Bài giảng Nguyên lý kế toán - Chương 1: Tổng quan về kế toán - Lê Thị Minh Châu

11/11/2013
1
NGUYÊN LÝ KẾ TOÁN
GV: Lê ThịMinh Châu
Tp. HCM, tháng 11 năm 2013
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TPHCM
Chương 1
TỔNG QUAN về KẾ TOÁN
GV: Lê ThịMinh Châu
Tp. HCM, tháng 11 năm 2013
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TPHCM
3
Mục tiêu
• Sau khi nghiên cứu xong chương này, bạn có 
thể:
– Mô tả bản chất của kế toán như một hệ thống 
thông tin phục vụ cho việc ra quyết định.
– Nêu các lĩnh vực kế toán khác nhau và giải thích 
sự khác biệt.
– Mô tả môi trường của kế toán, bao gồm các định 
chế pháp lý và tổ chức nghề nghiệp chi phối hoạt 
động kế toán. 
4
Nội dung
• Bản chất của kế toán 
• Các lĩnh vực kế toán 
• Môi trường kế toán 
11/11/2013
2
5
Định nghĩa
Hoạt động của tổ 
chức
Dữ liệu Hệ thống kế 
toán 
Thông tin
Đối tượng 
sử dụng
Ra quyết định
6
UNILEVER
7
Định nghĩa
• Kế toán là một hệ thống thông tin được 
thiết lập trong tổ chức nhằm thu thập dữ 
liệu, xử lý và cung cấp thông tin cho các 
đối tượng sử dụng để làm cơ sở cho 
các quyết định kinh tế. 
8
MEDIC
11/11/2013
3
9
Quy trình kế toán 
Dữ liệu 
kinh tế
Ghi chép 
ban đầu
(Chứng 
từ)
Phân loại, 
ghi chép, 
tổng hợp 
(Sổ sách)
Cung cấp 
thông tin
(Báo cáo)
Thông 
tin
10
Bài tập thảo luận 1
Nam là trưởng phòng tín dụng của ABC, một 
ngân hàng thương mại cổ phần tại Thành 
phố Hồ Chí Minh.
Gần đây, anh Hào - Giám đốc tài chính của 
Alpha - một doanh nghiệp chuyên kinh doanh 
hàng nông sản sấy khô muốn gặp Nam để 
vay một món tiền trị giá 50 tỷ đồng với mục 
đích đầu tư cho dự án xây dựng nhà máy sấy 
mít tại vùng nguyên liệu Daklak.
Nam cần những thông tin gì để quyết định có 
cho công ty anh Hào vay hay không? 
11
Bài tập thảo luận 2
Hai hãng máy tính lớn là Dell và Compaq cạnh tranh với 
nhau trong thị trường máy tính cá nhân.
Ban đầu, Compaq chiếm lĩnh 13,2% thị phần máy vi tính 
ở Mỹ trong khi Dell chỉ giữ 8,8% thị phần.
Tuy nhiên, thị phần của Dell đã tăng lên gấp đôi 4 năm 
sau trong khi đó thị phần của Compaq chỉ tăng chưa 
đến 1%.
Theo bạn, ban giám đốc Compaq cần thông tin kế toán 
nào để có thể cạnh tranh lại với Dell và với những công 
ty sản xuất máy vi tính cá nhân khác? 
12
Ai sử dụng thông tin kế toán?
Hoạt động của
doanh nghiệp
Kế toán
Chủ doanh
nghiệp
Nhà quản
lý Chủ nợ
Đối tượng
khác
Hành động
Nhà đầu
tư
11/11/2013
4
13
Các lĩnh vực của kế toán
• Kế toán tài chính
• Kế toán quản trị 
• Kế toán thuế
• Kiểm toán
14
Kế toán tài chính
• Cung cấp thông tin phục vụ chủ yếu cho
các đối tượng ở bên ngoài DN (nhà đầu
tư, chủ nợ, nhà nước ).
• Sản phẩm: Báo cáo tài chính cho mục
đích chung
– Bảng cân đối kế toán 
– Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
– Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
– Bản thuyết minh báo cáo tài chính
15
Kế toán quản trị
• Kế toán quản trị là hệ thống xử lý và cung
cấp các thông tin làm cơ sở cho việc đưa ra
quyết định của các nhà quản lý tổ chức.
• Ví dụ: 
– Tính toán và phân tích các chi phí sản xuất hay 
cung cấp dịch vụ.
– Lập dự toán ngân sách, phân tích chênh lệch giữa
thực tế và dự toán nhằm kiểm soát các hoạt động
trong tổ chức. 
– Đo lường kết quả hoạt động của các bộ phận
trong tổ chức. 
16
Kế toán tài chính Kế toán quản trị
Mục đích
Thông tin 
cung cấp
Tính pháp lý
Tính linh 
hoạt
Thời gian
Loại thông tin
11/11/2013
5
17
Kế toán thuế
• Kế toán thuế theo dõi và bóc tách số 
liệu kế toán để lập các báo cáo thuế.
• Sản phẩm: các báo cáo thuế theo quy 
định của pháp luật
18
Chênh lệch kế toán – thuế
• Cty TGM kinh doanh TTB y tế. Năm 2011, Cty đạt
lợi nhuận trước thuế là 10.400 trđ. Được biết:
– Cty có 1 xe ô tô nguyên giá 2.400 trđ đưa vào
sử dụng cho bộ phận quản lý từ năm 2010, KT 
trích khấu hao theo đường thẳng trong 8 năm;
– Khoản cổ tức được chia từ đầu tư cổ phiếu: 120 
trđ;
– Bị phạt và truy thu thuế: 830 trđ;
– Một số chi phí không có hóa đơn hợp lệ: 250 trđ
• Kê khai, xác định Thu nhập chịu thuế, số thuế
TNDN phải nộp và LN sau thuế! 
19
Kiểm toán
• Các kiểm toán viên độc lập kiểm tra và 
đưa ra ý kiến về sự trung thực và hợp lý 
của các báo cáo tài chính 
20
Bài tập thảo luận 3
• Hoạt động dưới đây thuộc lĩnh vực nào của kế toán 
– Theo dõi chi phí từng sản phẩm và so sánh với định 
mức để tìm hiểu nguyên nhân.
– Kiểm kê hàng tồn kho vào thời điểm khóa sổ để lập 
báo cáo tài chính 
– Tham gia việc xây dựng giá bán sản phẩm mới.
– Xác định các khoản chi phí không được khấu trừ 
thuế
– Lập các dự toán về kết quả hoạt động kinh doanh, 
cân đối kế toán và lưu chuyển tiền tệ.
11/11/2013
6
21
Bài tập thảo luận 3 (tt)
• Hoạt động dưới đây thuộc lĩnh vực nào của kế toán 
– Theo dõi tình hình chi phí của từng phân xưởng, 
phòng ban để đánh giá hiệu quả hoạt động.
– Lập báo cáo tài chính cuối năm cung cấp cho các cổ 
đông của công ty.
– Gửi thư xác nhận công nợ và số dư tiền gửi ngân 
hàng để xác định các số liệu của đơn vị có chính 
xác không.
– Lập tờ khai thuế giá trị gia tăng trong kỳ. 
22
Môi trường kế toán 
• Vai trò kế toán trong nền 
kinh tế
– Dưới góc độ tổ chức
– Dưới góc độ toàn bộ nền 
kinh tế
• Các định chế
– Tổ chức nghề nghiệp
– Quy định pháp lý
23
Dưới góc độ tổ chức
Nguồn lực Kết quả
Hoạt động
Hiệu quả
Giá trị tăng thêm
24
Dưới góc độ nền kinh tế
• Thúc đẩy quá trình tái đầu tư và mở 
rộng hoạt động sản xuất kinh doanh;
• Sử dụng hiệu quả nguồn lực xã hội 
thông qua 2 kênh phân phối là thị 
trường vốn và ngân hàng;
• Giúp công tác giám sát của Quốc hội 
được hữu hiệu. 
11/11/2013
7
25
Các tổ chức nghề nghiệp
• Các tổ chức nghề nghiệp ra đời nhằm 
thúc đẩy những người hành nghề kế 
toán đảm bảo chuyên môn và đạo đức 
nghề nghiệp 
26
Chức năng của tổ chức nghề nghiệp
• Xây dựng các tiêu chuẩn về chuyên môn và 
đạo đức để có thể hành nghề
• Thông qua các khóa học hay kỳ thi để trở 
thành thành viên của tổ chức.
• Cập nhật kiến thức cho các thành viên để 
luôn bảo đảm năng lực chuyên môn.
• Giám sát về đạo đức để loại khỏi tổ chức 
những thành viên thiếu đạo đức, gây thiệt hại 
cho xã hội và uy tín nghề nghiệp.
• Nghiên cứu phát triển các kiến thức và kỹ 
năng nghề nghiệp. 
27 28
Các định chế pháp lý
• Nhà nước phải can thiệp vào công việc kế 
toán vì số liệu kế toán liên quan đến quyền 
lợi nhiều bên và lợi ích chung của xã hội:
– Luật Kế toán 
– Luật Kiểm toán độc lập
– Luật thuế
– Các chuẩn mực kế toán và kiểm toán *
11/11/2013
8
29
Câu chuyện Enron
• Enron là một tập đoàn năng lượng hùng mạnh nhất 
thế giới với tổng trị giá tài sản năm 2000 trên sổ sách 
kế toán lên đến 111 tỷ đô la Mỹ. 
• Ngày 02.12.2001, Enron buộc phải nộp đơn xin phá 
sản vì mất khả năng thanh toán. Enron đã thừa nhận 
khai khống lợi nhuận sau thuế liên tục trong suốt các 
năm từ1997-2000 lên đến con số 508 triệu USD. 
Hành vi sai phạm của Enron đã được sự tiếp tay của 
công ty kiểm toán Arthur Andersen, một trong năm 
công ty kiểm toán lớn nhất thế giới vào thời điểm đó.