Giáo trình Kế toán tài chính doanh nghiệp 1
Tổ chức bộ máy kế toán là một trong những nội dung quan trọng hàng đầu trong tổ
chức công tác kế toán ở doanh nghiệp, bởi suy cho cùng thì chất lượng của công tác
kế toán phụ thuộc trực tiếp vào trình độ, khả năng thành thạo, đạo đức nghề nghiệp và
sự phân công, phân nhiệm hợp lý của các nhân viên trong bộ máy kế toán.
Tổ chức bộ máy kế toán là tổ chức về nhân sự để thực hiện việc thu nhập, xử lý và
cung cấp thông tin kế toán cho các đối tượng khác nhau. Nội dung tổ chức bộ máy kế
toán bao gồm: xác định số lượng nhân viên cần phải có; yêu cầu về trình độ nghề
nghiệp; bố trí và phân công nhân viên thực hiện các công việc cụ thể; xác lập mối
quan hệ giữa các bộ phận kế toán với nhau cũng như giữa bộ phận kế toán với các bộ
phận quản lý khác có liên quan, kế hoạch công tác và việc kiểm tra tình hình thực
hiện kế hoạch. Nói chung, để tổ chức bộ máy kế toán cần căn cứ vào quy mô của
doanh nghiệp, trình độ nghề nghiệp và yêu cầu quản lý, đặc điểm về tổ chức sản xuất,
quản lý và điều kiện về cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho việc thu thập, xử lý, cung
cấp thông tin.
Mô hình tổ chức bộ máy kế toán ở doanh nghiệp được định hướng theo 2 dạng: tổ
chức kế toán tập trung và tổ chức kế toán phân tán.
Tóm tắt nội dung tài liệu: Giáo trình Kế toán tài chính doanh nghiệp 1
Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . Chương 1 TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG DOANH NGHIỆP Theo quy định của Luật Kế toán (điều 48) được Quốc hội Khóa XI, kỳ họp thứ 3 thông qua này 17/6/2003, yêu cầu doanh nghiệp phải “Tổ chức bộ máy kế toán, bố trí người làm kế toán hoặc thuê làm kế toán”. Tổ chức công tác kế toán là một trong những nội dung quan trọng trong tổ chức công tác quản lý ở doanh nghiệp. Với chức năng cung cấp thông tin và kiểm tra các hoạt động kinh tế - tài chính trong doanh nghiệp nên công tác kế toán ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và hiệu quả của công tác quản lý ở một doanh nghiệp. Mặt khác, nó còn ảnh hưởng đến việc đáp ứng các yêu cầu quản lý khác nhau của các đối tượng có quyền hạn trực tiếp hoặc gián tiếp đến hoạt động của doanh nghiệp, trong đó có các cơ quan chức năng của nhà nước. Nội dung tổ chức công tác kế toán trong doanh nghiệp được tổ chức như sau: 1.1 TỔ CHỨC BỘ MÁY KẾ TOÁN Tổ chức bộ máy kế toán là một trong những nội dung quan trọng hàng đầu trong tổ chức công tác kế toán ở doanh nghiệp, bởi suy cho cùng thì chất lượng của công tác kế toán phụ thuộc trực tiếp vào trình độ, khả năng thành thạo, đạo đức nghề nghiệp và sự phân công, phân nhiệm hợp lý của các nhân viên trong bộ máy kế toán. Tổ chức bộ máy kế toán là tổ chức về nhân sự để thực hiện việc thu nhập, xử lý và cung cấp thông tin kế toán cho các đối tượng khác nhau. Nội dung tổ chức bộ máy kế toán bao gồm: xác định số lượng nhân viên cần phải có; yêu cầu về trình độ nghề nghiệp; bố trí và phân công nhân viên thực hiện các công việc cụ thể; xác lập mối quan hệ giữa các bộ phận kế toán với nhau cũng như giữa bộ phận kế toán với các bộ phận quản lý khác có liên quan, kế hoạch công tác và việc kiểm tra tình hình thực hiện kế hoạch... Nói chung, để tổ chức bộ máy kế toán cần căn cứ vào quy mô của doanh nghiệp, trình độ nghề nghiệp và yêu cầu quản lý, đặc điểm về tổ chức sản xuất, quản lý và điều kiện về cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho việc thu thập, xử lý, cung cấp thông tin. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán ở doanh nghiệp được định hướng theo 2 dạng: tổ chức kế toán tập trung và tổ chức kế toán phân tán. - Tổ chức kế toán tập trung là mô hình tổ chức có đặc điểm toàn bộ công việc xử lý thông tin trong toàn doanh nghiệp được thực hiện tập trung ở phòng kế toán, còn ở các bộ phận và đơn vị trực thuộc chỉ thực hiện việc thu nhập, phân loại và chuyển chứng từ cùng các báo cáo nghiệp vụ về phòng kế toán xử lý và tổng hợp thông tin (gọi chung là đơn vị báo sổ). Mô hình tổ chức kế toán tập trung có ưu điểm là công việc tổ chức bộ máy gọn nhẹ, tiết kiệm, việc xử lý và cung cấp thông tin nhanh nhạy. Tuy nhiên những ưu điểm này chỉ có thể phát huy được trong điều kiện doanh nghiệp có tổ chức sản xuất và 1 Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . quản lý mang tính tập trung, cơ sở vật chất - kỹ thuật phục vụ cho việc xử lý thông tin được trang bị hiện đại, đầy đủ, đồng bộ. Mô hình tổ chức kế toán tập trung ... ... Đơn vị kế toán (DN) ghi ñoû TK 627 (4) Cuoái nieân ñoä keá toaùn Đơn vị báo sổ Đơn vị báo sổ (4) Cuoái nieân ñoä keá toaùn ñieàu chænh soá cheânh leäch tieàn löông nghæ pheùp thöïc teá phaùt sinh lôùn hôn chi phí ñaõ trích tröôùc Ñoái vôùi coâng nhaân saûn xuaát khaùc (5) Hoaøn nhaäp cheânh leäch chi phí trích tröôùc tieàn löông nghæ pheùp lôùn hôn tieàn löông nghæ pheùp thöïc teá phaùt sinh TK 622, 623 (1) Soá trích tröôùc tieàn löông nghæ pheùp cuûa coâng nhaân saûn xuaát haøng thaùng Ñoái vôùi coâng nhaân xaây laép, coâng nhaân ñieàu khieån maùy thi coâng trong doanh nghieäp xaây laép (2) Tieàn löông nghæ pheùp phaûi traû cho coâng nhaân saûn xuaát (3) Trích BHXH, BHYT, KPCÑ tính treân tieàn löông nghæ pheùp phaûi tra. TK 622, 623 TK 338 TK 334 TK 338 (3) Nhaän khoaûn hoaøn traû cuûa cô quan BHXH veà khoaûn doanh nghieäp ñaõ chi (2) Khaáu tröø löông tieàn noäp hoä BHXH, BHYT cho coâng nhaân vieân. (1) Trích BHXH, BHYT, KPCÑ tính vaøo chi phí SXKD (4) Noäp (chi) BHXH, BHYT, KPCÑ theo quy ñònh (3) BHXH phaûi traû thay löông cho coâng nhaân vieân TK 111, 112 TK 334 TK 622, 623, 627, 641, 642, 241 TK 338 TK 111, 112 TK 334 (3) Tieàn thöôûng phaûi traû töø quyõ khen thöôûng (2) BHXH phaûi traû thay löông 2 Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . (1) Tieàn löông, tieàn coâng, phuï caáp aên giöõa ca tính cho caùc ñoái töôïng chi phí SXKD (6) Tính thueá thu nhaäp coâng nhaân vieân phaûi noäp Nhaø nöôùc (5) ÖÙng tröôùc vaø thanh toaùn caùc khoaûn cho coâng nhaân vieân. (4) Caùc khoaûn khaáu tröø vaøo löông TK 431 (4311) TK 338 (3383) TK 622, 623, 627, 641, 642, 241 TK 334 TK 338 (3338) Tổ chức kế toán phân tán là mô hình tổ chức có đặc điểm: công việc kế toán được phân công cho các bộ phận và đơn vị trực thuộc thực hiện một phần hoặc toàn bộ những nội dung phát sinh tại bộ phận và đơn vị mình (cũng có thể có những bộ phận chỉ thực hiện việc thu nhập chứng từ ban đầu). Phòng kế toán đối với những nội dung phát sinh liên quan đến toàn doanh nghiệp (và cho những bộ phận chưa có điều kiện thực hiện công việc kế toán), kết hợp với báo cáo kế toán do các đơn vị trực thuộc gửi lên để tổng hợp và lập ra các báo cáo chung cho toàn doanh nghiệp theo quy định. Mô hình tổ chức kế toán phân tán có ưu điểm là đáp ứng được yêu cầu về thông tin phục vụ cho quản lý nội bộ ở các bộ phận, đơn vị trực thuộc nhưng nếu không khéo tổ chức thì bộ máy kế toán sẽ trở nên cồng kềnh, tốn kém và chồng chéo trong công việc chuyên môn. Mô hình này áp dụng phù hợp cho các doanh nghiệp có quy mô lớn mà đặc điểm tổ chức và quản lý trải trên một địa bàn rộng, phân tán trên nhiều địa phương, vùng, lãnh thổ và hoạt động kinh doanh mang tính chất đa ngành, đa lĩnh vực. Mô hình tổ chức kế toán phân tán ... ... Đơn vị kế toán (DN) Đơn vị kế toán trực thuộc Đơn vị báo sổ Đơn vị kế toán trực thuộc Đơn vị báo sổ - Cơ cấu của bộ máy kế toán: bộ máy kế toán ở doanh nghiệp thu nhận thông tin ban đầu và xử lý thông tin theo định hướng vừa tạo lập được thông tin kế toán tài chính, vừa tạo lập được thông tin kế toán quản trị. Việc xác lập cơ cấu của bộ máy kế toán cần căn cứ vào định hướng này để phân công nhằm đạt được mục tiêu tạo lập và cung cấp thông tin cho nhiều đối tượng. Thông thường, cơ cấu tổ chức bộ máy kế toán bao gồm các bộ phận thực hiện các phần hành: + Bộ phận kế toán lao động tiền lương + Bộ phận kế toán TSCĐ, công cụ, vật liệu 3 Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . + Bộ phận kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm (kiêm nhiệm các nội dung khác thuộc về kế toán quản trị). + Bộ phận kế toán tổng hợp + Bộ phận kế toán XDCB (nếu có khối lượng XDCB lớn) + Các nhân viên kế toán ở các phân xưởng hoặc bộ phận sản xuất - Ngoài ra nếu công tác tài chính chưa được tổ chức riêng thì cơ cấu thành một bộ phận nằm trong bộ máy kế toán thống kê của doanh nghiệp để thực hiện các chức năng tài chính doanh nghiệp như lập kế hoạch tài chính, tổ chức huy động và sử dụng vốn, tổ chức thanh toán công nợ... Bộ máy kế toán trong doanh nghiệp được đặt dưới sự lãnh đạo và điều khiển của người phụ trách kế toán ở doanh nghiệp, có chức vụ là kế toán trưởng. Tuy nhiên cũng cần lưu ý việc tổ chức bộ máy kế toán ngoài việc phụ thuộc vào quy mô của doanh nghiệp còn phụ thuộc hình thức sở hữu của doanh nghiệp nên có thể có những doanh nghiệp chỉ có một hoặc hai, ba nhân viên kế toán và không đặt ra chức vụ kế toán trưởng và cũng có những doanh nghiệp chỉ thuê người làm kế toán chứ không tuyển người làm kế toán. Song dù tổ chức bộ máy dưới hình thức nào đi nữa thì vấn đề trình độ nghề nghiệp và đạo đức nghề nghiệp của người làm kế toán vẫn là nhân tố quyết định đến chất lượng của thông tin kế toán, đặc biệt là người phụ trách kế toán của doanh. 1.2 TỔ CHỨC TRANG BỊ CƠ SỞ VẬT CHẤT KỸ THUẬT PHỤC VỤ CHO CÔNG TÁC KẾ TOÁN Tổ chức trang bị những phương tiện kỹ thuật để xử lý thông tin trong điều kiện công nghệ tin học phát triển sẽ tạo ra được bước đột phá quan trọng trong việc bảo đảm tính nhanh nhạy và hữu ích của thông tin kế toán cho nhiều đối tượng khác nhau. Hiện nay việc ứng dụng tin học vào công tác kế toán đang trở thành xu thế chung của thời đại và kết quả do việc ứng dụng này mang lại là hết sức to lớn. Việc ứng dụng này có kết quả tốt hầu như ở mọi loại hình doanh nghiệp. Vấn đề đặt ra là phải có phương án đầu tư, ứng dụng một cách phù hợp với quy mô và điều kiện quản lý ở doanh nghiệp để khai thác một cách triệt để những ưu điểm vốn có của công nghệ tin học. Tổ chức trang bị những phương tiện kỹ thuật để ứng dụng công nghệ tin học bao gồm trang bị phần cứng (hệ thống máy tính) và trang bị phần mềm (chương trình kế toán trên máy). Tránh lãng phí phô trương và mạnh dạn trong đầu tư để khai thác thế mạnh của công nghệ tin học cũng là trách nhiệm của kế toán trưởng trong việc nâng cao chất lượng của thông tin kế toán cũng như vai trò của kế toán đối với công tác quản lý. Sau đây giới thiệu các mô hình tổ chức hệ thống sổ kế toán và hệ thống tài khoản kế toán áp dụng cho các doanh nghiệp Việt Nam (Xem mẫu sổ của các hình thức sổ kế toán ở phần phụ lục). 4 Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . 1.3 TỔ CHỨC VẬN DỤNG CÁC CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN 1.3.1 TỔ CHỨC VẬN DỤNG CHẾ ĐỘ CHỨNG TỪ KẾ TOÁN Chứng từ kế toán là những chứng minh bằng giấy tờ về nghiệp vụ kinh tế đã phát sinh và thực sự hoàn thành. Chứng từ kế toán phải được lập rõ ràng, đầy đủ, kịp thời, chính xác theo nội dung quy định trên mẫu. Trong trường hợp chứng từ kế toán chưa có quy định mẫu thì đơn vị kế toán được tự lập chứng từ kế toán nhưng phải có đầy đủ các nội dung quy định. Chế độ chứng từ kế toán được nhà nước quy định trong Luật kế toán có tính chất chung, liên quan đến nhiều lĩnh vực hoạt động cũng như các thành phần kinh tế khác nhau. Do vậy, cần căn cứ vào quy định của chế độ chứng từ kế toán và đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp để chọn lựa, xác định các loại chứng từ cần phải sử dụng trong công tác kế toán. Cần lưu ý bên cạnh những chứng từ được quy định bắt buột trong chế độ , còn có những chứng từ hoàn toàn mang tính chất hướng dẫn liên quan đến kỹ thuật và phương pháp hạch toán mà doanh nghiệp cần phải thiết lập một cách thích ứng với yêu cầu cung cấp và xử lý thông tin. Chứng từ kế toán được lập ở nhiều bộ phận khác nhau trong doanh nghiệp kể cả bên ngoài doanh nghiệp nên việc xác lập quy trình luân chuyển chừng từ cho các loại chứng từ khác nhau nhằm bảo đảm chứng từ về đến phòng kế toán trong thời hạn ngắn nhất có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc bảo đảm tính kịp thời cho việc kiểm tra, xử lý và cung cấp thông tin. 1.3.2 TỔ CHỨC VẬN DỤNG HỆ THỐNG TÀI KHOẢN KẾ TOÁN Hệ thống tài khoản kế toán thống nhất áp dụng trong doanh nghiệp là một mô hình phân loại đối tượng kế toán được nhà nước quy định để thực hiện việc xử lý thông tin gắn liền với từng đối tượng kế toán nhằm phục vụ cho việc tổng hợp và kiểm tra, kiểm soát. Các nội dung cơ bản được quy định trong hệ thống tài khoản bao gồm: loại tài khoản, tên gọi tài khoản, số lượng tài khoản, công dụng và nội dung phản ánh vào từng tài khoản, một số quan hệ đối ứng chủ yếu giữa các tài khoản có liên quan. Hệ thống tài khoản kế toán được quy định chung cho nhiều loại hình doanh nghiệp khác nhau nên doanh nghiệp cần phải căn cứ vào đặc điểm hoạt động, yêu cầu và khả năng quản lý để lựa chọn các tài khoản phù hợp và sử dụng chúng đúng theo các quy định về ghi chép trong từng tài khoản. Việc xác định các tài khoản phải sử dụng là cơ sở để tổ chức hệt thống sổ kế toán tổng hợp và chi tiết nhằm xử lý thông tin phù hợp với yêu cầu quản lý của doanh nghiệp. Hệ thống tài khoản kế toán áp dụng cho các doanh nghiệp bao gồm 10 loại tài khoản trong đó các tài khoản từ loại 1 đến loại 9 thực hiện theo phương pháp ghi kép, còn tài khoản loại 0 thực hiện theo phương pháp ghi đơn. 1.3.3 TỔ CHỨC VẬN DỤNG CHẾ ĐỘ SỔ KẾ TOÁN Tổ chức hệ thống sổ kế toán tổng hợp và chi tiết để xử lý thông tin từ các chứng từ kế toán nhằm phục vụ cho việc xác lập các báo cáo tài chính và quản trị cũng như phục 5 Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . vụ cho việc kiểm tra , kiểm soát từng loại tài sản từng loại nguồn vốn cũng như từng quá trình hoạt động của doanh nghiệp có ý nghĩa rất quan trọng trong việc thực hiện các chức năng của kế toán. Hệ thống sổ kế toán bao gồm nhiều loại sổ khác nhau trong đó có những loại sổ được mở theo yêu cầu và đặc điểm quản lý của doanh nghiệp. Để tổ chức hệ thống sổ kế toán phù hợp cần phải căn cứ vào quy mô của doanh nghiệp, đặc điểm về tổ chức sản xuất và quản lý, tính chất của quy trình sản xuất và đặc điểm về đối tượng kế toán của doanh nghiệp. Theo hướng dẫn của Bộ tài chính thì doanh nghiệp có thể tổ chức hệ thống sổ kế toán theo 1 trong 4 mô hình khác nhau (gọi là hình thức sổ kế toán). Hình thức kế toán: Nhật ký - Sổ cái Hình thức kế toán: Nhật ký chung Hình thức kế toán: Chứng từ ghi sổ Hình thức kế toán: Nhật ký - chứng từ Việc sử dụng hình thức kế toán nào là do doanh nghiệp tự quyết định dựa trên những căn cứ đã nêu trên và phải tuân thủ nguyên tắc nhất quán. Tuy nhiên trong các hình thức kế toán trên thì hình thức kế toán Nhật ký chung có ưu điểm là rất dễ áp dụng, vận dụng phù hợp cho mọi loại hình doanh nghiệp và rất dễ dàng trong ứng dụng tin học vào kế toán. 1.3.4 TỔ CHỨC CUNG CẤP THÔNG TIN QUA HỆ THỐNG BÁO CÁO KẾ TOÁN Báo cáo kế toán là kết quả của công tác kế toán trong doanh nghiệp, là nguồn thông tin cho các nhà quản trị của doanh nghiệp cũng như cho các đối tượng khác bên ngoài doanh nghiệp trong đó có các cơ quan chức năng của nhà nước. Báo cáo kế toán bao gồm 2 phân hệ: hệ thống báo cáo tài chính và hệ thống báo cáo quản trị. - Báo cáo tài chính bao gồm những báo cáo được nhà nước quy định thống nhất mà doanh nghiệp phải có trách nhiệm lập đúng theo mẫu quy định, đúng phương pháp và phải gửi, nộp cho các nơi theo quy định đúng thời hạn. Theo quy định hiện nay thì hệ thống báo cáo tài chính bao gồm: + Bảng cân đối kế toán + Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh + Báo cáo lưu chuyển tiền tệ + Bảng thuyết minh báo cáo tài chính 6 Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . - Báo cáo quản trị bao gồm các báo cáo được lập ra để phục vụ cho yêu cầu quản trị của doanh nghiệp ở các cấp độ khác nhau. Báo cáo quản trị không bắt buộc phải công khai. 1.4 TỔ CHỨC KIỂM TRA KẾ TOÁN Kiểm tra kế toán nhằm đảm bảo cho công tác kế toán trong doanh nghiệp thực hiện đúng chính sách, chế độ được ban hành, thông tin do kế toán cung cấp có độ tin cậy cao, việc tổ chức công tác kế toán tiết kiệm và đạt hiệu quả cao. Nội dung kiểm tra bao gồm: kiểm tra việc tính toán, ghi chép, phản ảnh trên các chứng từ kế toán, sổ kế toán, báo cáo kế toán: kiểm tra việc chấp hành chế độ, thể lệ về kế toán, việc tổ chức bộ máy kế toán, việc xây dựng và thực hiện kế hoạch công tác, việc thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn của kế toán trưởng. Kiểm tra kế toán phải được thực hiện ngay tại đơn vị kế toán là doanh nghiệp cũng như ở các đơn vị trực thuộc. Kiểm tra kế toán cần được thực hiện thường xuyên, liên tục và có hệ ... (12). Chi phÝ ®Êt chuyÓn nh−îng, cho thuª c¬ së h¹ tÇng ®−îc x¸c ®Þnh lμ tiªu thô, ghi: Nî TK 635 Chi phÝ tμi chÝnh Cã TK 228 - Chi phÝ ®Çu t− dμi h¹n kh¸c. (13). Cuèi kú, kÕt chuyÓn toμn bé chi phÝ tμi chÝnh ph¸t sinh trong kú sang Tμi kho¶n 911 X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh, ghi: Nî TK 911 - X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh Cã TK 635 - Chi phÝ tμi chÝnh. 7.5 KEÁ TOAÙN CHI PHÍ BAÙN HAØNG: 131 Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . 7.5.1 Khaùi nieäm: Chi phí baùn haøng laø toaøn boä chi phí phaùt sinh trong quaù trình tieâu thuï saûn phaåm, haøng hoùa, dòch vuï. Bao goàm: - Chi phí nhaân vieân baùn haøng: goàm caùc khoaûn tieàn löông phaûi traû cho nhaân vieân baùn haøng, nhaân vieân ñoùng goùi, baûo quaûn saûn phaåm haøng hoùa, vaän chuyeån haøng hoùa ñi tieâu thuï vaø caùc khoaûn trích baûo hieåm xaõ hoäi, baûo hieåm y teá, kinh phí coâng ñoaøn. - Chi phí vaät lieäu bao bì phuïc vuï cho vieäc ñoùng goùi saûn phaåm, baûo quaûn saûn phaåm, nhieân lieäu ñeå vaän chuyeån saûn phaåm ñi tieâu thuï; phuï tuøng thay theá duøng cho vieäc söûa chöõa baûo döôõng TSCÑ cuûa boä phaän baùn haøng. - Chi phí duïng cuï, ñoà duøng phuïc vuï cho hoaït ñoäng baùn haøng nhö caùc duïng cuï ño löôøng, baøn gheá, maùy tính caàm tay... - Chi phí khaáu hao TSCÑ ôû boä phaän baûo quaûn saûn phaåm, haøng hoùa, boä phaän baùn haøng nhö: khaáu hao nhaø kho, cöûa haøng, phöông tieän vaän chuyeån. - Chi phí dòch vuï mua ngoaøi phuïc vuï cho hoaït ñoäng baùn haøng nhö: chi phí thueâ ngoaøi söûa chöõa TSCÑ; tieàn thueâ kho baõi; tieàn thueâ boác vaùc vaän chuyeån haøng hoùa ñi tieâu thuï; hoa hoàng phaûi traû cho caùc ñaïi lyù vaø caùc ñôn vò nhaän uûy thaùc xuaát khaåu... - Chi phí khaùc baèng tieàn ñaõ chi ra ñeå phuïc vuï cho hoaït ñoäng baùn haøng goàm chi phí giôùi thieäu saûn phaåm haøng hoùa; chi phí chaøo haøng, quaûng caùo, chi tieáp khaùch ôû boä phaän baùn haøng; chi phí toå chöùc hoäi nghò khaùch haøng; chi phí baûo haønh saûn phaåm... 7.5.2 Taøi khoaûn söû duïng: TK 641 “Chi phí baùn haøng” Beân Nôï: - Taäp hôïp chi phí baùn haøng thöïc teá phaùt sinh trong kyø. Beân Coù: - Caùc khoaûn ghi giaûm chi phí baùn haøng (neáu coù) - Keát chuyeån chi phí baùn haøng trong kyø vaøo beân Nôï TK 911 ñeå xaùc ñònh keát quaû kd hoaëc vaøo beân Nôï TK 1422 – Chi phí chôø keát chuyeån. TK 641 khoâng coù soá dö cuoái kyø. TK 641 ñöôïc môû chi tieát cho töøng noäi dung chi phí keå treân töông öùng vôùi caùc taøi khoaûn caáp 2: - TK 6411: Chi phí nhaân vieân baùn haøng - TK 6412: Chi phí vaät lieäu, bao bì 132 Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . - TK 6413: Chi phí duïng cuï, ñoà duøng - TK 6414: Chi phí khaáu hao TSCÑ - TK 6415: Chi phí baûo haønh saûn phaåm - TK 6417: Chi phí dòch vuï mua ngoaøi - TK 6418: Chi phí baèng tieàn 7.5.3 Moät soá nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh chuû yeáu (1) Caên cöù vaøo caùc baûng phaân boå (baûng phaân boå tieàn löông, baûng phaân boå vaät lieäu vaø coâng cuï, duïng cuï, baûng phaân boå khaáu hao TSCÑ) vaø caùc chöùng töø goác coù lieân quan Keá toaùn phaûn aùnh chi phí baùn haøng phaùt sinh trong kyø a. Tieàn löông vaø caùc khoaûn phuï caáp phaûi traû cho nhaân vieân boä phaän baùn haøng, ñoùng goùi, baûo quaûn, vaän chuyeån saûn phaåm ñi tieâu thuï. Nôï TK 641 (6411) Coù TK 334 b. Trích KPCÑ, BHXH, BHYT vôùi tyû leä quy ñònh hieän haønh theo tieàn löông nhaân vieân phuïc vuï quaù trình tieâu thuï ñeå tính vaøo chi phí. Nôï TK 641 (6411) Coù TK 338 (3382, 3383, 3384) c. Trò giaù thöïc teá vaät lieäu phuï, bao bì xuaát duøng phuïc vuï cho hoaït ñoäng baùn haøng. Nôï TK 641 (6412) Coù TK 152 d. Chi phí veà coâng cuï, duïng cuï phuïc vuï cho hoaït ñoäng baùn haøng Nôï TK 641 (6413) Coù TK 153: giaù thöïc teá xuaát kho coâng cuï, duïng cuï loaïi phaân boå moät laàn Coù TK 1421 (242): phaân boå chi phí coâng cuï, duïng cuï ñaõ xuaát duøng thuoäc loaïi phaân boå nhieàu laàn e. Chi phí khaáu hao TSCÑ phuïc vuï cho hoaït ñoäng baùn haøng Nôï TK 641 (6414) Coù TK 214 133 Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . f. Chi phí dòch vuï mua ngoaøi phuïc vuï cho boä phaän baùn haøng nhö chi phí ñieän, nöôùc mua ngoaøi, cöôùc phí ñieän thoaïi, fax, chi phí baûo döôõng TSCÑ thueâ ngoaøi, hoa hoàng traû ñaïi lyù Nôï TK 641 (6417) Coù TK 111, 112, 331 g. Trích tröôùc chi phí baûo haønh saûn phaåm Nôï TK 641 (6415) Coù TK 335 - Khi phaùt sinh chi phí baûo haønh saûn phaåm goàm chi phí vaät lieäu tröïc tieáp, chi phí nhaân coâng tröïc tieáp, chi phí saûn xuaát chung ñaõ boû ra ñeå söûa chöõa, baûo haønh saûn phaåm, keá toaùn ghi: Nôï TK 621, 622, 627 Coù TK 111, 112, 152, 153, 334, 338 - Cuoái kyø, keát chuyeån chi phí baûo haønh saûn phaåm thöïc teá phaùt sinh trong kyø, ghi: Nôï TK 154 (chi tieát chi phí baûo haønh) Coù TK 621, 622, 627 - Khi söûa chöõa baûo haønh saûn phaåm hoaøn thaønh baøn giao cho khaùch haøng Nôï TK 335 Coù TK 154 - Tröôøng hôïp saûn phaåm baûo haønh khoâng theå söûa chöõa ñöôïc, doanh nghieäp phaûi xuaát saûn phaåm khaùc giao cho khaùch haøng Nôï TK 335 Coù TK 155 Tröôøng hôïp khoâng trích tröôùc chi phí baûo haønh saûn phaåm, thì khi chi phí baûo haønh thöïc teá phaùt sinh ñöôïc phaûn aùnh tröïc tieáp vaøo TK 641 (6415). Neáu chi phí baûo haønh phaùt sinh 1 laàn töông ñoái lôùn thì coù theå phaûn aùnh vaøo TK 142 (1421), sau ñoù seõ phaân boå daàn vaøo TK 641 (6415) (2) Cuoái kyø, keát chuyeån chi phí baùn haøng sang TK 911 ñeå xaùc ñònh keát quaû kinh doanh, keá toaùn ghi: Nôï TK 911 – Xaùc ñònh keát quaû kinh doanh Coù TK 641 – Chi phí baùn haøng 134 Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . 7.6 CHI PHÍ QUAÛN LYÙ DOANH NGHIEÄP 7.6.1 Khaùi nieäm Laø toaøn boä chi phí coù lieân quan ñeán hoaït ñoäng quaûn lyù kinh doanh, quaûn lyù haønh chính vaø quaûn lyù ñieàu haønh chung cuûa toaøn doanh nghieäp. Bao goàm: - Chi phí nhaân vieân quaûn lyù haønh chính: goàm tieàn löông vaø caùc khoaûn phuï caáp, aên ca phaûi traû cho ban giaùm ñoác, nhaân vieân ôû caùc phoøng ban, vaø caùc khoaûn trích baûo hieåm xaõ hoäi, baûo hieåm y teá, kinh phí coâng ñoaøn. - Chi phí vaät lieäu phuïc vuï cho hoaït ñoäng quaûn lyù doanh nghieäp - Chi phí ñoà duøng vaên phoøng phuïc vuï coâng taùc quaûn lyù doanh nghieäp - Chi phí khaáu hao TSCÑ phuïc vuï chung cho toaøn doanh nghieäp: nhaø vaên phoøng laøm vieäc cuûa doanh nghieäp, vaät kieán truùc, phöông tieän vaän taûi, thieát bò truyeàn daãn, thieát bò vaên phoøng, - Thueá, phí, leä phí: thueá moân baøi, thueá nhaø ñaát, vaø caùc khoaûn phí, leä phí khaùc. - Chi phí döï phoøng goàm döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho, döï phoøng phaûi thu khoù ñoøi. - Chi phí dòch vuï mua ngoaøi phuïc vuï cho quaûn lyù doanh nghieäp nhö tieàn ñieän, nöôùc, ñieän thoaïi, fax, thueâ nhaø laøm vaên phoøng, thueâ ngoaøi söûa chöõa TSCÑ phuïc vuï khoái vaên phoøng doanh nghieäp. - Chi phí khaùc baèng tieàn ñaõ chi ra ñeå phuïc vuï cho vieäc ñieàu haønh quaûn lyù chung cuûa toaøn doanh nghieäp: chi phí tieáp khaùch, hoäi nghò, coâng taùc phí, chi phí kieåm toaùn. 7.6.2 Taøi khoaûn söû duïng: TK 642 “Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp” Beân Nôï: - Taäp hôïp chi phí quaûn lyù doanh nghieäp thöïc teá phaùt sinh trong kyø. Beân Coù: - Caùc khoaûn ñöôïc pheùp ghi giaûm chi phí quaûn lyù (neáu coù) - Keát chuyeån chi phí quaûn lyù doanh nghieäp trong kyø vaøo beân Nôï TK 911 ñeå xaùc ñònh keát quaû kinh doanh hoaëc vaøo beân Nôï TK 1422 – Chi phí chôø keát chuyeån. TK 642 khoâng coù soá dö cuoái kyø. TK 642 ñöôïc môû chi tieát cho töøng noäi dung chi phí keå treân töông öùng vôùi caùc taøi khoaûn caáp 2: - TK 6421: Chi phí nhaân vieân quaûn lyù doanh nghieäp - TK 6422: Chi phí vaät lieäu quaûn lyù - TK 6423: Chi phí ñoà duøng vaên phoøng 135 Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . - TK 6424: Chi phí khaáu hao TSCÑ - TK 6425: Thueá, phí, leä phí - TK 6426: Chi phí döï phoøng - TK 6427: Chi phí dòch vuï mua ngoaøi - TK 6418: Chi phí khaùc baèng tieàn 7.6.3. Moät soá nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh chuû yeáu (1) Caên cöù vaøo caùc baûng phaân boå vaø caùc chöùng töø goác coù lieân quan, keá toaùn phaûn aùnh chi phí quaûn lyù doanh nghieäp phaùt sinh trong kyø: a. Tieàn löông vaø caùc khoaûn phuï caáp phaûi traû cho ban giaùm ñoác, nhaân vieân caùc phoøng ban: Nôï TK 642 (6421) Coù TK 334 b. Trích KPCÑ, BHXH, BHYT vôùi tyû leä quy ñònh theo tieàn löông thöïc teá phaûi traû cho nhaân vieân boä maùy quaûn lyù vaø khoái vaên phoøng cuûa doanh nghieäp Nôï TK 642 (6421) Coù TK 338 (3382, 3383, 3384) c. Giaù trò vaät lieäu xuaát duøng cho quaûn lyù doanh nghieäp nhö: xaêng, daàu, môõ ñeå chaïy xe, phuï tuøng thay theá ñeå söûa chöõa baûo döôõng TSCÑ duøng chung cho toaøn doanh nghieäp: Nôï TK 642 (6422) Coù TK 152 d. Chi phí veà coâng cuï, duïng cuï xuaát duøng cho hoaït ñoäng quaûn lyù ñieàu haønh chung toaøn boä doanh nghieäp Nôï TK 642 (6423) Coù TK 153: giaù thöïc teá xuaát kho coâng cuï, duïng cuï loaïi phaân boå moät laàn Coù TK 1421 (242): phaân boå chi phí coâng cuï, duïng cuï ñaõ xuaát duøng thuoäc loaïi phaân boå nhieàu laàn e. Trích khaáu hao TSCÑ phuïc vuï chung cho doanh nghieäp Nôï TK 642 (6424) Coù TK 214 f. Leä phí giao thoâng, leä phí qua caàu phaø, leä phí veä sinh ñoâ thò 136 Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . Nôï TK 642 (6425) Coù TK 111, 112, g. Tieàn ñieän, nöôùc, ñieän thoaïi, fax, tieàn thueâ nhaø, thueâ ngoaøi baûo döôõng söûa chöõa TSCÑ duøng chung cho doanh nghieäp Nôï TK 642 (6427) Coù TK 111, 112, 331: traû ñònh kyø Coù TK 142 (242): phaân boå chi phí traû tröôùc veà tieàn thueâ nhaø, chi phí söûa chöõa lôùn TSCÑ h. Caùc chi phí ñaõ chi baèng tieàn ngoaøi caùc chi phí keå treân ñeå phuïc vuï cho hoaït ñoäng quaûn lyù, ñieàu haønh chung toaøn doanh nghieäp: chi phí tieáp taân, khaùnh tieát, coâng taùc phí, in aán taøi lieäu Nôï TK 642 (6428) Coù TK 111, 112, 141, 331, (2) Caên cöù vaøo bieân baûn kieåm keâ phaûn aùnh giaù trò vaät lieäu thöøa trong ñònh möùc ñöôïc pheùp ghi giaûm chi phí quaûn lyù doanh nghieäp Nôï TK 152 Coù TK 642 (2) Cuoái kyø, keát chuyeån chi phí quaûn lyù doanh nghieäp sang TK 911 ñeå xaùc ñònh keát quaû kinh doanh, keá toaùn ghi: Nôï TK 911 – Xaùc ñònh keát quaû kinh doanh Coù TK 642 – Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp Ghi chuù: Chi phí baùn haøng vaø quaûn lyù doanh nghieäp laø chi phí thôøi kyø. Vì vaäy veà nguyeân taéc noù seõ ñöôïc keát chuyeån heát cho saûn phaåm, dòch vuï ñaõ tieâu thuï trong kyø ñeå xaùc ñònh keát quaû kinh doanh. Tuy nhieân, trong tröôøng hôïp ñaëc bieät moät soá doanh nghieäp coù chu kyø saûn xuaát kinh doanh daøi, trong kyø khoâng coù doanh thu hoaëc doanh thu quaù ít khoâng töông xöùng vôùi chi phí baùn haøng vaø chi phí quaûn lyù doanh nghieäp, thì cuoái kyø coù theå keát chuyeån toaøn boä hoaëc moät phaàn chi phí baùn haøng hoaëc moät phaàn chi phí quaûn lyù doanh nghieäp sang TK 1422 ñeå chôø keát chuyeån ôû kyø sau khi ñaõ coù doanh thu hoaëc doanh thu töông xöùng. Phöông phaùp haïch toaùn nhö sau: (1) Cuoái kyø, keá toaùn phaûn aùnh chi phí baùn haøng vaø chi phí quaûn lyù doanh nghieäp chôø keát chuyeån: Nôï TK 1422 Coù TK 641 Coù TK 642 137 Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . (2) ÔÛ kyø keá toaùn sau, caên cöù vaøo khoái löôïng doanh thu thöïc hieän, keá toaùn tính toaùn vaø keát chuyeån chi phí baùn haøng vaø chi phí quaûn lyù doanh nghieäp sang TK 911 ñeå xaùc ñònh keát quaû kinh doanh Nôï TK 911 Coù TK 1422 7.7 KEÁ TOAÙN XAÙC ÑÒNH KEÁT QUAÛ KINH DOANH Ñeå xaùc ñònh keát quaû tieâu thuï, keá toaùn söû duïng TK 911 “Xaùc ñònh keát quaû kinh doanh” Taøi khoaûn 911 ñöôïc môû chi tieát cho töøng loaïi hoaït ñoäng (hoaït ñoäng saûn xuaát cheá bieán, hoaït ñoäng kinh doanh thöông maïi, dòch vuï, hoaït ñoäng taøi chính, hoaït ñoäng baát thöôøng). Trong töøng loaïi hoaït ñoäng coù theå môû chi tieát cho töøng loaïi saûn phaåm, töøng ngaønh kinh doanh, töøng loaïi hình dòch vuï Löu yù raèng, caùc khoaûn doanh thu vaø thu nhaäp ñöôïc keát chuyeån vaøo TK 911 phaûi laø doanh thu thuaàn hoaëc thu nhaäp thuaàn. * Keát caáu vaø noäi dung phaûn aùnh cuûa TK 911 Beân Nôï: - Trò giaù voán cuûa saûn phaåm, haøng hoùa, lao vuï, dòch vuï ñaõ tieâu thuï - Chi phí baùn haøng vaø chi phí quaûn lyù doanh nghieäp - Chi phí taøi chính - Chi phí khaùc - Laõi tröôùc thueá veà hoaït ñoäng trong kyø. Beân Coù: - Doanh thu thuaàn veà soá saûn phaåm haøng hoùa, lao vuï, dòch vuï tieâu thuï trong kyø - Doanh thu hoaït ñoäng taøi chính - Thu nhaäp khaùc - Loã veà caùc hoaït ñoäng trong kyø. Taøi khoaûn naøy khoâng coù soá dö cuoái kyø. * Moät soá nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh chuû yeáu: Trong phaàn naøy chæ trình baøy phöông phaùp haïch toaùn xaùc ñònh keát quaû veà quaù trình tieâu thuï saûn phaåm thuoäc hoaït ñoäng söû duïng cuûa doanh nghieäp, coøn vieäc xaùc ñònh keát quaû hoaït ñoäng taøi chính, hoaït ñoäng khaùc seõ ñöôïc trình baøy ôû chöông “Keá toaùn hoaït ñoäng taøi chính vaø caùc khoaûn thu nhaäp khaùc, chi phí khaùc” 138 Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . (1) Cuoái kyø, keá toaùn keát chuyeån doanh thu thuaàn sang TK 911, ghi: Nôï TK 511, 515 Coù TK 911 (2) Cuoái kyø keá toaùn: - Keát chuyeån giaù voán cuûa saûn phaåm, haøng hoùa, lao vuï, dòch vuï ñaõ tieâu thuï Nôï TK 911 Coù TK 632 - Keát chuyeån chi phí taøi chính Nôï TK 911 Coù TK 635 - Keát chuyeån chi phí baùn haøng Nôï TK 911 Coù TK 641 - Keát chuyeån chi phí quaûn lyù doanh nghieäp Nôï TK 911 Coù TK 642 - Trong tröôøng hôïp ñaëc bieät ñoái vôùi caùc doanh nghieäp coù chu kyø hoaït ñoäng kinh doanh daøi, trong kyø tröôùc khoâng coù doanh thu hoaëc doanh thu quaù ít, thì kyø naøy keá toaùn tính vaø keát chuyeån chi phí baùn haøng vaø chi phí quaûn lyù doanh nghieäp coøn laïi kyø tröôùc tröø vaøo doanh thu thuaàn kyø naøy ñeå xaùc ñònh keát quaû kinh doanh Nôï TK 911 Coù TK 1422 Ñoàng thôøi keát hôïp vôùi vieäc keát chuyeån doanh thu hoaït ñoäng taøi chính vaø keát chuyeån chi phí taøi chính ñeå xaùc ñònh lôïi nhuaän thuaàn veà hoaït ñoäng kinh doanh phuïc vuï cho vieäc laäp ra baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh. Tuy nhieân trong phaïm vi chöông naøy chæ ñeà caäp ñeán vieäc xaùc ñònh ñeán keát quaû kinh doanh cuûa hoaït ñoäng SXKD neân chöa ñeà caäp ñeán vieäc keát chuyeån töø TK 515 vaø TK 635 sang TK 911. Trong keá toaùn töøng hoaït ñoäng cuï theå tröôùc khi laäp baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh coù theå tính laõi, loã rieâng bieät ñeå laøm caên cöù ñaùnh giaù keát quaû hoaït ñoäng. (3) Xaùc ñònh keát quaû kinh doanh a. Neáu doanh thu baùn haøng thuaàn > giaù voán haøng baùn + chi phí baùn haøng + chi phí quaûn lyù doanh nghieäp thì doanh nghieäp coù laõi vaø khoaûn laõi ñöôïc keát chuyeån seõ ghi: 139 Kế Toán Tài chính Doanh Nghiệp1 . Nôï TK 911 Coù TK 421 (4212) b. Neáu doanh thu baùn haøng thuaàn < giaù voán haøng baùn + chi phí baùn haøng + chi phí quaûn lyù doanh nghieäp thì doanh nghieäp coù laõi vaø khoaûn laõi ñöôïc keát chuyeån seõ ghi: Nôï TK 421 (4212) Coù TK 911 WX 140
File đính kèm:
- giao_trinh_ke_toan_tai_chinh_doanh_nghiep_1.pdf