Giáo trình môn Kế toán tài chính doanh nghiệp

KẾ TOÁN TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP 
Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . 
Chương 1 
TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN 
TRONG DOANH NGHIỆP 
Theo quy định của Luật Kế toán (điều 48) được Quốc hội Khóa XI, kỳ họp thứ 3 thông 
qua này 17/6/2003, yêu cầu doanh nghiệp phải “Tổ chức bộ máy kế toán, bố trí người 
làm kế toán hoặc thuê làm kế toán”. 
Tổ chức công tác kế toán là một trong những nội dung quan trọng trong tổ chức công tác 
quản lý ở doanh nghiệp. Với chức năng cung cấp thông tin và kiểm tra các hoạt động 
kinh tế - tài chính trong doanh nghiệp nên công tác kế toán ảnh hưởng trực tiếp đến chất 
lượng và hiệu quả của công tác quản lý ở một doanh nghiệp. Mặt khác, nó còn ảnh hưởng 
đến việc đáp ứng các yêu cầu quản lý khác nhau của các đối tượng có quyền hạn trực tiếp 
hoặc gián tiếp đến hoạt động của doanh nghiệp, trong đó có các cơ quan chức năng của 
nhà nước. 
Nội dung tổ chức công tác kế toán trong doanh nghiệp được tổ chức như sau: 
1.1 TỔ CHỨC BỘ MÁY KẾ TOÁN 
Tổ chức bộ máy kế toán là một trong những nội dung quan trọng hàng đầu trong tổ 
chức công tác kế toán ở doanh nghiệp, bởi suy cho cùng thì chất lượng của công tác 
kế toán phụ thuộc trực tiếp vào trình độ, khả năng thành thạo, đạo đức nghề nghiệp và 
sự phân công, phân nhiệm hợp lý của các nhân viên trong bộ máy kế toán. 
Tổ chức bộ máy kế toán là tổ chức về nhân sự để thực hiện việc thu nhập, xử lý và 
cung cấp thông tin kế toán cho các đối tượng khác nhau. Nội dung tổ chức bộ máy kế 
toán bao gồm: xác định số lượng nhân viên cần phải có; yêu cầu về trình độ nghề 
nghiệp; bố trí và phân công nhân viên thực hiện các công việc cụ thể; xác lập mối 
quan hệ giữa các bộ phận kế toán với nhau cũng như giữa bộ phận kế toán với các bộ 
phận quản lý khác có liên quan, kế hoạch công tác và việc kiểm tra tình hình thực 
hiện kế hoạch... Nói chung, để tổ chức bộ máy kế toán cần căn cứ vào quy mô của 
doanh nghiệp, trình độ nghề nghiệp và yêu cầu quản lý, đặc điểm về tổ chức sản xuất, 
quản lý và điều kiện về cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho việc thu thập, xử lý, cung 
cấp thông tin. 
Mô hình tổ chức bộ máy kế toán ở doanh nghiệp được định hướng theo 2 dạng: tổ 
chức kế toán tập trung và tổ chức kế toán phân tán. 
- Tổ chức kế toán tập trung là mô hình tổ chức có đặc điểm toàn bộ công việc xử lý 
thông tin trong toàn doanh nghiệp được thực hiện tập trung ở phòng kế toán, còn ở 
các bộ phận và đơn vị trực thuộc chỉ thực hiện việc thu nhập, phân loại và chuyển 
chứng từ cùng các báo cáo nghiệp vụ về phòng kế toán xử lý và tổng hợp thông tin 
(gọi chung là đơn vị báo sổ). 
Mô hình tổ chức kế toán tập trung có ưu điểm là công việc tổ chức bộ máy gọn nhẹ, 
tiết kiệm, việc xử lý và cung cấp thông tin nhanh nhạy. Tuy nhiên những ưu điểm 
này chỉ có thể phát huy được trong điều kiện doanh nghiệp có tổ chức sản xuất và 
1 
Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . 
quản lý mang tính tập trung, cơ sở vật chất - kỹ thuật phục vụ cho việc xử lý thông 
tin được trang bị hiện đại, đầy đủ, đồng bộ. 
Mô hình tổ chức kế toán tập trung 
... ... 
Đơn vị kế toán (DN) 
ghi ñoû
TK 627 
(4) Cuoái nieân 
ñoä keá toaùn 
Đơn vị báo sổ Đơn vị báo sổ 
(4) Cuoái nieân ñoä keá toaùn ñieàu chænh soá cheânh leäch tieàn löông nghæ pheùp thöïc teá phaùt 
sinh lôùn hôn chi phí ñaõ trích tröôùc 
Ñoái vôùi coâng nhaân saûn xuaát khaùc 
(5) Hoaøn nhaäp cheânh leäch chi phí trích tröôùc tieàn löông nghæ pheùp lôùn hôn tieàn 
löông nghæ pheùp thöïc teá phaùt sinh 
TK 622, 623 
(1) Soá trích tröôùc tieàn löông nghæ pheùp cuûa coâng nhaân saûn xuaát haøng thaùng 
Ñoái vôùi coâng nhaân xaây laép, coâng nhaân ñieàu khieån maùy thi coâng trong doanh nghieäp 
xaây laép 
(2) Tieàn löông nghæ pheùp phaûi traû cho coâng nhaân saûn xuaát 
(3) Trích BHXH, BHYT, KPCÑ tính treân tieàn löông nghæ pheùp phaûi tra. 
TK 622, 623 
TK 338 
TK 334 
TK 338 
(3) Nhaän khoaûn hoaøn traû cuûa cô quan BHXH veà khoaûn doanh nghieäp ñaõ chi 
(2) Khaáu tröø löông tieàn noäp hoä BHXH, BHYT cho coâng nhaân vieân. 
(1) Trích BHXH, BHYT, KPCÑ tính vaøo chi phí SXKD 
(4) Noäp (chi) BHXH, BHYT, KPCÑ theo quy ñònh 
(3) BHXH phaûi traû thay löông cho coâng nhaân vieân 
TK 111, 112 
TK 334 
TK 622, 623, 627, 641, 642, 241 
TK 338 
TK 111, 112 
TK 334 
(3) Tieàn thöôûng phaûi traû töø quyõ khen thöôûng 
2 
Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . 
(2) BHXH phaûi traû thay löông 
(1) Tieàn löông, tieàn coâng, phuï caáp aên giöõa ca tính cho caùc ñoái töôïng chi phí 
SXKD 
(6) Tính thueá thu nhaäp coâng nhaân vieân phaûi noäp Nhaø nöôùc 
(5) ÖÙng tröôùc vaø thanh toaùn caùc khoaûn cho coâng nhaân vieân. 
(4) Caùc khoaûn khaáu tröø vaøo löông 
TK 431 (4311) 
TK 338 (3383) 
TK 622, 623, 627, 641, 642, 241 
TK 334 
TK 338 (3338) 
Tổ chức kế toán phân tán là mô hình tổ chức có đặc điểm: công việc kế toán được 
phân công cho các bộ phận và đơn vị trực thuộc thực hiện một phần hoặc toàn bộ 
những nội dung phát sinh tại bộ phận và đơn vị mình (cũng có thể có những bộ 
phận chỉ thực hiện việc thu nhập chứng từ ban đầu). Phòng kế toán đối với những 
nội dung phát sinh liên quan đến toàn doanh nghiệp (và cho những bộ phận chưa có 
điều kiện thực hiện công việc kế toán), kết hợp với báo cáo kế toán do các đơn vị 
trực thuộc gửi lên để tổng hợp và lập ra các báo cáo chung cho toàn doanh nghiệp 
theo quy định. 
Mô hình tổ chức kế toán phân tán có ưu điểm là đáp ứng được yêu cầu về thông tin 
phục vụ cho quản lý nội bộ ở các bộ phận, đơn vị trực thuộc nhưng nếu không khéo 
tổ chức thì bộ máy kế toán sẽ trở nên cồng kềnh, tốn kém và chồng chéo trong công 
việc chuyên môn. Mô hình này áp dụng phù hợp cho các doanh nghiệp có quy mô 
lớn mà đặc điểm tổ chức và quản lý trải trên một địa bàn rộng, phân tán trên nhiều 
địa phương, vùng, lãnh thổ và hoạt động kinh doanh mang tính chất đa ngành, đa 
lĩnh vực. 
Mô hình tổ chức kế toán phân tán 
... ... 
Đơn vị kế toán (DN)
Đơn vị kế toán 
trực thuộc 
Đơn vị 
báo sổ 
Đơn vị kế toán 
trực thuộc 
Đơn vị 
báo sổ 
- Cơ cấu của bộ máy kế toán: bộ máy kế toán ở doanh nghiệp thu nhận thông tin 
ban đầu và xử lý thông tin theo định hướng vừa tạo lập được thông tin kế toán tài 
chính, vừa tạo lập được thông tin kế toán quản trị. Việc xác lập cơ cấu của bộ máy 
kế toán cần căn cứ vào định hướng này để phân công nhằm đạt được mục tiêu tạo 
lập và cung cấp thông tin cho nhiều đối tượng. Thông thường, cơ cấu tổ chức bộ 
máy kế toán bao gồm các bộ phận thực hiện các phần hành: 
+ Bộ phận kế toán lao động tiền lương 
3 
Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . 
+ Bộ phận kế toán TSCĐ, công cụ, vật liệu 
+ Bộ phận kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm (kiêm nhiệm các nội 
dung khác thuộc về kế toán quản trị). 
+ Bộ phận kế toán tổng hợp 
+ Bộ phận kế toán XDCB (nếu có khối lượng XDCB lớn) 
+ Các nhân viên kế toán ở các phân xưởng hoặc bộ phận sản xuất 
- Ngoài ra nếu công tác tài chính chưa được tổ chức riêng thì cơ cấu thành một bộ 
phận nằm trong bộ máy kế toán thống kê của doanh nghiệp để thực hiện các chức 
năng tài chính doanh nghiệp như lập kế hoạch tài chính, tổ chức huy động và sử 
dụng vốn, tổ chức thanh toán công nợ... 
Bộ máy kế toán trong doanh nghiệp được đặt dưới sự lãnh đạo và điều khiển của 
người phụ trách kế toán ở doanh nghiệp, có chức vụ là kế toán trưởng. 
Tuy nhiên cũng cần lưu ý việc tổ chức bộ máy kế toán ngoài việc phụ thuộc vào quy 
mô của doanh nghiệp còn phụ thuộc hình thức sở hữu của doanh nghiệp nên có thể có 
những doanh nghiệp chỉ có một hoặc hai, ba nhân viên kế toán và không đặt ra chức 
vụ kế toán trưởng và cũng có những doanh nghiệp chỉ thuê người làm kế toán chứ 
không tuyển người làm kế toán. Song dù tổ chức bộ máy dưới hình thức nào đi nữa 
thì vấn đề trình độ nghề nghiệp và đạo đức nghề nghiệp của người làm kế toán vẫn là 
nhân tố quyết định đến chất lượng của thông tin kế toán, đặc biệt là người phụ trách 
kế toán của doanh. 
1.2 TỔ CHỨC TRANG BỊ CƠ SỞ VẬT CHẤT KỸ THUẬT PHỤC VỤ CHO 
CÔNG TÁC KẾ TOÁN 
Tổ chức trang bị những phương tiện kỹ thuật để xử lý thông tin trong điều kiện công 
nghệ tin học phát triển sẽ tạo ra được bước đột phá quan trọng trong việc bảo đảm 
tính nhanh nhạy và hữu ích của thông tin kế toán cho nhiều đối tượng khác nhau. 
Hiện nay việc ứng dụng tin học vào công tác kế toán đang trở thành xu thế chung của 
thời đại và kết quả do việc ứng dụng này mang lại là hết sức to lớn. Việc ứng dụng 
này có kết quả tốt hầu như ở mọi loại hình doanh nghiệp. Vấn đề đặt ra là phải có 
phương án đầu tư, ứng dụng một cách phù hợp với quy mô và điều kiện quản lý ở 
doanh nghiệp để khai thác một cách triệt để những ưu điểm vốn có của công nghệ tin 
học. 
Tổ chức trang bị những phương tiện kỹ thuật để ứng dụng công nghệ tin học bao gồm 
trang bị phần cứng (hệ thống máy tính) và trang bị phần mềm (chương trình kế toán 
trên máy). Tránh lãng phí phô trương và mạnh dạn trong đầu tư để khai thác thế mạnh 
của công nghệ tin học cũng là trách nhiệm của kế toán trưởng trong việc nâng cao 
chất lượng của thông tin kế toán cũng như vai trò của kế toán đối với công tác quản 
lý. 
Sau đây giới thiệu các mô hình tổ chức hệ thống sổ kế toán và hệ thống tài khoản kế 
toán áp dụng cho các doanh nghiệp Việt Nam (Xem mẫu sổ của các hình thức sổ kế 
toán ở phần phụ lục). 
4 
Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . 
1.3 TỔ CHỨC VẬN DỤNG CÁC CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN 
1.3.1 TỔ CHỨC VẬN DỤNG CHẾ ĐỘ CHỨNG TỪ KẾ TOÁN 
Chứng từ kế toán là những chứng minh bằng giấy tờ về nghiệp vụ kinh tế đã phát sinh 
và thực sự hoàn thành. 
Chứng từ kế toán phải được lập rõ ràng, đầy đủ, kịp thời, chính xác theo nội dung quy 
định trên mẫu. Trong trường hợp chứng từ kế toán chưa có quy định mẫu thì đơn vị 
kế toán được tự lập chứng từ kế toán nhưng phải có đầy đủ các nội dung quy định. 
Chế độ chứng từ kế toán được nhà nước quy định trong Luật kế toán có tính chất 
chung, liên quan đến nhiều lĩnh vực hoạt động cũng như các thành phần kinh tế khác 
nhau. Do vậy, cần căn cứ vào quy định của chế độ chứng từ kế toán và đặc điểm hoạt 
động của doanh nghiệp để chọn lựa, xác định các loại chứng từ cần phải sử dụng 
trong công tác kế toán. Cần lưu ý bên cạnh những chứng từ được quy định bắt buột 
trong chế độ , còn có những chứng từ hoàn toàn mang tính chất hướng dẫn liên quan 
đến kỹ thuật và phương pháp hạch toán mà doanh nghiệp cần phải thiết lập một cách 
thích ứng với yêu cầu cung cấp và xử lý thông tin. 
Chứng từ kế toán được lập ở nhiều bộ phận khác nhau trong doanh nghiệp kể cả bên 
ngoài doanh nghiệp nên việc xác lập quy trình luân chuyển chừng từ cho các loại 
chứng từ khác nhau nhằm bảo đảm chứng từ về đến phòng kế toán trong thời hạn 
ngắn nhất có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc bảo đảm tính kịp thời cho việc 
kiểm tra, xử lý và cung cấp thông tin. 
1.3.2 TỔ CHỨC VẬN DỤNG HỆ THỐNG TÀI KHOẢN KẾ TOÁN 
Hệ thống tài khoản kế toán thống nhất áp dụng trong doanh nghiệp là một mô hình 
phân loại đối tượng kế toán được nhà nước quy định để thực hiện việc xử lý thông tin 
gắn liền với từng đối tượng kế toán nhằm phục vụ cho việc tổng hợp và kiểm tra, 
kiểm soát. 
Các nội dung cơ bản được quy định trong hệ thống tài khoản bao gồm: loại tài khoản, 
tên gọi tài khoản, số lượng tài khoản, công dụng và nội dung phản ánh vào từng tài 
khoản, một số quan hệ đối ứng chủ yếu giữa các tài khoản có liên quan. 
Hệ thống tài khoản kế toán được quy định chung cho nhiều loại hình doanh nghiệp 
khác nhau nên doanh nghiệp cần phải căn cứ vào đặc điểm hoạt động, yêu cầu và khả 
năng quản lý để lựa chọn các tài khoản phù hợp và sử dụng chúng đúng theo các quy 
định về ghi chép trong từng tài khoản. 
Việc xác định các tài khoản phải sử dụng là cơ sở để tổ chức hệt thống sổ kế toán tổng 
hợp và chi tiết nhằm xử lý thông tin phù hợp với yêu cầu quản lý của doanh nghiệp. 
Hệ thống tài khoản kế toán áp dụng cho các doanh nghiệp bao gồm 10 loại tài khoản 
trong đó các tài khoản từ loại 1 đến loại 9 thực hiện theo phương pháp ghi kép, còn tài 
khoản loại 0 thực hiện theo phương pháp ghi đơn. 
1.3.3 TỔ CHỨC VẬN DỤNG CHẾ ĐỘ SỔ KẾ TOÁN 
Tổ chức hệ thống sổ kế toán tổng hợp và chi tiết để xử lý thông tin từ các chứng từ kế 
toán nhằm phục vụ cho việc xác lập các báo cáo tài chính và quản trị cũng như phục 
5 
Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . 
vụ cho việc kiểm tra , kiểm soát từng loại tài sản từng loại nguồn vốn cũng như từng 
quá trình hoạt động của doanh nghiệp có ý nghĩa rất quan trọng trong việc thực hiện 
các chức năng của kế toán. 
Hệ thống sổ kế toán bao gồm nhiều loại sổ khác nhau trong đó có những loại sổ được 
mở theo yêu cầu và đặc điểm quản lý của doanh nghiệp. Để tổ chức hệ thống sổ kế 
toán phù hợp cần phải căn cứ vào quy mô của doanh nghiệp, đặc điểm về tổ chức sản 
xuất và quản lý, tính chất của quy trình sản xuất và đặc điểm về đối tượng kế toán của 
doanh nghiệp. 
Theo hướng dẫn của Bộ tài chính thì doanh nghiệp có thể tổ chức hệ thống sổ kế toán 
theo 1 trong 4 mô hình khác nhau (gọi là hình thức sổ kế toán). 
Hình thức kế toán: Nhật ký - Sổ cái 
Hình thức kế toán: Nhật ký chung 
Hình thức kế toán: Chứng từ ghi sổ 
Hình thức kế toán: Nhật ký - chứng từ 
Việc sử dụng hình thức kế toán nào là do doanh nghiệp tự quyết định dựa trên những 
căn cứ đã nêu trên và phải tuân thủ nguyên tắc nhất quán. Tuy nhiên trong các hình 
thức kế toán trên thì hình thức kế toán Nhật ký chung có ưu điểm là rất dễ áp dụng, 
vận dụng phù hợp cho mọi loại hình doanh nghiệp và rất dễ dàng trong ứng dụng tin 
học vào kế toán. 
1.3.4 TỔ CHỨC CUNG CẤP THÔNG TIN QUA HỆ THỐNG BÁO CÁO KẾ 
TOÁN 
Báo cáo kế toán là kết quả của công tác kế toán trong doanh nghiệp, là nguồn thông 
tin cho các nhà quản trị của doanh nghiệp cũng như cho các đối tượng khác bên ngoài 
doanh nghiệp trong đó có các cơ quan chức năng của nhà nước. 
Báo cáo kế toán bao gồm 2 phân hệ: hệ thống báo cáo tài chính và hệ thống báo cáo 
quản trị. 
- Báo cáo tài chính bao gồm những báo cáo được nhà nước quy định thống nhất mà 
doanh nghiệp phải có trách nhiệm lập đúng theo mẫu quy định, đúng phương pháp 
và phải gửi, nộp cho các nơi theo quy định đúng thời hạn. Theo quy định hiện nay 
thì hệ thống báo cáo tài chính bao gồm: 
+ Bảng cân đối kế toán 
+ Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh 
+ Báo cáo lưu chuyển tiền tệ 
+ Bảng thuyết minh báo cáo tài chính 
6 
Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . 
- Báo cáo quản trị bao gồm các báo cáo được lập ra để phục vụ cho yêu cầu quản trị 
của doanh nghiệp ở các cấp độ khác nhau. Báo cáo quản trị không bắt buộc phải 
công khai. 
1.4 TỔ CHỨC KIỂM TRA KẾ TOÁN 
Kiểm tra kế toán nhằm đảm bảo cho công tác kế toán trong doanh nghiệp thực hiện 
đúng chính sách, chế độ được ban hành, thông tin do kế toán cung cấp có độ tin cậy 
cao, việc tổ chức công tác kế toán tiết kiệm và đạt hiệu quả cao. 
Nội dung kiểm tra bao gồm: kiểm tra việc tính toán, ghi chép, phản ảnh trên các 
chứng từ kế toán, sổ kế toán, báo cáo kế toán: kiểm tra việc chấp hành chế độ, thể lệ 
về kế toán, việc tổ chức bộ máy kế toán, việc xây dựng và thực hiện kế hoạch công 
tác, việc thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn của kế toán trưởng. 
Kiểm tra kế toán phải được thực hiện ngay tại đơn vị kế toán là doanh nghiệp cũng 
như ở các đơn vị trực thuộc. Kiểm tra kế toán cần được thực hiện t ... to¸n). 
(12). Chi phÝ ®Êt chuyÓn nh−îng, cho thuª c¬ së h¹ tÇng ®−îc x¸c ®Þnh lμ tiªu thô, 
ghi: 
Nî TK 635  Chi phÝ tμi chÝnh 
133 
Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . 
Cã TK 228 - Chi phÝ ®Çu t− dμi h¹n kh¸c. 
(13). Cuèi kú, kÕt chuyÓn toμn bé chi phÝ tμi chÝnh ph¸t sinh trong kú sang Tμi 
kho¶n 911 X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh, ghi: 
Nî TK 911 - X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh 
 Cã TK 635 - Chi phÝ tμi chÝnh. 
7.5 KEÁ TOAÙN CHI PHÍ BAÙN HAØNG: 
7.5.1 Khaùi nieäm: 
Chi phí baùn haøng laø toaøn boä chi phí phaùt sinh trong quaù trình tieâu thuï saûn phaåm, haøng 
hoùa, dòch vuï. Bao goàm: 
- Chi phí nhaân vieân baùn haøng: goàm caùc khoaûn tieàn löông phaûi traû cho nhaân vieân 
baùn haøng, nhaân vieân ñoùng goùi, baûo quaûn saûn phaåm haøng hoùa, vaän chuyeån haøng 
hoùa ñi tieâu thuï vaø caùc khoaûn trích baûo hieåm xaõ hoäi, baûo hieåm y teá, kinh phí coâng 
ñoaøn. 
- Chi phí vaät lieäu bao bì phuïc vuï cho vieäc ñoùng goùi saûn phaåm, baûo quaûn saûn 
phaåm, nhieân lieäu ñeå vaän chuyeån saûn phaåm ñi tieâu thuï; phuï tuøng thay theá duøng 
cho vieäc söûa chöõa baûo döôõng TSCÑ cuûa boä phaän baùn haøng. 
- Chi phí duïng cuï, ñoà duøng phuïc vuï cho hoaït ñoäng baùn haøng nhö caùc duïng cuï ño 
löôøng, baøn gheá, maùy tính caàm tay... 
- Chi phí khaáu hao TSCÑ ôû boä phaän baûo quaûn saûn phaåm, haøng hoùa, boä phaän baùn 
haøng nhö: khaáu hao nhaø kho, cöûa haøng, phöông tieän vaän chuyeån. 
- Chi phí dòch vuï mua ngoaøi phuïc vuï cho hoaït ñoäng baùn haøng nhö: chi phí thueâ 
ngoaøi söûa chöõa TSCÑ; tieàn thueâ kho baõi; tieàn thueâ boác vaùc vaän chuyeån haøng 
hoùa ñi tieâu thuï; hoa hoàng phaûi traû cho caùc ñaïi lyù vaø caùc ñôn vò nhaän uûy thaùc xuaát 
khaåu... 
- Chi phí khaùc baèng tieàn ñaõ chi ra ñeå phuïc vuï cho hoaït ñoäng baùn haøng goàm chi 
phí giôùi thieäu saûn phaåm haøng hoùa; chi phí chaøo haøng, quaûng caùo, chi tieáp khaùch 
ôû boä phaän baùn haøng; chi phí toå chöùc hoäi nghò khaùch haøng; chi phí baûo haønh saûn 
phaåm... 
7.5.2 Taøi khoaûn söû duïng: TK 641 “Chi phí baùn haøng” 
Beân Nôï: 
- Taäp hôïp chi phí baùn haøng thöïc teá phaùt sinh trong kyø. 
Beân Coù: 
- Caùc khoaûn ghi giaûm chi phí baùn haøng (neáu coù) 
- Keát chuyeån chi phí baùn haøng trong kyø vaøo beân Nôï TK 911 ñeå xaùc ñònh keát quaû kd 
hoaëc vaøo beân Nôï TK 1422 – Chi phí chôø keát chuyeån. 
134 
Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . 
TK 641 khoâng coù soá dö cuoái kyø. 
TK 641 ñöôïc môû chi tieát cho töøng noäi dung chi phí keå treân töông öùng vôùi caùc taøi 
khoaûn caáp 2: 
- TK 6411: Chi phí nhaân vieân baùn haøng 
- TK 6412: Chi phí vaät lieäu, bao bì 
- TK 6413: Chi phí duïng cuï, ñoà duøng 
- TK 6414: Chi phí khaáu hao TSCÑ 
- TK 6415: Chi phí baûo haønh saûn phaåm 
- TK 6417: Chi phí dòch vuï mua ngoaøi 
- TK 6418: Chi phí baèng tieàn 
7.5.3 Moät soá nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh chuû yeáu 
(1) Caên cöù vaøo caùc baûng phaân boå (baûng phaân boå tieàn löông, baûng phaân boå vaät lieäu 
vaø coâng cuï, duïng cuï, baûng phaân boå khaáu hao TSCÑ) vaø caùc chöùng töø goác coù 
lieân quan 
Keá toaùn phaûn aùnh chi phí baùn haøng phaùt sinh trong kyø 
a. Tieàn löông vaø caùc khoaûn phuï caáp phaûi traû cho nhaân vieân boä phaän baùn haøng, 
ñoùng goùi, baûo quaûn, vaän chuyeån saûn phaåm ñi tieâu thuï. 
Nôï TK 641 (6411) 
 Coù TK 334 
b. Trích KPCÑ, BHXH, BHYT vôùi tyû leä quy ñònh hieän haønh theo tieàn löông 
nhaân vieân phuïc vuï quaù trình tieâu thuï ñeå tính vaøo chi phí. 
Nôï TK 641 (6411) 
 Coù TK 338 (3382, 3383, 3384) 
c. Trò giaù thöïc teá vaät lieäu phuï, bao bì xuaát duøng phuïc vuï cho hoaït ñoäng baùn 
haøng. 
Nôï TK 641 (6412) 
 Coù TK 152 
d. Chi phí veà coâng cuï, duïng cuï phuïc vuï cho hoaït ñoäng baùn haøng 
Nôï TK 641 (6413) 
 Coù TK 153: giaù thöïc teá xuaát kho coâng cuï, duïng cuï loaïi phaân boå moät laàn 
 Coù TK 1421 (242): phaân boå chi phí coâng cuï, duïng cuï ñaõ xuaát duøng 
thuoäc loaïi phaân boå nhieàu laàn 
e. Chi phí khaáu hao TSCÑ phuïc vuï cho hoaït ñoäng baùn haøng 
135 
Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . 
Nôï TK 641 (6414) 
 Coù TK 214 
f. Chi phí dòch vuï mua ngoaøi phuïc vuï cho boä phaän baùn haøng nhö chi phí ñieän, 
nöôùc mua ngoaøi, cöôùc phí ñieän thoaïi, fax, chi phí baûo döôõng TSCÑ thueâ ngoaøi, 
hoa hoàng traû ñaïi lyù 
Nôï TK 641 (6417) 
 Coù TK 111, 112, 331 
g. Trích tröôùc chi phí baûo haønh saûn phaåm 
Nôï TK 641 (6415) 
 Coù TK 335 
- Khi phaùt sinh chi phí baûo haønh saûn phaåm goàm chi phí vaät lieäu tröïc tieáp, chi 
phí nhaân coâng tröïc tieáp, chi phí saûn xuaát chung ñaõ boû ra ñeå söûa chöõa, baûo haønh 
saûn phaåm, keá toaùn ghi: 
Nôï TK 621, 622, 627 
 Coù TK 111, 112, 152, 153, 334, 338 
- Cuoái kyø, keát chuyeån chi phí baûo haønh saûn phaåm thöïc teá phaùt sinh trong kyø, 
ghi: 
Nôï TK 154 (chi tieát chi phí baûo haønh) 
 Coù TK 621, 622, 627 
- Khi söûa chöõa baûo haønh saûn phaåm hoaøn thaønh baøn giao cho khaùch haøng 
Nôï TK 335 
 Coù TK 154 
- Tröôøng hôïp saûn phaåm baûo haønh khoâng theå söûa chöõa ñöôïc, doanh nghieäp phaûi 
xuaát saûn phaåm khaùc giao cho khaùch haøng 
Nôï TK 335 
 Coù TK 155 
Tröôøng hôïp khoâng trích tröôùc chi phí baûo haønh saûn phaåm, thì khi chi phí baûo 
haønh thöïc teá phaùt sinh ñöôïc phaûn aùnh tröïc tieáp vaøo TK 641 (6415). Neáu chi phí 
baûo haønh phaùt sinh 1 laàn töông ñoái lôùn thì coù theå phaûn aùnh vaøo TK 142 (1421), 
sau ñoù seõ phaân boå daàn vaøo TK 641 (6415) 
(2) Cuoái kyø, keát chuyeån chi phí baùn haøng sang TK 911 ñeå xaùc ñònh keát quaû kinh 
doanh, keá toaùn ghi: 
Nôï TK 911 – Xaùc ñònh keát quaû kinh doanh 
136 
Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . 
 Coù TK 641 – Chi phí baùn haøng 
7.6 CHI PHÍ QUAÛN LYÙ DOANH NGHIEÄP 
7.6.1 Khaùi nieäm 
Laø toaøn boä chi phí coù lieân quan ñeán hoaït ñoäng quaûn lyù kinh doanh, quaûn lyù haønh chính 
vaø quaûn lyù ñieàu haønh chung cuûa toaøn doanh nghieäp. Bao goàm: 
- Chi phí nhaân vieân quaûn lyù haønh chính: goàm tieàn löông vaø caùc khoaûn phuï caáp, aên 
ca phaûi traû cho ban giaùm ñoác, nhaân vieân ôû caùc phoøng ban, vaø caùc khoaûn trích baûo 
hieåm xaõ hoäi, baûo hieåm y teá, kinh phí coâng ñoaøn. 
- Chi phí vaät lieäu phuïc vuï cho hoaït ñoäng quaûn lyù doanh nghieäp 
- Chi phí ñoà duøng vaên phoøng phuïc vuï coâng taùc quaûn lyù doanh nghieäp 
- Chi phí khaáu hao TSCÑ phuïc vuï chung cho toaøn doanh nghieäp: nhaø vaên phoøng 
laøm vieäc cuûa doanh nghieäp, vaät kieán truùc, phöông tieän vaän taûi, thieát bò truyeàn daãn, 
thieát bò vaên phoøng, 
- Thueá, phí, leä phí: thueá moân baøi, thueá nhaø ñaát, vaø caùc khoaûn phí, leä phí khaùc. 
- Chi phí döï phoøng goàm döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho, döï phoøng phaûi thu khoù 
ñoøi. 
- Chi phí dòch vuï mua ngoaøi phuïc vuï cho quaûn lyù doanh nghieäp nhö tieàn ñieän, nöôùc, 
ñieän thoaïi, fax, thueâ nhaø laøm vaên phoøng, thueâ ngoaøi söûa chöõa TSCÑ phuïc vuï khoái 
vaên phoøng doanh nghieäp. 
- Chi phí khaùc baèng tieàn ñaõ chi ra ñeå phuïc vuï cho vieäc ñieàu haønh quaûn lyù chung cuûa 
toaøn doanh nghieäp: chi phí tieáp khaùch, hoäi nghò, coâng taùc phí, chi phí kieåm toaùn. 
7.6.2 Taøi khoaûn söû duïng: TK 642 “Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp” 
Beân Nôï: 
- Taäp hôïp chi phí quaûn lyù doanh nghieäp thöïc teá phaùt sinh trong kyø. 
Beân Coù: 
- Caùc khoaûn ñöôïc pheùp ghi giaûm chi phí quaûn lyù (neáu coù) 
- Keát chuyeån chi phí quaûn lyù doanh nghieäp trong kyø vaøo beân Nôï TK 911 ñeå xaùc 
ñònh keát quaû kinh doanh hoaëc vaøo beân Nôï TK 1422 – Chi phí chôø keát chuyeån. 
TK 642 khoâng coù soá dö cuoái kyø. 
TK 642 ñöôïc môû chi tieát cho töøng noäi dung chi phí keå treân töông öùng vôùi caùc taøi 
khoaûn caáp 2: 
- TK 6421: Chi phí nhaân vieân quaûn lyù doanh nghieäp 
- TK 6422: Chi phí vaät lieäu quaûn lyù 
137 
Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . 
- TK 6423: Chi phí ñoà duøng vaên phoøng 
- TK 6424: Chi phí khaáu hao TSCÑ 
- TK 6425: Thueá, phí, leä phí 
- TK 6426: Chi phí döï phoøng 
- TK 6427: Chi phí dòch vuï mua ngoaøi 
- TK 6418: Chi phí khaùc baèng tieàn 
7.6.3. Moät soá nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh chuû yeáu 
(1) Caên cöù vaøo caùc baûng phaân boå vaø caùc chöùng töø goác coù lieân quan, keá toaùn phaûn 
aùnh chi phí quaûn lyù doanh nghieäp phaùt sinh trong kyø: 
a. Tieàn löông vaø caùc khoaûn phuï caáp phaûi traû cho ban giaùm ñoác, nhaân vieân caùc 
phoøng ban: 
Nôï TK 642 (6421) 
 Coù TK 334 
b. Trích KPCÑ, BHXH, BHYT vôùi tyû leä quy ñònh theo tieàn löông thöïc teá phaûi 
traû cho nhaân vieân boä maùy quaûn lyù vaø khoái vaên phoøng cuûa doanh nghieäp 
Nôï TK 642 (6421) 
 Coù TK 338 (3382, 3383, 3384) 
c. Giaù trò vaät lieäu xuaát duøng cho quaûn lyù doanh nghieäp nhö: xaêng, daàu, môõ ñeå 
chaïy xe, phuï tuøng thay theá ñeå söûa chöõa baûo döôõng TSCÑ duøng chung cho toaøn 
doanh nghieäp: 
Nôï TK 642 (6422) 
 Coù TK 152 
d. Chi phí veà coâng cuï, duïng cuï xuaát duøng cho hoaït ñoäng quaûn lyù ñieàu haønh 
chung toaøn boä doanh nghieäp 
Nôï TK 642 (6423) 
 Coù TK 153: giaù thöïc teá xuaát kho coâng cuï, duïng cuï loaïi phaân boå moät laàn 
 Coù TK 1421 (242): phaân boå chi phí coâng cuï, duïng cuï ñaõ xuaát duøng 
thuoäc loaïi phaân boå nhieàu laàn 
e. Trích khaáu hao TSCÑ phuïc vuï chung cho doanh nghieäp 
Nôï TK 642 (6424) 
 Coù TK 214 
f. Leä phí giao thoâng, leä phí qua caàu phaø, leä phí veä sinh ñoâ thò 
138 
Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . 
Nôï TK 642 (6425) 
 Coù TK 111, 112, 
g. Tieàn ñieän, nöôùc, ñieän thoaïi, fax, tieàn thueâ nhaø, thueâ ngoaøi baûo döôõng söûa 
chöõa TSCÑ duøng chung cho doanh nghieäp 
Nôï TK 642 (6427) 
 Coù TK 111, 112, 331: traû ñònh kyø 
 Coù TK 142 (242): phaân boå chi phí traû tröôùc veà tieàn thueâ nhaø, chi phí 
söûa chöõa lôùn TSCÑ 
h. Caùc chi phí ñaõ chi baèng tieàn ngoaøi caùc chi phí keå treân ñeå phuïc vuï cho hoaït 
ñoäng quaûn lyù, ñieàu haønh chung toaøn doanh nghieäp: chi phí tieáp taân, khaùnh tieát, 
coâng taùc phí, in aán taøi lieäu 
Nôï TK 642 (6428) 
 Coù TK 111, 112, 141, 331, 
(2) Caên cöù vaøo bieân baûn kieåm keâ phaûn aùnh giaù trò vaät lieäu thöøa trong ñònh möùc 
ñöôïc pheùp ghi giaûm chi phí quaûn lyù doanh nghieäp 
Nôï TK 152 
 Coù TK 642 
(2) Cuoái kyø, keát chuyeån chi phí quaûn lyù doanh nghieäp sang TK 911 ñeå xaùc ñònh keát 
quaû kinh doanh, keá toaùn ghi: 
Nôï TK 911 – Xaùc ñònh keát quaû kinh doanh 
 Coù TK 642 – Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp 
Ghi chuù: Chi phí baùn haøng vaø quaûn lyù doanh nghieäp laø chi phí thôøi kyø. Vì vaäy veà 
nguyeân taéc noù seõ ñöôïc keát chuyeån heát cho saûn phaåm, dòch vuï ñaõ tieâu thuï trong kyø 
ñeå xaùc ñònh keát quaû kinh doanh. Tuy nhieân, trong tröôøng hôïp ñaëc bieät moät soá doanh 
nghieäp coù chu kyø saûn xuaát kinh doanh daøi, trong kyø khoâng coù doanh thu hoaëc doanh 
thu quaù ít khoâng töông xöùng vôùi chi phí baùn haøng vaø chi phí quaûn lyù doanh nghieäp, 
thì cuoái kyø coù theå keát chuyeån toaøn boä hoaëc moät phaàn chi phí baùn haøng hoaëc moät 
phaàn chi phí quaûn lyù doanh nghieäp sang TK 1422 ñeå chôø keát chuyeån ôû kyø sau khi 
ñaõ coù doanh thu hoaëc doanh thu töông xöùng. Phöông phaùp haïch toaùn nhö sau: 
 (1) Cuoái kyø, keá toaùn phaûn aùnh chi phí baùn haøng vaø chi phí quaûn lyù doanh nghieäp 
chôø keát chuyeån: 
Nôï TK 1422 
 Coù TK 641 
 Coù TK 642 
139 
Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . 
(2) ÔÛ kyø keá toaùn sau, caên cöù vaøo khoái löôïng doanh thu thöïc hieän, keá toaùn tính toaùn 
vaø keát chuyeån chi phí baùn haøng vaø chi phí quaûn lyù doanh nghieäp sang TK 911 
ñeå xaùc ñònh keát quaû kinh doanh 
Nôï TK 911 
 Coù TK 1422 
7.7 KEÁ TOAÙN XAÙC ÑÒNH KEÁT QUAÛ KINH DOANH 
Ñeå xaùc ñònh keát quaû tieâu thuï, keá toaùn söû duïng TK 911 “Xaùc ñònh keát quaû kinh 
doanh” 
Taøi khoaûn 911 ñöôïc môû chi tieát cho töøng loaïi hoaït ñoäng (hoaït ñoäng saûn xuaát cheá 
bieán, hoaït ñoäng kinh doanh thöông maïi, dòch vuï, hoaït ñoäng taøi chính, hoaït ñoäng baát 
thöôøng). Trong töøng loaïi hoaït ñoäng coù theå môû chi tieát cho töøng loaïi saûn phaåm, 
töøng ngaønh kinh doanh, töøng loaïi hình dòch vuï 
Löu yù raèng, caùc khoaûn doanh thu vaø thu nhaäp ñöôïc keát chuyeån vaøo TK 911 phaûi laø 
doanh thu thuaàn hoaëc thu nhaäp thuaàn. 
* Keát caáu vaø noäi dung phaûn aùnh cuûa TK 911 
Beân Nôï: 
- Trò giaù voán cuûa saûn phaåm, haøng hoùa, lao vuï, dòch vuï ñaõ tieâu thuï 
- Chi phí baùn haøng vaø chi phí quaûn lyù doanh nghieäp 
- Chi phí taøi chính 
- Chi phí khaùc 
- Laõi tröôùc thueá veà hoaït ñoäng trong kyø. 
Beân Coù: 
- Doanh thu thuaàn veà soá saûn phaåm haøng hoùa, lao vuï, dòch vuï tieâu thuï trong kyø 
- Doanh thu hoaït ñoäng taøi chính 
- Thu nhaäp khaùc 
- Loã veà caùc hoaït ñoäng trong kyø. 
Taøi khoaûn naøy khoâng coù soá dö cuoái kyø. 
* Moät soá nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh chuû yeáu: 
Trong phaàn naøy chæ trình baøy phöông phaùp haïch toaùn xaùc ñònh keát quaû veà quaù trình 
tieâu thuï saûn phaåm thuoäc hoaït ñoäng söû duïng cuûa doanh nghieäp, coøn vieäc xaùc ñònh 
keát quaû hoaït ñoäng taøi chính, hoaït ñoäng khaùc seõ ñöôïc trình baøy ôû chöông “Keá toaùn 
hoaït ñoäng taøi chính vaø caùc khoaûn thu nhaäp khaùc, chi phí khaùc” 
(1) Cuoái kyø, keá toaùn keát chuyeån doanh thu thuaàn sang TK 911, ghi: 
140 
Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . 
Nôï TK 511, 515 
 Coù TK 911 
(2) Cuoái kyø keá toaùn: 
 - Keát chuyeån giaù voán cuûa saûn phaåm, haøng hoùa, lao vuï, dòch vuï ñaõ tieâu thuï 
Nôï TK 911 
 Coù TK 632 
- Keát chuyeån chi phí taøi chính 
Nôï TK 911 
 Coù TK 635 
- Keát chuyeån chi phí baùn haøng 
Nôï TK 911 
 Coù TK 641 
- Keát chuyeån chi phí quaûn lyù doanh nghieäp 
Nôï TK 911 
 Coù TK 642 
- Trong tröôøng hôïp ñaëc bieät ñoái vôùi caùc doanh nghieäp coù chu kyø hoaït ñoäng kinh doanh 
daøi, trong kyø tröôùc khoâng coù doanh thu hoaëc doanh thu quaù ít, thì kyø naøy keá toaùn tính 
vaø keát chuyeån chi phí baùn haøng vaø chi phí quaûn lyù doanh nghieäp coøn laïi kyø tröôùc tröø 
vaøo doanh thu thuaàn kyø naøy ñeå xaùc ñònh keát quaû kinh doanh 
Nôï TK 911 
 Coù TK 1422 
Ñoàng thôøi keát hôïp vôùi vieäc keát chuyeån doanh thu hoaït ñoäng taøi chính vaø keát chuyeån 
chi phí taøi chính ñeå xaùc ñònh lôïi nhuaän thuaàn veà hoaït ñoäng kinh doanh phuïc vuï cho 
vieäc laäp ra baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh. Tuy nhieân trong phaïm vi chöông 
naøy chæ ñeà caäp ñeán vieäc xaùc ñònh ñeán keát quaû kinh doanh cuûa hoaït ñoäng SXKD neân 
chöa ñeà caäp ñeán vieäc keát chuyeån töø TK 515 vaø TK 635 sang TK 911. Trong keá toaùn 
töøng hoaït ñoäng cuï theå tröôùc khi laäp baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh coù theå tính 
laõi, loã rieâng bieät ñeå laøm caên cöù ñaùnh giaù keát quaû hoaït ñoäng. 
(3) Xaùc ñònh keát quaû kinh doanh 
a. Neáu doanh thu baùn haøng thuaàn > giaù voán haøng baùn + chi phí baùn haøng + chi 
phí quaûn lyù doanh nghieäp thì doanh nghieäp coù laõi vaø khoaûn laõi ñöôïc keát chuyeån 
seõ ghi: 
Nôï TK 911 
141 
Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . 
 Coù TK 421 (4212) 
b. Neáu doanh thu baùn haøng thuaàn < giaù voán haøng baùn + chi phí baùn haøng + chi 
phí quaûn lyù doanh nghieäp thì doanh nghieäp coù laõi vaø khoaûn laõi ñöôïc keát chuyeån 
seõ ghi: 
Nôï TK 421 (4212) 
 Coù TK 911 
WX 
142