Bài giảng môn học Nguyên lý kế toán - Chương 1: Bản chất và đối tượng của kế toán

2/12/2013
1
CHƯƠNG 1
BẢN CHẤT VÀ ĐỐI TƯỢNG CỦA 
KẾ TOÁN
CHƯƠNG 1
Mục tiêu:
• Nắm vững khái niệm, vai trò và chức năng
của kế toán, phân loại về kế toán
• Xác định và phân loại được các đối tượng
của kế toán
• Nắm vững các nguyên tắc, yêu cầu kế
toán cơ bản và các phương pháp kế toán
để làm cơ sở nghiên cứu các chương tiếp
theo
2/12/2013
2
I. BẢN CHẤT CỦA KẾ TOÁN
1. Khái niệm:
• Theo Gene Alle Gohlke, Giáo sư, tiến sỹ viện
Đại học Wisconsin: “Kế toán là một khoa
học liên quan đến việc ghi nhận, phân loại
tóm tắt và giải thích các nghiệp vụ tài
chính của một tổ chức, giúp ban giám đốc
có thể dựa vào đó mà làm quyết định”.
• Theo Robert Anthony, Giáo sư, tiến sỹ đại học
Harvard: “Kế toán là ngôn ngữ của việc
kinh doanh”.
1. KHÁI NIỆM
• Theo Ủy ban thực hành kiểm toán quốc tế
(IAPC) thì: “Một hệ thống kế toán là hàng loạt
các nhiệm vụ ở một doanh nghiệp mà nhờ hệ
thống này, các nghiệp vụ được xử lý như
một phương tiện duy trì các ghi chép tài
chính”.
2/12/2013
3
1. KHÁI NIỆM
• Theo Liên đoàn quốc tế về kế toán: “Kế
toán là nghệ thuật ghi chép, phân loại và
tổng hợp theo một cách riêng có bằng
tiền các nghiệp vụ, sự kiện có tính chất
tài chính và giải thích kết quả của nó”
1. KHÁI NIỆM
• Luật kế toán Việt Nam 2003: ”Kế toán
là việc thu thập, xử lý, kiểm tra,
phân tích và cung cấp thông tin
kinh tế, tài chính dưới hình thức giá
trị, hiện vật và thời gian lao động”
2/12/2013
4
2.1. VAI TRÒ CỦA KẾ TOÁN
Đối tượng sử dụng thông tin kế toán
2/12/2013
5
1.3. CHỨC NĂNG CỦA KẾ TOÁN
- Chức năng thông tin (phản ảnh):
- Chức năng kiểm tra (giám đốc):
1.1.2 Phân loại kế toán
10
KẾ TOÁN
KẾ TOÁN 
TÀI CHÍNH
KẾ TOÁN 
CHI PHÍ
KẾ TOÁN 
QUẢN TRỊ
1.1.2.1 Phân loại theo tính chất và đối 
tượng sử dụng thông tin
2/12/2013
6
Kế toán 
tài chính
• “Kế toán tài chính là việc thu thập, xử lý, 
kiểm tra, phân tích và cung cấp thông tin 
kinh tế, tài chính bằng báo cáo tài chính 
cho đối tượng có nhu cầu sử dụng thông 
tin của đơn vị kế toán”.
(Luật Kế toán năm 2003)
11
Kế toán 
quản trị
• “Kế toán quản trị là việc thu thập, xử lý, 
phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài 
chính theo yêu cầu quản trị và quyết định 
kinh tế, tài chính trong nội bộ đơn vị kế 
toán”.
(Luật Kế toán năm 2003)
12
2/12/2013
7
1.1.2.2 Phân loại theo lĩnh vực hoạt động
13
KẾ TOÁN
KẾ TOÁN 
DOANH 
NGHIỆP
KẾ TOÁN 
CÔNG
Hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp
14
VỐN KINH 
DOANH
ĐẦU TƯ VÀO 
TÀI SẢN
HOẠT ĐỘNG 
SẢN XUẤT 
KINH DOANH
SẢN PHẨM, 
DỊCH VỤ
TIÊU THỤ 
SẢN PHẨM, 
DỊCH VỤ
PHÂN PHỐI 
THU NHẬP
II. ĐỐI TƯỢNG CỦA KẾ TOÁN
2/12/2013
8
II. ĐỐI TƯỢNG CỦA KẾ TOÁN
Nguồn
hình thành
tài sản
Tài sản của
doanh
nghiệp
Hoạt động
sản xuất
kinh doanh
2.1. TÀI SẢN
2/12/2013
9
2.1. TÀI SẢN
• Tài sản ngắn hạn:
• Tài sản dài hạn:
2.1.1. TÀI SẢN NGẮN HẠN
Tài sản bằng
tiền
• Tiền mặt
tồn quỹ
• Tiền gửi
ngân hàng
• Tiềnđang
chuyển
Các khoản
đầu tư ngắn
hạn
• Đầu tư
chứng
khoán
ngắn hạn
• Đầu tư
ngắn hạn
khác: Cho 
vay, gửi
tiết kiệm
Các khoản
phải thu
• Phải thu
của khách
hàng
• Thuế giá trị
gia tăng
(GTGT) 
được khấu
trừ
• Phải thu
nội bộ
• Phải thu
khác
Hàng tồn
kho
• Hàng mua
đangđi
đường
• Nguyên vật
liệu
• Công cụ và
dụng cụ
• Chi phí sản
xuất kinh
doanh dở
dang
• Thành
phẩm
• Hàng hoá
• Hàng gửi đi
bán
Tài sản ngắn
hạn khác
• Tạm ứng
• Chi phí trả
trước
2/12/2013
10
2.1.2. TÀI SẢN DÀI HẠN
Tài sản cố định hữu hình
Tài sản cố định vô hình
Tài sản cố định thuê tài chính
Các khoản đầu tư tài chính dài hạn
Tài sản dài hạn khác
TÀI SẢN CỐ ĐỊNH
• Tài sản cố định vô hình:
• Tài sản cố định vô hình:
2/12/2013
11
Tiêu chuẩn củaTSCĐHH và TSCĐVH
• Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương 
lai từ việc sử dụng tài sản đó
• Nguyên giá tài sản phải được xác định một cách 
đáng tin cậy:
• Thời gian sử dụng ước tính trên 1 năm
• Có đủ tiêu chuẩn giá trị theo quy định hiện hành
Tài sản cố định thuê tài chính
Tài sản cố định thuê tài chính là tài sản mà
bên cho thuê có sự chuyển giao phần lớn
rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu
tài sản cho bên thuê. Quyền sở hữu tài sản
có thể chuyển giao vào cuối thời hạn thuê.
2/12/2013
12
Ví dụ
Xét 2 trường hợp sau:
• Trường hợp 1: Doanh nghiệp A thuê của doanh
nghiệp vận tải B một chiếc ô tô trong thời gian là
10 năm (thời gian sử dụng hữu ích của chiếc ô
tô này dự tính là được 13 năm) với giá tiền là
500 triệu đồng.
• Trường hợp 2: Vẫn doanh nghiệp A đó thuê
của doanh nghiệp vận tải B đó một chiếc ô tô
trong thời gian là 3 ngày để đưa cán bộ, công
nhân viên đi tham quan.
Trong 2 trường hợp trên, theo bạn trường hợp
nào là thuê tài chính?
Các khoản đầu tư tài chính dài hạn
Là giá trị các khoản đầu tư tài chính dài hạn với
mục đích kiếm lời như: 
• Bất động sản đầu tư
• Đầu tư vào công ty con: góp vốn, mua cổ phiếu của
công ty con
• Góp vốn liên Doanh
• Đầu tư vào công ty liên kết: hình thức đầu tư bằng cổ
phiếu hoặc vốn góp mà số vốn từ 20 – 50%
• Đầu tư dài hạn khác: đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu, 
đầu tư dài hạn khác
2/12/2013
13
Tài sản dài hạn khác
Doanh nghiệp còn có thể có một số loại
tài sản dài hạn như:
• Xây dựng cơ bản dở dang
• Chi phí trả trước dài hạn
• Ký cược, ký quỹ dài hạn
2.2. NGUỒN HÌNH THÀNH TÀI SẢN (NGUỒN VỐN)
Nợ
phải
trả
Vốn
chủ sở
hữu
Nguồn
vốn
2/12/2013
14
2.2.1. Nợ phải trả
2.2.1. Nợ phải trả
Nợ ngắn hạn Nợ dài hạn
2/12/2013
15
2.2.2.Nguồn vốn chủ sở hữu
• Là nguồn vốn quan trọng do chủ sở hữu
doanh nghiệp bỏ ra để tạo nên các loại tài
sản trong doanh nghiệp nhằm thực hiện các
hoạt động sản xuất kinh doanh.
• Nguồn vốn chủ sở hữu là nguồn vốn dài
hạn, ổn định và không có thời hạn thanh
toán xác định, sẽ được sử dụng trong suốt
quá trình hoạt động, tồn tại của doanh
nghiệp.
2.2.2.Nguồn vốn chủ sở hữu
2/12/2013
16
QUAN HỆ GIỮA TÀI SẢN VÀ NGUỒN VỐN
TỔNG 
TÀI SẢN
TỔNG 
NGUỒN 
VỐN
2.2.3. SỰ VẬN ĐỘNG CỦA TÀI SẢN
Doanh thu và thu nhập khác:
2/12/2013
17
2.2.3. SỰ VẬN ĐỘNG CỦA TÀI SẢN
Chi phí:
XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH
Doanh
thu, thu
nhập
khác
Chi phí
Kết quả
kinh
doanh
2/12/2013
18
III. YÊU CẦU, NGUYÊN TẮC VÀ PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN
• Các yêu cầu cơ bản đối với thông 
tin kế toán
• Nguyên tắc kế toán
• Các phương pháp kế toán
3.1.CÁC YÊU CẦU CƠ BẢN ĐỐI VỚI THÔNG TIN KẾTOÁN
• Trung thực
• Khách quan
• Đầy đủ
• Kịp thời
• Dễ hiểu
• Có thể so sánh
2/12/2013
19
3.2. NGUYÊN TẮC KẾTOÁN
• Cơ sở dồn tích
• Hoạt động liên tục
• Giá gốc (giá phí)
• Phù hợp
• Nguyên tắc nhất quán
• Nguyên tắc thận trọng
• Nguyên tắc trọng yếu
3.3. CÁC PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN
• Phương pháp chứng từ kế toán
• Phương pháp tài khoản
• Phương pháp ghi sổ kép
• Phương pháp tính giá
• Phương pháp tổng hợp – cân đối kế toán
2/12/2013
20
3.3.1. Phương pháp chứng từ kế toán
là phương pháp kế toán phản ảnh các
nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh và
thực sự hoàn thành theo thời gian cũng
như địa điểm phát sinh nghiệp vụ đó vào
các bản chứng từ kế toán và sử dụng các
chứng từ vào công tác kế toán, công tác
quản lý.
3.3.2. Phương pháp tài khoản
• Tài khoản kế toán là phương pháp kế toán
phân loại các đối tượng kế toán để phản
ảnh và kiểm tra một cách thường xuyên,
liên tục và có hệ thống tình hình hiện có
và sự vận động của từng đối tượng kế
toán.
• Tập hợp các tài khoản được sử dụng
trong một doanh nghiệp được gọi là một
hệ thống tài khoản kế toán.
2/12/2013
21
3.3.3. Phương pháp ghi sổ kép
Ghi sổ kép là phương pháp kế toán dùng để
ghi các nghiệp vụ kinh tế phát sinh và ít
nhất hai tài khoản kế toán theo mối quan
hệ đối ứng, biện chứng giữa các đối
tượng kế toán trong nghiệp vụ kinh tế, tài
chính phát sinh.
3.3.4. Phương pháp tính giá
Tính giá là phương pháp kế toán sử
dụng thước đo tiền tệ để xác định giá
trị của tài sản trong đơn vị theo những
nguyên tắc nhất định.
2/12/2013
22
3.3.5. Phương pháp tổng hợp – cân đối kế toán
Tổng hợp cân đối kế toán là phương pháp
tổng hợp số liệu từ các sổ kế toán theo các
mối quan hệ cân đối vốn có của kế toán
để lập các báo cáo kế toán nhằm cung cấp
thông tin phục vụ công tác quản lý trong
doanh nghiệp và cung cấp thông tin cho
các đối tượng khác cần sử dụng.
KẾT THÚC CHƯƠNG 1