Bài giảng Tâm lý học đại cương - Chương 3, Phần 2: Tình cảm và ý chí - Đoàn Thị Thanh Vân

10/22/2013 
1 
Chương III. Tình cảm và ý chí 
1. Khái niệm tình cảm 
2. Các mức độ của tình cảm 
3. Các quy luật tình cảm 
4. í chí và hành động ý chí 
1. Khái niệm tình cảm 
* Định nghĩa tình cảm 
* Phán ánh nhận thức và phản ánh tình cảm 
* Tình cảm và xúc cảm 
Tình cảm 
Là thái độ cảm xúc ổn định của con ngời với 
những SVHT của hiện thực khách quan, phản 
ánh ý nghĩa của chúng trong mối liên hệ với 
nhu cầu và động cơ của họ 
10/22/2013 
2 
Đặc điểm Phản ỏnh NT Phản ỏnh TC 
Đối tượng, 
Phạm vi 
Mọi SVHT SVHT thỏa món 1 
nhu cầu nào đú 
của CN 
Phương thức HA, Biểu tượng, 
KN 
Rung động, trải 
nghiệm 
Tớnh chủ thể Tương đối khỏch 
quan 
Chủ quan 
Con đường 
hỡnh thành 
Nhanh hơn, đơn 
giản hơn 
Lõu dài hơn,phức 
tạp hơn 
* Xúc cảm và tỡnh cảm 
Giống nhau: 
- Đều là thỏi độ của CN đối với SVHT 
- Đều cú tớnh lõy lan 
- Biểu hiện của tõm lý người 
* Xúc cảm và tình cảm 
 Xúc cảm Tình cảm 
Là QT tõm lý Là thuộc tớnh tõm lý 
Có ở người và vật Chỉ ở con người 
Tạm thời, đa dạng Xác định và ổn định 
ở trạng thái hiện thực ở trạng thái tiềm tàng 
Xuất hiện trước Xuất hiện sau 
Thực hiện chức năng Thực hiện chức năng 
 sinh vật xã hội 
Gắn với PX không ĐK Gắn với PX có ĐK 
10/22/2013 
3 
2. Các mức độ của tình cảm 
Các 
mức 
độ 
TC 
Mức1: Mầu sắc xúc cảm của cảm giác 
Mức2: 
Xúc 
cảm 
Mức3: 
Tình 
cảm 
Xúc động 
Tâm trạng 
Tình cảm đạo đức 
Tình cảm trí tuệ 
Tình cảm thẩm mĩ 
Tình cảm hoạt động 
 3. Các quy luật của tình cảm 
Các 
quy 
luật 
TC 
Quy luật lây lan 
Quy luật thích ứng 
Quy luật tơng phản 
Quy luật di chuyển 
Quy luật pha trộn 
Nguyễn Xuõn Long- ĐHNN- ĐHQGHN 
Phần III. Nhõn cỏch và sự hỡnh 
thành nhõn cỏch 9 
Vai trũ của tỡnh cảm 
Trong 
tõm lý học 
Là mặt tập trung nhất, đậm nột nhất nhõn cỏch 
của con người 
Với nhận 
thức 
Tỡnh cảm là nguồn động lực mạnh mẽ kớch thớch con 
người tỡm tũi chõn lý. Ngược lại nhận thức là cơ sở, 
là cỏi “lý” của tỡnh cảm, “lý” chỉ đạo tỡnh cảm, lý và 
tỡnh là 2 mặt của một vấn đề, nhõn sinh quan thống 
nhất của con người. 
Với hành 
động 
Nảy sinh và biểu hiện trong hoạt động, đồng thời là 
một trong những động lực thỳc đẩy con người hoạt 
động 
Tỡnh cảm cú quan hệ và chi phối toàn bộ cỏc thuộc tớnh tõm lý của 
nhõn cỏch 
10/22/2013 
4 
4. í chí và hành động ý chí 
* Khái niệm ý chí 
* Khái niệm hành động ý chí 
* ý chí 
í chí là mặt năng động của ý thức, biểu hiện ở 
năng lực thực hiện những hành động có mục 
đích, đòi hỏi phải có sự nỗ lực khắc phục khó 
khăn 
Là điểm hội tụ của NT và TC hướng vào hđ của CN 
Là yếu tố QT tạo nờn tài năng của CN 
Là 1 thuộc tớnh tõm lý của nhõn cỏch 
PA HTKQ dưới hỡnh thức cỏc mục đớch hành động 
Là hỡnh thức điều chỉnh hành vi tớch cực nhất 
ý chí 
Một 
số 
phẩm 
chất 
của ý 
chí 
Tính mục đích (tự giác) 
YC.ppt Tính độc lập 
Tính quyết đoán 
Tính kiên cường 
Tính tự chủ 
10/22/2013 
5 
Người cú mục đớch hành động là người: 
 Biết nỗ lực ý chớ để hành động 
 Biết tự kiềm chế bản thõn 
 Biết hy sinh cỏi nhỏ, nhằm vào cỏi lớn 
 Biết chống lại hành động mạo hiểm, phưu 
 lưu 
 Biết chủ động để hành động 
Tớnh độc lập ở người thể hiện: 
• Khụng từ bỏ dễ dàng lũng tin của mỡnh 
• Khụng dễ nghe theo người khỏc mự quỏng 
• Cú trỏch nhiệm với mỡnh, mọi người 
• Cú tớnh kiờn trỡ để đạt tới mục đớch 
• Học tập cú chọn lọc, khụng bảo thủ 
--> Phõn biệt với: Độc đoỏn 
Người kiờn cường cú cỏc biểu hiện: 
 Vững lũng tin, khụng hoang mang, do dự 
 Kịp thời QĐ và thực hiện QĐ kịp thời 
 Tư tưởng đạo đức tiến bộ, khụng đầu 
hàng trước khú khăn, cỏm dỗ 
 Thất bại rỳt kinh nghiệm 
 Biết tự kiềm chế, dũng cảm, kiờn trỡ đạt 
mục đớch 
- Phõn biệt: Ngoan cố 
10/22/2013 
6 
* Hành động ý chí 
Hành động ý chí là hành động có ý thức, có chủ 
tâm, đòi hỏi nỗ lực khắc phục khó khăn để thực 
hiện mục đích đề ra 
Đặc 
điểm 
hành 
động 
ý chí 
Xuất hiện khi gặp khó khăn 
Do cơ chế động cơ hoá hành động 
ý thức rõ, chứa đựng nội dung đạo đức 
ý thức điều khiển, điều chỉnh để 
khắc phục khó khăn 
Kĩ xảo và thói quen 
Kĩ xảo là hành động tự động hoá đợc hình thành một 
cách có ý thức , nghĩa là hành động tự động hoá nhờ 
luyện tập 
Thói quen là loại tự động hoá ổn định, trở thành nhu 
cầu của con ngời 
 Kĩ xảo Thói quen 
Mang tính kĩ thuật Nhu cầu, nếp sống 
Gắn tình huống cụ thể, Bền vững, ăn sâu vào nếp 
có thể bị mai một sống 
Luyện tập Nhiều con đờng 
Đánh giá mặt thao tác Đánh giá mặt đạo đức