Vai trò của báo in Việt Nam thời kỳ đổi mới trong quá trình giao lưu, tiếp nhận và hội nhập văn hóa quốc tế

VAI TRÒ CỦA BÁO IN VIỆT NAM THỜI KỲ ĐỔI MỚI 
 479 
VAI TRß CñA B¸O IN VIÖT NAM THêI Kú §æI MíI 
TRONG QU¸ TR×NH GIAO L¦U, TIÕP NHËN 
Vµ HéI NHËP V¡N Ho¸ QUèC TÕ 
PGS.TS Dương Xuân Sơn∗ 
Đặt vấn đề 
Trong xu thế toàn cầu hoá đang diễn ra một cách mạnh mẽ trên thế giới như 
hiện nay, hoạt động thông tin nói chung và báo chí nói riêng ngày càng đóng vai 
trò quan trọng trong đời sống xã hội. Báo chí truyền thông Việt Nam đang có 
những bước phát triển đột biến vào những năm đầu thực hiện chính sách mở cửa 
từ thập kỷ 90 của thế kỷ XX (từ Đại hội VI) nhưng sau đó mới thực sự đi vào chiều 
sâu về cả lượng và chất. 
Trong những năm qua, thông tin trên báo chí nước ta đã góp phần quan 
trọng vào mọi mặt của đời sống xã hội, phấn đấu vì mục tiêu dân giàu, nước 
mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. 
Trong hơn 20 năm thực hiện chính sách và đường lối đổi mới do Đảng ta 
lãnh đạo, các phương tiện truyền thông đại chúng đóng vai trò hết sức quan trọng 
trên các lĩnh vực: thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền quan điểm, đường lối, chủ 
trương của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước; phát hiện và phản ánh tâm 
tư, nguyện vọng của quần chúng; những vấn đề bức xúc trong đời sống xã hội; 
kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, quan liêu lãng phí và suy thoái 
đạo đức, lối sống Báo chí cũng đã góp phần giáo dục truyền thống tốt đẹp của 
dân tộc, truyền thống cách mạng, góp phần nâng cao dân trí, đáp ứng nhu cầu 
ngày càng cao, phong phú và đa dạng về đời sống tinh thần của nhân dân 
Bên cạnh những vấn đề trên, báo chí nước ta trong quá trình đổi mới và hội 
nhập đã góp phần nâng cao chất lượng thông tin đối ngoại, góp phần quan trọng 
∗ Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG Hà Nội. 
KYÛ YEÁU HOÄI THAÛO QUOÁC TEÁ VIEÄT NAM HOÏC LAÀN THÖÙ BA 
TIEÅU BAN GIAO LÖU VAÊN HOAÙ 
Dương Xuân Sơn 
 480 
giới thiệu đất nước, văn hoá, con người Việt Nam với bạn bè quốc tế; thực hiện 
đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa dạng, đa phương hoá các quan hệ quốc tế 
của Đảng, Nhà nước ta; góp phần nâng cao uy tín và vị thế Việt Nam trên trường 
quốc tế. 
Thực hiện những nhiệm vụ quan trọng đó có sự đóng góp của tất cả các loại 
hình báo chí. Tuy nhiên, lĩnh vực báo in biểu hiện những kết quả rõ rệt hơn cả. 
Tìm hiểu về vai trò của báo in Việt Nam thời kỳ đổi mới trong quá trình giao lưu, 
tiếp nhận và hội nhập văn hoá quốc tế chính là góp phần tìm hiểu vai trò của báo 
chí nói riêng và các phương tiện thông tin đại chúng nói chung trong quá trình đất 
nước hội nhập mạnh mẽ; đồng thời, qua đó nhận ra và khắc phục những hạn chế 
của quá trình thông tin trên báo in Việt Nam trong giai đoạn tiếp theo của quá 
trình giao lưu, tiếp nhận và hội nhập văn hoá quốc tế. 
Đó cũng chính là những nội dung chủ yếu được đề cập trong tham luận này. 
1. Vai trò của báo chí trong đời sống xã hội hiện đại 
Trong đời sống chính trị - xã hội, báo chí giữ một vai trò hết sức quan trọng. 
Bất kỳ một lực lượng cầm quyền nào trong các quốc gia trên thế giới cũng đều sử 
dụng báo chí như một công cụ để tác động vào tư tưởng, tình cảm của công chúng, 
nhằm tạo ra ở họ những nhận thức mới, những định hướng có giá trị cho cuộc sống. 
Ở nước ta, báo chí là công cụ chính trị của Đảng, của Nhà nước, của các tổ 
chức, đoàn thể xã hội, là diễn đàn của nhân dân. Vai trò của báo chí trong đời sống 
chính trị - xã hội thể hiện rõ trong hai cuộc kháng chiến của nhân dân ta là chống 
thực dân Pháp và đế quốc Mỹ để giải phóng đất nước. Ngay khi chưa có Đảng 
lãnh đạo, các lực lượng xã hội đã có những tờ báo hoạt động rất tích cực và đã gây 
được sự chú ý của dư luận xã hội về các vấn đề chính trị. Báo chí đã trở thành vũ 
khí quan trọng của nhân dân ta trong các cuộc đấu tranh chính trị. Báo chí thật sự 
đã trở thành vũ khí sắc bén trên mặt trận tư tưởng - văn hoá, mặt khác, nó cũng 
tạo những điều kiện cần thiết để mọi người dân có thể tham gia vào đời sống 
chính trị của đất nước. Vì vậy, ý nghĩa của thông tin báo chí rất quan trọng. Với 
nội dung thông tin có định hướng đúng đắn, chân thật, có sức thuyết phục, báo 
chí có khả năng hình thành dư luận xã hội, dẫn đến hành động xã hội, phù hợp 
với sự vận động của hiện thực theo những chiều hướng có chủ định. 
Báo chí không chỉ là vũ khí tư tưởng sắc bén, lợi hại mà còn là người tuyên 
truyền tập thể, cổ động tập thể, tổ chức tập thể; điều này càng phù hợp với thời 
đại bùng nổ thông tin hiện nay. 
Báo chí biểu hiện vai trò trong đời sống xã hội trên nhiều lĩnh vực như: 
1.1. Về chính trị: Báo chí là công cụ, là vũ khí quan trọng trên mặt trận tư 
tưởng - văn hoá. Vai trò của báo chí trong lĩnh vực chính trị là hướng dẫn nhận 
VAI TRÒ CỦA BÁO IN VIỆT NAM THỜI KỲ ĐỔI MỚI 
 481 
thức và hành động cho công chúng. Báo chí là lực lượng xung kích trên mặt trận 
tư tưởng - văn hoá của Đảng, là công cụ tham gia quản lý xã hội; công cụ giám sát 
cán bộ, Đảng viên về đạo đức lối sống. 
Lịch sử cũng chỉ ra rằng, bất cứ chế độ nào trên thế giới cũng sử dụng và 
khai thác triệt để các phương tiện truyền thông đại chúng nhằm phục vụ, củng cố 
và duy trì chế độ đó. 
Trong xã hội hiện đại, người nào nắm được các phương tiện thông tin đại 
chúng có thể “điểu khiển” con người theo ý muốn, có nghĩa là dùng báo chí để 
hàng ngày phát đi những thông điệp chính trị nhằm giáo dục ý thức, tư tưởng, 
thuyết phục quần chúng làm theo ý muốn của mình. 
1.2. Về kinh tế: Trong nền kinh tế thị trường, thông tin chính xác, kịp thời là 
sức mạnh tạo nên thắng lợi cạnh tranh. Các phương tiện thông tin đại chúng có 
vai trò to lớn trong việc cung cấp những thông tin có giá trị đó. Các lĩnh vực thông 
tin kinh tế cần như: thông tin thị trường, hàng hoá (bao gồm thông tin giá cả, sức 
tiêu thụ, thị hiếu và xu hướng biến đổi thị hiếu tiêu dùng); thông tin thị trường 
tài chính (tiền tệ, vốn, giá cả, cổ phiếu, sự vận động của các dòng tài chính), thị 
trường lao động, vật tư, thiết bị, đặc biệt là thị trường công nghệ (chu kỳ công 
nghệ, sự chuyển giao công nghệ). Báo chí không chỉ dừng lại trong việc cung cấp 
thông tin thuần tuý mà còn có thể hướng dẫn thị trường, hướng dẫn việc áp dụng 
khoa học kỹ thuật và công nghệ mới, giới thiệu những mô hình, điển hình tiên tiến 
trong sản xuất và kinh doanh. Với việc phổ biến các kinh nghiệm thành công hay 
thất bại trong quản lý, kinh doanh và áp dụng công nghệ mới, tiết kiệm chi phí 
trong sản xuất, báo chí góp phần tạo nên hiệu quả kinh tế lớn cho xã hội. 
1.3. Về văn hoá - xã hội: Vai trò của báo chí trong lĩnh vực văn hoá thể hiện 
trên nhiều mặt. Thứ nhất, báo chí làm giàu, làm đẹp cho vốn văn hoá dân tộc, nhất 
là ngôn ngữ, báo chí là nơi vừa giữ gìn vừa sáng tạo ra nhiều từ mới, thuật ngữ 
mới cả trong cách viết và cách thể hiện, trong việc chuẩn ngôn ngữ nói và viết. 
Thứ hai, báo chí đăng tải các tác phẩm văn học nghệ thuật, khoa học, âm nhạc và 
các lĩnh vực khác. Thứ ba, qua các phương tiện thông tin đại chúng, công chúng có 
thể tiếp nhận nhiều tri thức văn hoá của các tri thức dân tộc trên thế giới. Thứ tư, 
báo chí góp phần nâng cao văn hoá, giải trí, làm cho mọi người ngày càng hiểu 
nhau, xích lại gần nhau hơn, chia sẻ tâm tư, tình cảm, đồng thời cùng học tập, tiếp 
thu được nền văn hoá đa dạng, phong phú của các dân tộc khác để làm giàu cho 
văn hoá dân tộc mình. 
Trong giai đoạn mới, để thực hiện tốt vai trò của mình, các phương tiện 
thông tin đại chúng ở nước ta phải thực hiện tốt hơn nữa nhiệm vụ đấu tranh 
chống tham nhũng, tiêu cực và các tệ nạn xã hội; tăng cường truyền bá văn hoá 
dân tộc và tinh hoa văn hoá nhân loại; xây dựng nền đạo đức mới trên nền tảng 
Dương Xuân Sơn 
 482 
đạo lý dân tộc; vun đắp, hoàn thiện hình mẫu con người Việt Nam hiện đại, kế 
thừa nét đẹp truyền thống của cha ông; nâng tầm trí tuệ, tri thức khoa học, công 
nghệ của mỗi công dân. Muốn vậy, báo chí và người làm báo cần nâng cao nhận 
thức chính trị, trách nhiệm xã hội và nghĩa vụ công dân, đồng thời nhanh chóng 
đổi mới nhiệm vụ để thông tin không chỉ đúng mà còn hay, sinh động, hấp dẫn 
cho công chúng. 
2. Những thành tựu của báo in Việt Nam trong thời kỳ đổi mới 
Báo chí in bao gồm báo và tạp chí, là những ấn phẩm định kỳ chuyển tải nội 
dung thông tin mang tính thời sự và được phát hành rộng rãi trong xã hội. 
Việt Nam hiện nay có 533 cơ quan báo, tạp chí với 713 ấn phẩm báo chí và 
hơn 1000 bản tin. Ngoài hai thành phố lớn là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh 
tập trung nhiều cơ quan báo chí Trung ương, tất cả các tỉnh, thành phố còn lại đều 
có báo, tạp chí riêng. 
Căn cứ vào định kỳ xuất bản, tính chất nội dung thông tin, hiện nay báo in ở 
nước ta có các loại: báo hàng ngày (là những tờ phát hành mỗi ngày một kỳ vào 
buổi sáng hoặc buổi chiều); báo nhiều kỳ trong tuần (là tờ báo phát hành khoảng 
từ 5 đến 6 kỳ trong một tuần); báo một số kỳ trong tuần (là những tờ báo có số kỳ 
xuất bản từ 2 đến 4 kỳ trong tuần); báo tuần (là những tờ báo xuất bản định kỳ 
1 kỳ/một tuần); báo nửa tháng hay hàng tháng (chủ yếu là những ấn phẩm phụ 
xuất bản giữa tháng hoặc cuối tháng của các tờ báo hằng ngày, các tờ báo nhiều 
kỳ, một số kỳ trong tuần hoặc tuần báo). 
Tạp chí là những ấn phẩm định kỳ có nội dung chuyên sâu vào một hay một 
số vấn đề, lĩnh vực về đời sống xã hội, khoa học, kỹ thuật Định kỳ xuất bản của 
tạp chí có thể là một tuần, nửa tháng, 1 tháng, 2 tháng. Cũng có tạp chí xuất bản 3, 
4, 5 hoặc 6 tháng/ kỳ. Hiện cả nước có 335 tạp chí các loại. 
Hàng năm, số lượng bản báo được phát hành ở nước ta khoảng 600 triệu 
bản. Bình quân có 7,5 bản báo/người/năm. Hầu hết các trung tâm tỉnh lỵ đều được 
đọc báo phát hành trong ngày. 
Trong những năm qua, báo chí in nước ta không ngừng được nâng cao chất 
lượng cả về hình thức và nội dung, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu thông tin 
của nhân dân. 
Báo chí nước ta đã làm tốt chức năng vừa là cơ quan ngôn luận của tổ chức 
Đảng, Nhà nước vừa là diễn đàn của nhân dân; góp phần thúc đẩy sự phát triển 
kinh tế - xã hội của đất nước, cổ vũ nhân tố mới, điển hình tiên tiến, mở rộng giao 
lưu và hội nhập quốc tế, đấu tranh chống các hành vi tham nhũng, tiêu cực, các tệ 
nạn xã hội, góp phần thực hiện dân chủ hoá đời sống xã hội. 
VAI TRÒ CỦA BÁO IN VIỆT NAM THỜI KỲ ĐỔI MỚI 
 483 
Nội dung, hình thức báo chí ngày càng phong phú, đa dạng; phương tiện kỹ 
thuật chế bản, in ấn ngày càng hiện đại; hệ thống truyền dẫn thông tin, khai thác, 
thu nhận thông tin được hiện đại hoá. Giao lưu quốc tế được mở rộng, tạo điều 
kiện cho báo chí in có môi trường thuận lợi cả về nguồn tin và thị trường tiêu thụ. 
Đội ngũ những người làm báo có bước phát triển nhanh cả về số lượng, chất 
lượng. Ngày càng có nhiều nhà báo được đào tạo cơ bản, được qua các khoá bồi 
dưỡng nghiệp vụ ở trong nước và nước ngoài. 
Trong quá trình phát triển, bên cạnh việc chú trọng nâng cao chất lượng 
chính trị, chất lượng văn hoá, chất lượng khoa học, chất lượng nghiệp vụ, vấn đề 
đang được nhiều cơ quan báo chí quan tâm là chính sách kinh tế đối với hoạt động 
báo chí. 
Hiện nay trong số 553 cơ quan báo in có gần 100 đơn vị tự cân đối được thu 
chi và khoảng 50 đơn vị thực chất có lãi. Trên thực tế, mô hình một cơ quan báo 
chí có nhiều ấn phẩm báo chí và việc mở rộng hình thức hoạt động tạo nguồn thu 
phù hợp với các quy định của pháp luật (ngoài nguồn bán báo) để hỗ trợ cho hoạt 
động báo chí là một xu hướng đang được một số cơ quan báo chí thực hiện. 
Công tác quản lý nhà nước đã chú trọng quy hoạch bước đầu về mạng lưới 
báo in trong cả nước; quan tâm công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ; từng bước 
hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt 
động báo chí. 
Nhà nước, cơ quan chủ quản báo chí đã có sự đầu tư đúng mức cho sự phát 
triển báo chí. Công tác phát hành báo chí ngày càng tiến bộ. 
3. Vai trò của báo in Việt Nam thời kỳ đổi mới trong quá trình giao lưu, tiếp 
nhận và hội nhập văn hoá quốc tế 
3.1. Bối cảnh quốc tế đang tạo ra những thời cơ, thách thức đối với báo chí Việt 
Nam trong thời kỳ hội nhập 
Tình hình chính trị, kinh tế thế giới đã và đang diễn biến hết sức phức tạp, 
chứa đựng nhiều mâu thuẫn, vừa có mặt tích cực vừa có mặt tiêu cực; xung đột vũ 
trang, sắc tộc, tôn giáo, nạn khủng bố quốc tế... đã tác động mạnh mẽ và đặt ra 
những thách thức to lớn đối với lĩnh vực thông tin. 
Hiện nay, các nước tư bản có tiềm lực kinh tế, khoa học, công nghệ đã và 
đang thực hiện chính sách bành trướng thông tin, độc quyền thông tin theo kiểu 
áp đặt, bắt các nước nhỏ hoặc kinh tế yếu kém trở thành khách hàng tiêu thụ 
thông tin và lệ thuộc vào nguồn tin của họ. Cuộc đấu tranh của các nước đang 
phát triển về một "trật tự thông tin quốc tế mới" đã trở thành một bộ phận của 
cuộc đấu tranh giành độc lập về kinh tế, chính trị, tiến bộ và công bằng xã hội. 
Dương Xuân Sơn 
 484 
Sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng khoa học - công nghệ, đặc biệt là 
công nghệ thông tin đã tác động sâu sắc đến lĩnh vực thông tin, đưa thế giới từ kỷ 
nguyên công nghiệp sang kỷ nguyên thông tin và phát triển kinh tế tri thức. Sự 
hội tụ giữa thông tin, viễn thông, tin học là một xu hướng quan trọng trong xu thế 
phát triển thông tin trên phạm vi toàn cầu. Đầu tư cho thông tin từ chỗ được coi là 
đầu tư cho phúc lợi xã hội chuyển thành đầu tư cho sự phát triển. 
Trong xu thế khách quan của toàn cầu hoá, hội nhập kinh tế, các hoạt động 
thông tin được mở rộng, tạo điều kiện cho giao lưu, hội nhập văn hoá, đồng thời 
cũng đang diễn ra cuộc đấu tranh tư tưởng gay gắt để bảo vệ độc lập, chủ quyền 
quốc gia và bảo vệ bản sắc văn hoá dân tộc. Chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù 
địch đã và đang sử dụng hệ thống thông tin để chống phá sự nghiệp xây dựng và 
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa ngày càng tinh vi và quyết liệt hơn. 
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X khẳng định hai nhiệm vụ chiến lược của 
nước ta là: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa; từ nay đến 
năm 2010 đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển, đến năm 2020 cơ bản trở 
thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại. 
Để đi tắt đón đầu, xây dựng nước ta thành một quốc gia công nghiệp hoá, 
hiện đại hoá, cùng với vai trò của khoa học công nghệ, văn hoá, giáo dục, thông 
tin trên báo in có vị trí hết sức quan trọng. Thông tin trên báo in không chỉ cung 
cấp, phổ biến kiến thức, nâng cao dân trí, cổ động và tổ chức phong trào cách 
mạng của nhân dân để thực hiện thành công mục tiêu chiến lược phát triển kinh tế 
- xã hội mà còn tham gia ngày càng trực tiếp và có hiệu quả vào việc bảo vệ chế độ 
xã hội. 
Quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở nước ta được tiến hành trong điều 
kiện tồn tại nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, vận hành theo cơ 
chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đã khiến nhu cầu của các đối tượng 
trong xã hội về tiếp nhận và cung cấp thông tin ngày càng cao và đa dạng. Xu 
hướng hội tụ thông tin - viễn thông - tin học đang diễn ra mạnh mẽ là yếu tố tích 
cực tác động đến sự phát triển thông tin ở nước ta. 
Thông tin trên báo in nước ta vừa bảo đảm sự phát triển đồng bộ, đáp ứng 
yêu cầu của tiến trình hội nhập quốc tế, đồng thời phải đấu tranh quyết liệt với 
những luồng thông tin phản động, chống phá chế độ và không phù hợp với lợi ích 
của nhân dân, đất nước ta. 
Cơ sở hạ tầng thông tin ở nước ta bao gồm mạng lưới viễn thông và Internet 
và các dịch vụ viễn thông, Internet có tác động tích cực đến sự phát triển kinh tế - 
xã hội của đất nước, trong đó có sự phát triển của thông tin trên báo in. Thông tin 
trên báo in ngày càng khẳng định là nhu cầu thiết yếu trong đời sống xã hội, chi 
phối sâu sắc toàn diện mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. 
VAI TRÒ CỦA BÁO IN VIỆT NAM THỜI KỲ ĐỔI MỚI 
 485 
Đời sống nhân dân được cải thiện, trình độ dân trí ngày càng được nâng cao 
nên nhu cầu thông tin của nhân dân càng đòi hỏi cao hơn, trong khi đó, mức 
hưởng thụ thông tin của nhân dân vẫn còn sự không đồng đều giữa khu vực đô 
thị và nông thôn, miền núi, vùng xa xôi, hẻo lánh. 
Bối cảnh quốc tế và trong nước tạo ra thời cơ lớn, đồng thời cũng đặt ra 
những thách thức hết sức gay gắt cho lĩnh vực thông tin nước ta. 
Sự phát triển của thông tin đang diễn ra ở quy mô toàn cầu, tạo cơ hội tốt để 
Việt Nam nhanh chóng tiếp cận với công nghệ mới, các kỹ năng, các phương tiện 
thông tin, kỹ thuật truyền thông hiện đại, những kinh nghiệm tổ chức hoạt động, 
những cơ sở lý luận mới để từ đó hỗ trợ quá trình đổi mới và phát triển của thông 
tin trên báo in nước ta. 
Đảng, Nhà nước và nhân dân ta hết sức coi trọng và đánh giá cao vai trò của 
thông tin trên báo in. Đây không chỉ là phương tiện cung cấp thông tin, cung cấp 
tri thức, là một trong những công cụ giúp cho công tác chỉ đạo, điều hành đất 
nước mà còn là nơi để phản hồi những thông tin từ nhân dân đối với đường lối, 
chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, góp phần quan trọng 
thực hiện dân chủ hoá trong đời sống xã hội. 
Những khuyết điểm, yếu kém trong hoạt động thông tin và quản lý thông 
tin trên báo in; cuộc đấu tranh quyết liệt diễn ra trên mặt trận thông tin; xu hướng 
toàn cầu hoá, hội nhập quốc tế về thông tin đang đặt ra những thách thức gay gắt 
trong việc bảo vệ độc lập, chủ quyền quốc gia và sự bình đẳng về thông tin. Một 
mặt phải kiên quyết khắc phục những khuyết điểm, yếu kém để phát triển, mặt 
khác phải bảo đảm tính hợp lý và cân đối giữa yêu cầu phát triển và khả năng 
quản lý, giữa số lượng và chất lượng, giữa đa dạng và thống nhất, giữa mở cửa 
hội nhập quốc tế và giữ vững định hướng chính trị, giữ gìn bản sắc văn hoá dân 
tộc. 
Trong thời đại bùng nổ thông tin đòi hỏi thông tin trên báo in nước ta phải 
nhanh chóng nắm bắt, tiếp cận với những vấn đề mới để bảo đảm không bị tụt 
hậu, đồng thời vẫn giữ được định hướng phát triển dưới sự lãnh đạo của Đảng, 
quản lý của Nhà nước trong khuôn khổ pháp luật. Dân tộc ta vốn có truyền thống 
yêu nước, cần cù, sáng tạo, có năng lực tiếp thu, vận dụng tri thức và kỹ năng mới, 
hiện đại. Chúng ta cần phát huy những ưu thế đó để khắc phục có hiệu quả 
những khuyết điểm, yếu kém, vượt qua khó khăn, thách thức, tranh thủ mọi thời 
cơ thuận lợi để xây dựng, phát triển. Thông tin trên báo in Việt Nam thực sự là 
công cụ, vũ khí chỉ đạo, lãnh đạo của Đảng, là phương tiện thiết yếu trong đời 
sống xã hội, góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt 
Dương Xuân Sơn 
 486 
Nam Xã hội Chủ nghĩa, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân 
chủ, văn minh. 
3.2. Báo in đã trở thành một lực lượng quan trọng tham gia quản lý đất nước, quản 
lý xã hội 
Cùng với những thành tựu mới đáng tự hào của đất nước, hoạt động báo chí 
nói chung và báo in nói riêng của nước ta trong những năm qua đã có bước phát 
triển mới và trưởng thành về nhiều mặt. Báo in Việt Nam đã thực hiện tốt nhiệm 
vụ tuyên truyền quan điểm, đường lối của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà 
nước; phát hiện và phản ánh tâm tư, nguyện vọng của quần chúng, những vấn đề 
bức xúc trong đời sống xã hội; tích cực tham gia và đấu tranh chống tiêu cực, tham 
nhũng, quan liêu, lãng phí và suy thoái đạo đức, lối sống. 
Báo in đã góp phần giáo dục truyền thống tốt đẹp của dân tộc, truyền thống 
cách mạng, nâng cao dân trí, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao, càng phong phú và 
đa dạng về đời sống tinh thần của nhân dân; đấu tranh chống những ảnh hưởng 
tiêu cực của văn hoá ngoại lai, bảo vệ và xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến 
đậm đà bản sắc dân tộc; cổ vũ tính tích cực của nhân dân trong sự nghiệp đổi mới. 
Báo in cũng đã đóng góp vào việc khẳng định nền tảng tư tưởng của Đảng là 
chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, góp phần nghiên cứu lý luận, tổng 
kết thực hiện làm phong phú và cụ thể hoá đường lối, chính sách của Đảng trong 
giai đoạn mới. 
Kiên quyết đấu tranh chống mọi âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hoà bình” và 
những luận điệu xuyên tạc, vu khống của các thế lực thù địch và các phần tử cơ 
hội, bất mãn, phản động. Báo in đã mở rộng và nâng cao chất lượng thông tin đối 
ngoại, góp phần quan trọng giới thiệu đất nước, văn hoá, con người Việt Nam với 
bạn bè quốc tế, góp phần nâng cao uy tín và vị thế Việt Nam trên trường quốc tế. 
Nhiều cơ quan báo in đã trực tiếp tổ chức nhiều hoạt động văn hoá, từ thiện, 
đáp ứng nhu cầu lành mạnh của xã hội. Các loại hình báo chí (báo in, báo nói, báo 
hình) đã phát triển với tốc độ nhanh, tiếp tục có nhiều đổi mới về nội dung và 
hình thức. 
Báo in Việt Nam đã có bước tiến nhanh trong việc ứng dụng những tiến bộ 
của khoa học công nghệ để đáp ứng kịp thời và đa dạng nhu cầu thông tin của 
công chúng, của xã hội; từng bước khắc phục sự tụt hậu về kỹ thuật truyền thông 
so với khu vực và quốc tế. 
Có thể khẳng định, báo in Việt Nam đã vừa làm tốt nhiệm vụ công tác tư 
tưởng - văn hoá, vừa cung cấp một khối lượng lớn những thông tin bổ ích cho xã 
VAI TRÒ CỦA BÁO IN VIỆT NAM THỜI KỲ ĐỔI MỚI 
 487 
hội, khi thông tin đã trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp thúc đẩy sự phát triển 
của xã hội. 
Ngày nay, báo in đã trở thành một lực lượng quan trọng tham gia quản lý 
đất nước, quản lý xã hội, một nguồn thông tin và sinh hoạt văn hoá không thể 
thiếu trong đời sống tinh thần và văn hoá của xã hội. Báo in Việt Nam đang tiếp 
tục phấn đấu thực hiện tốt chức năng vừa là cơ quan ngôn luận của Đảng, Nhà 
nước, các tổ chức quần chúng, vừa là diễn đàn tin cậy của nhân dân. 
Trong bối cảnh đất nước và thế giới có nhiều biến động phức tạp, thời cơ và 
thách thức đan xen, đất nước ta lại chịu ảnh hưởng và biến động phức tạp của 
vấn đề toàn cầu hoá; những thách thức khắc nghiệt của thiên tai, từ mặt trái của 
kinh tế thị trường Dù hoàn cảnh nào Đảng ta vẫn kiên trì định hướng xã hội 
chủ nghĩa. Đảng ta đặc biệt quan tâm đến các vấn đề văn hoá, coi đây là nền 
tảng tinh thần, là động lực của sự phát triển xã hội, và đã có nhiều chủ trương 
chính sách, giải pháp để xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam đậm đà 
bản sắc dân tộc. 
Cùng với những thành tựu đáng tự hào của đất nước, hoạt động báo in của 
nước ta trong những năm đổi mới đã đóng vai trò hết sức quan trọng trong quá 
trình giao lưu, tiếp nhận và hội nhập văn hoá quốc tế. Báo in đã góp phần giáo 
dục truyền thống tự lực, tự cường; mở rộng thông tin đối ngoại, góp phần giới 
thiệu đất nước, văn hoá, con người Việt Nam với bạn bè quốc tế; thực hiện đường 
lối tự chủ, đa dạng, đa phương hoá các quan hệ quốc tế, góp phần nâng cao uy tín 
và vị thế Việt Nam. 
Báo in là một bộ phận quan trọng trong chiến lược phát triển thông tin, là 
một trong những yếu tố hình thành văn hoá đọc, một kênh chuyển tải, lưu giữ các 
giá trị văn hoá - khoa học. 
Báo in đã phát triển mạnh mẽ, toàn diện mạng lưới của mình trong cả nước 
theo phương châm không trùng chéo về tôn chỉ, mục đích, đối tượng phục vụ, đã 
lấy mục đích phục vụ lợi ích đất nước, lợi ích nhân dân làm mục tiêu hàng đầu 
cho sự phát triển. 
Báo in Việt Nam đã phát triển đi đôi với việc sắp xếp, quy hoạch mạng lưới 
báo in trong cả nước. Việc quy hoạch, sắp xếp đó đã giảm đầu mối các cơ quan 
báo chí theo phương thức một cơ quan báo chí quản lý một số ấn phẩm báo chí, 
khắc phục xu hướng thương mại hoá, tình trạng xa rời tôn chỉ, mục đích, trùng lặp 
về nội dung, đối tượng, lãng phí trong khâu xuất bản, phát hành, góp phần nâng 
cao chất lượng chính trị, chất lượng văn hoá, chất lượng khoa học, chất lượng 
nghiệp vụ của báo in. 
Dương Xuân Sơn 
 488 
Báo in cũng đã thử nghiệm xây dựng tổ hợp xuất bản, tập đoàn báo chí, kết 
hợp với các hoạt động kinh doanh, dịch vụ theo quy định của pháp luật để tạo 
nguồn thu đầu tư cho hoạt động của báo chí. 
Trước hết, chính sách đối ngoại cởi mở, hội nhập quốc tế theo phương châm 
"làm bạn với tất cả" không chỉ mang lại cơ hội cho việc mở mang các quan hệ kinh 
tế, chính trị, mà còn tạo ra các điều kiện thuận lợi cho việc mở rộng quan hệ, hợp 
tác quốc tế của hệ thống báo chí. 
Mặt khác, công nghệ thông tin và mạng internet đã mang đến cho báo in Việt 
Nam phương tiện tuyệt vời để mở ra các hình thức quan hệ, hội nhập với hệ thống 
báo chí toàn cầu, trực tiếp tham dự vào quá trình toàn cầu hoá truyền thông. Bản 
thân việc hiện diện ngày càng nhiều các đại diện của những cơ quan thông tấn báo 
chí nước ngoài và hoạt động tác nghiệp của họ cũng có ý nghĩa như chất xúc tác 
thúc đẩy quá trình hội nhập quốc tế của báo chí Việt Nam. 
Việc mở rộng quan hệ và hợp tác quốc tế của báo in thể hiện trước hết ở sự 
nhộn nhịp trong trao đổi thông tin và các sản phẩm báo chí truyền thông. 
Thể hiện thứ hai là việc tăng cường trao đổi và giao lưu quốc tế của các nhà 
báo dưới nhiều hình thức như: gửi nhà báo đi công tác nước ngoài nhằm đưa tin 
về những sự kiện lớn; trao đổi với nước ngoài các đoàn nhà báo đi tham quan, 
nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm nghề nghiệp; trao đổi các sản phẩm định kỳ, các 
thông tin, tư liệu... 
Không thể bỏ qua việc báo in mở rộng hợp tác quốc tế trong lĩnh vực đào tạo, 
bồi dưỡng nghiệp vụ cho các nhà báo. Ngay từ những năm 1992 - 1993, Hội Nhà 
báo Việt Nam đã hợp tác với Trường Đại học Báo chí Lille dưới sự tài trợ của Bộ 
Ngoại giao Pháp để tổ chức các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí ngắn hạn. 
Từ năm 1997, một dự án lớn có tên "Đào tạo nâng cao báo chí Việt Nam" do 
Bộ Văn hoá - Thông tin chủ trì với sự tài trợ của Tổ chức SIDA Thuỵ Điển đã được 
triển khai thực hiện. Trong khuôn khổ những dự án này và phần truyền thông của 
một số dự án kinh tế - xã hội khác, mỗi năm đều có một số nhà báo được cử đi học 
tập, bồi dưỡng ở nước ngoài. Hàng trăm khoá học ngắn hạn có giảng viên nước 
ngoài đã được tổ chức, tạo ra cơ hội cho hàng ngàn nhà báo Việt Nam được tiếp 
cận với những kinh nghiệm, phương pháp hoạt động nghề nghiệp báo chí ở 
những quốc gia có nền báo chí phát triển. 
4. Kết luận 
Qua hơn 20 năm đổi mới, các phương tiện thông tin đại chúng nói chung và 
báo in nói riêng đã có những đóng góp hết sức quan trọng trong sự nghiệp đổi 
mới và quá trình giao lưu, tiếp nhận và hội nhập văn hoá quốc tế. 
VAI TRÒ CỦA BÁO IN VIỆT NAM THỜI KỲ ĐỔI MỚI 
 489 
Những thành tựu và đóng góp đó có nguyên nhân sâu xa từ quá trình đổi 
mới của Đảng Cộng sản Việt Nam trong hơn 20 năm qua mà báo chí truyền thông 
nói chung và báo in Việt Nam nói riêng là một biểu hiện sinh động. 
Xu thế hội nhập và giao lưu quốc tế đang diễn ra mạnh mẽ hơn bao giờ hết, 
báo chí Việt Nam nói chung và báo in Việt Nam nói riêng phải tiếp tục đóng vai 
trò là công cụ tuyên truyền chủ trương chính sách của Đảng, định hướng công 
chúng và phục vụ nhu cầu thông tin của nhân dân. Bên cạnh những thành tựu, 
báo in Việt Nam vẫn còn những hạn chế, tồn tại cần được chỉ rõ và khắc phục. Tuy 
nhiên, vì giới hạn của tham luận không cho phép nên tác giả xin trình bày ở một 
bài viết khác. 
Trong bối cảnh tình hình thế giới và trong nước có nhiều diễn biến phức tạp, 
hoàn thành những nhiệm vụ nói trên cũng chính là việc tạo lập cơ sở, điều kiện 
cho báo in phát triển theo xu hướng tích cực, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, 
giữ vững ổn định nhằm thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và 
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Dương Xuân Sơn – Đinh Hường – Trần Quang, Cơ sở lý luận báo chí truyền thông, 
NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, 2007, 307 trang. 
2. Lê Doãn Hợp, “Quản lý báo chí trong sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay”, tạp chí 
Cộng sản, Hà Nội, số 776, tháng 6/2007, tr.36 - 39. 
3. Tạ Ngọc Tấn, “Một số vấn đề về phát triển báo chí nước ta hiện nay”, tạp chí Cộng 
sản, Hà Nội, số 775, tháng 5/2007, tr.41 - 47. 
4. Nguyễn Thị Thanh, “Báo chí Việt Nam trong tiến trình hội nhập và phát triển của đất 
nước”, tạp chí Lý luận Chính trị & Truyền thông, Hà Nội, số 7, tháng 7/ 2007, tr. 12 - 15. 
5. Thủ tướng Chính phủ, “Chiến lược phát triển thông tin đến năm 2010”, Hà Nội, số 
219/2005/QĐ - TTg, 09/9/2005.