Tâm lý học đường và sự cần thiết trợ giúp tâm lý trong nhà trường phổ thông hiện nay

L. T. Anh / Tâm lý học đường và sự cần thiết trợ giúp tâm lý trong nhà trường phổ thông hiện nay 
 12 
TÂM LÝ HỌC ĐƯỜNG VÀ SỰ CẦN THIẾT TRỢ GIÚP TÂM LÝ 
TRONG NHÀ TRƯỜNG PHỔ THÔNG HIỆN NAY 
Lê Thục Anh 
 Khoa Giáo dục, Trường Đại học Vinh 
Ngày nhận bài 19/10/2017, ngày nhận đăng 07/12/2017 
Tóm tắt: Ngày nay, vai trò của tâm lý học đã được thừa nhận trong việc trợ giúp 
học sinh vượt qua những vấn đề về hành vi và học tập. Song thực tế hoạt động trợ giúp 
tâm lý trong nhà trường chưa trở thành một hoạt động mang tính phổ biến và chuyên 
nghiệp. Nguyên nhân cơ bản của những hạn chế này là sự thiếu vắng các điều kiện cần 
thiết để chính thức hóa đội ngũ làm công tác trợ giúp tâm lý trong các nhà trường phổ 
thông cả về số lượng lẫn chất lượng. Bài viết này bàn về sự cần thiết của hoạt động trợ 
giúp tâm lý cũng như đội ngũ làm công tác này trong các nhà trường phổ thông hiện 
nay. 
1. ĐẶT VẤN ĐỀ 
Sự phát triển với tốc độ nhanh và đầy 
biến động của nền kinh tế - xã hội đã đem 
đến cho quá trình sống, học tập và rèn 
luyện của học sinh (HS) ngày càng nhiều 
cơ hội nhưng cũng chứa đựng nhiều yếu 
tố bất lợi đối với sự phát triển nhân cách 
các em. Nhu cầu được hỗ trợ về mặt tinh 
thần để phát triển thuận lợi nhất ngày 
càng trở nên cấp bách hơn đối với thế hệ 
trẻ. Bản thân hoạt động giáo dục trong các 
nhà trường cũng cần được làm phong phú 
thêm với những hiểu biết sâu sắc hơn về 
mặt tâm lý của HS để tạo điều kiện thích 
nghi hóa nội dung giáo dục theo điều kiện 
và khả năng của người học. 
Việc ứng dụng các kiến thức của tâm 
lý học lâm sàng, tâm lý học phát triển và 
tâm lý học giáo dục để chẩn đoán, trị liệu 
cho trẻ em, thanh thiếu niên có vấn đề về 
hành vi và học tập thực sự có ý nghĩa để 
nâng cao chất lượng học tập của HS, nhất 
là đối với những trẻ có khó khăn trong 
học tập. Khả năng đáp ứng những nhu cầu 
trên đây nằm trong phạm vi hoạt động của 
tâm lý học đường (TLHĐ). 
2. NỘI DUNG 
2.1. Tâm lý học đường và hoạt động 
của nó trong trường học 
TLHĐ là một chuyên ngành tâm lý 
học ứng dụng nhằm thực hiện công tác 
phát hiện sớm, phòng ngừa và can thiệp 
cho trẻ em, thanh thiếu niên trong các lĩnh 
vực nhận thức, học tập, hành vi, cảm xúc 
hoặc xã hội ở môi trường học đường, gia 
đình và cộng đồng; đồng thời tham gia 
nghiên cứu, xây dựng, phát triển và lượng 
giá các chương trình này [1]. 
TLHĐ xuất hiện từ những năm đầu 
của thế kỷ XX, nhưng do nhiều nguyên 
nhân khác nhau nên tốc độ cũng như chất 
lượng của việc đưa TLHĐ vào phục vụ 
trong các cơ sở giáo dục không được phát 
triển liên tục như mong muốn. Tuy nhiên, 
cho đến nay, trên thế giới, sự trợ giúp của 
tâm lý học đối với nhân cách của con 
người là điều không còn gây nghi ngờ: 
trong thời đại luôn diễn ra các xung đột, 
va chạm, sự thay đổi về xã hội diễn ra 
nhanh chóng, vai trò của tâm lý học ứng 
dụng giúp cho con người thích nghi với
Email: anhlt@vinhuni.edu.vn 
Trường Đại học Vinh Tạp chí khoa học, Tập 46, Số 3B (2017), tr. 12-19 
 13 
những đổi thay trong xã hội, tìm ra những 
cách thức và phương tiện để bảo vệ các 
tiềm năng của nhân cách, đảm bảo cho 
hoạt động sống của bản thân và bảo vệ 
sức khoẻ tinh thần cho con người. Trong 
trường học, hoạt động trợ giúp tâm lý 
hướng tới các đối tượng là HS, giáo viên 
(GV) và phụ huynh (PH). TLHĐ được 
triển khai dưới hình thức hỗ trợ GV, cán 
bộ quản lý, cha mẹ HS trong việc vận 
dụng kiến thức tâm lý học để nâng cao 
chất lượng giáo dục toàn diện, để dự 
phòng, từ đó ngăn chặn sự diễn biến 
không lành mạnh về sức khỏe tinh thần ở 
HS; trực tiếp tìm hiểu, can thiệp sớm với 
những trường hợp mới chớm có dấu hiệu 
rối nhiễu; là cầu nối hỗ trợ cha mẹ HS, 
chuyển HS đến những cơ sở trị liệu 
chuyên biệt hơn nếu cần thiết; cung cấp 
thông tin hướng nghiệp và tư vấn hướng 
nghiệp cho HS. Với vai trò nêu trên, hoạt 
động trợ giúp tâm lý trong trường học tập 
trung vào ba mảng nội dung: phòng ngừa, 
phát hiện sớm và can thiệp. Hoạt động 
này có 03 cấp độ: 
- Cấp độ 1: Các hoạt động dịch vụ 
phổ biến, tác động đến tất cả hoặc một số 
lượng lớn HS trong trường học. Các dịch 
vụ ở cấp độ này mang tính chất phòng 
ngừa và làm lành mạnh hóa môi trường 
trường học để giảm thiểu những vấn đề 
khó khăn HS có thể gặp phải. Nếu chuyên 
viên tâm lý, GV và nhà trường làm tốt các 
hoạt động có tính chất phòng ngừa ở cấp 
độ này thì có thể giúp giảm bớt thách thức 
và khó khăn khi phải thực hiện những 
hoạt động hỗ trợ ở các cấp độ cao hơn. 
 - Cấp độ 2: Cung cấp các dịch vụ 
phát hiện sớm. Ở cấp độ này, các dịch vụ 
hướng tới những HS mà các dịch vụ phổ 
biến có tính phòng ngừa đã không gây 
được ảnh hưởng một cách tích cực; các 
em này cần được can thiệp (tham vấn/trị 
liệu trực tiếp). Những HS này có thể có 
những khó khăn trong học tập như thành 
quả thấp, thiếu khả năng tập trung chú ý, 
thiếu động cơ học tập; hoặc có những vấn 
đề liên quan đến thái độ cư xử, hành vi 
không thích hợp. 
- Cấp độ 3: Là cấp độ hoạt động hỗ 
trợ tâm lý chuyên sâu. Dịch vụ ở cấp độ 
này tập trung vào những HS có nhu cầu 
và cần thiết phải có những can thiệp 
chuyên sâu. Nhóm này gồm những HS có 
các vấn đề khó khăn nghiêm trọng về sức 
khỏe tâm thần hoặc có những hành vi quá 
mức như bắt nạt, tấn công, phá hoại người 
hoặc tài sản của nhà trường. Những HS 
này sẽ được hưởng các biện pháp can 
thiệp tại trường hoặc được chuyên viên 
tâm lý, GV hoặc PH chuyển ra trị liệu ở 
các cơ sở lâm sàng ngoài trường trong 
những trường hợp cần thiết. 
2.2. Sự cần thiết trợ giúp tâm lý 
trong nhà trường phổ thông hiện nay 
Thực tế cuộc sống nhà trường trong 
bối cảnh thông tin bùng nổ, các phương 
tiện truyền thông phát triển, thay đổi 
nhanh chóng đã làm nảy sinh nhiều vấn 
đề tác động mạnh đến việc học tập và sinh 
hoạt của HS. Trong đó có những vấn đề 
không thể giải quyết được trong khuôn 
khổ phạm vi, chương trình giáo dục theo 
nhiệm vụ được giao như định hướng cho 
HS cách quan hệ giao tiếp, ứng xử giữa 
HS - HS, GV - HS, PH - HS, bạo lực học 
đường, quan hệ giữa các bạn trẻ, tình bạn 
khác giới, giáo dục hướng nghiệp và phân 
luồng cho HS sau phổ thông để các em 
phát hiện đúng và phát triển hết tiềm năng 
của bản thân Mặt khác, đối với HS phổ 
thông, khi mà nhân cách các em đang 
trong quá trình hình thành, phát triển có 
thể phải đối mặt với nhiều thách thức 
không dễ vượt qua. Các vấn đề tâm lý, 
các khó khăn trong cuộc sống nếu không 
được tư vấn, chia sẻ, giải tỏa kịp thời thì 
rất dễ dẫn đến hậu quả đáng tiếc. 
L. T. Anh / Tâm lý học đường và sự cần thiết trợ giúp tâm lý trong nhà trường phổ thông hiện nay 
 14 
Ở Việt Nam, kết quả khảo sát của Dự 
án hợp tác quốc tế giữa Sở Y tế Hà Nội, 
Bệnh viện tâm thần ban ngày Mai Hương 
với Đại học Melbourne (Australia) với tên 
gọi “Chăm sóc sức khỏe tâm thần HS 
trường học tại Hà Nội” năm 2015 cho 
thấy có 19,46% HS độ tuổi từ 10-16 gặp 
trục trặc về sức khỏe tâm thần; trong số 
21.960 thanh thiếu niên được phát hiện, 
3,7% số em có rối loạn hành vi, tỷ lệ này 
đối với nam và nữ, bậc học tiểu học và 
trung học cơ sở, ở nội thành và ngoại 
thành không có gì khác biệt. Tại Hội thảo 
quốc gia “Sức khỏe tâm thần trong trường 
học” do Quỹ Tài năng trẻ Tâm lý học - 
Giáo dục học (Hội Khoa học Tâm lý - 
Giáo dục Việt Nam) tổ chức tại Đồng Nai 
năm 2014, nhiều chuyên gia tâm lý, sức 
khỏe tâm thần đã lên tiếng cảnh báo về 
tình trạng ngày càng sa sút của HS, trong 
đó tâm lý lo sợ không hoàn thành bài vở 
là nỗi ám ảnh với các HS lứa tuổi trung 
học phổ thông, nhất là các em lớp 12. Từ 
đó, HS cảm thấy căng thẳng trong việc 
học, 13,6% HS khá cảm thấy ăn không 
ngon, 17,6% chỉ muốn uống nước hoặc 
sữa và gần 20% thường xuyên bỏ bữa. 
Thậm chí, một số em tâm sự đang đối mặt 
một kỳ thi quan trọng, sợ làm bài không 
tốt, sợ gia đình thất vọng và khi nghĩ đến 
những điều đó thì các em chỉ muốn... “nổ 
tung” [4]. Ngoài vấn đề học tập, mối quan 
hệ với bạn bè cũng là nguyên nhân gây 
bất ổn tâm lý ở HS. Kết quả nghiên cứu 
cũng cho thấy: Số HS bị bắt nạt sinh ra 
stress chiếm tỷ lệ tương đương số em bị 
stress do học tập. Những HS có tranh cãi 
gay gắt với thầy cô giáo hoặc bị thầy cô la 
mắng, hăm dọa hoặc bị phạt thì tình trạng 
bị stress cao hơn từ 22-40% so với những 
HS không bị như vậy [4]. 
Theo số liệu điều tra, tỷ lệ có dấu hiệu 
rối nhiễu tâm lý trong trẻ em ở tuổi học 
đường là khoảng 20% (theo điều tra của 
Bệnh viện Nhi Trung ương, tại Hà Nội và 
các tỉnh lân cận: 10-24% (năm 1999) và 
20-30% (năm 200); theo điều tra năm 
2005 của Bệnh viện tâm thần ban ngày 
Mai Hương, tỷ lệ này trên 1.023 HS tiểu 
học và trung học cơ sở tại Hà Nội được 
điều tra là 19,46%; theo điều tra của Sở 
Giáo dục và Đào tạo Đồng Nai năm 2000, 
tỷ lệ này tại Biên Hòa là 10-24%) [4]. 
Theo số liệu của năm học 2008-2009 
do Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Nam 
cung cấp, trong học kỳ 1 toàn tỉnh có 
4.500 HS bậc THCS xếp loại hạnh kiểm 
yếu và trung bình (4%), bậc THPT có 
6.500 HS (10%). Phần lớn những HS xếp 
loại hạnh kiểm yếu, trung bình do đánh 
nhau, hút thuốc, bỏ học dài ngày, vô lễ 
với GV, có hành vi trả thù cô giáo, bạn 
học [6] 
ThS. Nguyễn Thị Mai Lan (Viện 
Nghiên cứu Con người) khi nghiên cứu về 
thực trạng kỹ năng sống của HS phổ 
thông đã tiến hành khảo sát trên 500 HS 
từ lớp 10 đến lớp 12 tại hai trường THPT 
Nguyễn Bỉnh Khiêm (Hà Nội) và THPT 
Sông Lô (Tuyên Quang). Kết quả cho 
thấy phần lớn HS đang bị thiếu hụt những 
kỹ năng cần thiết để ứng phó và giải 
quyết những vấn đề thực tiễn của cuộc 
sống; có đến 40% số HS được khảo sát 
không bao giờ tham gia các hoạt động tập 
thể, hoạt động xã hội [6]. 
Bên cạnh đó, không thể không kể đến 
những khó khăn trong việc phát triển 
TLHĐ ở nhà trường phổ thông hiện nay. 
Trước hết, hiểu biết và sự sẵn sàng tiếp 
nhận khoa học tâm lý nói chung, TLHĐ 
nói riêng ở Việt Nam của đa số người 
dân, trong đó có cả GV phổ thông (tuy có 
được đào tạo sơ lược về tâm lý học) còn 
nhiều hạn chế. Thông thường, khi vướng 
mắc tâm lý, ít khi họ nghĩ đến việc tìm 
nhà chuyên môn để giải quyết. GV phổ 
thông khi gặp HS khó giáo dục chỉ nghĩ 
Trường Đại học Vinh Tạp chí khoa học, Tập 46, Số 3B (2017), tr. 12-19 
 15 
nhiều đến biện pháp giáo dục, gần như 
không nghĩ đến biện pháp của tâm lý học; 
những trường hợp mắc các rối nhiễu tâm 
lý nặng như trầm cảm, loạn thần... thường 
được chỉ định đến gặp bác sĩ tâm thần chứ 
không phải chuyên gia tâm lý. Mọi người 
rất ít khi tự động tìm đến các dịch vụ tâm 
lý, có chăng chỉ tâm sự trên điện thoại hay 
với các nhà tư vấn trực tuyến. Các số liệu 
đã trình bày trên đây cho thấy, những vấn 
đề tâm lý ở HS ngày càng gia tăng ở tất cả 
các cấp học từ mầm non đến phổ thông. 
Với chương trình học nặng nề, áp lực thi 
cử khiến nhà trường chỉ tập trung vào 
việc dạy chữ, dạy kiến thức mà bỏ quên 
việc chăm sóc đời sống tinh thần cho học 
sinh. Các thế hệ thanh, thiếu niên không 
được nhà trường trang bị bản lĩnh đạo 
đức, kỹ năng sống dẫn đến những lối sống 
không lành mạnh, thậm chí vi phạm pháp 
luật hoặc phát triển lệch lạc. Thực trạng 
về đời sống tinh thần của học sinh trong 
các nhà trường hiện nay phản ánh nhu cầu 
về các mô hình hoạt động cung cấp dịch 
vụ TLHĐ tại chỗ trong các nhà trường 
phổ thông. Hoạt động trợ giúp tâm lý 
trong nhà trường giúp hình thành cho học 
sinh nhiều kỹ năng về học tập, định 
hướng nghề nghiệp, phát triển nhân cách. 
Các mô hình hoạt động TLHĐ không chỉ 
hướng đến cá nhân mà còn hướng đến 
toàn thể học sinh để hỗ trợ các em phát 
triển nhân cách hoàn thiện, mở ra cho học 
sinh cơ hội để nhìn lại những khó khăn 
của mình theo cách thức khác nhau 
Tuy nhiên, hoạt động thực hành tâm 
lý nói chung và trợ giúp TLHĐ nói riêng 
hiện nay ở Việt Nam chưa trở thành một 
hoạt động mang tính phổ biến và chuyên 
nghiệp. Trên thực tế, ở trong nước chưa 
có một mô hình hoạt động trợ giúp TLHĐ 
nào được kiểm nghiệm là có hiệu quả cao 
và được đúc kết như là một kiểu mẫu của 
hoạt động này. 
2.3. Một số vấn đề về đội ngũ hoạt 
động trợ giúp tâm lý trong nhà trường 
phổ thông 
Nhu cầu hỗ trợ về tâm lý cho HS 
(người học) ngày càng trở nên cấp thiết 
hơn trong cuộc sống nhà trường ở mọi 
bậc học. Các văn bản pháp quy về nhiệm 
vụ và quyền hạn của nhà trường như Luật 
Giáo dục, Điều lệ nhà trường, các chỉ thị 
hàng năm của Bộ Giáo dục và Đào tạo về 
nhiệm vụ năm học luôn đặt vấn đề về 
công tác hỗ trợ tâm lý cho người học. 
Như vậy, có thể thấy nhiệm vụ hỗ trợ tâm 
lý cho người học đã được nhận thức là 
cần thiết và bước đầu đã được triển khai 
như nhiệm vụ chính thức trong nhà 
trường ở các cấp học. Tuy nhiên, theo 
những quy định hiện hành, trong nhà 
trường chưa có thiết chế chuyên biệt cho 
công tác TLHĐ. Các văn bản pháp lý quy 
định hoạt động của nhà trường không có 
quy định về việc thành lập và hoạt động 
của phòng tư vấn hỗ trợ tâm lý. Nhiệm vụ 
hỗ trợ tâm lý cho người học đang được 
giao phó cho GV, cán bộ y tế trường học 
và cán bộ của các tổ chức đội, đoàn, hội. 
Các nhiệm vụ trên được quy định tại 
khoản 3, điều 72, Luật Giáo dục năm 
2005; tại khoản 2 điều 34, chương 4 Điều 
lệ Trường tiểu học (Bộ GD&ĐT năm 
2010); tại khoản 6, điều 31, chương 4, 
Điều lệ trường THCS, THPT và Trường 
phổ thông có nhiều cấp học (Bộ GD&ĐT 
năm 2011. 
Trong việc thực thi nhiệm vụ làm 
phát triển toàn diện người học, vai trò của 
nhà giáo, cán bộ của các tổ chức đội, 
đoàn, hội và nhà TLHĐ là không giống 
nhau; phương thức và tác động đến người 
học cũng khác biệt. Do vậy, sẽ khó có 
hiệu quả khi những nhiệm vụ đặc trưng 
của nhà TLHĐ được giao cho các nhà 
giáo đang thực hiện hoạt động dạy và giáo 
dục trong nhà trường, vốn không được 
. 
L. T. Anh / Tâm lý học đường và sự cần thiết trợ giúp tâm lý trong nhà trường phổ thông hiện nay 
 16 
đào tạo về chuyên môn TLHĐ. 
Triển khai sứ mệnh làm phát triển 
toàn vẹn nhân cách người học ở mọi cấp 
học, nhà TLHĐ có vai trò chuyên gia - cố 
vấn độc lập về các vấn đề tâm lý của quá 
trình dạy học và giáo dục. Mục tiêu hoạt 
động của nhà TLHĐ cần được xác định là 
hỗ trợ quá trình phát triển tâm lý và nhân 
cách người học trên từng giai đoạn phát 
triển của họ; đảm bảo tiếp cận cá biệt hóa 
đối với từng người học trên cơ sở nghiên 
cứu tâm lý của họ; phòng ngừa và khắc 
phục sai lệch trong phát triển tâm lý và 
nhân cách người học. Như vậy, có thể coi 
đội ngũ nhà TLHĐ là một mắt xích để 
thúc đẩy nhà trường đạt mục tiêu giáo dục 
và dạy học. Bằng kiến thức, kỹ năng 
chuyên môn và phẩm chất của mình, nhà 
TLHĐ có nhiệm vụ tác động đến HS và 
cả hệ thống trường học. Nhà TLHĐ có vai 
trò là cầu nối giữa HS, gia đình và nhà 
trường để giúp các em có điều kiện phát 
huy hết khả năng học tập. 
Hoạt động trợ giúp tâm lý trong nhà 
trường của nhà TLHĐ được triển khai 
thông qua các nhiệm vụ cụ thể sau đây: 
Thứ nhất, tiến hành chẩn đoán 
TLHĐ. 
Nhiệm vụ này có tính chất định 
hướng cho các hoạt động của nhà tâm lý 
trong trường học. Chẩn đoán TLHĐ có 
các mục tiêu sau đây: 
- Chẩn đoán để lập hoặc bổ sung dữ 
liệu cho hồ sơ TLHĐ của HS. 
- Chẩn đoán để xác định phương thức 
và hình thức giúp đỡ HS khi các em gặp 
khó khăn trong học tập, trong giao tiếp và 
những khó khăn khác liên quan đến sức 
khoẻ tâm thần, 
- Chẩn đoán nhằm lựa chọn phương 
tiện, công cụ và hình thức trợ giúp HS 
trong quá trình học tập một cách phù hợp 
nhất. 
Thông thường, chẩn đoán TLHĐ có 
các hình thức sau: 
+ Chẩn đoán phân loại định kỳ: 
Đây là hình thức chẩn đoán cơ bản, 
có thể được tiến hành hai lần trong một 
năm học (đầu năm và cuối năm) với hai 
mục tiêu khác nhau, cũng có khi được tiến 
hành với HS ở các thời điểm có sự chuyển 
tiếp giữa các hoạt động chủ đạo. Chẩn 
đoán định kỳ đầu năm học mang tính 
phân loại, cho phép chia toàn bộ HS thành 
ba nhóm khác nhau: nhóm thứ nhất gồm 
những HS có tâm lý khoẻ mạnh (không có 
các khó khăn trong học tập, trong việc 
thích ứng với môi trường học đường); 
nhóm thứ 2 gồm những HS có các vấn đề 
trong học tập và phát triển; nhóm thứ 3 
gồm những HS có nguy cơ (dẫn đến các 
khó khăn trong học tập và phát triển). 
+ Chẩn đoán chuyên biệt ban đầu: 
Đây là hình thức chẩn đoán được tiến 
hành với nhóm HS có khó khăn và nhóm 
có nguy cơ để tìm hiểu mức độ bình 
thường hay bệnh lý trong hoạt động trí tuệ 
và các lĩnh vực khác của nhân cách HS. 
Tuy nhiên, đây chỉ là những chẩn đoán sơ 
bộ mà thôi. Thông thường thì nhà TLHĐ 
không có chức năng và không đủ thẩm 
quyền để kết luận về các rối loạn tâm 
bệnh của HS. Dựa trên những vấn đề của 
một HS cụ thể nào đó có liên quan đến 
các rối loạn mang tính chất lâm sàng 
trong phát triển tâm lý, nhà TLHĐ có 
trách nhiệm chuyển HS đó đến các nhà 
chuyên môn khi cần thiết. Trong thực tế 
thì hình thức chẩn đoán này thường gắn 
với yêu cầu của GV, với giả thuyết của họ 
về những rối loạn liên quan đến sự phát 
triển trí tuệ của học sinh. Còn những chẩn 
đoán liên quan đến các vấn đề khác 
thường kết hợp tham vấn với cha mẹ HS 
và GV. 
Trường Đại học Vinh Tạp chí khoa học, Tập 46, Số 3B (2017), tr. 12-19 
 17 
+ Chẩn đoán chuyên sâu về tâm lý 
của HS: 
Loại hình chẩn đoán này mang tính 
chất nghiên cứu các đặc điểm và vấn đề 
thuộc về mặt nhận thức và cảm xúc của 
HS, nghiên cứu các mâu thuẫn nội tâm 
của các em để hiểu nguyên nhân của khó 
khăn tâm lý và tìm ra cách giải quyết 
chúng. Công việc này áp dụng đối với HS 
ở nhóm có các khó khăn trong học tập và 
phát triển tâm lý, hoặc được thực hiện 
theo yêu cầu của GV và cha mẹ HS. 
Thứ hai, tiến hành các hoạt động dự 
phòng và phát triển TLHĐ. 
Đây là một phần cơ bản trong hoạt 
động trợ giúp TLHĐ. Nhiệm vụ này được 
triển khai trên tất cả HS trong một trường 
học với mục tiêu là tạo ra những điều kiện 
tâm lý - xã hội thuận lợi để HS có thể 
phát triển tốt nhất về mọi mặt và nâng cao 
được chất lượng cuộc sống tinh thần của 
mình. Nhiệm vụ dự phòng và phát triển 
TLHĐ có các nội dung cơ bản: 
- Giáo dục các kỹ năng sống cho HS. 
- Phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu ở 
HS hoặc bồi dưỡng các nhân tài, các 
“thần đồng”. 
- Chẩn đoán sớm các rối nhiễu tâm lý 
có thể xuất hiện ở HS. 
- Hạn chế đến mức tối đa các rối 
nhiễu TLHĐ ở HS. 
Có thể nói, trường học, ở mức độ nào 
đó là nơi an toàn cho trẻ. Chính tại nơi 
đây, các thầy cô giáo là những người trực 
tiếp xây dựng nên môi trường giúp các 
học trò của mình vượt qua những khó 
khăn của chính bản thân các em. Nhà 
TLHĐ sẽ giúp và cùng với các thầy cô 
giáo, cha mẹ HS thực thi có cơ sở khoa 
học và có hiệu quả công việc này. 
Mặt khác, cũng phải nhận thấy rằng, 
chức năng ngăn ngừa các vấn đề không 
mong đợi ở HS liên quan đến rất nhiều 
HS nhưng không phải tất cả các em này 
đều cần đến sự can thiệp. Các nhà TLHĐ 
phải giúp cho GV, gia đình của HS và 
chính bản thân các em biết tường tận về 
vấn đề đang phải đối phó là gì, kỹ thuật 
giải quyết các vấn đề đó ra sao, vai trò 
của gia đình trong việc giải quyết các vấn 
đề đặt là như thế nào và ở mức độ nào... 
Tóm lại, hoạt động dự phòng và phát triển 
TLHĐ có mục tiêu là nâng cao sức đề 
kháng tâm lý cho HS. 
Thứ ba, thực hiện các hoạt động hỗ 
trợ, tư vấn, tham vấn tâm lý cho HS, GV 
và PH. 
Đây cũng là một nhiệm vụ trọng tâm 
của nhà TLHĐ. Đặc thù của tham vấn 
TLHĐ thể hiện ở đối tượng được tham 
vấn (HS, GV, PH) và nội dung tham vấn 
(thường liên quan nhiều đến các vấn đề 
học tập, các mối quan hệ trong trường 
học). Mục đích tham vấn, tư vấn trong 
trường học, trước hết phải nhằm đến giúp 
cho trẻ giải quyết các vấn đề trên cơ sở 
thế mạnh của các em. 
Thứ tư, tiến hành trị liệu. 
Đối với một số vấn đề như rối loạn 
hành vi ở mức nhẹ của HS thì nhà 
TLHĐ cùng với GV trong trường cũng có 
thể tiến hành can thiệp (và thậm chí uy 
quyền của thầy cô giáo với sự tư vấn của 
nhà TLHĐ sẽ giúp cho việc can thiệp có 
kết quả tốt nhanh hơn) mà chưa cần đến 
sự trợ giúp của các nhà chuyên môn khác. 
Thứ năm, thực hiện hoạt động điều 
phối. 
Nhiệm vụ này đòi hỏi nhà TLHĐ kết 
nối mạng lưới giúp cho HS, PH hoặc GV 
(có thể là ban giám hiệu nhà trường) nhận 
được sự giúp đỡ về xã hội - tâm lý của 
các cơ sở trợ giúp ngoài khuôn khổ 
trường học. 
Điều phối viên trong trường học cũng 
là một nhiệm vụ của nhà TLHĐ, được 
thực trong các trường hợp sau: 
- Khi HS, PH, GV cần sự giúp đỡ đặc 
L. T. Anh / Tâm lý học đường và sự cần thiết trợ giúp tâm lý trong nhà trường phổ thông hiện nay 
 18 
biệt vượt ra ngoài chức năng, thẩm quyền 
của nhà TLHĐ. 
- Nhà TLHĐ yêu cầu được giúp đỡ 
khi bản thân không đủ kiến thức và kinh 
nghiệm để trợ giúp HS. Chẳng hạn, khi 
HS cần được học chỉnh âm, được thăm 
khám về thần kinh, hay khi các em có các 
vấn đề tâm bệnh, v.v 
- Nhà TLHĐ cũng có thể yêu cầu sự 
giúp đỡ từ các tổ chức trợ giúp khác khi 
gặp một vấn đề nào đó mà sự giải quyết 
vấn đề ấy chỉ có thể thực hiện được ở 
ngoài không gian học đường, ngoài các 
mối quan hệ ở trường học. 
Tuy nhiên, gửi HS đến các địa chỉ trợ 
giúp khác không có nghĩa là nhà TLHĐ 
không còn trách nhiệm gì với các em, 
ngược lại, họ vẫn là người theo dõi và 
chịu trách nhiệm về sự học tập và phát 
triển của trẻ ở trường học. Nhiệm vụ của 
nhà TLHĐ vẫn là trợ giúp đứa trẻ, chỉ 
khác về hình thức và mức độ tham gia mà 
thôi. 
 Tóm lại, mục tiêu và nhiệm vụ của 
công tác trợ giúp tâm lý trong trường học 
trên đây cho thấy sự cần thiết một đội ngũ 
các nhà chuyên môn về lĩnh vực TLHĐ. 
2.4. Một số đề xuất về việc xây 
dựng và phát triển đội ngũ làm công 
tác trợ giúp tâm lý trong các nhà 
trường phổ thông hiện nay 
- Thay đổi nhận thức về hoạt động hỗ 
trợ tâm lý trong trường học. Sự nhận thức 
chưa đầy đủ về bản chất của hoạt động đã 
phản ánh qua thực trạng thiếu vắng đội 
ngũ các nhà TLHĐ trong các nhà trường 
phổ thông và sự thiếu phù hợp trong công 
tác phân công nhân sự (như đã trình bày ở 
trên). Xuất phát từ mục tiêu, nhiệm vụ và 
nhu cầu trợ giúp tâm lý trong trường học 
cho thấy cần có sự bố trí nhân sự đúng 
đắn. Việc bố trí các nhân sự chưa qua đào 
tạo chuyên môn để làm công tác TLHĐ 
không những không hoàn thành được 
nhiệm vụ hỗ trợ tâm lý cho người học mà 
còn có thể dẫn đến những khó khăn trong 
phối hợp giữa nhà TLHĐ với các lực 
lượng giáo dục. 
- Cần có sự thay đổi và bổ sung trong 
các văn bản pháp quy về tổ chức và hoạt 
động của các cấp học, bậc học để chính 
thức hóa đội ngũ các nhà TLHĐ cả về 
quy mô và chất lượng hoạt động. Bên 
cạnh đó, cần có những tiêu chuẩn chung 
về mô hình tư vấn tâm lý, để trên cơ sở đó 
các trường phổ thông sẽ cụ thể thành các 
mô hình hỗ trợ tâm lý cho phù hợp với 
không gian, điều kiện và đặc trưng nhà 
trường của họ. 
- Các thiết kế liên quan đến chương 
trình, nội dung của hoạt động trợ giúp tâm 
lý trong nhà trường cần chú trọng việc 
thành lập phòng TLHĐ. Tuy nhiên, giải 
pháp này liên quan đến cấu trúc bộ máy, 
nhân sự, nguồn lực, quy chế hoạt động. 
Vì vậy, giải pháp thành lập phòng TLHĐ 
cần có các phương án linh hoạt, chẳng 
hạn như xây dựng mạng lưới/ tổ hợp các 
phòng TLHĐ giữa các trường phổ thông; 
giữa trường phổ thông với các các cơ sở 
trợ giúp ngoài khuôn khổ trường học để 
tăng cường sự kết nối, hỗ trợ. Các phương 
án linh hoạt sẽ giúp triển khai đầy đủ các 
nhiệm vụ của TLHĐ (chẩn đoán tâm lý; 
dự phòng và phát triển tâm lý; hỗ trợ, tư 
vấn, tham vấn tâm lý; trị liệu tâm lý; điều 
phối). 
- Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực 
TLHĐ. Sự quan tâm chưa đúng mức đến 
công tác hỗ trợ tâm lý trong các nhà 
trường phổ thông hiện nay phần nào có 
nguyên nhân từ sự thiếu hụt đội ngũ 
TLHĐ chuyên nghiệp. Chiến lược đào tạo 
và sử dụng nguồn nhân lực cần có sự 
quan tâm ở cấp quốc gia và bám sát nhu 
cầu hỗ trợ tâm lý từ các nhà trường phổ 
thông để đảm bảo sự cân đối. 
Trường Đại học Vinh Tạp chí khoa học, Tập 46, Số 3B (2017), tr. 12-19 
 19 
3. KẾT LUẬN 
Ứng dụng kiến thức của các lĩnh vực 
tâm lý học lâm sàng, tâm lý học phát 
triển, tâm lý học giáo dục để giải quyết 
các vấn đề về hành vi và học tập của 
người học trong nhà trường là vai trò đã 
được thừa nhận của TLHĐ. Tuy nhiên, 
thực tế triển khai ứng dụng TLHĐ trong 
. 
các nhà trường phổ thông hiện nay còn 
chưa đáp ứng hết các nhu cầu trợ giúp 
tâm lý cho HS. Nguyên nhân cơ bản của 
tình trạng này là thiếu các thiết chế 
chuyên biệt cho công tác TLHĐ. Những 
thách thức này đồng thời là cơ hội để phát 
triển của TLHĐ trong các nhà trường phổ 
thông hiện nay. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Võ Thị Minh Chí, Nghiên cứu ứng dụng tâm lý học học đường trong nhà trường phổ 
thông, B2009-17-173TĐ, Đề tài khoa học và công nghệ cấp bộ, Trường Đại học Sư 
phạm Hà Nội, 2011. 
[2] Kimberly Jacobs, Lindsay M. Havlincek, Tư vấn tâm lý học đường tại các trường học 
ở Việt Nam: những điều đang có và những thứ họ cần, NXB Hà Nội, 2009. 
[3] Liên hiệp phát triển tâm lý học đường quốc tế, Kỷ yếu hội thảo khoa học quốc tế tâm 
lý học học đường lần thứ 5 “Phát triển tâm lý học học đường trên thế giới và ở Việt 
Nam”, NXB Thông tin và truyền thông, 2016. 
[4] Quỹ Tài năng trẻ - Tâm lý học - Giáo dục học Việt Nam, Kỷ yếu hội thảo khoa học 
toàn quốc “Sức khỏe tâm thần trong trường học”, NXB Đại học Quốc gia TP Hồ Chí 
Minh, 2014. 
[5] Merrell K. W., Ervin R. A., & Gimpel G. A., School psychology for the 21st century, 
NY: Guilford, 2006. 
[6] Trịnh Vĩnh Hà, Khi đời sống tinh thần của học sinh bị bỏ quên, Báo Tuổi trẻ online 
thứ Bảy ngày 11/3/ 2017. 
SUMMARY 
SCHOOL PSYCHOLOGY AND THE NEED 
FOR PSYCHOLOGICAL HELP IN SCHOOLS 
Today, the role of psychology has been recognized in helping students overcome 
behavioral and learning problems. However, the practice of psychological help in schools 
has not become a popular and professional activity. The underlying causes of these 
shortcomings are the lack of necessary conditions to formalize the staff psychological 
help in general schools in both quantity and quality. This article discusses the need for 
psychological help as well as the staff psychological help in general schools.