Nhà báo Việt Nam hiện đại

 NHÀ BÁO VIỆT NAM HIỆN ĐẠI 
HOÀNG ANH* 
1. Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh 
về các phẩm chất của người làm báo 
1.1. Có lập trường chính trị vững chắc và 
đạo đức trong sáng* 
Trong bài nói chuyện tại Đại hội nhà báo lần 
thứ hai năm 1959, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: 
“Báo chí của ta thì cần phải phục vụ nhân dân 
lao động, phục vụ chủ nghĩa xã hội, phục vụ 
cho cuộc đấu tranh thống nhất nước nhà, cho 
hòa bình thế giới. Chính vì thế cho nên tất cả 
những người làm báo (người viết, người in, 
người sửa bài, người phát hành, v. v.) phải có 
lập trường chính trị vững chắc. Chính trị phải 
làm chủ. Đường lối chính trị đúng thì những 
việc khác mới đúng được”1. Chủ tịch Hồ Chí 
Minh có khá nhiều ý kiến về người làm công 
tác báo chí cách mạng, nhưng vấn đề hàng đầu 
mà Người đòi hỏi đối với các nhà báo là phải 
có phẩm chất chính trị vững vàng và đạo đức 
tốt. Người nhắc nhở: “Có người chỉ muốn làm 
cái gì để lưu danh thiên cổ cơ. Muốn viết bài 
cho ai, muốn đăng bài mình trên các báo lớn. 
Cái đó cũng không đúng... họ không thấy rằng: 
làm việc gì có ích cho dân, cho cách mạng đều 
là vẻ vang”2. Theo Người, mỗi nhà báo cách 
mạng cần giữ vững định hướng chính trị trong 
hoạt động sáng tác của mình, đảm bảo nguyên 
tắc Đảng, giữ vững bản chất giai cấp công 
nhân, nâng cao tính tiên phong cách mạng vì 
nhân dân phục vụ. Báo chí không được cho 
mình tách rời hoặc đứng trên nhân dân và 
điều này khác xa với bản chất báo chí của 
giai cấp tư sản trong chế độ tư bản, chỉ phục 
* PGS.TS. Học viện Báo chí và Tuyên truyền. 
vụ cho một nhóm người, đại diện cho giai 
cấp thống trị, đối lập với đa số lợi ích của nhân 
dân lao động. 
1. 2. Viết đúng đối tượng và đúng mục 
đích, với ngôn ngữ rõ ràng, dễ hiểu 
Trong nhiều bài viết của mình, Chủ tịch Hồ 
Chí Minh nhắc các nhà báo trước khi viết phải 
trả lời rõ “Viết cho ai? Viết để làm gì”. Đối 
tượng của báo chí là đại đa số quần chúng vì 
thế tác phẩm báo chí phải dễ hiểu, ngôn ngữ 
phải trong sáng. Bằng kinh nghiệm làm báo 
của mình, Người nghiêm khắc phê phán cách 
viết “rau muống kéo dây”, và khi sử dụng từ 
ngữ tránh căn bệnh “sính ngoại”, cần gìn giữ 
sự trong sáng của tiếng Việt. Người cũng 
khuyên nhà báo khi viết xong nên đưa cho 
những người xung quanh đọc và góp ý để sửa 
chữa. Xác định đối tượng của báo chí còn 
nhằm trả lời câu hỏi “Viết cái gì”, Chủ tịch Hồ 
Chí Minh yêu cầu nhà báo phải biết lựa chọn 
đề tài. Những người viết báo, khi lựa chọn nội 
dung và cách thức thể hiện của từng bài báo, 
cần phải căn cứ vào đối tượng, tùy theo trình 
độ của quần chúng mà tuyên truyền cho phù 
hợp. Nếu viết để phục vụ nhân dân thì phải 
chọn cái gì có lợi cho dân... Viết phục vụ 
nhân dân thì phải tôn trọng nhân dân và học 
tập nhân dân. 
1.3. Thông tin một cách trung thực, khách 
quan, kịp thời 
Báo chí là phương tiện tuyên truyền có sức 
lan tỏa lớn, tác động đến đông đảo bạn đọc vì 
thế trung thực là một tiêu chuẩn, yêu cầu quan 
trọng đối với mỗi nhà báo: “Không biết rõ, 
Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam - 5/2012 
62 
hiểu rõ, chớ nói, chớ viết. Khi không có gì cần 
nói, không có gì cần viết, chớ nói, chớ viết 
càn”3. Điều này một lần nữa được Chủ tịch Hồ 
Chí Minh nhấn mạnh tại Đại hội Nhà báo lần 
thứ III: “Viết phải thiết thực, nói có sách, mách 
có chứng, tức là nói các việc ấy ở đâu, thế nào, 
ngày nào, nó sinh ra thế nào, kết quả thế nào? 
Vài thí dụ: Chống tham ô, lãng phí thì nêu rõ ai 
tham ô, ai lãng phí, cơ quan nào tham ô, lãng 
phí cách thế nào, ngày tháng nào... chớ viết 
lung tung”4. Nhà báo phải là một con người có 
tri thức rất rộng và rất sâu, đặc biệt là có trách 
nhiệm cao với công việc của mình. Đưa thông 
tin chính xác và kịp thời về tình hình kinh tế xã 
hội, chủ trương đường lối của Đảng đến với 
bạn đọc vừa là trách nhiệm nặng nề, đồng thời 
cũng là công việc vẻ vang của người làm báo. 
Bác còn yêu cầu các nhà báo: “Không nên chỉ 
viết cái tốt, mà giấu cái xấu. Nhưng phê bình 
phải đúng đắn. Nêu cái hay cái tốt thì phải có 
chừng mực, chớ phóng đại... Phê bình phải phê 
bình một cách thật thà, chân thành”5. Và trong 
mọi trường hợp không thể viết báo vì mục 
đích vụ lợi, vì những mục đích cá nhân ích kỷ. 
Theo Bác, nhà báo viết phải chân thực. Mỗi 
bài viết của phóng viên phải bắt nguồn từ 
thực tế cuộc sống, với những con số, những 
sự kiện đã được xem xét kiểm tra, chọn lọc. 
Vì thế để có được những tác phẩm hay, mỗi 
nhà báo cần lăn xả vào đời sống của nhân 
dân, thâm nhập thực tế, bởi vì chính thực 
tiễn cuộc sống chính là chất liệu phong phú 
tạo nên những tác phẩm báo chí có chất 
lượng, đi vào lòng người đọc và có sức sống 
bền bỉ. Trong thư gửi lớp viết báo đầu tiên 
Huỳnh Thúc Kháng, Người nói: “Muốn viết 
báo khá thì cần: 1. Gần gũi dân chúng, cứ 
ngồi trong phòng giấy mà viết thì không thể 
viết thiết thực; 2. Ít nhất cũng phải biết một 
thứ tiếng nước ngoài để xem báo nước ngoài 
mà học kinh nghiệm của người; 3. Khi viết 
xong một bài, tự mình phải xem lại ba bốn 
lần, sửa chữa lại cho cẩn thận. Tốt hơn nữa, 
là đưa nhờ một vài người ít văn hóa xem và 
hỏi họ những câu nào, chữ nào không hiểu 
thì sửa lại cho dễ hiểu; 4. Luôn luôn học hỏi, 
luôn luôn cầu tiến bộ”6. 
1.4. Tinh thông nghiệp vụ và giỏi ngoại ngữ 
Chủ tịch Hồ Chí Minh quan niệm làm báo 
cũng là một nghề, có tiêu chuẩn, thao tác và 
quy trình nghiệp vụ cụ thể, đó là một nghề mà 
quần chúng nhân dân chính là những người 
thẩm định chính xác nhất về cả nội dung và 
hình thức. Để đáp ứng được yêu cầu đó những 
người làm báo là phải không ngừng nâng cao 
việc trau dồi chuyên môn nghiệp vụ. “Viết 
cũng như mọi việc khác, phải có chí, chớ giấu 
dốt, nhờ tự phê bình và phê bình mà tiến bộ. 
Quyết tâm thì việc gì khó mấy cũng làm 
được”7, và chính Người là một tấm gương mẫu 
mực cho các thế hệ nhà báo Việt Nam. Bài học 
của Chủ tịch Hồ Chí Minh về cách viết báo: 
“Bác bắt đầu viết những tin rất ngắn. Mỗi lần 
viết làm hai bản, một bản đưa cho báo, một bản 
thì giữ lại...Mỗi lần đều đem tin đã đăng trên 
báo so với bài mình đã viết, xem sai chỗ nào”8. 
Với tinh thần ấy, Người đã có những bài báo 
hay, có sức thuyết phục được người đọc chú ý. 
Việc những người làm báo có tinh thần học hỏi 
là điều quan trọng: “Chớ tự ái, tự cho bài của 
mình là “tuyệt” rồi. Tự ái tức là tự phụ, mà tự 
phụ là kẻ địch ngăn chặn con đường tiến bộ 
của chúng ta”9. Người làm báo học tập chính 
các đồng nghiệp, đồng thời, cần trau dồi thêm 
ngoại ngữ để học kinh nghiệm của các nhà báo 
nước ngoài: “Trong nghề làm báo ta có những 
kinh nghiệm của ta, nhưng ta cũng cần phải 
học thêm kinh nghiệm của các nước anh em”10. 
Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn các cơ quan 
báo chí cần thật sự khuyến khích bạn đọc để 
mọi người góp ý kiến phê bình báo chí và việc 
phê bình này phải khách quan trung thực. Có 
phê bình nhằm chỉ ra cái hay cái dở thì những 
người làm báo mới có thể ngày càng hoàn 
Nhà báo Việt Nam 
63 
thiện, rèn ngòi bút của mình thêm “sắc bén” 
hơn, chất lượng của báo chí cũng vì thế mà 
được nâng cao, góp phần phát huy tốt vai trò 
tuyên truyền, giáo dục định hướng dư luận 
quần chúng. 
2. Quan điểm của các chuyên gia về nhà 
báo hiện đại 
Các chuyên gia ở đây bao gồm các nhà báo 
giàu kinh nghiệm, các nhà nghiên cứu và giảng 
dạy báo chí. Trên cơ sở quan điểm của Bác về 
các phẩm chất cần có của người làm báo, họ đã 
có sự cụ thể hoá hoặc nhấn mạnh những điểm 
nào đó cho phù hợp với tình hình thực tiễn. 
Nhà báo Hà Đăng - Nguyên Tổng Biên 
tập Báo Nhân dân: Nhà báo tốt phải là 
người có đạo đức, có tài năng và tự rèn 
luyện không ngừng trong cuộc sống cũng 
như nghề nghiệp.11 
Nhà báo Nguyễn Quốc Uy - Nguyên 
Tổng Giám đốc Thông tấn xã Việt Nam: 
Những tiêu chuẩn đầu tiên của một nhà báo 
giỏi là phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, 
có kiến thức rộng và chuyên sâu về lĩnh vực 
mà mình phụ trách, có trình độ nghiệp vụ 
báo chí sắc sảo và có nhân cách (trung thực, 
dũng cảm, công tâm) và biết ngoại ngữ, 
nhất là trong bối cảnh hội nhập quốc tế.12 
Giáo sư Ia.N. Zasurski- Nhà báo nổi 
tiếng thế giới, người có hơn 40 năm làm 
Chủ nhiệm khoa Báo chí Trường Tổng hợp 
quốc gia Mat-xcơva mang tên M.V. Lô-mô-
nô-xôp: Nhà báo không chỉ là người cung 
cấp thông tin mà còn phải là người phân 
tích thông tin sâu sắc và thuyết phục để 
công chúng hiểu rõ bản chất vấn đề, sự việc; 
từ đó tạo dựng lòng tin, hình thành quan 
điểm, thái độ của họ. 
Có không ít người cho rằng, trong bối 
cảnh bùng nổ thông tin như hiện nay tất yếu 
sẽ nảy sinh mâu thuẫn giữa việc đưa tin 
nhanh và việc phân tích thông tin một cách 
kỹ lưỡng. Song thực tế cho thấy, sẽ không 
có mâu thuẫn như vậy nếu nhà báo là người 
có trình độ cao. Từ “trình độ” ở đây cần hiểu 
theo nghĩa rộng, tức là có khả năng tư duy 
sắc sảo, nhạy bén; có kiến thức văn hoá-xã 
hội sâu rộng; tinh thông nghiệp vụ báo chí. 
Nhà báo hiện đại nên là nhà báo-chuyên 
gia. Anh ta phải là chuyên gia trong lĩnh vực 
mà mình theo dõi và phản ánh. Chúng ta có 
nhà báo kinh tế, nhà báo thể thao, nhà báo 
môi trường, v.v. Nếu không am hiểu sâu sắc 
về các lĩnh vực liên quan, nhà báo không thể 
nào có sự phân tích thấu đáo những thông 
tin mà mình chuyển tải tới công chúng.13 
Vladimir Zdorovega - nhà báo, nhà 
nghiên cứu báo chí U-crai-na: Tính chuyên 
nghiệp trong công tác báo chí hôm nay là 
một khái niệm bao quát và đa nghĩa. Nó bắt 
đầu từ nhận thức sâu sắc của con người về 
thiên chức của truyền thông đại chúng, đòi 
hỏi nắm vững một tổng thể kỹ năng viết sáng 
tạo. Không những thế, nhà báo hôm nay còn 
là nhà doanh nghiệp, nhà quản lý biết tính 
toán, biết bán sản phẩm của mình, tìm 
nguồn quảng cáo có lợi. 14 
Fatymina V.D., Giảng viên Khoa Báo chí 
Đại học Quốc gia Rostov (Nga): Nhà báo 
hiện đại cần: 
- Thành thạo trong lĩnh vực quan hệ xã 
hội. Đây là khả năng làm việc trong một 
nhóm, phối hợp với các đồng nghiệp vượt 
qua những xung đột. Nói cách khác là khả 
năng giao tiếp trong quá trình giải quyết các 
nhiệm vụ được giao. Bên cạnh đó, do sự gia 
tăng xu thế quốc tế hoá trong thế giới hiện 
đại, nhà báo phải giao tiếp với nhiều nhóm 
công chúng mục tiêu khác nhau có đặc điểm 
văn hoá xã hội khác nhau, nên ngày càng trở 
nên quan trọng việc nhà báo phải được 
trang bị kiến thức về bản sắc tinh thần và 
văn hoá của các dân tộc, các nhóm trong xã 
hội và ngoại ngữ. 
Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam - 5/2012 
64 
- Thành thạo các phương tiện thông tin mới. 
Nhà báo bắt buộc phải biết sử dụng các công 
nghệ mới trong thông tin và truyền thông. 
- Nắm được những kiến thức cơ bản của 
marketing-quản trị, vì nhà báo phải định vị thị 
phần của mình đối với tờ báo, hay chương 
trình phát thanh, truyền hình để đáp ứng được 
khách hàng và thu hút được quảng cáo.15 
GS. TS. Tạ Ngọc Tấn - Tổng Biên tập 
Tạp chí Cộng sản, nguyên Giám đốc Học 
viện Báo chí và Tuyên truyền: 
- Nhà báo phải là người làm mới nguồn 
thông tin, cung cấp thông tin ở những tầng ý 
nghĩa mới thông qua phân tích, bình luận, 
hướng dẫn nhận thức của công chúng. 
- Người làm báo phải là người có trình 
độ chuyên nghiệp cao, có khả năng tiếp cận, 
khai thác những nguồn thông tin có tính phát 
hiện riêng có, sử dụng được những phương 
pháp tốt nhất, những phương tiện kỹ thuật 
hiện đại nhất để chuyển tải thông tin của 
mình đến với công chúng. Đặc biệt, sự tích 
hợp các loại hình phương tiện thông tin 
trong những kênh truyền thông hiện nay 
càng đòi hỏi nhà báo phải có khả năng xử lý 
được những tình huống kỹ thuật đa dạng, đa 
loại hình phương tiện. 
- Nhà báo phải trở thành người đối thoại, 
người biết chấp nhận ý kiến của công chúng 
và có khả năng thuyết phục công chúng 
bằng thông tin, sự phân tích, lý giải của 
mình. Nhà báo cũng là người phải biết mở ra 
cho công chúng những cơ hội để tham gia 
trực tiếp vào hoạt động báo chí, khai thác 
được những thành tựu của quá trình “xã hội 
hóa báo chí” để làm phong phú cho sản 
phẩm báo chí của mình, của cơ quan mình. 
- Nhà báo phải giành được sự tín nhiệm cao. 
Sự tín nhiệm này bao gồm cả sức mạnh thu hút 
của thương hiệu của cơ quan báo chí và uy tín cá 
nhân của mỗi nhà báo. Trong thế giới hỗn loạn 
bởi vô số nguồn thông tin, báo chí hiện đại phải 
thể hiện tính chính xác, công bằng, khách quan, 
mang lại cho công chúng nhiều hiểu biết mới, 
giúp cho công chúng nhận thức đúng đắn và 
hành động hợp lý, có hiệu quả. Chỉ có như vậy 
mới giữ được người đọc, người nghe, người 
xem. Đặc biệt, trong nền kinh tế thị trường, sự tín 
nhiệm của công chúng quyết định vị trí của các 
sản phẩm báo chí.16 
3. Một số điều rút ra 
Trên cơ sở tổng hợp ý kiến của các 
chuyên gia; đồng thời dựa vào những cảm 
nhận của cá nhân, chúng tôi cho rằng, nhà 
báo Việt Nam hiện đại cần có những phẩm 
chất sau đây: 
Thứ nhất, phải có bản lĩnh chính trị vững vàng. 
Chúng ta đều biết: Nền báo chí Việt Nam 
là nền báo chí cách mạng. Các cơ quan báo 
chí đều nằm dưới sự quản lý của Đảng và 
Nhà nước ta. Chức năng, nhiệm vụ của báo 
chí nước ta là “tiếng nói của Đảng, Nhà 
nước, của tổ chức chính trị - xó hội và là 
diễn đàn của nhân dân”. Chủ tịch Hồ Chí 
Minh từng căn dặn: “Cán bộ báo chí cũng là 
chiến sỹ cách mạng. Cây bút, trang giấy là 
vũ khí sắc bén của họ”17. Suy rộng ra, nhà 
báo Việt Nam đồng thời là nhà chính trị, 
người chiến sĩ hoạt động trên lĩnh vực tư 
tưởng-văn hoá của Đảng. Chính vì thế, nếu 
không bản lĩnh chính trị vững vàng, nhà báo 
khó có thể hoàn thành nhiệm vụ tuyên 
truyền, bảo vệ chủ trương, đường lối của 
Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; 
đấu tranh chống lại những quan điểm thù 
địch, sai trái trong bối cảnh kẻ thù đang tiến 
hành “diễn biến hoà bình” với nhiều phương 
cách, thủ đoạn ngày càng tinh vi, phức tạp 
như hiện nay. 
Để trau dồi bản lĩnh như vậy, nhà báo 
chúng ta cần nắm vững và lấy chủ nghĩa 
Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm ánh 
sáng dẫn đường; lấy độc lập, tự do của dân 
tộc, hoà bình, hạnh phúc của nhân dân, sự 
giàu mạnh, phồn vinh của đất nước làm 
động lực và lý tưởng phấn đấu. 
Nhà báo Việt Nam 
65 
Thứ hai, nhận thức đầy đủ, sâu sắc và 
tuân thủ nghiêm túc các chuẩn mực về đạo 
đức nói chung, đạo đức nghề báo nói riêng. 
Nhà báo phải có đạo đức trong sáng, phải 
thực hiện đầy đủ trách nhiệm xã hội và 
nghĩa vụ công dân của mình; tuân thủ pháp 
luật, trong đó có Luật Báo chí, tự giác làm 
theo các quy định trong “Quy định về đạo 
đức nghề nghiệp của người làm báo”. Nhà 
báo phải tuyên truyền cổ vũ và bảo vệ cái 
tốt, cái đẹp; phản bác và diệt trừ cái xấu, cái 
ác. Cuộc sống cũng như hoạt động nghề 
nghiệp của nhà báo phải góp phần làm cho 
quan hệ giữa người với người trong xã hội 
ngày càng tốt đẹp, nhân văn. 
Thứ ba, có phông kiến thức văn hoá-xã 
hội sâu rộng và không ngừng được bổ sung, 
cập nhật. 
Thời đại ngày nay là thời đại bùng nổ 
thông tin, thời đại của kinh tế tri thức. Trình 
độ của công chúng không ngừng được nâng 
cao. Do đó, nhà báo cần phải liên tục trau 
dồi, tích luỹ kiến thức văn hoá-xã hội để trở 
thành người có tầm hiểu biết rộng lớn. Có 
như vậy, các tác phẩm mới đủ độ sâu, mới 
đạt tới các giá trị văn hoá để chinh phục 
công chúng. 
Bên cạnh đó, nhà báo là người của công 
chúng, làm ra tác phẩm cho đại chúng. Phải 
có kiến thức văn hoá-xã hội đủ sâu rộng, 
giao tiếp thành công với nhiều loại đối 
tượng công chúng khác nhau, với trình độ 
nhận thức khác nhau, hoạt động trong nhiều 
lĩnh vực khác nhau; từ đó tạo ra những tác 
phẩm báo chí có chất lượng phục vụ lợi ích 
của các nhóm công chúng khác nhau. 
Dù được đào tạo chuyên sâu về bất cứ 
lĩnh vực nào thì nhà báo cũng phải có kiến 
thức về nhiều ngành khoa học liên quan 
khác. Có lẽ đây là lý do nhiều nước trên thế 
giới ưu tiên đào tạo nghề báo cho những 
người đã có một bằng đại học. 
Trong số các kiến thức về văn hoá-xã hội, 
không thể không kể đến kiến thức về ngôn 
ngữ học. Ngôn ngữ là phương tiện chuyển 
tải thông tin đặc biệt quan trọng, trong nhiều 
trường hợp thậm chí là duy nhất, của nhà 
báo. Vì thế nhà báo phải nắm vững các kỹ 
năng sử dụng ngôn từ để bảo đảm tính hiệu 
quả cao của hoạt động truyền thông. 
Thứ tư, có trình độ chuyên môn nghiệp vụ cao. 
Trình độ chuyên môn nghiệp vụ thể hiện 
ở tất cả các khâu trong quá trình thực hiện 
một tác phẩm báo chí: từ thu thập tư liệu, xử 
lý thông tin, giao tiếp với nguồn tin, sử dụng 
các phương tiện kỹ thuật trợ giúp cho đến 
việc viết văn bản báo chí, v.v. Nhà báo được 
giao nhiệm vụ gì thì phải thành thạo tất cả 
các kỹ năng có liên quan để hoàn thành 
nhiệm vụ đó: có thể là kỹ năng của phóng 
viên, có thể là của biên tập viên, có thể là 
người quản lý toà soạn, v.v. Và khi sản 
phẩm báo chí đến với công chúng, họ có thể 
đánh giá chính xác nhà báo có phải là người 
có tay nghề cao hay không, nói cách khác, 
có chuyên nghiệp không. 
Bên cạnh đó, như chúng ta đã biết, trong 
thời đại bùng nổ thông tin như ngày nay, khi 
việc hình thành các tập đoàn truyền thông đã 
trở thành xu hướng không thể đảo ngược và 
sự xuất hiện các cơ quan báo chí đa loại 
hình (mà trong đó không thể thiếu loại hình 
đa phương tiện là tờ báo Internet) cũng trở 
thành tất yếu, thì nhà báo, về mặt chuyên 
môn nghiệp vụ phải là người “đa chức 
năng”. Nếu như trước đây, nhà báo chỉ 
chuyên chụp ảnh, hoặc chỉ chuyên viết tin, 
bài cho báo in, hoặc chỉ chuyên quay phim 
cho truyền hình hoặc chỉ chuyên biên tập 
cho phát thanh, v.v. thì hiện nay tính chuyên 
biệt hoá như vậy không còn thích ứng nữa. 
Việc đài truyền hình có báo in, báo Internet, 
Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam - 5/2012 
66 
đài phát thanh có báo in, báo hình, báo 
Internet, báo in có thêm phiên bản điện tử 
trên Internet, v.v. cùng với sự tương tác chặt 
chẽ giữa các cơ quan báo chí đã khiến cho 
diện mạo các nhà báo hiện đại làm việc ở đó 
thay đổi căn bản. Nhà báo có thể tham gia 
vào việc thực hiện các tác phẩm thuộc các 
loại hình báo chí khác nhau: quay phim, 
chụp ảnh, viết bài, dàn dựng, lồng ghép âm 
thanh, v.v. Mặt khác, do sự cạnh tranh thông 
tin ngày càng gay gắt mà nguồn nhân lực 
ngày càng hạn chế, nhà báo hiện đại không 
thể chỉ hoàn tất một khâu trong quá trình 
thực hiện một tác phẩm báo chí mà phải 
thực hiện trọn vẹn tất cả các công đoạn 
trong quá trình này, tức là có tính độc lập rất 
cao khi tác nghiệp. 
Ngoài ra, trình độ chuyên môn nghiệp vụ 
còn thể hiện ở chỗ nhà báo phải là chuyên 
gia trong lĩnh vực mà mình theo dõi và phản 
ánh. Nhà báo kinh tế phải có chuyên môn 
sâu về kinh tế, nhà báo môi trường phải là 
chuyên gia về môi trường, nhà báo thể thao 
phải có kiến thức sâu sắc về thể thao, v.v. 
Những yếu tố nói trên đòi hỏi nhà báo 
hiện đại phải được đào tạo hết sức bài bản, 
kỹ lưỡng về chuyên môn nghiệp vụ và liên 
tục được bồi dưỡng nâng cao để theo kịp 
yêu cầu của thực tiễn. 
Thứ năm, có khả năng giao tiếp tốt. 
Nhà báo thường xuyên phải tiếp xúc với 
nhiều người, thuộc nhiều tầng lớp, với nhiều 
trình độ nhận thức, nhiều dạng lợi ích và 
nhu cầu thông tin; do vậy nhà báo phải có 
kỹ năng giao tiếp tốt để nhận được sự hợp 
tác, đồng thuận; trên cơ sở đó, hoàn thành 
nhiệm vụ của mình. Trước hết, nhà báo cần 
giao tiếp tốt với công chúng-những người sẽ 
đón nhận và chịu sự tác động từ tác phẩm 
của mình. Kế đó, phải giao tiếp tốt với 
nguồn tin, đồng nghiệp, với cấp trên-những 
người góp phần làm nên thành công của tác 
phẩm báo chí. 
Khả năng giao tiếp, ở mức độ nào đó, thể 
hiện tầm vóc văn hoá của nhà báo. Những 
hành vi ứng xử dựa trên sự tôn trọng đối tác, 
tôn trọng người đối thoại, tôn trọng nghề 
nghiệp và hình ảnh của bản thân mình luôn 
hàm chứa những giá trị văn hoá không nhỏ 
và góp phần tạo dựng chân dung nhà báo 
như một nhà văn hoá. Thực tế cả trong nước 
và ngoài nước đều cho thấy, các nhà báo 
lớn, có tên tuổi thường đồng thời là những 
nhà văn hoá đích thực với ý nghĩa trọn vẹn 
của từ này. 
Thứ sáu, phải có khả năng ứng dụng tốt 
các thành quả của khoa học-công nghệ 
trong tác nghiệp và giỏi một ngoại ngữ 
thông dụng. 
Hiện nay, hoạt động báo chí không thể 
tách rời các sản phẩm của khoa học - công 
nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin. Do 
đó, nhà báo phải có kiến thức vững vàng về 
công nghệ thông tin, sử dụng thành thạo các 
thiết bị kỹ thuật phục vụ tác nghiệp. Bên 
cạnh đó, nhà báo phải thành thạo một ngoại 
ngữ thông dụng, nhất là tiếng Anh (theo các 
chuyên gia, hiện hơn 80% các giao dịch trên 
thế giới diễn ra bằng tiếng Anh và phần lớn 
các thông tin trên Internet được chuyển tải 
qua tiếng Anh). Bác Hồ từng nói: “Trong 
nghề làm báo, ta có kinh nghiệm của ta, 
nhưng ta cũng cần phải học thêm kinh 
nghiệm của các nước anh em. Muốn thế thì 
những người làm báo ít nhất cũng cần biết 
một thứ tiếng nước ngoài”.18 Thực tế cho 
thấy, ngoại ngữ là phương tiện quan trọng 
giúp nhà báo mở mang tri thức mọi mặt, học 
hỏi kinh nghiệm của báo chí nước ngoài, mở 
rộng và nâng cao chất lượng hoạt động nghề 
nghiệp; qua đó, hội nhập hiệu quả và đạt tới 
đẳng cấp quốc tế. 
Nhà báo Việt Nam 
67 
Thứ bảy, có kiến thức nhất định về kinh tế 
báo chí. 
Trong nền kinh tế thị trường, báo chí cho 
dù có là sản phẩm văn hoá đặc biệt thì vẫn là 
hàng hoá mang giá trị kinh tế và chịu sự 
cạnh tranh quyết liệt theo đúng các quy luật 
của thị trường. Do vậy, kiến thức kinh tế sẽ 
giúp nhà báo đóng góp hiệu quả hơn vào 
việc phát triển thị phần của sản phẩm báo 
chí mà mình tạo ra, từ đó, phát triển chính 
cơ quan báo chí. Và chức vụ của nhà báo 
trong cơ quan báo chí càng cao thì kiến thức 
về kinh tế báo chí lại càng quan trọng. 
___________________ 
Chú thích 
1 Hồ Chí Minh, 1996. Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc 
gia, Hà Nội, t. 8, tr. 414. 
2 Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 9, tr. 413. 
3 Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 4, tr. 526. 
4 Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 7, tr. 120. 
5 Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 6, tr. 444. 
6 Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 5, tr. 626. 
7 Hồ Chủ tịch với báo chí. Phân hội nhà báo Thành 
phố Hồ Chí Minh xuất bản năm 1980, tr. 42. 
8 Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 9, tr. 416. 
9 Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 10, tr. 616 
10 Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 9, tr. 415. 
11 Hà Đăng, 2005. Nhà báo-đức, tài và sự tự rèn luyện, 
trong: “80 năm báo chí cách mạng Việt Nam-những 
bài học lịch sử và định hướng phát triển”, Kỷ yếu Hội 
thảo khoa học quốc gia, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà 
Nội, tr. 64-76. 
12 Nguyễn Quốc Uy, 2008. Bồi dưỡng nghiệp vụ báo 
chí -nhìn từ thực tiễn ở thông tấn xã Việt Nam, 
trong: “Báo chí và truyền thông đại chúng-đào tạo, 
bồi dưỡng trong thời kỳ hội nhập”, Kỷ yếu Hội thảo 
khoa học quốc tế, Nxb. Lý luận chính trị, Hà Nội. 
13 Hoàng Anh, Những suy nghĩ tâm huyết của Giáo 
sư Ia.N. Zasurxki về nghề báo, Tạp chí Lý luận 
chính trị và truyền thông, số 1/2010, tr. 114-115. 
14 Владимир ЗДОРОВЕГA: ПОДГОТОВКА 
ЖУРНАЛИСТОВ: ВЗГЛЯДЫ СО СТОРОНЫ И 
ИЗНУТРИ, «Зеркала недели» № 39 (312) 7-13 
октября 2000. 
15 В.Д.Фатымина: Журналистское образование в 
Германии В ХХI векЕ: проблемы и перспективы, 
edu.of.ru/attach/17/1611.doc 
16 Tạ Ngọc Tấn, 2008. Đào tạo nhà báo-một cách 
nhìn từ xu hướng phát triển truyền thông hiện đại, 
trong: “Báo chí và truyền thông đại chúng-đào tạo, 
bồi dưỡng trong thời kỳ hội nhập”, Kỷ yếu Hội thảo 
khoa học quốc tế, Nxb. Lý luận chính trị, Hà Nội , tr. 
311-318. 
17 Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.10, tr. 616. 
18 Trích Bài phát biểu của Hồ Chủ Tịch tại Đại hội 
lần thứ II Hội Nhà báo Việt Nam năm 1959. 
Tài liệu tham khảo 
1. Trịnh Kim Anh, 2010. Từ quan điểm của Chủ tịch Hồ 
Chí Minh về báo chí, nghĩ về trách nhiệm của người làm 
báo hôm nay, Kỷ yếu Hội thảo khoa học quốc gia “Di 
sản Hồ Chí Minh với sự nghiệp đào tạo cán bộ lý luận 
chính trị và truyền thông”, Học viện Báo chí và Tuyên 
truyền - Bảo tàng Hồ Chí Minh, tr. 91-98. 
2. “Báo chí và truyền thông đại chúng-đào tạo, bồi 
dưỡng trong thời kỳ hội nhập”, Kỷ yếu Hội thảo khoa 
học quốc tế, Nxb. Lý luận chính trị, Hà Nội, 2008. 
3. Erich Fikhtelius, 2002. 10 bí quyết kỹ năng nghề 
báo, Nxb. Lao động, Hà Nội. 
4. Loic Hervouet, 1999. Viết cho độc giả, (Lê Hồng 
Quang dịch), Hội Nhà báo Việt Nam. 
5. Hồ Chí Minh, 1996. Toàn tập, T. 4, 5, 6, 7, 8, 9, 
10, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
6. “80 năm báo chí cách mạng Việt Nam-những bài 
học lịch sử và định hướng phát triển”, Kỷ yếu Hội 
thảo khoa học quốc gia, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà 
Nội, 2005. 
7. Tạp chí Lý luận chính trị và truyền thông, số 
1/2010. 
8. “Truyền thông đại chúng Việt Nam trong xu thế 
hội nhập hiện nay”, Kỷ yếu Hội thảo khoa học quốc 
gia, Học viện Báo chí và Tuyên truyền 2007. 
9. Владимир ЗДОРОВЕГA: ПОДГОТОВКА 
ЖУРНАЛИСТОВ: ВЗГЛЯДЫ СО СТОРОНЫ И 
ИЗНУТРИ, «Зеркала недели» № 39 (312) 7-13 
октября 2000. 
10. В.Д.ФАТЫМИНА: ЖУРНАЛИСТСКОЕ 
ОБРАЗОВАНИЕ В ГЕРМАНИИ В ХХI ВЕКЕ: 
ПРОБЛЕМЫ И ПЕРСПЕКТИВЫ, 
edu.of.ru/attach/17/1611.doc 
Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam - 5/2012 
68