây dựng trên nguyên tắc: Học ngữ pháp và giao tiếp nhằm hướng tới hiểu văn hóa như phần mở đầu mỗi sách đều viết: “Panorama được thiết kế để thu hút sinh viên và kích thích thảo luận để đưa ra so sánh giữa các nền văn hóa. Các hoạt động nhóm nhỏ đóng vai trò quan trọng bởi vì trao đổi thông tin và quan điểm, đầu tiên trong nhóm nhỏ và giữa các nhóm khác nhau, là một trong những cách tốt nhất để kích thích quá trình học tiếng và học (liên) văn hóa”. Panorama là giáo trình được xây dựng theo đường hướng giao tiếp nên rất nhấn mạnh giao tiếp và văn hóa thông qua ngôn ngữ. Đây là cách tiếp cận thú vị, giúp sinh viên tự tin khi tham gia giao tiếp với người bản xứ khi đã có những kiến thức về văn hóa Pháp và có cái nhìn so sánh với văn hóa gốc của mình. Cũng cùng quan điểm này, các tác giả của giáo trình Tempo 2 miêu tả về sự có mặt của các yếu tố văn hóa văn minh trong giáo trình của mình như sau: “Chúng tôi cung cấp cho sinh viên những yếu tố văn hóa trong từng bài học thông qua các kiến thức ngôn ngữ và cuối của bài học lớn, các kiến thức văn hóa đó sẽ được nhắc lại lần nữa để các em nắm vững hơn và có dịp đối chiếu với văn hóa của mình. Sinh viên sẽ được giảng viên động viên tham gia tích cực vào bài học để có thể tiến hành đối chiếu văn hóa”. Còn các tác giả của giáo trình Café Crème 4 cho rằng, “cấp độ 4 cho phép hoàn thiện ngôn ngữ thông qua những hiện thực xã hội hàng ngày. Hay nói cách khác, kỹ năng được nhấn mạnh trong giáo trình này là kỹ năng giao tiếp thông qua các yếu tố văn hóa, chứ không phải các kiến thức ngôn ngữ nữa”. Phương pháp tiếp cận chủ yếu trong các giáo trình này là thông qua những tài liệu dù dễ nhất vẫn cho phép sinh viên có ý thức về những yếu tố văn hóa ẩn dấu trong đó, từ đó khuyến khích họ nói về mình, về văn hóa của mình và có cái nhìn so sánh với những cái mình lĩnh hội được thông qua bài học. Đó là một cách giúp sinh viên tiếp nhận sự khác biệt dễ dàng nhất, tránh được những cú sốc văn hóa cũng như tránh cảm giác bị áp đặt bởi sự đồng hóa. Hoạt động nhóm nhỏ là một trong số cách thức được giảng viên áp dụng nhiều nhất để khuyến khích sinh viên nói, là cơ hội khuyến khích sinh viên thực hành giao tiếp tiếng Pháp và dù ít hay nhiều cũng là cách giúp họ nói về mình, văn hóa của mình và điều mình nghĩ về 46 KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 3 - 9/2016 v VĂN HÓA - VĂN HỌC văn hóa Pháp. Ví dụ, ở mục “Văn minh” hay “Văn học” trong giáo trình Tempo 2, mục tiêu của đoạn trích của tác giả Cocteau giúp sinh viên biết được những yêu cầu và những hành vi bị cấm trong những nền văn hóa khác nhau. Nhiều vấn đề văn hóa từ vi mô đến vĩ mô được đề cập nhằm mục đích cuối cùng là so sánh văn hóa Pháp với văn hóa của đất nước xuất thân của sinh viên, đó là những vấn đề chẳng hạn như: thói quen ăn uống của người Pháp đến những nỗi lo thường nhật hay tâm tính của người Pháp. Trong giáo trình Panorama 4, ở đoạn trích tiểu thuyết tự truyện của Philippe Labro, sinh viên nước ngoài có thể học được những nghi lễ, quy tắc và hành vi cụ thể của người dân Pháp. Hay như đoạn kịch “Antigone” của Jean Anouilh cho phép người học suy nghĩ về đặc trưng của tuổi trẻ của những thế hệ trước đó và so sánh với giới trẻ bây giờ (hình 1). Ngoài ra, sinh viên có thể sử dụng lại ngôn ngữ kịch để nghiên cứu, vận dụng ngôn ngữ nói và ngôn ngữ hình thể một cách tự nhiên và thuần Pháp. Giáo trình Studio 100-2 giới thiệu một số bài tập khai thác liên văn hóa thông qua các chủ điểm cho sẵn. Cũng như vậy, để khai thác các yếu tố này, giáo trình Reflets 3 không chỉ dừng lại ở công cụ tranh ảnh, Reflets 3 còn dựa vào những tài liệu phim ảnh, video để làm cho văn hóa sống động hơn. Các tác giả đã nghiên cứu để lấy những tài liệu thực (document authentique) như: Phóng sự, đoạn trích phim, thời sự, đoạn trích kịch có liên quan đến nội dung văn hóa cần khai thác để khiến người học hứng thú hơn trong việc lĩnh hội văn hóa và có cái nhìn đa chiều sinh động về chủ điểm văn hóa mình cần nghiên cứu. Qua những chủ đề văn hóa này, người học có thể: – Trình bày một thực tế xã hội đương đại trong sự phát triển của nó. – Giới thiệu, phân tích các sự kiện, thảo luận hoặc tranh cãi về các sự kiện đó. – Tự thắc mắc về văn hóa của mình và tiến hành so sánh văn hóa. – Phân tích sự phát triển của xã hội Pháp bằng cách so sánh những dữ liệu mới thu nhận được. – Giao tiếp và trao đổi bằng tiếng Pháp về những sự kiện xã hội. Giáo trình Reflets 3 bao gồm 12 bài học lớn với nhiều hoạt động tập trung vào văn hóa và liên văn hóa. Vấn đề này cũng có mặt trong giáo trình Forum 3. Các văn Hình 1 bản của Philippe Delerm – nhà văn Pháp đương đại, cung cấp cho chúng ta những quy tắc về cách cư xử mà người ta thường gặp ở Pháp nếu được mời đi ăn trưa hoặc ăn tối. Ví dụ, bài yêu cầu nêu rõ: Những gì thường được làm và những gì không được làm. Trên cùng một khuôn mẫu với bài tập đó, người học sẽ được yêu cầu chỉ ra những nguyên tắc của các nghi thức phải được tôn trọng nếu chúng ta được mời đi ăn trưa hoặc ăn tối với một người nào đó trong đất nước của bạn. Sau đó người học sẽ được phép bình luận: Việc đó có gì tương đồng, có gây ngạc nhiên không? Chúng ta có thể thấy rằng, có mối qua lại giữa các nền văn hóa mình nhắm đến và văn hóa của người học. 47KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 3 - 9/2016 VĂN HÓA - VĂN HỌC v Học ngôn ngữ có liên quan chặt chẽ đến việc lĩnh hội các kỹ năng văn hóa, vì vậy, các tác giả của giáo trình Tempo 3 thấy cần thiết khai thác không chỉ các kỹ năng ngôn ngữ và giao tiếp mà còn yếu tố văn hóa, và việc này nên tiến hành ngay từ đầu, chứ không đợi lúc người học có trình độ tiếng Pháp nâng cao mới đưa vào. Thách thức còn lớn hơn khi khả năng giao tiếp bằng một ngôn ngữ không chỉ giới hạn ở vốn ngôn ngữ. Khung tham chiếu châu Âu khuyến nghị nên phát triển “khả năng đi xa hơn những mối quan hệ hời hợt khuôn mẫu” và “thiết lập một mối quan hệ giữa các nền văn hóa gốc và văn hóa nước ngoài để tránh những tình huống hiểu lầm và xung đột văn hóa”. Sau khi giúp sinh viên từng bước vượt qua các khuôn mẫu truyền thống về văn hóa Pháp trong cấp độ 1 và 2 của giáo trình, Taxi 3 mong muốn làm nổi bật những nghịch lý không thể tránh khỏi hoặc mâu thuẫn vốn có trong bất kỳ hình thức văn hóa nói chung và văn hóa Pháp nói riêng. Một ngoại ngữ học được từ bên ngoài, vậy một nền văn hóa nước ngoài cũng chỉ có thể được lĩnh hội cũng từ bên ngoài. Và Taxi 3 đã cung cấp phương tiện và đồng thời phát triển ngôn ngữ giao tiếp và năng lực văn hóa ở người học. Phương pháp được dùng trong giảng dạy/học tập những những nội dung văn hóa khuyến khích quan sát trong bối cảnh, sau đó dẫn đến suy nghĩ chung và sau cùng là sự so sánh của hai nền văn hóa bằng cách đưa ra ví dụ cụ thể, tiếp theo có thể đưa thành quy chuẩn văn hóa nếu đủ phương tiện và logic. 3.1. Kiến thức văn hóa thể hiện trong các đoạn trích văn học Nền tảng văn hóa tập trung nhiều trong các tác phẩm văn học và các sự kiện lịch sử của một xã hội. Ở trường, người Pháp học những bài thơ, những câu chuyện và những truyện ngụ ngôn nổi tiếng nhất của văn học của họ. Trong một số bài, giáo trình Panorama 3 giới thiệu một số bài thơ nổi tiếng và phổ biến nhất của Pháp, như “Ngày mai khi trời sáng...” của Victor Hugo, “cây cầu Mirabeau” của Guillaume Apollinaire... Sinh viên sẽ có cơ hội tìm hiểu các nhà thơ Pháp nổi tiếng và hoàn cảnh sáng tác các bài thơ. Trong Panorama 4, kiến thức về văn học vươn xa ra văn hóa quốc tế và người học sẽ được làm quen với những nhà văn nổi tiếng thế giới như Paolo Coelho và Umberto Eco – những nhà văn được đọc nhiều nhất tại Pháp. Một số vở kịch cũng thể hiện rất nhiều các yếu tố văn hóa Pháp. Ví dụ, chúng ta có thể kể ra ba vở kịch của Marcel Pagnol, Marius, Fanny và César. 3 vở kịch kể một câu chuyện xuyên suốt và thành công vang dội ngay lần diễn đầu tiên vào những năm 30 của thế kỷ trước. Sau đó 3 vở kịch này được chuyển thể thành phim và thường xuyên được chiếu trên truyền hình và khai thác trong học tập và giảng dạy tại các trường học. 3 vở kịch đó là một phần kí ức của người Pháp và văn hóa Pháp. Ở mục “Văn minh” trong Tempo 2, thể loại văn học được đề cập đến nhiều là văn học cổ điển. Ví dụ, đó là những truyện ngụ ngôn của La Fontaine và một số câu thơ điển hình của văn học cổ điển Pháp. Ví dụ, các câu thơ và văn sau hay được người Pháp sử dụng như những điển tích trong giao tiếp nói hoặc viết: – “Pour qui sont ces serpents qui sifflent sur nos têtes?” (Jean Racine, Andromaque); – “O rage ! O désespoir! O Vieillesse ennemie!” (Pierre Corneille, Le Cid); – “L’appétit vient en mangeant” (François Rabelais); Sau khi nghiên cứu những yếu tố văn hóa, hay nói cách khác là, nội hàm các câu thơ này, giảng viên sẽ yêu cầu sinh viên tìm từ hoặc cách diễn đạt ý tương tự như vậy trong tiếng mẹ đẻ. Đó chính là một phần của việc so sánh văn hóa để làm nổi trội yếu tố liên văn hóa. Nếu thơ cổ điển dành cho sinh viên đã nắm vững ngôn ngữ thì thơ hiện đại với văn phong và nội dung đơn giản hơn sẽ khiến sinh viên có trình độ tiếng Pháp khiêm tốn hơn thích thú: – “Il pleure dans mon cœur comme il pleut sur la ville” (Paul Verlaine); – “Sous le pont Mirabeau coule la Seine et nos amours” (Guillaume Apollinaire); – “O temps suspends ton vol!” (Alphonse de Lamartine); – “On n ‘est pas sérieux quand on a 17 ans” (Arthur Rimbaud); Sau đó, sinh viên có thể đưa ra những bài văn, thơ tiêu biểu trong tiếng mẹ đẻ có cấu trúc tương tự như 48 KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 3 - 9/2016 v VĂN HÓA - VĂN HỌC những bài văn, thơ đó. Lý tưởng nhất là, sinh viên thử tìm cách dịch những câu thơ trên, dù là cách hiểu ngây ngô nhất cũng nên khuyến khích sinh viên nói lên những điều mình suy nghĩ, đó là cách làm cho người học thấy hứng thú và từ đó không ngại trao đổi và giao tiếp văn hóa. Hoặc, đối với câu thơ của Arthur Rimbaud: “On n ‘est pas sérieux quand on a 17 ans” (“Chúng ta chưa thể nghiêm túc ở tuổi 17”), nếu giảng viên thấy đây là chủ đề sinh viên quan tâm, giảng viên có thể yêu cầu sinh viên thảo luận và trình bày quan điểm, hoặc cho làm bài tập viết nho nhỏ về chủ đề này để bộc lộ suy nghĩ cá nhân. Vậy chúng ta thấy rằng, ngay cả những câu thơ này cũng có thể được sử dụng như tài liệu giảng dạy, khơi nguồn suy nghĩ cá nhân và suy nghĩ văn hóa ở người học. 3.2. Kiến thức văn hóa (thể hiện) trong các tác phẩm điện ảnh Sự chuyển thể từ tiểu thuyết đến phim bao hàm những hoạt động chuyển mã liên quan đến mã ký hiệu học khác nhau. Những gì được mô tả, kể lại thông qua câu chữ giờ được đưa đến người nhận thông qua những hoạt động giải mã ở nhiều cấp độ: mã nhiếp ảnh, mã Nhiều tiểu thuyết đã là chủ đề của phim cho các màn hình lớn. Ngay cả khi bộ phim được dựa trên một hiện thực thời sự hay tiểu thuyết, nó cũng đánh dấu sự sáng tạo nghệ thuật. Khi so sánh tiểu thuyết nguyên bản với những đoạn văn tương ứng được đưa lên mà ảnh, người học ngoại ngữ đã thực hiện mở rộng phạm vi “điều tra” của mình (tình huống giao tiếp, kế hoạch tổ chức nhân vật và bối cảnh). Trong giáo trình Panorama 4, sinh viên phải bình luận đoạn trích “Đỏ và đen” của Stendhal và đoạn trích “Bà Bovary” của Flaubert, sau đó so sánh với phiên bản phim của 2 đoạn trích đó (Hình 2). Sinh viên sẽ ý thức được những đoạn nào trung thành với nguyên tác, những đoạn nào bị bỏ đi, hoặc đoạn nào bị đẩy lên hoặc đẩy xuống so với cốt truyện. Những công việc tỉ mẩn này, giảng viên có thể giao cho sinh viên làm ở nhà vì nó đòi hỏi sự đi lại liên tục giữa 2 phiên bản này. Sau đó, tùy vào trình độ của sinh viên, giảng viên có thể yêu cầu viết lại bản chú giải lời thoại nhân vật trong phiên bản điện ảnh. Việc này giúp sinh viên vừa luyện tập về mặt ngôn ngữ, vừa luyện tập khả năng giao tiếp và liên tưởng văn Hình 2 màu, mã ký hiệu, mã văn hóa-xã hội. Tuy nhiên cần phải kể đến vai trò quan trọng của lời nói trong phim. Vì vậy, phim là một tài liệu mà ở đó chúng ta thấy sự kết hợp giữa yếu tố ngôn ngữ và yếu tố phi ngôn ngữ. Sự chuyển thể tiểu thuyết thành phim đặt chúng ta vào một lĩnh vực không phải thuần túy ngôn ngữ mà ở đó còn có hình ảnh, âm thanh, chuyển động và âm nhạc kết hợp hài hòa để vẽ chân dung nhân vật, làm nổi rõ địa điểm và hình ảnh trước khi ngôn từ được phát lên. 49KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 3 - 9/2016 VĂN HÓA - VĂN HỌC v hóa. Đây là mức độ khó hơn trong việc luyện tập thực hành ngôn ngữ liên văn hóa vì trên thực tế, ở giáo trình Panorama 3, các tác giả cũng đã yêu cầu sinh viên đóng kịch một đoạn trích tiểu thuyết của Yves Simon liên quan đến giấc mơ của các nhân vật. Sinh viên cũng sẽ phải lên kế hoạch các cảnh quay khác nhau và nói rõ đâu là những khó khăn của họ. 4. KẾT LUẬN Nền văn hóa rất quan trọng trong quá trình học tiếng, có nền văn hóa gốc, người học sẽ thu nhận được những điểm tương đồng và dị biệt về văn hóa, từ đó mới tiến xa hơn trong lĩnh hội ngôn ngữ. Trong tương lai, hướng nghiên cứu tiếp của chúng tôi là sẽ cụ thể hóa các đường hướng nghiên cứu văn bản văn học trong các giáo trình dạy tiếng Pháp nhằm khai thác kỹ hơn các yếu tố văn hóa và liên văn hóa./. Tài liệu tham khảo: 1. Abdallah-Pretceille, M. (1985), “Pédagogie inter- culturelle: bilan et perspectives”, p.25-32, in: L’inter- culturel en éducation et en sciences humaines, tome 1, Travaux de l’université de Toulouse Mirail, 341p. 2. Abdallah-Pretceille, M. (1986), “Approche inter- culturelle de l’enseignement des civilisations”, La Civi- lisastion, Paris, Clé International. 3. Abdallah-Pretceille, M. (2001), “Regards croisés sur le FLE et les sicences de l’éducation”, Les cahiers de l’AS- DIFLE, no 12, Actes des 25 et 26 rencontres, p.19-25. 4. Adam, J.M. (1991), Langue et littérature, Paris, Ha- chette FLE, coll. “ F/Référence”, 221p. 5. Bérard, E., Canier, Y., Lavenne, Ch. (1997), Tempo II, Livre de l’élève, Paris, Didier/Haiter. 6. Bérard, E., Canier, Y., Lavenne, Ch. (1997), Tempo II, Guide pédagogique, Paris, Didier/Haiter. 7. Costanzo, E., Molinié, M., Pécheur, J., Rey, J.N. (2004), Campus III, Livre de l’élève, Paris, Clé International. 8. Couttillon, J., Guyot-Clément, C.( 2005), Campus IV, livre de l’élève, Clé International, Paris. 9. Dalaisne, P., Mcbride, N., Trevisi, S. (1998), Café Crème III, Livre de l’élève, Paris, Hachette. 10. Girardet, J., Frérot, J.L. (1997), Panorama III, Livre de l’élève, Paris, Clé Internaltion. 11. Girardet, J. (1998), Panorama IV, Livre de l’élève, Paris, Clé International. 12. Johnson, A.M., Menaud, R. (2004), Taxi III, Guide pédagogique, Paris, Hachette. 13. Massacret, E., Mothe, P., Pon, S. (1999), Café Crème IV, Livre de l’élève, Vanves, Hachette livre. CULTURAL AND INTERCULTURAL FACTORS IN FRENCH CURRICULUM TRAN HOAI ANH Abstract: It is said that “learning a foreign language is learning a new culture”, so the learning of foreign languages following cultural and intercultural way is essential. Within this research, I have studied the requirements of the European reference framework of foreign languages for intercultural approach, mentioned about the inter-cultural skills in a number of French curriculum and how to conducting cultural research to make students more interested in learning process. Keywords: French curriculum, communication skills, intercultural, culture Ngày nhận: 05/9/2016 Ngày phản biện: 17/9/2016 Ngày duyệt đăng: 20/9/2016
File đính kèm:
- yeu_to_van_hoa_va_lien_van_hoa_trong_cac_giao_trinh_tieng_ph.pdf