Bài giảng Nguyên lý kế toán - Vũ Quốc Thông

Giới Thiệu Môn Học
Nguyên Lý Kế Toán
GV. ThS Vũ Quốc Thông
*
Kế toán là công cụ kiểm soát và tổng kết quá trình sản xuất
trên ý niệm, càng trở nên cần thiết chừng nào mà quá trình sản
xuất càng phát triển
2
Karl Heinrich Marx (Đức, 1818-1883)
Triết gia phương Tây
3Mục tiêu môn học
Trang bị những kiến thức tổng quát về kế toán, tạo nền 
tảng để sinh viên có thể nghiên cứu kế toán sâu hơn
Thứ nhất, nắm được đối tượng nghiên cứu của kế toán
Thứ hai, nắm được các phương pháp của kế toán dùng 
để thực hiện chức năng phản ánh và giám sát tài sản
Thứ ba, vận dụng được các phương pháp kế toán để ghi 
chép được những nghiệp vụ kinh tế chủ yếu trong một 
doanh nghiệp
Thứ tư, nắm được quy trình kế toán cơ bản từ khi phát 
sinh nghiệp vụ cho đến lập báo cáo tài chính
4
Nội dung môn học
Tổng quan về kế toán (Chương 01)
Báo cáo tài chính (Chương 02)
Tài khoản và ghi sổ kép (Chương 03)
Chứng từ kế toán và kiểm kê (Chương 04)
Kế toán các nghiệp vụ kinh tế chủ yếu (Chương 05)
Sổ kế toán và các hình thức kế toán (Chương 06)
Tổ chức công tác kế toán trong doanh nghiệp (Chương 07)
5Tài liệu và đánh giá môn học
Tài liệu
Slide bài giảng và bài tập do GV cung cấp
Sách giáo trình NLKT (trường đại học Kinh Tế TP. HCM)
Các bài báo, tài liệu tham khảo về NLKT
Đánh giá
Kiểm tra giữa kì 30% (tính toán và chọn đáp án trắc nghiệm)
Kiểm tra cuối kì 70% (trắc nghiệm và bài tập ngắn)
Lập nhóm: làm bài tập, thuyết trình (cộng điểm giữa kì)
Nguyên Lý Kế Toán
Chương 01
Tổng Quan Về Kế Toán
Vũ Quốc Thông
Mục tiêu
Sau khi học xong chương này, người học có thể:
 Mô tả một cách tổng quan về kế toán và nghề nghiệp
 Hiểu được vai trò của kế toán trong doanh nghiệp,
trong đó chú trọng tìm hiểu đối tượng nghiên cứu
của kế toán
7
Nội dung
Lịch sử hình thành và phát triển của kế toán
Mô tả bản chất của kế toán
Phân loại kế toán
Những nguyên tắc kế toán cơ bản
Đối tượng kế toán
Giới thiệu các phương pháp kế toán
8
Lịch sử hình thành và phát 
triển của kế toán
Nguyên lý kế toán
9
Lịch sử hình thành và phát triển của kế toán
Sự phát triển, phức tạp hóa của các hoạt động sản xuất
kinh doanh cùng với sự ra đời của chữ viết, toán học, đặc
biệt là sự xuất hiện của tiền tệ vào giữa thế kỉ XIII =>
Hạch toán kế toán phát triển những bước quan trọng
nhất từ 1494, hai năm sau khi Columbus khám phá ra châu
Mỹ
10
Trong giai đoạn đầu mới hình thành,
công việc (gọi là kế toán) chỉ mô phỏng,
ghi chép một cách thụ động.
Lịch sử hình thành và phát triển của kế toán
Sau khi kỹ thuật kế toán kép ra đời và được áp dụng
rộng rãi, hạch toán kế toán tiếp tục được phát triển xuất
phát từ các yếu tố khách quan, từ yêu cầu quản lý, phát
triển sản xuất  và đó là cơ sở cho sự tồn tại và phát triển
của xã hội loài người.
11
Người viết quyển Summa (1494), mô
tả kế toán kép một cách rõ rệt, mà cho
đến nay các nguyên tắc cơ bản của nó
vẫn được áp dụng ?
Fra Luca Paciolo, nhà tu dòng Francis sinh năm 1445, tại một thị 
trấn nhỏ Bongo San SepolChio, trên sông Tiboc
Câu hỏi:
- Hình dung về sự phát triển của các phương thức sản xuất 
trong tổ chức kinh tế từ đơn giản đến phức tạp.
- Thảo luận “Sự ra đời và phát triển của hạch toán kế toán
gắn liền với sự phát triển của các phương thức sản xuất.” 
12
Lịch sử hình thành và phát triển của kế toán
Bản chất của kế toán
Nguyên lý kế toán
13
Liên đoàn kế toán quốc tế (IFAC) đã có định nghĩa cơ bản
về kế toán như sau: “Kế toán là một nghệ thuật của việc
ghi chép, phân loại và tổng hợp bằng phương pháp riêng;
ghi bằng tiền các nghiệp vụ, sự kiện có tính chất tài chính
và giải thích kết quả của nó.”
14
Một số định nghĩa về kế toán
Năm 1970, Viện Kế Toán Công Chứng Hoa Kỳ (AICPA)
đã thay đổi định nghĩa về kế toán: “Kế toán là một hệ
thống thông tin nhằm đo lường, xử lý và cung cấp thông
tin hữu ích cho việc ra quyết định.”
Theo luật Kế Toán Việt Nam (2003), “Kế toán là công
việc thu thập, xử lý, kiểm tra, phân tích và cung cấp thông
tin kinh tế, tài chính dưới hình thức giá trị, hiện vật và thời
gian lao động.”
Chức năng thông tin
=> là cơ sở cho việc ra quyết định kinh tế
Chức năng kiểm tra, giám sát
=> đánh giá tình hình và KQHĐKD của đơn vị
15
Chức năng của kế toán
16
Hệ thống thông tin kế toán
_ Hệ thống thông tin kế toán _
Dữ liệu bao gồm các sự kiện dưới dạng con số, chữ viết, giao
dịch chưa được xử lý dưới một hình thức phù hợp để sử dụng.
Trong một tổ chức, các dữ liệu thường có khối lượng rất lớn và
rất đa dạng. Ví dụ ?
Thông tin là dữ liệu đã qua xử lý theo một cách nào đó để
người nhận có thể sử dụng. Quá trình xử lý dữ liệu thường bao
gồm việc phân loại, tổng hợp, tính toán và trình bày nhằm hình
thành các thông tin thuận tiện cho việc sử dụng. Ví dụ ?
Thu thập, xử lý thông tin, số liệu kế toán theo đối
tượng và nội dung công việc kế toán theo luật, chuẩn
mực, chế độ kế toán.
Kiểm tra, giám sát các khoản thu, chi tài chính, các
nghĩa vụ phải thu, phải nộp, thanh toán nợ; kiểm tra
việc quản lý, sử dụng tài sản và nguồn hình thành tài
sản; hỗ trợ phát hiện và ngăn ngừa các hành vi vi
phạm pháp luật về kế toán, tài chính.
Cung cấp thông tin, số liệu kế toán theo quy định của
pháp luật.
Phân tích thông tin, số liệu kế toán, hỗ trợ đề xuất ra
quyết định, các giải pháp phục vụ yêu cầu quản trị và
quyết định kinh tế, tài chính của đơn vị kế toán. 17
Nhiệm vụ của kế toán
Trung thực
Khách quan
Đầy đủ
Kịp thời
Rõ ràng, dễ hiểu
So sánh được
=> Đảm bảo thông tin mà kế toán cung cấp là trung thực,
đáng tin cậy, hữu ích cho việc ra quyết định
18
Yêu cầu đối với thông tin kế toán*
Kế toán cung cấp thông tin cho những ai?
19
Đối tượng sử dụng thông tin kế toán
Chủ doanh nghiệp
Nhà quản lý doanh nghiệp
Các cổ đông, các nhà đầu tư
Các chủ nợ: ngân hàng, nhà cung cấp
Nhà nước: cơ quan thuế
Căn cứ vào đối tượng sử dụng thông tin
 Kế toán tài chính: chủ yếu nhằm cung cấp thông
tin cho người bên ngoài: cơ quan nhà nước, nhà đầu
tư, ngân hàng thông qua các báo cáo tài chính
 Kế toán quản trị: nhằm cung cấp thông tin cho
nhà quản lý thông qua các báo cáo nội bộ
 Kế toán thuế: theo dõi và bóc tách số liệu kế toán
để lập các báo cáo thuế phải nộp cho Nhà Nước
 Kiểm toán: nhằm nâng cao độ tin cậy của các
thông tin tài chính phục vụ cho việc ra quyết định
của những người bên ngoài đơn vị (nhà đầu tư,
ngân hàng )
20
Phân loại kế toán
Căn cứ vào đối tượng sử dụng thông tin
Những khác biệt chủ yếu giữa kế toán quản trị và kế toán tài chính
21
Phân loại kế toán
Hãy cho biết từng công việc sau đây thuộc về 
lĩnh vực nào của kế toán ?
kế toán tài chính hoặc kế toán quản trị
22
Phân loại kế toán
Công việc Lĩnh vực
1. Theo dõi chi phí từng sản phẩm và so sánh với định mức
để tìm hiểu nguyên nhân
2. Kiểm kê hàng tồn kho vào thời điểm khóa sổ để lập báo cáo tài
chính
3. Tham gia việc xây dựng giá bán sản phẩm mới.
4. Xác định các khoản chi phí không được khấu trừ thuế thu nhập
doanh nghiệp
5. Lập các dự toán về kết quả hoạt động kinh doanh, cân đối kế toán
và lưu chuyển tiền tệ
6. Theo dõi tình hình chi phí của từng phân xưởng, phòng ban để
đánh giá hiệu quả hoạt động
7. Lập báo cáo tài chính cuối năm cung cấp cho các cổ đông của
công ty
8. Gửi thư xác nhận công nợ và số dư tiền gửi ngân hàng để
xác định các số liệu của đơn vị có chính xác không
9. Lập tờ khai thuế giá trị gia tăng trong kỳ
Căn cứ vào mức độ phản ảnh thông tin
 Kế toán tổng hợp: Phản ảnh các đối tượng kế
toán, dưới dạng tổng quát, chỉ thể hiện dưới hình
thức tiền tệ
 Kế toán chi tiết: chi tiết hóa thông tin về các đối
tượng kế toán đã được phản ảnh ở kế toán tổng
hợp, không chỉ sử dụng thước đo tiền tệ mà còn sử
dụng thước đo hiện vật
23
Phân loại kế toán
Căn cứ vào thời điểm kế toán ghi nhận NVKT phát sinh
 Kế toán trên cơ sở tiền: NVKT phát sinh được ghi
nhận khi đã thực thu hoặc thực chi tiền
 Kế toán trên cơ sở dồn tích: Mọi NVKT phát sinh
được ghi vào sổ vào thời điểm phát sinh, không căn cứ
vào thời điểm thực tế thu hoặc chi tiền
Những nguyên tắc
kế toán cơ bản
Nguyên lý kế toán
24
Khi nào ghi nhận?
 Cơ sở dồn tích
 Phù hợp doanh thu và chi phí
 Trọng yếu
Ghi với số tiền nào?
 Giá gốc
 Thận trọng
Trình bày như thế nào?
 Nhất quán
và trên cơ sở Doanh Nghiệp phải hoạt động liên tục
25
Những nguyên tắc kế toán cơ bản*
Đối tượng kế toán
Nguyên lý kế toán
26
Kế toán thu thập và ghi chép những gì?
27
Đối tượng của kế toán
Đối tượng kế toán là tài sản và sự vận động của
tài sản trong quá trình hoạt động sản xuất kinh
doanh tại đơn vị
Các nguồn lực kinh tế:
- Có giá trị xác định được
- Do DN làm chủ sở hữu hay đang kiểm soát
- Tạo ra lợi ích kinh tế trong tương lai 
Tài sản
28
Đối tượng của kế toán
Kế toán nhìn vốn kinh doanh theo hai cách:
Hình thái biểu hiện: gồm những thứ gì? Phân
bổ như thế nào? Ví dụ: tiền, vật tư, hàng hóa,
máy móc, thiết bị, nhà xưởng => TÀI SẢN
Nguồn hình thành: từ đâu mà có? Việc sử
dụng như thế nào? Ví dụ: nợ phải trả, vốn chủ
sở hữu =>NGUỒN VỐN
29
Đối tượng của kế toán
TÀI SẢN NGUỒN VỐN
Phân loại tài sản:Kết cấu Nguồn hình thành
30
Đối tượng của kế toán
Mối quan hệ TS – NV: 02 mặt của cùng một đối
tượng là tài sản của đơn vị
Tài sản
Tài sản Nguồn vốn
Về chất Biểu thị cái
đang tồn tại, đang có
Biểu thị mặt trừu tượng,
Nguồn hình thành
Về lượng TS NV
TS Nợ PT + VCSH=
=
31
Đối tượng của kế toán
Chứng minh Sự vận động của Tài sản?
Câu hỏi:
Ví dụ 1: BaiTapNLKT01A_ThongVu.pdf 
Giới thiệu 
các phương pháp kế toán
Nguyên lý kế toán
32
33
Các phương pháp kế toán kế toán
Kế toán, nhìn từ theo hướng quy trình 
Baùo caùo
Chöùng 
töø
Soå 
Saùch
Nghieäp vuï
kinh teá
phaùt sinh
Baùo caùo
Lập chứng từ và kiểm kê
Đánh giá và tính giá thành
Tài khoản và ghi sổ kép
Tổng hợp và cân đối
34
Các phương pháp kế toán kế toán
PP Tổng hợp và cân đối: phương pháp khái quát
tình trạng tài chính, tình hình kết quả kinh doanh
của doanh nghiệp trong từng kì nhất định thông
qua hệ thống BCTC tổng hợp:
Bảng cân đối kế toán
Bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
Thuyết minh BCTC
35
Các phương pháp kế toán kế toán
PP Tài khoản và ghi sổ kép
Tài khoản: phản ánh thường xuyên, liên tục, có
hệ thống từng đối tượng kế toán riêng biệt trong
quá trình hoạt động SXKD của doanh nghiệp
Ghi sổ kép: phương pháp ghi chép các nghiệp
vụ kinh tế (NVKT) phát sinh vào các tài khoản
có liên quan theo đúng nội dung kinh tế và mối
quan hệ khách quan của chúng
36
Các phương pháp kế toán kế toán
PP đánh giá và tính giá thành
Đánh giá: biểu hiện bằng giá trị tất cả tài sản
của doanh nghiệp theo cùng một thước đo là
tiền tệ để có thể tổng hợp các chỉ tiêu cần thiết
trong doanh nghiệp và cho cả nền kinh tế
Tính giá thành: tập hợp, phân bổ chi phí sản
xuất theo từng đối tượng và tính giá thành theo
các khoản mục đã quy định cho từng loại sản
phẩm hay công việc đã hoàn thành
37
Các phương pháp kế toán kế toán
PP lập chứng từ và kiểm kê
Lập chứng từ: phản ảnh các NVKT phát sinh
và hoàn thành vào các tờ chứng từ theo mẫu quy
định, theo thời gian và địa điểm phát sinh của
các NVKT
Kiểm kê: xác định số lượng, chất lượng hiện có
của tài sản nhằm phát hiện các khoản chênh lệch
giữa số thực tế với số trên sổ sách kế toán để có
biện pháp xử lý kịp thời nhằm xác định trách
nhiệm của người quản lý và sử dụng tài sản đó
38
Một số khái niệm kế toán
Đơn vị kế toán: Đây là khái niệm căn bản trong kế
toán vì nó định ra ranh giới của tổ chức mà nó kế
toán. Mỗi đơn vị kế toán là một đơn vị kinh tế độc
lập => kế toán sẽ ghi nhận NVKT phát sinh giữa
đơn vị với cá nhân và đơn vị khác có liên quan.
Thước đo tiền tệ: Đồn tiền ($) được xem như một
đơn vị đo lường cố định => đảm bảo thông tin kế
toán có thể tổng hợp và so sánh được.
Kì kế toán: là khoản thời gian để kế toán thực hiện
một chu trình kế toán bao gồm: Mở Sổ-Ghi Sổ-
Khóa Sổ-Lập BCTC. Mỗi chu kì kế toán phải ngắn hơn
thời gian tồn tại của một tổ chức, 12 tháng – niên độ kế
toán.
Thảo Luận &
Phần Thực Hành
39
Bài tập:
- BaiTapNLKT01A_ThongVu.pdf
- BaiTapNLKT01B_ThongVu.pdf
Tham khảo:
- HistoryofAccounting.pdf
Nguyên Lý Kế Toán
Chương 02
Báo Cáo Tài Chính
Vũ Quốc Thông
Mục tiêu
Sau khi học xong chương này, người học có thể:
 Nắm bắt được nội dung và kết cấu của các báo cáo
tài chính (BCTC) cơ bản, ý nghĩa ban đầu của BCTC
đối với người đọc
 Nhận diện các nghiệp vụ kinh tế phát sinh và ảnh
hưởng của chúng đến các BCTC*
2
Nội dung
Phân biệt đối tượng kế toán: TS và NV; hiểu được sự
vận động của chúng (ôn tập => khởi động)
Khái niệm và ý nghĩa: PP Tổng Hợp và Cân Đối
Bảng Cân Đối Kế Toán (BCĐKT)
Báo Cáo Kết Quả Kinh Doanh (BCKQKD)
Quan hệ giữa BCKQKD và BCĐKT
3
Đối tượng kế toán
Nguyên lý kế toán
4
Ôn tập
Đối tượng kế toán
5
Với một số đối tượng kế toán, yêu cầu sinh viên phân
biệt giữa Tài Sản và Nguồn Vốn
Thảo luận Sự Vận Động của các đối tượng kế toán
Tham khảo: OntapDTKT.pdf
Phương Pháp
Tổng Hợp và Cân Đối
Nguyên lý kế toán
6
Khái niệm
7
Tổng hợp kế toán: liên kết các thông tin riêng lẻ
đã được định hình trên các sổ kế toán để hình thành
thông tin tổng quát dưới dạng các chỉ tiêu cơ bản
nhằm phản ảnh khái quát
tình hình tài chính và kết quả
hoạt động của đơn vị
Sàn lọc, lựa 
chọn và 
liên kết
Khái niệm
8
Cân đối kế toán: Sự cân bằng về lượng giữa hai
mặt của đối tượng kế toán, tổng TS = tổng NV
Là cơ sở cho việc kiểm tra thông tin kế toán thông
qua mối quan hệ hợp lý
giữa các đối tượng kế toán
Sàn lọc, lựa 
chọn và 
liên kết
Được trình bày 
trong mối quan 
hệ cân đối
Hình thức biểu hiện của PP tổng hợp và cân đối 
9
Một số bảng cân đối tổng thể:
Bảng Cân Đối Kế Toán: phản ảnh mối quan hệ cân đối
giữa Tài Sản và Nguồn Vốn
Báo Cáo Kết Quả Hoạt Động Kinh Doanh: phản ảnh
mối quan hệ cân đối giữa Doanh Thu, Chi Phí và Lợi
Nhuận
Bảng Cân Đối Tài Khoản: phản ảnh mối quan hệ cân
đối giữa số dư, số phát sinh của tài khoản kế toán
Một số bảng cân đối bộ phận:
Bảng Cân Đối thu, chi và tồn quỹ
Báo Cáo nhập, xuất, tồn kho (vật tư, hàng hóa)
Ý nghĩa
10
Thông tin kế toán được báo cáo, tổng hợp và hệ
thống là “bức tranh toàn cảnh” về tình hình tài chính,
kết quả hoạt động của đơn vị kinh tế
PP tổng hợp và cân đối đáp ứng yêu cầu thông tin
tổng quát, toàn diện và có hệ thống về tài sản, nguồn
vốn và các quá trình kinh doanh
PP tổng hợp và cân đối cung cấp những thông tin
theo các chỉ tiêu kinh tế tài chính tổng hợp, có khả
năng so sánh được làm cơ sở cho việc phân tích đánh
giá
Hệ thống BCTC bao gồm:
11
Báo cáo tài chính (BCTC) được lập cho ai?
Giám đốc, hội đồng quản trị, các cổ đông, ngân
hàng, cơ quan thuế
Người sử dụng BCTC cần những
thông tin gì?
Tình hình tài chính
Kết quả hoạt động
Tình hình lưu chuyển tiền tệ
Thông tin bổ sung (thuyết minh)
Tham khảo: BCTC_KinhDo.pdf
Câu hỏi:
Những thông tin sau thể hiện trong BCTC, với mỗi 
thông tin, chỉ ra BCTC nào phản ảnh chúng?
- Giá trị các nguồn lực tại một thời điểm nào đó
- Số tiền bán chịu chưa thu tiền từ khách hàng
- Giá trị của các nguồn lực đã sử dụng trong quá trình tạo 
ra doanh thu trong một kì
- Lợi nhuận đạt được trong một kì tài chính
- Doanh thu đạt được trong một kì tài chính
12
Hệ thống BCTC bao gồm:
Bảng Cân Đối Kế Toán
Nguyê ... 
Hình thức Nhật Ký – Sổ Cái
Sổ kế toán sử dụng
Sổ tổng hợp: nhật ký – sổ cái
Sổ chi tiết: các sổ (thẻ) chi tiết
Điều kiện vận dụng
Đơn vị kế toán với quy mô nhỏ
Có ít nghiệp vụ kinh tế phát sinh
Sử dụng ít tài khoản và số lượng tài khoản phát
sinh không nhiều
12
*
Hình thức Nhật Ký – Sổ Cái
13
Giải
thích
Hình thức Nhật Ký Chung
Sổ kế toán sử dụng
Sổ tổng hợp: Nhật ký chung, các nhật ký
chuyên dùng (nhật ký đặc biệt), sổ cái
Sổ chi tiết: các sổ (thẻ) chi tiết
Đặc điểm
Kết cấu sổ và ghi chép đơn giản, thuận lợi cho
việc ứng dụng tin học (phần mềm kế toán)
Trình tự xử lý nghiệp vụ nhanh
Điều kiện vận dụng
Mọi loại hình doanh nghiệp, trong điều kiện
ứng dụng tin học
14
Hình thức Nhật Ký Chung
15
*
Hình thức Chứng Từ Ghi Sổ
Sổ kế toán sử dụng
Sổ tổng hợp: sổ đăng ký chứng từ ghi sổ, sổ cái
Sổ chi tiết: các sổ (thẻ) chi tiết
Đặc điểm
Mọi NVKT phát sinh được định khoản trên các
chứng từ ghi sổ
Ghi chép thủ công, còn trùng lắp, không kịp
thời
Điều kiện vận dụng
Doanh nghiệp có nhiều NVKT phát sinh, sử
dụng nhiều tài khoản
16
Hình thức Chứng Từ Ghi Sổ
17
*
Hình thức Nhật Ký Chứng Từ
18
*
Phương cách Kế Toán Máy
19
Thường áp dụng mô phỏng của hình thức nhật ký chung. Theo sự
vận động của luồng thông tin, nghiệp vụ được ghi nhận qua nhật
kí, cập nhật vào sổ cái rồi kết xuất ra báo cáo tài chính.
=> dễ mô hình hóa, tin học hóa
NGUYÊN TẮC GHI CHÉP
KẾ TOÁN
Nguyên lý kế toán
20
Nguyên tắc ghi chép kế toán
Mở Sổ
Thực hiện một lần vào đầu kì (tháng, quý)
Chuyển số dư cuối kì trước vào số dư đầu kì này trên các sổ
kế toán
Ghi Sổ
Số liệu trên sổ kế toán phải được ghi bằng bút mực; không
ghi xen thêm vào phía trên hoặc phía dưới; không ghi chồng số
lên nhau; không ghi cách dòng
Trường hợp ghi không hết trang sổ phải gạch chéo phần
không ghi
Khi ghi hết trang phải công số liệu tổng công của trang và
chuyển số liệu tổng cộng sang trang kế tiếp
Khóa (đóng/kết) Sổ
Tính tổng số phát sinh tăng và tổng số phát sinh giảm và tính
ra số dư cuối kì
21
Câu hỏi:
- Chứng minh chu kì kế toán mở sổ - ghi sổ - khóa sổ
thông qua mối quan hệ giữa báo cáo tài chính và tài
khoản.
Lấy ví dụ một đối tượng kế toán để minh họa (tiền mặt)
22
Nguyên tắc ghi chép kế toán
23
Nguyên tắc ghi chép kế toánChứng minh
NGUYÊN TẮC SỬA 
(CHỮA) SỔ KẾ TOÁN
Nguyên lý kế toán
24
Điều 28 “Sửa chữa sổ kế toán” – Mục 2 – Chương II
của Luật Kế Toán Việt Nam, ngày 17/06/2003
Nội dung
Sai sót trong diễn giải
Sai không liên quan đến quan hệ đối ứng
Số liệu sai sót được phát hiện sớm chưa ảnh
hưởng đến số tổng cộng
Cách sửa
Gạch số (hoặc chữ) ghi sai một dòng bằng chữ
đỏ
Ghi lại số (hoặc chữ) đúng bằng mực thường lên
phía trên số (hoặc chữ) đã ghi sai
Kế toán trưởng và người giữ sổ kí xác nhận
25
Phương pháp cải chính
Trường hợp ghi sổ kế toán thủ công (bằng tay)
26
Phương pháp cải chính
Ví dụ 1: nội dung nghiệp vụ bị ghi sai
Tiền gửi ngân hàng
Nội dung
Ghi đúng quan hệ đối ứng tài khoản nhưng số
tiền nhỏ hơn
Bỏ sót nghiệp vụ kinh tế phát sinh
Cách sửa
Ghi thêm một định khoản tương tự với số phát
sinh là số chên lệch giữa số đúng với số đã ghi nhỏ
hơn
Bổ sung định khoản bỏ sót
27
Phương pháp ghi bổ sung
Trường hợp ghi sổ kế toán thủ công (bằng tay)
28
Phương pháp ghi bổ sung
Ví dụ 2: số tiền ghi sai < số tiền ghi đúng. Ghi
bằng mực thường số tiền chênh lệch, còn thiếu so
với chứng từ
Nội dung
Ghi đúng quan hệ đối ứng tài khoản nhưng số đã
ghi lớn hơn số thực tế phát sinh
Ghi sai quan hệ đối ứng tài khoản
Ghi trùng nhiều lần một NVKT phát sinh
Cách sửa
Ghi lại định khoản tương tự nhưng số phát sinh là
chênh lệch giữa số thực tế và số đã ghi bằng số âm
Ghi lại bút toán sai quan hệ đối ứng với số phát sinh
là số âm để hủy bút toán ghi sai và ghi lại bút toán đúng
Ghi lại bút toán trùng nhiều lần với số phát sinh là số
âm
29
Phương pháp ghi âm
Trường hợp ghi sổ kế toán thủ công (bằng tay)
30
Phương pháp ghi âm
Ví dụ 3: số tiền ghi sai > số tiền ghi đúng. Sau
khi ghi âm, tổng số tiền cuối cộng lại hết phải là
số đúng.
Trong kế toán, ghi bằng mực đỏ có nghĩa là ghi âm; 
ghi bằng mực xanh muốn ghi âm thì có ngoặc ( )
Thảo Luận &
Phần Thực Hành
31
Bài tập:
- BaiTapNLKT06A_ThongVu.pdf
- BaiTapNLKT06B_ThongVu.pdf
Bài tập: TinhhuongSuaSoKT.pdf
Nguyên Lý Kế Toán
Chương 07
Tổ Chức Công Tác Kế Toán
Vũ Quốc Thông
Mục tiêu
Sau khi học xong chương này, người học có thể:
 Nắm được yêu cầu, nguyên tắc của tổ chức kế
toán trong doanh nghiệp
 Hiểu rõ nội dung tổ chức kế toán trong doanh
nghiệp
 Trình bày một số vận dụng trong tổ chức kế
toán
2
Nội dung
Tổ chức công tác kế toán
Tổ chức bộ máy kế toán
3
TỔ CHỨC CÔNG TÁC
KẾ TOÁN
Nguyên lý kế toán
4
*
- Naém vöõng chöùc naêng, nhieäm vuï vaø caùc phöông 
phaùp cuûa keâ toaùn;
- Tuaân thuû nhöõng quy ñònh phaùp lyù veà keá toaùn vaø toå 
chöùc keá toaùn;
- Am hieåu veà doanh nghieäp
- Ñieàu kieän vaø moâi tröôøng cuûa heä thoáng keá toaùn
- Tính thoáng nhaát giöõa keá toaùn, thoáng keâ vaø haïch 
toaùn nghieäp vuï
5
Moät soá yeâu caàu
- Nguyeân taéc hieäu quaû: 
Thoâng tin toát nhaát vôùi chi phí thaáp nhaát
- Nguyeân taéc kieåm soaùt:
 Kieåm soaùt keá toaùn 
 Kieåm soaùt quaûn lyù
- Nguyeân taéc thoáng nhaát
- Nguyeân taéc linh hoaït
6
Moät soá nguyeân taéc caàn quaùn trieät
- Toå chöùc heä thoáng chöùng töø keá toaùn
- Toå chöùc heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn söû duïng
- Toå chöùc heä thoáng soå keá toaùn
- Toå chöùc cung caáp thoâng tin thoâng qua caùc baùo 
caùo keá toaùn
- Toå chöùc coâng taùc keá toaùn chi phí - giaù thaønh
- Toå chöùc kieåm keâ taøi saûn
- Toå chöùc kieåm tra keá toaùn
- Cô giôùi hoaù keá toaùn
- Baûo quaûn, löu tröõ taøi lieäu keá toaùn
- ...
7
NOÄI DUNG TOÅ CHÖÙC KT TRONG DN 
- Chöùng töø keá toaùn: yù nghóa, phaân loaïi, 
noäi dung, yeâu caàu 
- Khuoân khoå phaùp lyù: 
 Luaät keá toaùn: chöông II, muïc 1: chöùng töø 
keá toaùn
 Cheá ñoä chöùng töø keá toaùn
8
Toå chöùc heä thoáng chöùng töø keá toaùn
- Xaây döïng danh muïc chöùng töø keá toaùn söû duïng
- Quaûn lyù vaø söû duïng bieåu maãu chöùng töø
- Höôùng daãn caùc boä phaän lieân quan thöïc hieän
ñuùng cheá ñoä chöùng töø keá toaùn
- Laäp vaø toå chöùc thöïc hieän quy trình luaân chuyeån 
chöùng töø
- Toå chöùc xöû lyù chöùng töø ôû phoøng keá toaùn
- Toå chöùc baûo quaûn vaø löu tröõ chöùng töø
9
Toå chöùc heä thoáng chöùng töø keá toaùn
- Khuoân khoå phaùp lyù:
 Luaät keá toaùn: Chöông II, muïc 2: taøi khoaûn 
keá toaùn vaø soå keá toaùn
 Heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn:
QÑ 15/2006/QĐ-BTC ngaøy 20 thaùng 03 / 
2006 vaø caùc vaên baûn söûa ñoåi, boå sung
QÑ 48/2006/QÑ-BTC cuûa Boä tröôûng boä Taøi Chính 
ban haønh ngaøy 14/9/2006
 Cheá ñoä keá toaùn cuûa caùc boä, ngaønh KD ñaëc thuø
10
Toå chöùc heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn
- Caên cöù caùc quy ñònh phaùp lyù vaø yeâu caàu quaûn lyù cuûa 
DN => xaây döïng danh muïc TK caáp I, caáp II
- Xaây döïng danh muïc TK chi tieát: caàn xem xeùt:
 Thoâng tin phuïc vuï yeâu caàu quaûn trò DN
 Thoâng tin ñaùp öùng yeâu caàu quaûn lyù taøi saûn, 
coâng nô ï
 Thoâng tin phuïc vuï yeâu caàu phaân caáp quaûn lyù 
vaø haïch toaùn kinh teá noäi boä
 Tính hieäu quaû vaø khaû thi cuûa vieäc toå chöùc caùc 
TK chi tieát
11
Toå chöùc heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn
Khuoân khoå phaùp lyù:
 Luaät keá toaùn: Chöông II, muïc 2: Taøi khoaûn 
keá toaùn vaø soå keá toaùn
 Cheá ñoä soå keá toaùn
12
Toå chöùc heä thoáng soå keá toaùn
- Hình thöùc keá toaùn: laø vieäc toå chöùc heä thoáng soå keá
toaùn bao goàm soá löôïng soå, keát caáu soå vaø moái quan
heä giöõa caùc loaïi soå trong vieäc ghi cheùp, toång hôïp
caùc soá lieäu töø chöùng töø goác ñeå cung caáp caùc chæ tieâu
laäp baùo caùo keá toaùn.
- Caùc hình thöùc keá toaùn ñöôïc aùp duïng:
 Hình thöùc keá toaùn NHAÄT KYÙ – SOÅ CAÙI
 Hình thöùc keá toaùn NHAÄT KYÙ CHUNG
 Hình thöùc keá toaùn CHÖÙNG TÖØ GHI SOÅ
 Hình thöùc keá toaùn NHAÄT KYÙ CHÖÙNG TÖØ
13
Hình thöùc keá toaùn
- Quy moâ cuûa doanh nghieäp
- Soá löôïng taøi khoaûn söû duïng
- Soá löôïng nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh
- Soá löôïng vaø trình ñoä cuûa nhaân vieân keá toaùn
- Trang bò kyõ thuaät phuïc vuï coâng taùc keá toaùn
14
Caên cöù ñeå löïa choïn hình thöùc
keá toaùn thích hôïp
- Soå keá toaùn söû duïng:
 Soå toång hôïp: Nhaät kyù – soå caùi
 Soå chi tieát: Caùc soå (theû) chi tieát
- Ñieàu kieän vaän duïng:
 Quy moâ nhoû
 Coù ít nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh
 Söû duïng ít taøi khoaûn
15
Hình thöùc keá toaùn: NHAÄT KYÙ - SOÅ CAÙI
Hình thức Nhật Ký – Sổ Cái
16
- Soå keá toaùn söû duïng:
 Soå toång hôïp: 
 Nhaät kyù chung
 Caùc Nhaät kyù chuyeân duøng (Nhaät kyù ñaëc bieät)
 Soå caùi
 Soå chi tieát: Caùc soå (theû) chi tieát
- Ñaëc ñieåm:
 Keát caáu soå vaø ghi cheùp ñôn giaûn, thuaän lôïi cho vieäc öùng 
duïng tin hoïc
 Trình töï xöû lyù nghieäp vuï nhanh
- Ñieàu kieän vaän duïng: coù theå aùp duïng cho moïi loaïi hình 
DN, nhaát laø trong ñieàu kòeân öùng duïng tin hoïc 
17
Hình thöùc keá toaùn:NHAÄT KYÙ CHUNG
Hình thức Nhật Ký Chung
18
Soå keá toaùn söû duïng:
 Soå toång hôïp: 
 Soå ñaêng kyù chöùng töø ghi soå
 Soå caùi
 Soå chi tieát: Caùc soå (theû) chi tieát
Ñaëc ñieåm:
 Moïi NVKT phaùt sinh ñöôïc ñònh khoaûn treân caùc CTGS
 Ghi cheùp thuû coâng, coøn truøng laép, khoâng kòp thôøi
Ñieàu kieän vaän duïng: DN coù nhieàu NVKT phaùt sinh, 
söû duïng nhieàu TK
19
Hình thöùc keá toaùn: CHÖÙNG TÖØ GHI SOÅ
Hình thức Chứng Từ Ghi Sổ
20
- Heä thoáng baùo caùo taøi chính: 
 Luaät keá toaùn: muïc 3, chöông II: Baùo caùo taøi chính
 Cheá ñoä baùo caùo taøi chính DN
Heä thoáng baùo caùo quaûn trò:
Phoái hôïp vôùi caùc boä phaän lieân quan, toå chöùc phaân
tích hoaït ñoäng kinh teá
21
Toå chöùc laäp baùo caùo keá toaùn vaø phaân
tích hoaït ñoäng kinh teá
- Nhaän dieän chi phí, doøng chi phí;
- Xaùc ñònh ñoái töôïng haïch toaùn CPSX, ñoái töôïng tính 
giaù thaønh SP
- Toå chöùc heä thoáng chöùng töø, TK, soå saùch cho coâng taùc 
haïch toaùn chi phí, tính giaù thaønh
- Caên cöù: 
 Ngaønh ngheà kinh doanh;
 Loaïi hình SX
 Chuûng loaïi SP; quy trình coâng ngheä
 
22
Toå chöùc coâng taùc keá toaùn chi phí
– giaù thaønh
- Xaùc ñònh tieâu thöùc phaân boå CP:
 Phaân boå CP NVL
 Phaân boå CP tieàn löông
 Phaân boå CP SX chung
- Löïa choïn phöông phaùp ñaùnh giaù SP dôû dang:
 PP ñaùnh giaù theo CP NVL chính (hay tröïc tieáp)
 PP öôùc löôïng SP töông ñöông
 PP ñaùnh giaù theo 50% CP cheá bieán
23
Toå chöùc coâng taùc keá toaùn chi phí
– giaù thaønh
- Löïa choïn phöông phaùp tính giaù thaønh thích hôïp:
 PP tính giaù thaønh tröïc tieáp
 PP tính giaù thaønh theo heä soá
 PP tính giaù thaønh theo tyû leä
 PP loaïi tröø CP
 PP tính giaù thaønh phaân böôùc
 PP tính giaù thaønh theo ñôn ñaët haøng
24
Toå chöùc coâng taùc keá toaùn chi phí
– giaù thaønh
- Leân keá hoaïch kieåm keâ (ñoái vôùi kieåm keâ ñònh kyø);
- Thaønh laäp ban kieåm keâ; höôùng daãn nghieäp vuï cho 
nhöõng ngöôøi tham gia kieåm keâ;
- Hoaøn taát soå saùch tröôùc khi kieåm keâ
- Laäp bieân baûn kieåm keâ;
- Sau kieåm keâ, ñoái chieáu soá lieäu kieåm keâ vôùi soá soå 
saùch => phaùt hieän sai leäch => ñieàu chænh soå saùch 
=> xem xeùt nguyeân nhaân, xöû lyù ... 
25
Toå chöùc kieåm keâ taøi saûn
TỔ CHỨC BỘ MÁY
KẾ TOÁN
Nguyên lý kế toán
26
*
Caàn caên cöù vaøo:
- Luaät keá toaùn (chöông III: Toå chöùc boä maùy keá 
toaùn vaø ngöôøi laøm keá toaùn); Ñieàu leä Toå chöùc keá 
toaùn Nhaø nöôùc
- Quy moâ cuûa doanh nghieäp
- Maët baèng (khoâng gian) toå chöùc SXKD cuûa DN;
- Moâ hình toå chöùc boä maùy quaûn lyù cuûa doanh 
nghieäp
- ...
27
Toå chöùc boä maùy keá toaùn
- Hình thöùc toå chöùc boä maùy keá toaùn taäp trung
- Hình thöùc toå chöùc boä maùy keá toaùn phaân taùn
- Hình thöùc toå chöùc boä maùy keá toaùn vöøa taäp trung, 
vöøa phaân taùn
28
Caùc hình thöùc toå chöùc boä maùy keá toaùn
- Ñaëc ñieåm: toaøn boä coâng taùc keá toaùn ñöôïc taäp 
trung thöïc hieän ôû phoøng keá toaùn cuûa DN
- Ñieàu kieän vaän duïng: caùc DN vöøa vaø nhoû, toå chöùc 
SXKD vaø toå chöùc quaûn lyù taäp trung. 
- Öu ñieåm:
 Baûo ñaûm söï taäp trung, thoáng nhaát;
 Boä maùy keá toaùn goïn nheï
29
Hình thöùc toå chöùc boä maùy: keá toaùn taäp trung
KEÁ TOAÙN TRÖÔÛNG
Nhaân vieân nghieäp vuï ôû caùc ñôn vò phuï thuoäc
Boä phaän
keá toaùn 
voán baèng 
tieàn vaø 
thanh toaùn
Boä phaän 
keá toaùn 
TP vaø
tieâu thuï
Boä phaän
Taøi chính
Boä 
phaän 
keá toaùn
TSCÑ,
NLVL
Boä phaän 
keá toaùn 
lao ñoäng,
tieàn 
löông
Boä phaän 
keá toaùn
CPSX,
giaù thaønh
SP
Hình thöùc toå chöùc boä maùy
keá toaùn taäp trung
30
- Ñaëc ñieåm:
 P. keá toaùn caùc ñôn vò phuï thuoäc: xöû lyù nghieäp 
vuï, gôûi taøi lieäu vaø baùo caùo veà P. keá toaùn ñôn vò 
chính
 Phoøng keá toaùn DN chính: haïch toaùn caùc 
nghieäp vuï phaùt sinh ôû ñôn vò chính; haïch toaùn 
ngieäp vuï toång hôïp; höôùng daãn, kieåm tra keá 
toaùn caùc ñôn vò phuï thuoäc
- Ñieàu kieän vaän duïng: DN coù quy moâ lôùn, toå chöùc 
SXKD vaø toå chöùc quaûn lyù phaân taùn
31
Hình thöùc toå chöùc boä maùy: keá toaùn phaân taùn
KEÁ TOAÙN TRÖÔÛNG
Phoøng KT ñôn vò phuï thuoäc
Boä phaän 
keá toaùn 
LÑ,TL
Boä phaän
KT hoaït 
ñoäng cuûa 
DN chính
Boä phaän 
keá toaùn
toång hôïp
Boä phaän
kieåm tra
keá toaùn
Boä phaän 
Taøi chính 
Doanh 
nghieäp
Boä phaän
keá toaùn 
TSCÑ,
NLVL
Boä phaän 
KT CP -
giaù thaønh
Boä phaän
KT tieàn
vaø thanh
toaùn
Hình thöùc toå chöùc boä maùy
keá toaùn phaân taùn
32
- Luaät keá toaùn:
 Chöông III: toå chöùc boä maùy keá toaùn vaø ngöôøi 
laøm keá toaùn, ñieàu 50, 51, 52, 53, 54
 Chöông IV: hoaït ñoäng ngheà nghieäp keá toaùn
- Nghò ñònh soá 129/2004/NÑ – CP ngaøy 
31/05/2004: quy ñònh chi tieát vaø höôùng daãn thi 
haønh luaät keá toaùn
33
Ngöôøi laøm keá toaùn – keá toaùn tröôûng
34
Toå chöùc boä maùy keá toaùn
theo hình thöùc hoãn hôïp
Boä phaän keá 
toaùn vaät tö, 
TSCÑ
Boä phaän keá 
toaùn toång 
hôïp
Boä phaän 
kieåm tra keá 
toaùn
Boä phaän 
taøi chính
Boä phaän keá 
toaùn .
Boä phaän
keá toaùn 
chi phí
Boä phaän 
keá toaùn 
thanh toaùn
Boä phaän 
keá toaùn 
tieàn löông
Caùc nhaân vieân keá toaùn ôû caùc 
ñôn vò tröïc thuoäc hoaït ñoäng 
taäp trung
KEÁ TOAÙN TRÖÔÛNG
Caùc tröôûng phoøng keá toaùn ôû 
caùc ñôn vò tröïc thuoäc hoaït 
ñoäng phaân taùn
Boä phaän keá 
toaùn vaät tö, 
TSCÑ
Boä phaän 
keá toaùn 
tieàn löông
Boä phaän 
keá toaùn 
thanh toaùn
Boä phaän keá 
toaùn .
- Kieåm tra keá toaùn: Kieåm tra vieäc thöïc hieän keá toaùn
cho ñuùng cheá ñoä keá toaùn hieän haønh.
- Kieåm keâ: Giuùp doanh nghieäp naém chaéc taøi saûn cuûa
mình ñeå coù theå tính toaùn hieäu quaû hoaït ñoäng kinh
doanh, coù keá hoaïch mua saém, döï tröõ nhaèm ñaûm baûo
cho saûn xuaát ñöôïc lieân tuïc, traùnh öù ñoäng tieàn voán,
vaät tö.
35
Toå chöùc kieåm tra - Kieåm keâ keá toaùn
- Heä thoáng baùo caùo keá toaùn theo qui ñònh, chuaån möïc.
- Heä thoáng baùo caùo quaûn trò theo yeâu caàu quaûn lyù cuûa
DN.
36
Toå chöùc heä thoáng baùo caùo keá toaùn
Thảo Luận &
Phần Thực Hành
37
Tham khảo:
- TochucCtacKT_VNUNI.pdf
- HTTTKT_VuQuocThong.pdf