Biện pháp quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng phòng chống xâm hại tình dục cho trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non tỉnh Quảng Ninh
Thực trạng giáo dục kĩ năng phòng chống xâm hại
tình dục cho trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non tỉnh
Quảng Ninh
Khảo sát thực trạng giáo dục KNPC XHTD cho
TMG ở các trường mầm non tỉnh Quảng Ninh, chúng tôi
đặt câu hỏi cho GV: Nơi đồng chí công tác, nhà
trường/GV có dạy cho TMG nhận biết vùng kín của cơ
thể và cách bảo vệ nó hay không? Nếu có, những nội
dung này được thực hiện trong những giờ học và hoạt
động nào? Kết quả thu được là có 718/1.800 (39,9%) GV
trả lời nơi họ công tác có dạy cho TMG KNPC XHTD.
Tuy nhiên, các khách thể khảo sát đã không chỉ ra được
cụ thể các hoạt động được tổ chức để giáo dục KNPC
XHTD cho TMG. Điều đó cho thấy, mặc dù tình trạng
XHTD trẻ em đã ở mức báo động, gây lo lắng, bức xúc
cho toàn xã hội nhưng nhiều nhà trường vẫn thờ ơ với
hoạt động này. Việc dạy cho trẻ nhận biết vùng kín và
cách bảo vệ nó vô cùng quan trọng, giúp trẻ có thể tự bảo
vệ chính mình, từ đó phòng tránh được hành vi XHTD.
Theo thống kê của các công trình nghiên cứu, trẻ em từ
3-8 tuổi là những nạn nhân chủ yếu của XHTD trẻ em và
đây là lứa tuổi dễ bị tổn thương nhất trong các vụ XHTD
[5]. Vì thế, cần cho trẻ nhận biết các vùng kín và vùng
riêng tư trên cơ thể không ai được phép chạm vào hoặc
không ai được phép bắt trẻ chạm vào những chỗ đó.
Tóm tắt nội dung tài liệu: Biện pháp quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng phòng chống xâm hại tình dục cho trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non tỉnh Quảng Ninh
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 30-34 30 BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KĨ NĂNG PHÒNG CHỐNG XÂM HẠI TÌNH DỤC CHO TRẺ MẪU GIÁO Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON TỈNH QUẢNG NINH Vũ Thanh Hòa - Trường Đại học Hạ Long Ngày nhận bài: 13/02/2019; ngày sửa chữa: 18/03/2019; ngày duyệt đăng: 03/04/2019. Abstract: The article reflects the reality of education on skills of preventing and avoiding sexual abuse for preschool children at kindergartens in Quang Ninh province. From the research reality, we propose management measures to overcome weaknesses and improve the quality of educational activities to avoid child sexual abuse. Through experiments, the proposed measures are confirmed to be necessary and highly feasible, consistent with local educational practice. Keywords: Measure, management, preschool children, skill, preventing and avoiding sexual abuse. 1. Mở đầu Theo Mục 8, Điều 4 của Luật Trẻ em, “Xâm hại tình dục (XHTD) trẻ em là việc dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, ép buộc, lôi kéo, dụ dỗ trẻ em tham gia vào các hành vi liên quan đến tình dục bao gồm hiếp dâm, cưỡng dâm, giao cấu, dâm ô với trẻ em và sử dụng trẻ em vào mục đích mại dâm, khiêu dâm dưới mọi hình thức” [1]. Hiện nay, XHTD trẻ em đang là vấn đề nhức nhối trên toàn thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng. Theo thống kê của Bộ Công an, năm 2018, ở Việt Nam xảy ra trên 1.500 vụ xâm hại trẻ em, trong đó, hơn 1.200 vụ án XHTD trẻ em (chiếm 82% so với tổng số vụ xâm hại trẻ em) với 1.230 người phạm tội có hành vi XHTD trên 1.100 em [2]. XHTD để lại hậu quả nặng nề cả về thể chất lẫn tinh thần cho nạn nhân. Thực tế cho thấy, hầu hết trẻ sau khi bị xâm hại đều có những rối loạn về tâm lí, hành vi; trẻ trở nên sợ hãi và mất niềm tin vào các mối quan hệ với mọi người xung quanh. Lứa tuổi mẫu giáo có vị trí đặc biệt quan trọng, là thời kì vàng trong sự phát triển nhân cách của trẻ em. Ở lứa tuổi này, trẻ cần được tiếp nhận, giáo dục các giá trị, hành vi phù hợp với chuẩn mực đạo đức xã hội, tạo cơ sở cho sự phát triển nhân cách ở những lứa tuổi tiếp theo. Những tổn thương về thể chất và tinh thần mà lứa tuổi này gặp phải có thể để lại hậu quả và trở thành nỗi ám ảnh đối với các em trong suốt cuộc đời. Tuy nhiên, ở các trường mầm non, hoạt động giáo dục kĩ năng phòng chống XHTD trẻ em chưa được triển khai mà nguyên nhân chính là do công tác quản lí giáo dục chưa phù hợp. Trong Chương trình giáo dục mầm non được ban hành kèm theo Thông tư số 17/2009/TT-BGDĐT và Chương trình giáo dục mầm non được sửa đổi một số nội dung theo Thông tư số 28/2016/TT-BGDĐT, nội dung giáo dục giúp trẻ biết một số nguy cơ không an toàn và phòng tránh (nội dung 4 trong Mục Giáo dục dinh dưỡng và sức khỏe cho các lứa tuổi: nhà trẻ, mẫu giáo) mới chỉ dừng lại ở việc dạy trẻ nhận biết và phòng tránh một số tai nạn thương tích, cảnh giác với người lạ [3], [4]. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, thủ phạm XHTD trẻ em chủ yếu là người quen của trẻ. Hơn nữa, nội dung hết sức quan trọng là giúp trẻ nhận biết các vùng nhạy cảm trên cơ thể, quyền tuyệt đối của trẻ với việc bảo vệ cơ thể của mình, các kĩ năng phòng chống sự xâm hại chưa được đề cập đến. Vì thế, nghiên cứu và đề xuất các biện pháp quản lí giáo dục kĩ năng phòng chống (KNPC) XHTD cho trẻ mẫu giáo (TMG) là việc làm cấp thiết hiện nay. Bài viết phản ánh thực trạng giáo dục KNPC XHTD cho TMG ở các trường mầm non tỉnh Quảng Ninh. Từ thực trạng nghiên cứu, bài viết đề xuất một số biện pháp quản lí để khắc phục những hạn chế yếu kém và nâng cao chất lượng của hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho trẻ em. 2. Nội dung nghiên cứu Nghiên cứu của chúng tôi được triển khai trên 1.800 giáo viên (GV) mầm non trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh từ tháng 5 đến tháng 11/2018. Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng chủ yếu là: phương pháp điều tra bằng Anket, phương pháp phỏng vấn sâu. Kết quả nghiên cứu được xử lí bằng các công thức toán học với sự hỗ trợ của phần mềm SPSS 20.0. 2.1. Thực trạng giáo dục kĩ năng phòng chống xâm hại tình dục cho trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non tỉnh Quảng Ninh Khảo sát thực trạng giáo dục KNPC XHTD cho TMG ở các trường mầm non tỉnh Quảng Ninh, chúng tôi đặt câu hỏi cho GV: Nơi đồng chí công tác, nhà trường/GV có dạy cho TMG nhận biết vùng kín của cơ thể và cách bảo vệ nó hay không? Nếu có, những nội dung này được thực hiện trong những giờ học và hoạt động nào? Kết quả thu được là có 718/1.800 (39,9%) GV trả lời nơi họ công tác có dạy cho TMG KNPC XHTD. Tuy nhiên, các khách thể khảo sát đã không chỉ ra được cụ thể các hoạt động được tổ chức để giáo dục KNPC VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 30-34 31 XHTD cho TMG. Điều đó cho thấy, mặc dù tình trạng XHTD trẻ em đã ở mức báo động, gây lo lắng, bức xúc cho toàn xã hội nhưng nhiều nhà trường vẫn thờ ơ với hoạt động này. Việc dạy cho trẻ nhận biết vùng kín và cách bảo vệ nó vô cùng quan trọng, giúp trẻ có thể tự bảo vệ chính mình, từ đó phòng tránh được hành vi XHTD. Theo thống kê của các công trình nghiên cứu, trẻ em từ 3-8 tuổi là những nạn nhân chủ yếu của XHTD trẻ em và đây là lứa tuổi dễ bị tổn thương nhất trong các vụ XHTD [5]... Vì thế, cần cho trẻ nhận biết các vùng kín và vùng riêng tư trên cơ thể không ai được phép chạm vào hoặc không ai được phép bắt trẻ chạm vào những chỗ đó. Trao đổi với GV, chúng tôi được biết, một số trường mầm non đã tổ chức giáo dục KNPC XHTD cho TMG nhưng hoạt động này còn mang tính chất hình thức, chưa hình thành được ở trẻ kĩ năng phòng ngừa và thoát hiểm khi bị xâm hại. Thực trạng này đòi hỏi các nhà quản lí giáo dục phải có biện pháp phù hợp để triển khai và đảm bảo chất lượng của hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho TMG ở các trường mầm non. 2.2. Một số biện pháp quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng phòng chống xâm hại tình dục cho trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non tỉnh Quảng Ninh Các biện pháp quản lí hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho TMG tại các trường mầm non trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh phải đảm bảo tính mục đích, tức là phải quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng về GD-ĐT và hướng tới mục tiêu bảo đảm sự phát triển toàn diện cho trẻ mầm non. Việc xây dựng, lựa chọn các biện pháp quản lí này phải đồng bộ, toàn diện, xuất phát từ thực trạng giáo dục, chất lượng, năng lực của đội ngũ cán bộ quản lí, đội ngũ GV của từng trường, phải phù hợp với đặc điểm vùng miền và khả năng phối hợp của các lực lượng, những thuận lợi, khó khăn của các cơ sở, địa phương có tác động, ảnh hưởng tới việc giáo dục KNPC XHTD cho trẻ. 2.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lí giáo dục, giáo viên về vai trò của giáo dục kĩ năng phòng chống xâm hại tình dục cho trẻ mẫu giáo - Mục tiêu của biện pháp: KNPC XHTD là một kĩ năng sống quan trọng của trẻ, giúp trẻ có thể phòng ngừa và ứng phó với hành vi xâm hại. Hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho TMG muốn đem lại được kết quả cao trước hết phải làm cho đội ngũ cán bộ quản lí, GV - những người trực tiếp thực hiện nhiệm vụ giáo dục, có nhận thức đúng đắn về ý nghĩa, nội dung, trách nhiệm của bản thân và mục tiêu, nội dung phương pháp, hình thức giáo dục KNPC XHTD cho trẻ, cũng như các nội dung về quản lí hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho TMG. Từ đó, sẽ tạo ra động cơ và tính tích cực, chủ động của cán bộ quản lí, GV khi tham gia giáo dục KNPC XHTD cho trẻ. - Nội dung và cách thực hiện biện pháp: + Hiệu trưởng các trường mầm non cần tăng cường tuyên truyền, truyền thông làm chuyển biến mạnh mẽ nhận thức của cán bộ quản lí, GV về vai trò, trách nhiệm của mình; về yêu cầu nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm đáp ứng mục tiêu chung trong hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho TMG tại các trường mầm non. + Thúc đẩy triển khai việc học tập và tìm hiểu về mục tiêu, nội dung giáo dục KNPC XHTD cho trẻ, đặc biệt là phương pháp và hình thức để giáo dục kĩ năng này cho trẻ. + Cần xác định việc nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lí, GV là một nhiệm vụ chính trị quan trọng, phải có kế hoạch theo giai đoạn, theo năm học. Tổng kết rút kinh nghiệm công tác thông tin tuyên truyền giáo dục, biểu dương khen thưởng kịp thời những cán bộ quản lí, GV có thành tích trong triển khai thực hiện công tác giáo dục KNPC XHTD cho trẻ em, đồng thời uốn nắn, nhắc nhở những cá nhân làm chưa theo kế hoạch, không thực hiện nghiêm túc việc bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn trong quá trình chăm sóc, giáo dục trẻ. + Tạo mọi điều kiện để mỗi cán bộ quản lí, GV được tham gia các lớp bồi dưỡng và tự bồi dưỡng, tập huấn KNPC XHTD trẻ em. + Tổ chức tốt các buổi sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề trong nhà trường, trong đó có nội dung về giáo dục KNPC XHTD cho trẻ em. + Trong năm học, cần xây dựng các chuyên đề, hội thảo cấp trường, cụm nhằm trao đổi về tầm quan trọng của việc tổ chức hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho TMG nói riêng, trẻ em nói chung; trao đổi về nội dung, phương pháp, cách thức tổ chức hoạt động này để đạt hiệu quả cao nhất. + Chỉ đạo đội ngũ cán bộ quản lí sưu tầm, nghiên cứu đầy đủ các văn bản, chỉ thị, những quy định hướng dẫn của các cấp quản lí; không ngừng bổ sung hoàn thiện các biện pháp quản lí giáo dục KNPC XHTD cho TMG ở cơ sở do mình phụ trách. + Tạo điều kiện cho đội ngũ cán bộ quản lí, GV tăng cường hoạt động giao lưu, tham quan học hỏi kinh nghiệm tổ chức hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho trẻ của các trường tiên tiến. Từ đó, họ biết rút kinh nghiệm và tổng kết kinh nghiệm để vận dụng có hiệu quả vào công tác tổ chức hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho TMG của đơn vị mình. - Điều kiện thực hiện biện pháp: + Hiệu trưởng nhà trường phải có nhận thức sâu sắc về tính cấp thiết của hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho TMG. Ngoài ra, hiệu trưởng phải có chuyên môn vững vàng, có thể chỉ đạo và hỗ trợ GV trong việc tổ chức hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho trẻ. Có như vậy, VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 30-34 32 công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ quản lí, GV về tầm quan trọng của hoạt động giáo dục KNPC XHTD trẻ em mới đạt được hiệu quả. + Phòng GD-ĐT cần lập kế hoạch, xây dựng nội dung, chương trình tuyên truyền nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ quản lí, GV mầm non về tầm quan trọng của hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho trẻ em cũng như bồi dưỡng nâng cao năng lực tổ chức hoạt động này cho họ. + Bản thân mỗi cán bộ quản lí và GV phải luôn ý thức được rằng lứa tuổi mẫu giáo là “thời kì vàng” trong cuộc đời mỗi con người, tạo tiền đề cho sự phát triển ở các lứa tuổi sau. Từ đó, họ phải có ý thức trách nhiệm cao nhất trong công tác chăm sóc, giáo dục trẻ em, hình thành ở trẻ những kĩ năng sống cơ bản nhất, trong đó có KNPC XHTD. 2.2.2. Xây dựng kế hoạch giáo dục kĩ năng phòng chống xâm hại tình dục cho trẻ mẫu giáo dựa trên các văn bản pháp lí và phù hợp với Chương trình giáo dục mầm non - Mục tiêu của biện pháp: Xác định được các mục tiêu, nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho TMG theo Luật Trẻ em năm 2016, các văn bản chỉ đạo của Nhà nước và phù hợp với Chương trình giáo dục mầm non được ban hành theo Thông tư số 28/2016/TT- BGDĐT, đảm bảo vừa có tính hợp lí, vừa có tính khả thi nhằm định hướng các hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho trẻ em mẫu giáo. Dựa trên kế hoạch này để huy động sự tham gia của GV, cha mẹ trẻ và các lực lượng xã hội vào hoạt động phòng chống xâm hại trẻ em. - Nội dung và cách thực hiện biện pháp: + Hiệu trưởng các trường mầm non nghiên cứu kĩ Luật Trẻ em, các văn bản pháp lí liên quan đến công tác phòng chống XHTD trẻ em như Chỉ thị số 18/CT-TTg ngày 16/05/ 2017 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường giải pháp phòng, chống bạo lực, xâm hại trẻ em [6]; các văn bản hướng dẫn của Sở, Phòng GD-ĐT cũng như của chính quyền địa phương liên quan đến vấn đề XHTD trẻ em để xây dựng kế hoạch trong cả năm học, trong đó xác định được vai trò, trách nhiệm của các Bộ, Ngành, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động này. + Căn cứ vào Chương trình giáo dục mầm non đã sửa đổi, bổ sung do Bộ GD-ĐT ban hành và Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục mầm non của Sở và Phòng GD- ĐT, hiệu trưởng các trường xây dựng kế hoạch cụ thể nhằm chi tiết hóa các hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho TMG phù hợp với đặc điểm lứa tuổi của trẻ, với đặc thù lớp học; phân công nhiệm vụ cho từng tổ chuyên môn, từng GV theo chức năng, tổ chức giáo dục trẻ lần lượt các nội dung theo chủ đề giáo dục KNPC XHTD đã xác định trong kế hoạch. + Trong quá trình xây dựng kế hoạch, hiệu trưởng nhà trường cần phải tìm hiểu, khảo sát tình hình của nhà trường về năng lực của đội ngũ cán bộ quản lí, GV, về những yếu tố thuận lợi và khó khăn tác động đến giáo dục KNPC XHTD cho TMG. Đặc biệt, cần quan tâm tới chất lượng giáo dục của năm học trước, đây chính là nền tảng vững chắc và thuyết phục làm căn cứ cho việc xây dựng kế hoạch hành động trong quản lí giáo dục phòng chống XHTD cho TMG. Cần xác định nguồn nhân lực chính cho việc thực hiện kế hoạch, bởi đây là điều kiện để kế hoạch được thực hiện khả thi. Tại các trường mầm non, đội ngũ cán bộ quản lí, GV và trẻ là yếu tố quyết định trong việc thực hiện công tác giáo dục KNPC XHTD cho trẻ. + Trong kế hoạch, cần xác định rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức và phối hợp các lực lượng trong giáo dục KNPC XHTD cho TMG phù hợp với điều kiện của nhà trường, của địa bàn nơi trường đóng. + Trên cơ sở mục tiêu, nhiệm vụ năm học, các điều kiện khách quan, chủ quan, nhà trường tiến hành xây dựng kế hoạch tổng thể về hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho TMG, lấy ý kiến đóng góp của các tổ chuyên môn, trình kế hoạch lên cấp trên phê duyệt, thông qua kế hoạch và thông qua nhiệm vụ cụ thể. Giao cho các tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch giáo dục KNPC XHTD của tổ phù hợp với nội dung giáo dục trẻ theo độ tuổi. Các trường cần thành lập tổ cốt cán để xây dựng kế hoạch hoạt động khả thi; phải xây dựng được kế hoạch giáo dục kĩ năng này lâu dài nhằm định hướng cho cả một giai đoạn, đồng thời có kế hoạch cho cả năm học, từng học kì, từng nội dung giáo dục theo chủ đề và định hướng hoạt động giáo dục cụ thể. Kế hoạch càng cụ thể, chi tiết thì càng thuận lợi cho việc tổ chức triển khai thực hiện tại đơn vị mình. + GV chủ nhiệm các lớp trên cơ sở kế hoạch và nhiệm vụ được giao, tổ chức họp phụ huynh để thảo luận và đề xuất các biện pháp thực hiện mục tiêu giáo dục KNPC XHTD cho TMG đã đề ra. + Việc cụ thể hóa kế hoạch cho từng học kì, từng nội dung giáo dục theo chủ đề KNPC XHTD là bước vô cùng quan trọng và có tính quyết định của quá trình quản lí và kế hoạch hóa cho từng giai đoạn, quyết định thành công của công tác quản lí. Hoạt động quản lí giáo dục KNPC XHTD cho TMG rất phức tạp và khó khăn vì đối tượng quản lí là TMG mới từ 3-6 tuổi nên khi kế hoạch hóa việc quản lí công tác này yêu cầu cán bộ quản lí phải tính toán và quan tâm đến nhiều yếu tố ảnh hưởng, đặc biệt là địa bàn sinh sống của trẻ và hoàn cảnh gia đình, trình độ nhận thức của cha mẹ trẻ. - Điều kiện thực hiện biện pháp: + Hiệu trưởng nhà trường, đội ngũ Ban Giám hiệu phải nắm vững và nghiêm túc thực hiện các văn bản chỉ đạo công tác phòng chống XHTD trẻ em. + Các tổ chuyên môn trong nhà trường phải nắm chắc tình hình của đơn vị mình, nghiêm chỉnh thực hiện chức VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 30-34 33 năng nhiệm vụ được giao, đảm bảo việc tổ chức hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho TMG một cách hợp lí, đúng đắn, đạt hiệu quả. Kế hoạch cần có tính khả thi và phải tuân theo trình tự các bước tiến hành, tránh chồng chéo. 2.2.3. Bồi dưỡng cho giáo viên mầm non năng lực tổ chức hoạt động giáo dục kĩ năng phòng chống xâm hại tình dục trẻ em - Mục tiêu của biện pháp: KNPC XHTD trẻ em là một trong số các kĩ năng sống của trẻ nhưng có đặc thù riêng. Do đó, việc tổ chức hoạt động này cần phù hợp để mang lại hiệu quả. Đội ngũ GV ở trường mầm non là những người trực tiếp hình thành cho TMG KNPC XHTD. Việc bồi dưỡng góp phần giúp GV có hiểu biết sâu sắc về hành vi XHTD trẻ em, những hình thức biểu hiện, nguyên nhân và hậu quả của nó, những nội dung kiến thức và các KNPC XHTD cần có ở độ tuổi mẫu giáo, từ đó nâng cao năng lực tổ chức hoạt động giáo dục KNPC XHTD TMG cho GV. - Nội dung và cách thực hiện biện pháp: Để làm tốt công tác bồi dưỡng nâng cao cho GV năng lực tổ chức hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho TMG, hiệu trưởng các nhà trường cần: + Tạo điều kiện cho GV được tiếp cận, nâng cao hiểu biết kiến thức pháp luật về hành vi xâm hại trẻ em, các hình thức biểu hiện, thủ phạm, nguyên nhân, hậu quả, những địa điểm có thể xảy ra hành vi XHTD trẻ em. + Khuyến khích GV tự bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động giáo dục KNPC XHTD trẻ em thông qua các bài viết trên các tạp chí, trang báo điện tử về KNPC XHTD cho trẻ. + Tập huấn cho GV những kiến thức cần trang bị cho TMG như: vùng kín của cơ thể, quyền của trẻ đối với cơ thể của mình; những hành vi xâm phạm vùng kín của trẻ; cách ứng xử của trẻ trong các mối quan hệ để tránh bị xâm hại và các kĩ năng như: kĩ năng phòng ngừa sự xâm hại, kĩ năng thoát hiểm khi bị xâm hại. + Bồi dưỡng cho GV các phương pháp và hình thức tổ chức giáo dục KNPC XHTD cho TMG. Các phương pháp và hình thức này phải phù hợp với đối tượng trẻ em ở từng vùng miền. Việc bồi dưỡng GV có thể thực hiện dưới các hình thức như cử GV tham gia các đợt tập huấn bổ sung kiến thức do Bộ, Sở, Phòng GD-ĐT tổ chức (nếu có). Cần chọn những GV cốt cán, nghiên cứu kĩ lưỡng về chương trình giáo dục KNPC XHTD trẻ em để tham gia. GV sau tập huấn sẽ trở thành lực lượng nòng cốt, có trách nhiệm hướng dẫn lại, triển khai những nội dung đã được tập huấn cho GV trong tổ, trong trường. Hình thức mời các chuyên gia, các nhà khoa học có chuyên môn sâu về tổ chức hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho trẻ em đến tập huấn trực tiếp cho đội ngũ GV cũng góp phần nâng cao năng lực tổ chức hoạt động này cho GV. Ngoài ra, hiệu trưởng có thể bồi dưỡng nâng cao năng lực tổ chức hoạt động giáo dục KNPC xâm hại trẻ em cho đội ngũ GV trong nội dung bồi dưỡng thường xuyên. Khuyến khích GV tự học, tự tìm hiểu các kĩ năng thiết kế hoạt động giáo dục KNPC XHTD qua các tài liệu, khai thác bồi dưỡng thường xuyên trên mạng. Tổ chức tốt các hoạt động sinh hoạt tổ chuyên môn về tổ chức hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho TMG. - Điều kiện thực hiện biện pháp: + GV cần nhận thức rõ về tầm quan trọng của hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho trẻ em và năng lực thiết kế hoạt động này. Mỗi GV cần có kế hoạch tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn và năng lực sư phạm theo sự định hướng của nhà trường. + Nhà trường cần có kế hoạch chỉ đạo và triển khai các nội dung giáo dục KNPC XHTD cho trẻ em phục vụ cho công tác chuyên môn. + Mở rộng phạm vi liên kết với các trường khác để GV có điều kiện trao đổi nhằm cập nhật kiến thức và học hỏi nâng cao năng lực tổ chức hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho TMG. + Nhà trường phải làm tốt công tác xây dựng kế hoạch, mục tiêu, nội dung bồi dưỡng, tập huấn một cách cụ thể, rõ ràng, đồng thời tổ chức thực hiện nội dung kế hoạch theo đúng lộ trình đã xây dựng. 2.2.4. Chỉ đạo triển khai kế hoạch giáo dục kĩ năng phòng chống xâm hại tình dục cho trẻ mẫu giáo theo hướng lồng ghép, tích hợp với các hoạt động có chủ đích, hoạt động vui chơi và hoạt động khác - Mục tiêu của biện pháp Việc giáo dục KNPC XHTD cho trẻ em mẫu giáo theo hướng tích hợp với hoạt động có chủ đích, hoạt động chơi và hoạt động khác của trẻ là quan điểm hiện đại, không những phù hợp với tâm lí của trẻ mà còn phù hợp với xu hướng giáo dục hiện nay, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục kĩ năng này. Việc lồng ghép, tích hợp giáo dục làm cho các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ trở nên phong phú, lôi cuốn trẻ tham gia vào hoạt động cùng cô và các bạn. Qua đó, trẻ có thể liên hệ thực tế và có nhận thức đúng đắn với các tình huống có thể xảy ra trong đời sống. - Nội dung và cách thực hiện biện pháp: + Hiệu trưởng nhà trường chỉ đạo xây dựng mục tiêu tích hợp nội dung giáo dục KNPC XHTD: Rà soát toàn bộ Chương trình giáo dục mầm non, xem xét nội dung nào có thể lồng ghép nội dung giáo dục KNPC XHTD cho trẻ. Tùy vào từng chủ đề theo tuần, tháng, học kì mà VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 30-34 34 GV lựa chọn những KNPC XHTD phù hợp để giáo dục trẻ; xây dựng mục tiêu cần đạt được về kiến thức, kĩ năng, thái độ của từng nội dung, đặc biệt lưu ý đến KNPC XHTD cho trẻ. + Bồi dưỡng cho đội ngũ GV năng lực giáo dục theo chủ đề tích hợp. - Điều kiện thực hiện biện pháp: + Ban giám hiệu trường mầm non phải sát sao trong công tác quản lí hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho TMG. + GV phải nắm vững Chương trình giáo dục mầm non sau sửa đổi bổ sung năm 2016, có hiểu biết sâu sắc về hành vi xâm hại trẻ em, xác định được những nội dung cần thiết của KNPC XHTD trẻ; có năng lực tổ chức hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp. - Những nội dung giáo dục KNPC XHTD phải được tích hợp một cách khéo léo, linh hoạt, mềm dẻo phù hợp với từng chủ đề. 2.2.5. Phối hợp giữa nhà trường và gia đình trong việc giáo dục kĩ năng phòng chống xâm hại tình dục cho trẻ mẫu giáo - Mục tiêu của biện pháp: Nhiệm vụ chăm sóc giáo dục trẻ nói chung và giáo dục KNPC XHTD cho trẻ nói riêng là việc hết sức quan trọng, đòi hỏi phải có sự vào cuộc tham gia của cả gia đình, nhà trường và xã hội bởi môi trường sống và giao tiếp của trẻ rất đa dạng. Do đó, phối hợp với gia đình TMG trong việc hình thành KNPC XHTD cho trẻ được thực hiện cả ở trong gia đình sẽ nâng cao hiệu quả của hoạt động này. - Nội dung và cách thực hiện biện pháp: + Nhà trường và gia đình cần thống nhất nội dung giáo dục KNPC XHTD cho TMG. + Ban giám hiệu chỉ đạo GV trao đổi với phụ huynh thông qua các buổi họp phụ huynh hay giờ đón trả trẻ về các kiến thức và kĩ năng cụ thể để phụ huynh có thể giáo dục con em khi ở nhà. + Ban giám hiệu quán triệt GV trong việc duy trì thường xuyên việc trao đổi về vấn đề giáo dục KNPC XHTD cho trẻ, về sự tiến bộ của trẻ và những khó khăn khi thực hiện, kết quả đạt được trong quá trình giáo dục kĩ năng này cho trẻ. - Điều kiện thực hiện biện pháp: + Cha mẹ trẻ em phải nhận thức được tầm quan trọng của hoạt động giáo dục KNPC XHTD cho con và chủ động phối hợp với nhà trường để thực hiện nội dung giáo dục này. + Ban Giám hiệu nhà trường phải chỉ đạo đội ngũ GV tích cực, chủ động phối hợp với phụ huynh, hướng dẫn và hỗ trợ phụ huynh trong việc dạy con phòng chống sự xâm hại. + Đội ngũ GV cần thấy được sự cần thiết phải phối hợp với gia đình, cha mẹ trẻ em để việc giáo dục KNPC XHTD cho trẻ đạt hiệu quả. 3. Kết luận Chúng tôi tiến hành khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lí giáo dục phòng chống XHTD cho TMG trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đã được đề xuất bằng phương thức trưng cầu ý kiến của đội ngũ cán bộ quản lí, GV của các trường mầm non của tỉnh. Kết quả thu được cho thấy, hầu hết các biện pháp đề xuất đều được đánh giá là rất cần thiết và cần thiết (chiếm trên 95% tổng số ý kiến). Nghiên cứu cũng cho thấy, hoạt động giáo dục phòng chống XHTD cho TMG ở tỉnh Quảng Ninh còn nhiều hạn chế, chưa được quan tâm đúng mức. Để khắc phục tồn tại đó cũng như nâng cao chất lượng của hoạt động này cần thực hiện đồng bộ các biện pháp quản lí đã được nêu ở trên. Các biện pháp này được khẳng định có tính cần thiết và khả thi cao, phù hợp với thực tiễn giáo dục ở các trường mầm non trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. Tài liệu tham khảo [1] Quốc hội (2016). Luật Trẻ em (Luật số 102/2016/QH13). [2] Ngọc Quỳnh (2018). Ngăn chặn tội phạm xâm hại trẻ em. 39254002-ngan-chan-toi-pham-xam-hai-tre-em.html. [3] Bộ GD-ĐT (2009). Thông tư số 17/2009/TT- BGDĐT ngày 25/07/2009 Ban hành Chương trình giáo dục mầm non. [4] Bộ GD-ĐT (2016). Thông tư số 28/2016/TT- BGDĐT Sửa đổi, bổ sung một số nội dung của Chương trình giáo dục mầm non ban hành kèm theo Thông tư số 17/2009/TT-BGDĐT ngày 25/07/2009 của Bộ trưởng Bộ GD-ĐT. [5] Phi Thi Hieu (2018). Формирование у дошкольников навыков предотвращения насилия и борьбы с ним. The Scientific Heritage, № 29, pp. 23-25. [6] Thủ tướng Chính phủ (2017). Chỉ thị số 18/CT-TTg ngày 16/05/2017 Về việc tăng cường giải pháp phòng, chống bạo lực, xâm hại trẻ em. [7] Australian AID - World Vision (2014). Phòng ngừa xâm hại tình dục trẻ em (Tài liệu dành cho cha mẹ, người chăm sóc trẻ). Dự án Tuổi thơ - Chương trình phòng ngừa do AusAID tài trợ và Tổ chức Tầm nhìn thế giới thực hiện. [8] Trần Thị Cẩm Nhung (2012). Một số cách tiếp cận nghiên cứu xâm hại tình dục trẻ em qua các nghiên cứu nước ngoài. Tạp chí Nghiên cứu Gia đình và Giới, quyển 22, số 6, tr 48-58.
File đính kèm:
- bien_phap_quan_li_hoat_dong_giao_duc_ki_nang_phong_chong_xam.pdf