Giáo trình Tổ chức hoạt động giáo dục - Chương II: Phương pháp làm việc với các tổ chức học sinh trong nhà trường Trung học

CHƯƠNG II: Phương pháp làm việc với các tổ chức học sinh trong nhà trường Trung học. 
Đặc điểm, vai trò của một số tổ chức học sinh trong trường trung học 
Trong nhà trường trung học tồn tại một số tổ chức của học sinh như sau: 
+ Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh (Đội TNTP HCM) 
+ Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh (Đoàn TNCS HCM) 
+ Hội liên hiệp thanh niên học sinh (Hội LHTN HS) 
+ Câu lạc bộ. 
Đội TNTP HCM trong trường THCS 
Đội TNTP HCM được thành lập ngày 15/5/1941. Đó là một tổ chức quần chúng tự quản của thiếu 
nhi Việt Nam do Đảng cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và lãnh đạo. 
Được gọi là “thiếu niên tiền phong” vì hai lý do: 
+ Giáo dục các em theo các gương tiền phong của dân tộc: Bà Trưng, Bà Triệu, Lý Thường Kiệt, 
Trần Hưng Đạo, Quang Trung,...các tấm gương anh hùng nhỏ tuổi như Trần Quốc Toản, Kim Đồng, 
Lê Văn Tám,... 
+ Thế hệ trẻ Việt Nam là lực lượng tiền phong trong sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc 
nhằm mục tiêu xây dựng chủ nghĩa xã hội trên đất nước Việt Nam. Đội thiếu niên tiền phong mang 
tên Đội TNTP HCM vào năm 1970. 
1.1. Mục đích của Đội TNTP HCM 
Đội TNTP HCM có mục đích tổ chức cho các em thiếu nhi làm theo Năm điều Bác Hồ dạy, trở 
thành con ngoan, trò giỏi, bạn tốt, công dân tốt . 
Mục đích này có đặc điểm: 
+ Phù hợp với lứa tuổi các em. 
+ Phù hợp với thực tiễn cách mạng. 
+ Phù hợp với vai trò, vị trí, chức năng của Đội. 
Ở đây ta thấy, mục đích của Đội phù hợp với mục đích giáo dục của nhà trường, đều là đào tạo thế 
hệ cách mạng cho đời sau. 1.2. Tính chất của tổ chức Đội 
1.2.1. Tính quần chúng của tổ chức Đội 
Đây là một tổ chức của lớp người nhỏ tuổi (từ 9-14 tuổi) nếu các em tự nguyện xin gia nhập và được 
quá nửa số đội viên trong chi đội đồng ý. 
Đội thu hút tất cả các em trong độ tuổi tham gia, không phân biệt nam hay nữ, tôn giáo, dân tộc, 
thành phần gia đình, vùng lãnh thổ... 
1.2.2. Tính chất chính trị - xã hội 
Đội thiếu niên tiền phong là một tổ chức quần chúng, một tổ chức giáo dục, không phải là tổ chức từ 
thiện, hướng đạo vui chơi đơn thuần. 
Đội cùng với nhà trường có nhiệm vụ giáo dục thiếu niên nhi đồng theo đường lối quan điểm giáo 
dục của Đảng, nội dung giáo dục lấy Năm điều Bác Hồ dạy làm nội dung cơ bản. 
Đội thiếu niên tiền phong còn là lực lượng dự bị của Đoàn TNCS HCM. 
Việc hiểu rõ những tính chất của tổ chức Đội sẽ giúp những nhà sư phạm: 
- Tránh được những khuynh hướng lệch lạc sau: 
+ Khuynh hướng thu hẹp tổ chức Đội: coi tổ chức Đội là một tổ chức của các em có thành tích hoặc 
chăm ngoan, dễ sai khiến. 
+ Khuynh hướng buông lỏng, kết nạp ồ ạt dẫn tới chỗ không quản lý, giáo dục được, làm suy yếu tổ 
chức Đội. 
+ Không tôn trọng quyền làm chủ, tự quản của các em, dẫn tới áp đặt, mệnh lệnh, làm thay các em... 
- Làm tròn nghĩa vụ giáo dục của mình, thực hiện mục tiêu giáo dục, chống lại quan điểm sai trái 
phá hoại sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ. 
1.3. Nhiệm vụ của Đội: 
Đội TNTP HCM có hai nhiệm vụ chủ yếu: giáo dục và tổ chức thiếu nhi Việt nam làm theo Năm 
điều Bác Hồ dạy. 
1.3.1. Về nhiệm vụ giáo dục: Đội thiếu niên tiền phong là một tổ chức đồng thời là một lực 
lượng quan trọng của xã hội. Cùng các lực lượng giáo dục khác như nhà trường, gia đình, xã 
hội, Đội có nhiệm vụ giáo dục thiếu nhi. 
Đội giáo dục thiếu nhi theo những nguyên tắc, phương pháp riêng biệt, đặc trưng. Hình thức giáo 
dục của Đội rất phong phú, đa dạng, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi, đặc điểm cá nhân đội viên. Nội 
dung giáo dục đội viên có tính chất toàn diện, bao gồm: giáo dục đạo đức , giáo dục lao động, giáo 
dục thẩm mỹ, giáo dục sức khoẻ và vệ sinh, giáo dục tinh thần quốc tế. 
1.3.2. Về nhiệm vụ tổ chức: 
Đội có nhiệm vụ tập hợp, thu hút tất cả thiếu niên tham gia các hoạt động do Đội tổ chức. 
Đội tổ chức cho các đội viên của mình: 
+ Thực hiện điều lệ, nghi thức đội. 
+ Đấu tranh bảo vệ nghĩa vụ, quyền lợi của các đội viên. 
+ Đấu tranh cho sự nghiệp bảo vệ và xây dựng Tổ quốc. 
+ Đấu tranh vì hoà bình và sự tiến bộ xã hội. 
+ Quan hệ với thiếu nhi trên toàn thế giới. 
1.4. Đội TNTP HCM trong trường học 
Tổ chức cơ sở của Đội được thành lập ở các trường học, ở các địa bàn dân cư. 
1.4.1. Liên đội: 
Trong trường phổ thông có từ ba chi đội trở lên thì được thành lập liên đội. Mỗi trường phổ thông cơ 
sở được thành lập một liên đội. 
Liên đội có nhiệm vụ tập hợp, đoàn kết toàn thể đội viên của trường thực hiện các hoạt động của 
mình. 
Liên đội bao gồm các chi đội; các chi đội được chia thành các phân đội. Phân đội bao gồm các đội 
viên trong một tổ tương ứng của lớp học. 
Liên đội có các nhiệm vụ: 
+ Đề ra chương trình hành động cho toàn thể liên đội trong từng học kì, cả năm và nghỉ hè. Thi hành 
mọi chủ trương, nghị quyết của các cấp bộ Đoàn và Hội đồng phụ trách đội. 
+ Phát động các phong trào hoạt động, trực tiếp tổ chức một số hoạt động cho toàn liên đội như : 
phát động chủ đề, trại, hội thi, Đại hội cháu ngoan Bác Hồ, ngày lao động cộng sản ... 
+ Tổ chức đại hội thường kỳ năm, bầu ban chỉ huy liên đội, hướng dẫn các đại hội chi đội. 
+ Động viên, theo dõi, chỉ đạo công tác của các chi đội, đánh giá, xếp loại chi đội trong các đợt thi 
đua, sơ kết, tổng kết. 
+ Bồi dưỡng các ban chỉ huy, các tổ, các nhóm, bồi dưỡng các em đội viên lớn. 
+ Thành lập chi đội mới, làm lễ trưởng thành cho các chi đội và các đội viên lớn. 
+ Xét duyệt khen thưởng, thi đua, danh hiệu cháu ngoan Bác Hồ. 
+ Cử đại diện dự Đại hội cháu ngoan Bác Hồ cấp trên. 
+ Phụ trách công tác nhi đồng, kiểm tra, chỉ đạo công tác nhi đồng của các chi đội. 
+ Phối hợp công tác với các liên đội bạn, với các lực lượng giáo dục (nhà trường, gia đình, xã hội) 
trong công tác giáo dục và xây dựng Đội. 
1.4.2. Chi đội: 
- Chi đội là đơn vị cơ sở của Đội, chi đội có nhiệm vụ trực tiếp tổ chức các hoạt động cho các đội 
viên. Chi đội là nơi trực tiếp điều hành kế hoạch công tác, trực tiếp quản lý và giáo dục đội viên 
Trong trường phổ thông cơ sở, chi đội gắn liền với từng lớp học. Có từ ba đội viên trở lên được 
thành lập chi đội. Đại hội chi đội bầu ra ban chỉ huy. Ban chỉ huy chi đội tổ chức thực hiện nhiệm vụ 
chi đội theo kế hoạch. 
- Chi đội có các nhiệm vụ sau: 
+ Xây dựng chương trình hành động và tổ chức các hoạt động của đội trong từng học kỳ, năm học, 
từng tháng, từng tuần và một số hoạt động đột xuất. 
+ Đi sát, động viên giúp đỡ đội viên hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao. 
+ Động viên, uốn nắn kịp thời các tập thể và cá nhân có thành tích hoặc khuyết điểm. Bình xét danh 
hiệu cháu ngoan Bác Hồ cấp chi đội. 
+ Kết nạp đội viên, bồi dưỡng đội viên lớn đủ tiêu chuẩn để Đoàn xem xét kết nạp, tổ chức lễ trưởng 
thành cho các đội viên hết tuổi đội. 
+ Làm công tác phụ trách nhi đồng. 
+ Tổ chức đại hội chi đội, bầu ban chỉ huy chi đội, cử đại biểu dự đại hội cấp trên. 
+ Giám sát, chỉ đạo hoạt động của các phân đội trong chi đôi; cử các phân đội trưởng. 
1.4.3. Phân đội: 
Phân đội là đơn vị nhỏ nhất của Đội, phân đội được tổ chức tương ứng với tổ học tập. 
Mỗi phân đội có một phân đội trưởng, một phân đội phó do tập thể bầu ra, được chi đội duyệt hoặc 
do chi đội cử ra sau khi tham khảo ý kiến của phân đội. 
Phân đội có các nhiệm vụ chủ yếu sau: 
+ Bàn bạc, lập kế hoạch và thực hiện công tác đội theo nghị quyết của chi đội, triển khai một số công 
tác riêng của phân đội. 
+ Quản lý, giáo dục đội viên trong phân đội, đoàn kết giúp đỡ nhau cùng tiến bộ trong học tập, công 
tác, sinh hoạt,... 
+ Giới thiệu hội viên mới cho chi đội xem xét, kết nạp,... 
+ Đoàn kết, sẵn sàng phối hợp với các phân đội bạn. 
1.5. Phụ trách Đội thiếu niên tiền phong ở trường phổ thông. 
Phụ trách Đội trong nhà trường phổ thông bao gồm Tổng phụ trách đội và Phó tổng phụ trách đội. 
1.5.1. Tổng phụ trách đội: 
- Vai trò của Tổng phụ trách đội. Trong trường trung học, tổng phụ trách đội vừa là cán bộ đoàn vừa 
là giáo viên. 
+ Là cán bộ đoàn, Tổng phụ trách đội có nhiệm vụ tổ chức, hướng dẫn chỉ đạo mọi hoạt động của 
liên đội trên cơ sở kế hoạch cho của đội và đoàn. 
+ Là giáo viên, Tổng phụ trách đội tham gia dạy học phù hợp với ngành đào tạo và theo sự phân 
công của nhà trường. 
Vì vậy, có thể khẳng định : Tổng phụ trách vừa là người cán bộ chính trị, thanh vận vừa là thầy cô 
giáo, là anh chị, là bạn bè của các đội viên. 
- Chức năng của Tổng phụ trách đội. 
Tổng phụ trách đội thực hiện hai chức năng: 
+ Chức năng của người cán bộ phụ trách đội. 
+ Chức năng của người giáo viên. 
- Nhiệm vụ của tổng phụ trách đội. 
Tổ chức, xây dựng đội trên cơ sở xây dựng được đội ngũ phụ trách các chi đội. 
+ Xây dựng và kiện toàn các ban chỉ huy, các nhóm nồng cốt của liên đội, có khả năng điều hành các 
hoạt động của liên đội. 
+ Chỉ đạo hoạt động toàn diện của đội trên cơ sở phát huy tốt vai trò tự quản của đội. 
+ Tham mưu, phối hợp với tổ chức Đảng, đoàn thể, ban ngành, các lực lượng giáo dục khác trong và 
ngoài nhà trường làm tốt công tác bảo vệ, chăm sóc, giáo dục thiếu nhi. 
+ Không ngừng tự bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ công tác đội. 
- Một số công việc chủ yếu của Tổng phụ trách đội. 
+ Tham mưu cho hiệu trưởng về công tác Đội trong năm học, đưa công tác Đội thành một bộ phận 
hữu cơ của kế hoạch năm học của nhà trường. 
+ Xây dựng kế hoạch hoạt động của liên đội ở trường trong toàn năm học . 
+ Qui hoạch lựa chọn ban chỉ huy đội các cấp, hướng dẫn công tác và bồi dưỡng nghiệp vụ công tác 
Đội cho ban chấp hành các cấp, các tiểu ban chuyên môn trực thuộc ban chấp hành liên đội, chi đội. 
+ Xây dựng đội ngũ phụ trách chi đội, phụ trách nhi đồng. 
+ Chỉ đạo công tác xây dựng đội và bồi dưỡng đội viên lớn chuẩn bị cho các em gia nhập đoàn. 
+ Tổ chức, chỉ đạo, hướng dẫn các hoạt động thường xuyên và sinh hoạt chủ đề trong toàn liên đội. 
+ Tổ chức, chỉ đạo cuộc vận động xây dựng liên đội vững mạnh. 
+ Vận động, phối hợp với các cấp chính quyền, các ngành các tổ chức đoàn thể xã hội trong và ngoài 
nhà trường làm tốt công tác chăm sóc, bảo vệ, giáo dục thiếu niên nhi đồng. 
+ Chỉ đạo các hoạt động gây quỹ đội, quản lý và kiểm tra việc sử dụng quỹ đội. 
1.5.2. Phụ trách chi đội ở trường phổ thông. 
- Vai trò của phụ trách chi đội. 
Trong trường phổ thông, phụ trách chi đội là đoàn viên - giáo viên, được Ban chấp hành Đoàn 
trường lựa chọn sau khi bàn bạc và thống nhất với hiệu trưởng. 
Phụ trách chi đội thường được lựa chọn là giáo viên chủ nhiệm lớp (còn trong sinh hoạt Đoàn) hoặc 
một giáo viên bộ môn đang dạy tại lớp đó (là đoàn viên). 
Phụ trách chi đội ở trường phổ thông thường là giáo viên chủ nhiệm lớp. Điều này có thuận lợi 
nhưng cũng có khó khăn. 
+ Là giáo viên chủ nhiệm lớp, phụ trách chi đội có nhiều điều kiện hiểu biết các em; 
+ Là giáo viên chủ nhiệm lớp, phụ trách chi đội dễ sa vào khuynh hướng chỉ đạo chi đội như làm 
công tác chủ nhiệm; 
Điều quan trọng là phải phân biệt được đặc điểm của từng loại công việc để không lẫn lộn trong 
phương pháp công tác. 
- Để hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình, phụ trách chi đội cần giải quyết tốt một số quan hệ sau: 
+ Quan hệ với Tổng phụ trách Đội: 
Đây là mối quan hệ chỉ đạo công tác giữa cấp dưới và cấp trên. Cơ sở đảm bảo cho sự thành công, 
hiệu quả trong công tác Đội là phải duy trì thường xuyên, chặt chẽ mối quan hệ này. 
+ Quan hệ với các chi đội: 
Người phụ trách chi đội nên duy trì, tăng cường mối quan hệ với các chi đội bạn nhằm hình thành 
mối quan tâm chung với công việc của mình, hỗ trợ cho nhau trong mọi công tác. 
+ Quan hệ với Ban chỉ huy Đội và đội viên: 
Phụ trách chi đội phải xây dựng được mối quan hệ này trên cơ sở hợp tác giữa người hướng dẫn, tổ 
chức, giáo dục với người được hướng dẫn, được tổ chức, được giáo dục. 
Cơ sở của mối quan hệ này là sự tin tưởng và tôn trọng các em, phát huy vai trò tự quản của các em 
trong mọi hoạt động của Đội. 
+ Quan hệ với giáo viên và Hội đồng sư phạm nhà trường: 
Đây là mối quan hệ phối hợp công tác nhằm thực hiện tốt kế hoạch của Đội và nhà trường. Trong 
mối quan hệ này, sự phối hợp giữa phụ trách đội và giáo viên chủ nhiệm là quan trọng nhất. Trong 
trường hợp giáo viên chủ nhiệm không phải là phụ trách đội thì giáo viên chủ nhiệm và phụ trách đội 
phải phối hợp chặt chẽ với nhau trong mọi công tác của lớp và chi đội. Sự phối hợp này được thể 
hiện ngay trong xây dựng và thực hiện kế hoạch, quan tâm và giúp đỡ nhau trong công tác, tôn trọng 
vị trí và trách nhiệm của nhau, bảo vệ uy tín cho nhau. 
Giáo viên chủ nhiệm lớp cần đến dự sinh hoạt chi đội, giúp đỡ các em sinh hoạt đội. Phụ trách đội 
cần tham dự các buổi họp lớp, họp phụ huynh học sinh để nắm tình hình, từ đó tổ chức tốt sự phối 
hợp trong công tác giáo dục các em.. 
Nếu giáo viên chủ nhiệm đồng thời là phụ trách đội thì khối lượng công việc tăng lên. Điều quan 
trọng là không được biến công tác đội thành công tác chính quyền. 
- Các nhiệm vụ của phụ trách chi đội: 
+ Tổ chức, giáo dục các em trong chi đội gắn bó với nhau thành một tập thể vững mạnh. 
Đây là nhiệm vụ quan trọng nhất của người phụ trách đội. 
Để hoàn thành tốt nhiệm vụ này, phụ trách đội phải nắm vững tình hình của chi đội và lớp học về 
mọi mặt. Trên cơ sở đó chăm lo, xây dựng, củng cố tổ chức của chi đội, phát huy vai trò nòng cốt 
của chi đội đối với lớp học, từng bước tổ chức và hướng dẫn các em xây dựng chi đội mình thành 
một chi đội mạnh. 
+ Hướng dẫn chi đội xây dựng kế hoạch hoạt động từng học kỳ, cả năm và hướng dẫn các em thực 
hiện kế hoạch đã đề ra. 
Để xây dựng kế hoạch công tác cho chi đội, phụ trách chi đội phải dựa vào kế hoạch tổng thể của 
liên đội. Vấn đề quan trọng ở đây là người phụ trách chi đội phải hướng dẫn, giúp đỡ Ban chỉ huy 
đội và các đội viên xây dựng được một chương trình hoạt động không chỉ đáp ứng kế hoạch chung 
của liên đội mà còn phù hợp với đặc điểm, nhu cầu, nguyện vọng của tất cả các đội viên trong chi 
đội. 
Để đạt được điều đó, chương trình hành động của đội phải được xây dựng dựa trên ý kiến chung của 
toàn thể đội viên trong chi đội, phải là kết quả của việc thảo luận nghiêm túc từng mặt công tác cụ 
thể trên cơ sở phát huy thực sự ý thức làm chủ, tự quản của từng đội viên. 
+ Phối hợp chặt chẽ với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường làm tốt công tác bảo vệ 
chăm sóc, giáo dục thiếu niên. Nếu công tác giáo dục chỉ được tiến hành trong nhà trường, chi đội, 
lớp học thì chắc chắn không đạt được kết quả tốt. Điều này đòi hỏi công tác giáo dục phải được tiến 
hành trong sự thống nhất, đồng bộ giữa nhà trường, gia đình, xã hội. Nó đòi hỏi nhà giáo dục, người 
phụ trách đội phải có những biện pháp hữu hiệu để huy động được các lực lượng giáo dục trong và 
ngoài nhà trường cùng tham gia sự nghiệp giáo dục, bảo vệ, chăm sóc thế hệ trẻ. 
+ Đại diện cho các em đề xuất, đấu tranh cho những nguyện vọng, nhu cầu, quyền lợi chính đáng 
của các đội viên trong chi đội. Người phụ trách chi đội phải là người đáng tin cậy để các em trao đổi, 
bộc lộ mọi tâm tư, tình cảm của mình. Để làm được điều đó, người phụ trách đội phải nắm được mọi 
yêu cầu, nguyện vọng, khát khao của thiếu niên để thay mặt các em đề nghị với các cá nhân, các cấp 
chính quyền, các ban ngành, các tổ chức có liên quan có trách nhiệm giải quyết. Người phụ trách chi 
đội còn phải có nhiệm vụ đấu tranh  ... ười giáo viên chủ nhiệm giữ vai trò chủ đạo, cùng các lực 
lượng của cộng đồng tổ chức chỉ đạo hoạt động của các em học sinh. 
+ Điều chỉnh và phối hợp các hoạt động nhằm thực hiện các yêu cầu giáo dục của nhà trường. 
+ Phối hợp với cộng đồng để nắm tình hình học sinh nơi cộng đồng sinh sống. Đó là những thông tin 
cần thiết để đánh giá đúng đắn học sinh lớp chủ nhiệm . 
+ Cùng cộng đồng phối hợp nhà trường trong việc động viên, khuyến khích học sinh tích cực học 
tập. 
2.2. Phối hợp giáo dục học sinh 
Nhà trường, đại diện là giáo viên chủ nhiệm cần phối hợp với cộng đồng để giáo dục học sinh trong 
địa bàn nhất định. Cần giáo dục các em những nội dung sau: 
- Giáo dục truyền thống 
Mỗi đất nước, mỗi dân tộc, mỗi cộng đồng đều có những truyền thống tốt đẹp của mình. 
Đối với dân tộc Việt Nam, với bốn ngàn năm lịch sử, có nhiều truyền thống tốt đẹp. Đó là các truyền 
thống sau: 
+ Hiếu học 
+ Hăng say lao động 
+ Cần cù, chịu khó 
+ Nhân hậu, vị tha 
+ Yêu nước nồng nàn 
+ Thương người như thể thương thân 
+ Dũng cảm, gan dạ... 
Ngoài những ảnh hưởng tự phát của truyền thống đến các em học sinh, người giáo viên cần phải biết 
tác động vào truyền thống đó, lấy nó làm nội dung giáo dục để giáo dục học sinh. Để giáo dục truyền 
thống tốt đẹp cho học sinh, có thể hướng vào một số hình thức sau: mời nhân chứng lịch sử, nghệ 
nhân nổi tiếng tới báo cáo, trò chuyện với các em học sinh, tham quan di tích lịch sử ... 
- Giáo dục văn hoá dân tộc 
Giáo dục cho học sinh giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc, giữ gìn những gì gọi là thuần phong mỹ tục 
của cộng đồng. Việc giáo dục văn hoá dân tộc cho học sinh cần lưu ý một số vấn đề sau: 
+ Hiểu rõ những phong tục, tập quán của cộng đồng, dân tộc. 
+ Phân biệt được cái lạc hậu, cái lỗi thời với cái tích cực, tiên tiến. 
+ Tạo ra những tình huống để học sinh phải bộc lộ bản thân, áp dụng những điều học hỏi được trong 
thực tế. 
Phương pháp phối hợp với cơ quan - nơi cha mẹ học sinh làm việc 
Mỗi học sinh đều có cha mẹ làm việc trong một lĩnh vực kinh tế nhất định. Nhà trường mà người đại 
diện là giáo viên chủ nhiệm cần tranh thủ sự giúp đỡ của các cơ quan - nơi làm việc của cha mẹ học 
sinh trong công tác giáo dục thế hệ trẻ. 
Tại các nơi làm việc của cha mẹ học sinh, đặc biệt là các cơ quan, xí nghiệp nhà nước đều có các tổ 
chức như: Đảng cộng sản Việt Nam, Đoàn TNCS HCM, Công đoàn. Các tổ chức này đều có chung 
một nhiệm vụ là giúp cho các thành viên của mình quan tâm chăm sóc, nuôi dạy con cái nên người, 
trở thành người công dân tốt. 
1. Vai trò của cơ quan nơi làm việc của cha mẹ học sinh 
Cơ quan - nơi làm việc của cha mẹ học sinh rất đa dạng về nghề nghiệp, như : 
+ Pháp luật 
+ Kinh tế 
+ Đoàn thể chính trị, xã hội 
+ Văn hoá - giáo dục 
+ Thể dục - thể thao 
+ Dịch vụ - du lịch 
+ Tập đoàn sản xuất 
+ Hợp tác xã ... 
Tuy phong phú và đa dạng về nghề nghiệp nhưng những cơ quan này đều có vai trò quan trọng trong 
việc cùng nhà trường giúp đỡ các thành viên của mình nuôi dạy con cái nên người. 
2. Nội dung, hình thức kết hợp giữa nhà trường và cơ quan - nơi làm việc của cha mẹ học sinh 
2.1 .Nhà trường cần tuyên truyền, phổ biến kiến thức cho cha mẹ học sinh 
- Những kiến thức mà nhà trường cần tuyên truyền, phổ biến kiến thức cho cha mẹ học sinh là: 
+ Những kiến thức về nuôi dạy con cái 
+ Trách nhiệm và nghĩa vụ của các bậc làm cha mẹ trong công việc nuôi dạy con cái nên người. 
+ Những kiến thức về đặc điểm tâm lí lứa tuổi 
+ Vai trò quan trọng của giáo dục gia đình 
+ Kết hợp giáo dục của gia đình với giáo dục nhà trường và giáo dục xã hội 
+ Các phương pháp giáo dục con cái 
+ Kèm cặp trẻ em tự học tại nhà 
+ Sử dụng những phương tiện thông tin đại chúng ở gia đình hợp lý và có hiệu quả. 
- Những nội dung trên cần được tiến hành theo những hình thức sau: 
+ Nói chuyện trong các buổi họp, câu lạc bộ của các cơ quan xí nghiệp hay đoàn thể. 
+ Nhân dịp các ngày lễ trong năm, trao đổi với các bậc làm cha mẹ về các vấn đề nuôi dạy con cái 
+ Biên soạn các tài liệu về công tác nuôi dạy con cái phổ biến cho các bậc làm cha mẹ. 
2.2. Cùng cha mẹ học sinh tiến hành giáo dục lao động và hướng nghiệp cho trẻ em 
Mục đích của công tác này là giáo dục cho học sinh có những quan điểm, nhận thức và thái độ đúng 
với lao động. Hình thành cho trẻ em có tâm thế sẵn sàng tham gia lao động sản xuất sau khi tốt 
nghiệp phổ thông. 
Nội dung của công tác bao gồm: 
+ Tạo ra những điều kiện thuận lợi cho học sinh tiếp cận với các cơ sở sản xuất. 
+ Giới thiệu cho học sinh biết đặc điểm cơ sở sản xuất, nhiệm vụ sản xuất, các sản phẩm do cơ sở 
sản xuất ra cũng như giá trị của sản phẩm trong nền kinh tế hàng hoá hiện nay. 
+ Giới thiệu cho học sinh những nguyên lý cơ bản của quá trình sản xuất của nhà máy - cơ sở sản 
xuất nơi cha mẹ học sinh làm việc. 
+ Cung cấp cho học sinh thấy được với những ngành nghề của cơ sở sản xuất đó thì nó có những đòi 
hỏi gì đối với người lao động về phẩm chất, năng lực, kỹ năng, kỹ xảo. 
+ Dựa vào các lực lượng lao động trong nhà máy, đặc biệt là các chuyên gia, lao động lành nghề để 
cùng với nhà trường tiến hành giáo dục hướng nghiệp và dạy nghề cho con em công nhân cũng như 
các em học sinh trong nhà trường. 
Những nội dung giáo dục trên có thể tiến hành theo các hình thức dưới đây: 
+ Đưa học sinh trực tiếp xuống nơi sản xuất để tham quan hoặc tập lao động. 
+ Mời những ngưòi lao động có trình độ tay nghề cao tham gia giảng dạy, tuyên truyền nghề nghiệp 
cho học sinh. 
+ Tổ chức các buổi phổ biến kiến thức khoa học thường thức cho các em học sinh. 
2.3. Phối hợp trong công tác chăm sóc đời sống cho con em công nhân 
- Những yêu cầu của công tác phối hợp trong việc chăm sóc đời sống cho con em: 
Nhà trường mà đại biểu là giáo viên chủ nhiệm tranh thủ những điều kiện thuận lợi của cơ quan nơi 
cha mẹ học sinh làm việc vận động họ tham gia sự nghiệp giáo dục, giúp đỡ nhà trường cả vật chất 
và tinh thần để hoàn thành tốt mục tiêu giáo dục đề ra. 
- Nội dung phối hợp: 
+ Kêu gọi cơ quan- nơi làm việc của cha mẹ ủng hộ những chủ trương giáo dục đúng đắn của nhà 
trường. 
+ Cùng nhà trường chăm sóc học sinh năng khiếu hoặc có hoàn cảnh đặc biệt. 
+ Kêu gọi cơ quan ủng hộ trường những điều kiện vật chất ở mức độ cho phép. 
+ Động viên, khuyến khích trẻ học tập. 
- Biện pháp thực hiện 
+ Liên hệ thường xuyên với cơ quan nơi làm việc của cha mẹ học sinh để thống nhất biện pháp tác 
động. 
+ Nghiên cứu kỹ lí lịch học sinh, dựa vào yếu tố tích cực để hậu thuẫn cho nhà trường. 
+ Kết nghĩa giữa nhà trường với cơ quan để đỡ đầu cho các phong trào cuả nhà trường. 
CHƯƠNG V: Tổ chức kết hợp với các lực lượng xã hội trong công tác giáo dục học sinh 
Các lực lượng xã hội cùng tham gia vào công tác giáo dục thế hệ trẻ bao gồm: 
+ Cơ quan nhà nước. 
+ Tổ chức chính trị. 
+ Tổ chức chính trị- xã hội. 
+ Tổ chức xã hội -nghề nghiệp. 
+ Tổ chức kinh tế. 
+ Đơn vị vũ trang nhân dân. 
+ Mọi người công dân có tâm huyết với sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ. 
Để tổ chức liên kết với các lực lượng xã hội trong công tác giáo dục học sinh có hiệu quả, cần phải 
nắm vững đặc điểm, chức năng của các tổ chức xã hội này. 
Đặc điểm, chức năng của một số tổ chức xã hội. 
1.Cơ quan hành pháp 
Các cơ quan hành pháp bao gồm: Uỷ ban nhân dân các cấp, công an, bộ đội. 
Cụ thể: 
1.1. Uỷ ban nhân dân các cấp 
Đây là cơ quan quản lí toàn diện trên một vùng lãnh thổ đã được phân công. Đây cũng là bộ máy 
điều hành các tổ chức cơ sở. Trường trung học cơ sở do Phòng GD - ĐT trực tiếp quản lý, chỉ đạo. 
Trường trung học do Sở GD - ĐT trực tiếp quản lý va chỉ đạo. 
Là cơ quan quyền lực cao nhất của địa phương nên nhà trường và người giáo viên chủ nhiệm phải 
biết tranh thủ sự lãnh đạo của chính quyền Ủy ban nhân dân các cấp. 
1.2. Công an, bộ đội 
Đây là những lực lượng vũ trang của địa phương. Chức năng của hai lực lượng này là bảo vệ pháp 
luật, giữ gìn trật tự an ninh trong địa bàn được phân công. 
2. Đoàn thể chính trị, xã hội 
Trong xã hội xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các đoàn thể chính trị xã hội bao gồm: 
+ Tổ chức Đảng cộng sản Việt Nam. 
+ Mặt trận tổ quốc Việt Nam. 
+ Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh. 
+ Hội liên hiệp phụ nữ. 
+ Hội cựu chiến binh. 
+ Hội nông dân Việt Nam. Hội người cao tuổi. 
2.1. Tổ chức Đảng cộng sản Việt Nam 
Đây là tổ chức chính trị xã hội quan trọng nhất đã được Hiến pháp nhà nước CHXHCN Việt Nam 
công nhận. 
Đảng cộng sản Việt Nam - chính đảng lãnh đạo toàn diện địa phương và cả nước. Đảng lãnh đạo 
hoạt động cơ quan hành pháp, các tổ chức đoàn thể quần chúng dựa trên sự chỉ đạo của tổ chức đảng 
cấp trên. 
Nhà trường và người giáo viên cần tranh thủ sự lãnh đạo của chi bộ Đảng trường học. Chi bộ trường 
học cũng cần trở thành người tham mưu đắc lực cho các tổ chức tham gia tích cực vào sự nghiệp 
giáo dục. 
2.2.Mặt trận tổ quốc Việt Nam 
Mặt trận tổ quốc Việt Nam là một tổ chức bao gồm các chính đảng, các đoàn thể xã hội hợp thành. 
Chức năng của Mặt trận tổ quốc Việt Nam là lấy ý kiến toàn dân, hiệp thương cùng các tổ chức và 
đoàn thể để giới thiệu đại biểu tham gia Hội đồng nhân dân các cấp hoặc tham gia Quốc hội. 
Mục đích của Mặt trận tổ quốc Việt Nam là đoàn kết toàn dân, thống nhất các lực lượng, phát huy 
sức mạnh đoàn kết toàn dân để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. 
Nhà trường và giáo viên chủ nhiệm cần tranh thủ sự giúp đỡ của Mặt trận tổ quốc Việt Nam và kết 
hợp cùng Mặt trận làm tốt công tác khuyến học, giáo dục thanh thiếu niên. 
2.3. Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh 
Tại các xã phường đều tồn tại tổ chức thanh niên đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ cơ sở và Đoàn 
thanh niên cộng sản cấp trên. 
Nhà trường và giáo viên cần phối hợp với tổ chức này để tạo điều kiện cho công tác giáo dục diễn ra 
tốt đẹp. 
2.4. Hội phụ nữ Việt Nam 
Đây là tổ chức xã hội của các bà, các mẹ, các chị. Hội có nhiều thuận lợi trong việc vận động phụ nữ 
nuôi dạy con cái nên người. Cần có phối hợp chặt chẽ giữa Hội và nhà trường trong công tác giáo 
dục trẻ em. 
 2.5. Hội cựu chiến binh 
Đây là một tổ chức của những người đã đứng trong hàng ngũ của lực lượng vũ trang bảo vệ tổ quốc. 
Nhà trường và người giáo viên cần tranh thủ sự giúp đỡ của hội trong việc giáo dục thế hệ trẻ, lấy đó 
làm chỗ dựa cho công tác vận động toàn dân tham gia sự nghiệp giáo dục. 
3. Các đơn vị kinh tế 
Trong nền kinh tế hiện nay, có năm thành phần kinh tế tham gia. Là một đơn vị kinh tế nên các tổ 
chức này đều có điều kiện vật chất nhất định. Nhà trường cần phối hợp tranh thủ sự giúp đỡ của các 
đơn vị kinh tế này trong những việc sau : 
+ Xây dựng cơ sở vật chất cho hoạt động dạy học. 
+ Giúp học sinh làm quen với công nghệ sản xuất. 
+ Giúp nhà trường trong công tác giáo dục hướng nghiệp và dạy nghề. 
Trách nhiệm của xã hội trong công tác giáo dục học sinh. 
Điều 84 - Luật giáo dục đã ghi: 
1. Cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - 
nghề nghiệp, tổ chức kinh tế, đơn vị vũ trang nhân dân và mọi công dân có trách nhiệm: 
a. Giúp nhà trường tổ chức các hoạt động giáo dục và nghiên cứu khoa học, tạo điều kiện cho nhà 
giáo và người học tham quan, thực tập, nghiên cứu khoa học. 
b. Góp phần xây dựng phong trào học tập và môi trường giáo dục lành mạnh, ngăn chặn những hoạt 
động có ảnh hưởng xấu đến thanh niên, thiếu niên và nhi đồng. 
c. Tạo điều kiện để người học được vui chơi, hoạt động văn hóa, thể dục thể thao lành mạnh. d. 
Đóng góp về nhân lực, tài lực, vật lực cho sự nghiệp giáo dục tùy theo khả năng của mình. 
2. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức thành viên cuả Mặt trận có trách nhiệm động 
viên toàn dân chăm lo sự nghiệp giáo dục. 
3. Đoàn TNCS Hồ Chí Minh có trách nhiệm phối hợp với nhà trường giáo dục thanh niên thiếu niên 
và nhi đồng, vận động đoàn viên thanh niên gương mẫu trong học tập, rèn luyện và tham gia phát 
triển sự nghiệp giáo dục. 
Xây dựng cụm dân cư thành môi trường giáo dục tích cực 
1. Vai trò của cụm dân cư 
Cụm dân cư được hiểu là một địa bàn dân cư nằm trong sự quản lí của chính quyền xã phường. 
Đây là nơi tập trung đa dạng các thành phần trong xã hội như: Tôn giáo, nghề nghiệp, dân tộc, lứa 
tuổi 
Cụm dân cư vừa là nơi thực thi các chủ trương, chính sách của nhà nước vừa là nơi diễn ra cuộc 
sống hàng ngày của những người dân. 
Chính đặc điểm của cụm dân cư nơi học sinh và gia đình các em sống có ảnh hưởng to lớn đến sự 
hình thành và phát triển nhân cách của các em. Điều đó đòi hỏi nhà giáo dục cần phải biết phối hợp 
với các cụm dân cư trong công tác giáo dục học sinh. 
2. Vai trò của nhà giáo dục trong việc xây dựng cụm dân cư có tác dụng tốt trong giáo dục học 
sinh. 
Trong công tác kết hợp các lực lượng để làm tốt công tác giáo dục học sinh, nhà giáo dục giữ vai trò 
rất quan trọng. Để phát huy vai trò của nhà giáo dục trong việc xây dựng cum dân cư có ý nghĩa giáo 
dục tích cực đối với học sinh, nhà giáo dục cần làm một số việc sau: 
-Tuyên truyền phổ biến cho những người dân, đặc biệt là cha mẹ học sinh đường lối, chính sách của 
Đảng và Nhà nước về công tác giáo dục và đào tạo đặc biệt các vần đề có liên quan đến giáo dục gia 
đình. 
-Tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện một số chính sách của Đảng và Nhà nước như: 
+ Dân số, kế hoạch hoá gia đình. 
+ Phát triển sản xuất. 
+ Phổ biến khoa học kỹ thuật. 
+ Xoá đói giảm nghèo. 
+ Nâng cao chất lượng cuộc sống. 
-Vận động nhân dân xây dựng đời sống văn hoá mới, giữ gìn phát huy bản sắc văn hoá dân tộc, bảo 
vệ những thuần phong mỹ tục của dân tộc. 
Ảnh hưởng giáo dục của XH đến học sinh & công tác phối hợp giữa nhà trường & các lực 
lượng XH trong công tác GD HS 
1. Giáo dục xã hội 
Giáo dục xã hội : những hoạt động kết hợp giáo dục do các đoàn thể tham gia (Đoàn, Hội...) 
Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ghi rõ: Nhà nước và xã hội chú trọng bảo 
vệ, chăm sóc và giáo dục thiếu niên, nhi đồng, mở rộng dần việc đảm bảo nuôi dạy trẻ em, làm cho 
sinh hoạt học tập và trưởng thành của các em được đảm bảo. 
2. Xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh 
Thực chất của việc xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh là xây dựng các mối quan hệ xã hội tốt 
đẹp giữa người và người. 
3. Sự phối hợp nhà trường và các lực lượng xã hội trong công tác giáo dục học sinh 
3.1. Trong quá trình giáo dục, việc phối hợp giữa nhà trường và các lực giáo dục khác phải được tiến 
hành trong suốt cả quá trình, sự kết hợp giáo dục này phải được tiến hành dưới các hình thức sau: 
+ Việc nêu gương của những người lớn tuổi 
+ Việc đỡ đần nhà trường 
+ Những hoạt động của các cơ quan chăm sóc và bảo vệ thiếu niên nhi đồng 
+ Hoạt động của Hội cha mẹ học sinh 
3.2. Trong quá trình giáo dục học sinh, những tác động giáo dục của xã hội tới học sinh có thể diễn 
ra một cách ngẫu nhiên, có thể là tiêu cực. Đứng trước tình huống trên, nhà trường cần tranh thủ sự 
giúp đỡ, ý kiến chỉ đạo của các cấp trên, phải biết dựa vào các lực lượng xã hội trong công tác giáo 
dục để làm tốt công tác giáo dục học sinh. 
Để làm tốt công tác giáo dục học sinh, một trong những điều kiện quan trọng là phải biết phối hợp, 
liên kết chặt chẽ với các lực lượng xã hội mà nhà trường phải trở thành trung tâm trong sự kết hợp 
đó.