Khảo sát một số yếu tố gánh nặng lao động của phi công quân sự

TẠP CHÍ Y – DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 6 - 2013 
52 
KHẢO SÁT MỘT SỐ YẾU TỐ GÁNH NẶNG LAO ĐỘNG 
CỦA PHI CÔNG QUÂN SỰ 
 Trần Văn Tuấn*; Nguyễn Tùng Linh* 
TÓM TẮT 
Môi trƣờng lao động của phi công quân sự (PCQS) có nhiều yếu tố bất lợi, khắc nghiệt ảnh 
hƣởng tới sức khỏe của họ trong quá trình làm nhiệm vụ. Kết quả nghiên cứu cho thấy điều kiện vi 
khí hậu trong và ngoài máy bay quân sự cao hơn tiêu chuẩn cho phép. Trạng thái nhiệt của phi công 
tăng sau lao động, nhƣng còn nằm trong mức giới hạn cho phép trong khoảng thời gian luyện tập 
theo khoa mục của đơn vị. Bên cạnh đó, các phi công chịu tác động của tiếng ồn lớn, mức áp âm đo 
đƣợc tại nhiều vị trí cao hơn mức cho phép. Nghiên cứu điều kiện môi trƣờng lao động sẽ giúp cho 
công tác luyện tập và dự phòng bảo vệ sức khỏe đạt kết quả tốt hơn. 
* Từ khóa: Môi trƣờng lao động; Phi công quân sự; Vi khí hậu; Trạng thái nhiệt; Tiếng ồn. 
SURVEY OF WORKING ENVIRONMENT FACTORS 
OF MILITARY PILOTS 
SUMMARY 
Working environment of military pilots have unfavorable and the harsh factors that impact of the 
soldier’s health. The research results showed that the microclimate conditions inside and outside the 
military aircraft are higher than the standard. Thermal status of the pilot heat up after work, but also 
in the allowed limitation during the general practice of the unit. Besides, the pilots are affected by 
loud noise, sound pressure level measured in positions is higher than the permitted level. Research 
environmental conditions will help employees work practice and preventive health protection achieved 
better results. 
* Key words: Working environment; Military pilots; Microclimate; State thermal; Noise. 
ĐẶT VẤN ĐỀ 
Hiện nay trong công cuộc bảo vệ Tổ 
quốc, bộ đội không quân đóng góp vai trò 
quan trọng. Trong lịch sử, sự tham gia của 
không quân góp phần không nhỏ vào chiến 
thắng chung của các cuộc chiến tranh. 
Ngày nay, bộ đội không quân đƣợc trang bị 
ngày một hiện đại, từ chỗ chỉ có MIG 17 đến 
SU 27, nay đã có thêm một số máy bay mới 
nhƣ SU 27, SU 30 Theo một số công trình 
nghiên cứu nhƣ của Li WC, Harris D (2013) 
[5], Otto JL, Webber BJ (2013) [6], phi công 
phải chịu tác động của mức áp âm lớn, 
vi khí hậu khắc nghiệt Trong điều kiện 
Việt Nam, các yếu tố đó tác động nhƣ thế nào 
* Học viện Quân y 
Người phản hồi (Corresponding): Trần Văn Tuấn (tuan6567@gmail.com) 
Ngày nhận bài: 20/5/2013; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 10/6/2013 
 Ngày bài báo được đăng: 21/6/2013 
TẠP CHÍ Y – DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 6 - 2013 
54 
đến tình trạng sức khỏe của phi công? Đây 
là vấn đề vẫn chƣa đƣợc nghiên cứu trong 
y học quân sự. Vì vậy, chúng tôi thực hiện 
nghiên cứu này với mục tiêu: Khảo sát mức 
độ ô nhiễm một số yếu tố vệ sinh môi trường 
của máy bay SU 27 và tác động của các yếu 
tố đó lên trạng thái nhiệt phi công. 
ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP 
NGHIÊN CỨU 
1. Đối tƣợng nghiên cứu. 
12 phi công có tuổi đời trung bình 29,3 ± 
2,1, đƣợc đo các chỉ số về trạng thái nhiệt 
trƣớc và sau lao động trên buồng lái mô 
phỏng của đơn vị. 
+ Máy bay SU 27 của Quân chủng Phòng 
không Không quân. 
+ Xác định các yếu tố môi trƣờng lao 
động trong và ngoài máy bay. 
Thời gian nghiên cứu vào các tháng có 
thời tiết nóng (6, 7, 8). 
2. Phƣơng pháp nghiên cứu. 
 Áp dụng nghiên cứu mô tả cắt ngang. 
Các yếu tố vi khí hậu: đo trong và ngoài 
buồng lái theo kỹ thuật thƣờng quy bằng 
máy đo hiện số. 
Xác định nhiệt độ tổng hợp (WBGT) theo 
ISO 7243 [4]: 
- Trong nhà hay bóng râm: WBGT = 0,7 
t
o
ƣ + 0,3t
o
c
. 
- Ở ngoài nhà, nơi có nắng: WBGT = 0,7 
t
o
ƣ + 0,2t
o
c + 0,1t
o
k
. 
t
o
ƣ: nhiệt độ ƣớt; t
o
c: nhiệt độ cầu; t
o
k: 
nhiệt độ khô. 
Đo mức ồn bằng máy D1422C (Anh), sai 
số ± 1 dBA, đánh giá theo TCVN 3985-85 [2]. 
Đo trạng thái nhiệt của phi công bằng 
máy TEM 60: nhiệt độ da, nhiệt độ lõi, nhiệt 
độ trung bình cơ thể. Đánh giá theo phƣơng 
pháp của Burton. 
Xác định lƣợng mồ hôi bằng cân trọng 
lƣợng cơ thể (có quần áo và không có quần 
áo) trƣớc và sau khi làm việc trên cân treo 
Trung Quốc có độ chính xác ± 0,01 kg. 
Lấy các chỉ số trạng thái nhiệt ở các thời 
điểm sau tập luyện 30’, 60’, 90’. 
- Xử lý thống kê theo phƣơng pháp dùng 
trong y sinh học. 
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN 
1. Kết quả nghiên cứu về vi khí hậu. 
Bảng 1: Chỉ số WBGT (oC) tại các sân bay. 
ĐƠN VỊ 
NƠI ĐO 
6 - 11 GIỜ 11 GIỜ 30’ - 13 GIỜ 30’ 14 - 18 GIỜ 
Min - Max X ± SD Min - Max X ± SD Min - Max X ± SD 
e 937 Trong nhà 25,3 - 28,1 26,8 ± 1,2 27,3 - 28,6 27,5 ± 0,3 26,2 - 27,0 26,4 ± 0,4 
Ngoài trời 26,6 - 32,3 30,1 ± 2,8 32,1 - 33,7 32,6 ± 0,4 27,1 - 28,4 27,9 ± 0,6 
e 935 Trong nhà 25,7 - 28,2 26,7 ± 1,1 28,0 - 28,7 28,4 ± 0,22 27,7 - 28,7 27,9 ± 0,6 
Ngoài trời 26 - 33,1 28,6 ± 3,1 33,1 - 33,4 33,1 ± 0,2 28,7 - 31,7 29,5 ± 1,0 
TẠP CHÍ Y – DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 6 - 2013 
55 
Tại nhiều vị trí, nhiệt độ WBGT rất cao (> 30oC), cao nhất vào thời điểm giữa trƣa (12 -
14 giờ). WBGT là chỉ số đƣợc nhiều nƣớc trên thế giới sử dụng, theo Nguyễn Mạnh Liên [3], 
giới hạn cho phép nghỉ tập với quân đội Mỹ là 31oC đối với nhiệt độ WBGT. Còn theo 
TCVN 7112 (2002) (tƣơng đƣơng ISO 7243) đánh giá theo mức độ chuyển hóa với lao 
động nặng là 26oC [4]. Nhƣ vậy, các thông số chúng tôi đo đƣợc cao hơn mức cho phép. 
Để thấy rõ hơn các chỉ số vi khí hậu của máy bay, chúng tôi khảo sát các chỉ tiêu trong 
và ngoài máy bay SU 27. 
Bảng 2: Vi khí hậu trong và ngoài máy bay SU 27. 
VỊ TRÍ GIỜ ĐO T
O 
(
O
C) ĐỘ ẨM (%) TỐC ĐỘ GIÓ (m/s) WBGT (
O
C) 
Trong 
buồng lái 
7 giê 30’ 28,5 82 0,47 28,4 
10 giê 30’ 32,1 80 0,6 31,9 
14 giê 30’ 36,5 80 0,6 33,3 
Ngoài 
buồng lái 
7 giê 30’ 28,1 79 2,2 27,3 
10 giê 30’ 33,1 71 2,9 31,2 
14 giê 30’ 33,2 75 2,8 32,7 
Một trong những vấn đề về yếu tố bất lợi đối vói PCQS hiện nay là vi khí hậu nóng ẩm. 
Để đánh giá tác động của vi khí hậu nóng ẩm lên cơ thể, nhiều tác giả đã dùng các chỉ tiêu 
khác nhau [3]. 
Kết quả cho thấy các chỉ số đánh giá vi khí hậu trong máy bay SU 27 đều cao hơn 
ngoài trời. Nhiệt độ không khí cao nhất lúc 14 giờ 30’: cao hơn ngoài trời > 3,3oC và chỉ số 
WBGT cao hơn 1,4oC. Nhƣ vậy, có thể thấy điều kiện vi khí hậu nóng ẩm Việt Nam khá 
khắc nghiệt, nhƣng môi trƣờng trong máy bay còn khắc nghiệt hơn. Các điều kiện vi khí 
hậu nóng cùng với tiếng động lớn tác động xấu tới sức khỏe phi công. 
2. Kết quả khảo sát mức áp suất âm thanh. 
Ngoài vi khi hậu nóng, PCQS chịu sự tác động của tiếng ồn lớn do động cơ máy bay 
phát ra. Khảo sát về mức áp suất âm thanh tại sân bay, chúng tôi thu đƣợc kết quả sau: 
Bảng 3: Mức áp suất âm thanh tại một số khu vực ở sân bay khi máy bay SU 27 hoạt động. 
NƠI ĐO VÀ ĐIỀU KIỆN ĐO MỨC ỒN (dBA) 
Tại khu trực chiến 
Nổ máy lăn bánh 90 ± 3 
Rú ga tăng tốc 129 ± 4 
Lăn bánh ra đƣờng băng 92 ± 3 
Trên đài chỉ huy 
Bay qua độ cao 1.000 m 80 ± 2 
Bay qua độ cao 500 m 85 ± 3 
Tiếp đất hạ cánh 87 ± 4 
Mức áp âm trung bình 100 ± 4 
TẠP CHÍ Y – DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 6 - 2013 
56 
Phông ồn trên sân bay 69 
Máy bay SU 27 phát ra cƣờng độ âm lớn, trung bình 100 dBA, khi rú ga, tăng tốc lên tới 
129 dBA. Các loại máy bay khác cũng có cƣờng độ âm cao (> 90 dBA). 
Không những lao động trong điều kiện vi 
khí hậu nóng, PCQS còn chịu thêm ảnh 
hƣởng của tiếng ån lớn. Các chỉ số về mức 
áp âm đo đƣợc đều cao hơn mức cho phép 
của Việt Nam (85 dBA). Trong điều kiện 
hoạt động quân sự của máy bay, mỗi cải 
tiến hay thay đổi về thiết kế rất khó thực 
hiện. Vì vậy, biện pháp phòng hộ cá nhân 
đối với PCQS cần đƣợc quan tâm đúng 
mức. Nghiên cứu của Scheback E.A. (1988), 
Li WC. Harris D (2013) cho thấy phi công 
phải chịu tác động của đồng thời cả vi khí 
hậu nóng cũng nhƣ tiếng ồn lớn. Các tác 
giả còn cho biết tiếng ồn có tác động hợp 
lực với vi khí hậu nóng. 
3. Trạng thái nhiệt của phi công. 
Với điều kiện làm việc nhƣ vậy, chúng 
tôi xác định trạng thái nhiệt của phi công 
trƣớc và sau ca lao động. 
Bảng 4: Biến đổi nhiệt độ da của phi công (n = 12). 
T
o 
DA 
(
o
C) 
T
O
 DA NGỰC T
O
 DA CẲNG TAY T
O
 DA CẲNG CHÂN T
O
 TRUNG BÌNH DA 
Tr-íc Sau Tr-íc Sau Tr-íc Sau Tr-íc Sau 
Sau 30’ 32,6 ± 0,4 33,43 ± 1,16 32,9 ± 0,54 33,1 ± 0,74 33,0 ± 0,9 33,6 ± 0,69* 32,86 ± 0,5 33,19 ± 0,6* 
Sau 60’ 33,52 ± 0,78
* 
33,2 ± 0,67
* 
33,3 ± 0,34 33,38 ± 0,6* 
Sau 90’ 32,5 ± 0,8 32,5 ± 0,3 33,0 ± 0,4 32,8 ± 0,1 
(*p < 0,05) 
Nhiệt độ da của phi công sau lao động tăng ở tất cả vị trí đo sau 30 phút 60 phút và 90 phút. 
Bảng 5: Biến đổi chỉ tiêu nhiệt độ lõi, tần số mạch và bài tiết mồ hôi của phi công (n = 12). 
CHỈ TIÊU 
TRƢỚC LAO 
ĐỘNG 
SAU 30’ SAU 60’ SAU 90’ p 
t
o
 dƣới lƣỡi (
o
C) 37,05 ± 0,2 37,45 ± 0,3
* 
37,5 ± 0,23
* 
37 ± 0,3 
*
 < 0,05 
Mạch (lần/phút) 76 ± 10 81 ± 5
* 
78 ± 9 80 ± 8 
*
 < 0,05 
Mồ hôi bài tiết (min-max) (g) 260 - 650 260 - 1080 700 - 1500 
Tỷ suất bay hơi (%) 83 82 90 
Sau lao động, các chỉ tiêu đánh giá trạng 
thái nhiệt của phi công có sự khác nhau ở 
từng thời điểm 30’, 60’, 90’. Sau 30’ lao động, 
trạng thái nhiệt gia tăng so với lúc xuất phát 
(p < 0,05). Tuy nhiên, đến thời điểm 90’, sự 
gia tăng trạng thái nhiệt không có ý nghĩa. 
Trong phạm vi một bài báo, chúng tôi không 
thể đề cập tới mọi khía cạnh của vấn đề, 
nhƣng kết quả thu đƣợc về trạng thái nhiệt 
của phi công thấy có tăng sau lao động. Sau 
thời gian 90’, lƣợng mồ hôi bài tiết lên tới 
1.500 ml, nhiệt độ lƣỡi cũng tăng. Nghiên 
cứu của Lê Khắc Đức và CS (2006) [3], Li 
WC, Harris D [5], Otto JL [6], Webber BJ 
TẠP CHÍ Y – DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 6 - 2013 
2 
(2013) cho thấy lao động trong điều kiện 
nóng, lƣợng mồ hôi bài tiết và bay hơi tăng 
cao. Trong nghiên cứu này, các chỉ số đánh 
giá trạng thái nhiệt của PCQS đều tăng sau 
lao động. Tuy nhiên, có thể do đƣợc rèn 
luyện tốt nên đã thích nghi với cƣờng độ lao 
động, v× vËy nghiên cứu này cho thấy sức 
khỏe của bộ đội vẫn bình thƣờng. 
KẾT LUẬN 
Điều kiện huấn luyện bay của PCQS có 
nhiều yếu tố bất lợi, khắc nghiệt, tạo ra 
gánh nặng lao động ảnh hƣởng tới sức 
khỏe bộ đội. Cụ thể, vào mùa nóng, vi khí 
hậu trong buồng lái máy bay quân sự cao 
(chỉ số WBGT lên tới 31,90C). Ngoài vi khí 
hậu nóng, phi công chịu tác động có hại của 
tiếng ồn. Mức áp suất âm thanh đo đƣợc tại 
nhiều vị trí cao hơn giới hạn cho phép. 
Trạng thái nhiệt của phi công có tăng 
sau lao động, nhƣng vẫn nằm trong mức 
giới hạn cho phép trong khoảng thời gian 
luyện tập theo khoa mục của đơn vị. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Bộ Y tế. Tiêu chuẩn vệ sinh lao động kèm 
theo QĐ 3733/QĐ-BYT. NXB Y học Hà Nội. 2003. 
2. Bộ Khoa học Công nghệ và Môi trường. 
Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 3985:1999 về âm 
học - mức ồn cho phép tại các vị trí làm việc. 
3. Lê Khắc Đức (chủ biên). Vệ sinh học môi 
trƣờng, lao động, dinh dƣỡng và an toàn thực 
phẩm. NXB Quân đội Nhân dân. 2006, tr.369. 
4. International Standars Organization. 1989b. 
ISO 7243. Hot environments - estimation of the 
heat stress on working man, based on the 
WBGT - index (web bulb globe temprature) 
Geneva: ISO. 
5. Li WC, Harris D. Identifying training 
deficiencies in military pilots by applying the 
human factors analysis and classification 
system. nt J Occup Saf Ergon. 2013, 19 (1), 
pp.3-18. 
6. Otto JL, Webber BJ. Mental health diagnoses 
and counseling among pilots of remotely piloted 
aircraft in the United States Air Force. MSMR. 
2013, Mar, 20 (3), pp.3-8. 
TẠP CHÍ Y – DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 6 - 2013 
58