Bài giảng Kiểm soát nội bộ - Chương 2: Tổng quan về kiểm toán và môi trường kiểm toán - Vũ Hữu Đức

28/10/2011
1
Tổng quan về
Vũ Hữu Đức
Kiểm toán và môi trường kiểm toán
Vũ Hữu Đức 2
Mục đích

 Giới thiệu khái niệm kiểm toán 
và phân biệt các loại hình 
kiểm toán

 Cung cấp kiến thức cơ bản về 
môi trường kiểm toán
Vũ Hữu Đức 3
Các nội dung chính

 Khái niệm kiểm toán

 Phân loại kiểm toán

 Môi trường của hoạt động kiểm toán
Vũ Hữu Đức 4
KIỂM TOÁN LÀ GÌ ? 
CÁC THÍ DỤ
° Kiểm toán báo cáo tài chính năm 20x0 của Công 
ty Cổ phần Hùng Vương để công bố cho các cổ 
đông
° Cơ quan thuế duyệt quyết toán thuế năm 20x0 
của công ty TNHH Nam Long
° Kiểm toán Ngân sách tỉnh Khánh Hòa năm 20x0
° Kiểm tra và đánh giá hoạt động của Chi nhánh 
TPHCM, Công ty Hiệp Long, để tìm giải pháp 
nâng cao hiệu quả hoạt động
28/10/2011
2
Vũ Hữu Đức 5
Các thông tin 
cần kiểm tra
Sự phù hợp Báo 
cáo
Thu thập & 
Đánh giá 
Bằng chứng
Các KTV
Đủ năng lực
Độc lập
Các tiêu chuẩn 
được thiết lập
Vũ Hữu Đức 6
KIỂM TOÁN LÀ GÌ ?
Định nghĩa
Kiểm toán là việc thu thập và đánh giá 
các bằng chứng về một thông tin nhằm 
xác định và báo cáo về sự phù hợp của 
thông tin này với các tiêu chuẩn được 
thiết lập. Việc kiểm toán cần được thực 
hiện bởi các kiểm toán viên đủ năng lực 
và độc lập
PHÂN LOẠI THEO NGƯỜI 
THỰC HIỆN
KIỂM TOÁN NỘI BỘ
Kiểm toán viên nội bộ
K/ TOÁN CỦA NHÀ NƯỚC
Kiểm toán thuế
Kiểm toán nhà nước
Thanh tra
KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP
Công ty kiểm toán
NGƯỜI SỬ DỤNG 
THÔNG TIN
NHÀ QUẢN LÝ
Điều hành hoạt động
kinh doanh
NHÀ NƯỚC
Thu thuế
Kiểm tra việc chấp 
hành luật pháp
NGƯỜI THỨ BA
Cho vay
Đầu tư
Liên doanh
PHÂN LOẠI THEO MỤC 
ĐÍCH
K/ TOÁN HOẠT ĐỘNG
Đánh giá hoạt động
Đề xuất biện pháp
KIỂM TOÁN TUÂN THỦ
Xem xét việc chấp hành 
quy định
KIỂM TOÁN BCTC
Sự trung thực và hợp lý 
của báo cáo tài chính
PHÂN LOẠI KIỂM TOÁN
Vũ Hữu Đức 8
SỰ KHÁC BIỆT GIỮA CÁC LOẠI KIỂM TOÁN
Xe du lịch dùng để chở nước mắm đường Sàigòn -
Vũng Tàu, 3 chuyến một ngày. Tỷ lệ khấu hao là 
10% một năm.
Kiểm toán viên thuế?
Kiểm toán viên độc lập ?
Kiểm toán viên nội bộ ?
28/10/2011
3
Vũ Hữu Đức 9
Sau Cách 
Mạng Công 
nghiệp
1900 đến 
nay
Kiểm toán phục vụ cho chủ nhân, nhằm 
phát hiện gian lận của nhân viên
Kiểm toán phục vụ cho cổ đông công ty 
nhằm xác định tính trung thực của báo 
cáo tài chính
•Lấy mẫu kiểm toán
•Đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ 
•Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
•Kiểm toán trong môi trường CIS
KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP
SỰ RA ĐỜI VÀ PHÁT TRIỂN
Vũ Hữu Đức 10
SỰ QUỐC TẾ HÓA HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN
1. Các công ty
kiểm toán
quốc tế (Big
Four )
2. Các chuẩn
mực quốc tế
Deloitte Touche Tohmatsu
Ernst & Young
KPMG
PriceWaterhouse & Coopers
Chuẩn mực kế toán quốc tế
Chuẩn mực kiểm toán quốc tế
Vũ Hữu Đức 11
KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP TẠI VIỆT NAM
5 .1991
1. 1994
9 .1999
Thành lập Công ty kiểm toán đầu tiên ở VN
Ban hành Quy chế về hoạt động kiểm toán
độc lập ( Nghị định 07/CP )
Ban hành 4 chuẩn mực kiểm toán đầu tiên
12.2005 Có tất cả 38 chuẩn mực kiểm toán được ban hành
3.2004 Ban hành Quy chế mới về hoạt động kiểm toán độc lập 
(Nghị định 105/2004/NĐ-CP)
4.2005 Thành lập VACPA
4.2011 Luật Kiểm toán độc lập được ban hành
Vũ Hữu Đức 12
Các loại hình
Các cấp bậc 
nghề nghiệp 
Doanh nghiệp tư nhân
Công ty hợp danh
Công ty TNHH
Chủ phần hùn ( partner)
Chủ nhiệm ( manager )
Kiểm toán viên chính ( Senior auditor )
Kiểm toán viên phụ ( Staff assistant )
TỔ CHỨC CÔNG TY KIỂM TOÁN
28/10/2011
4
Vũ Hữu Đức 13
CÁC HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG TY KIỂM TOÁN
Dịch vụ xác nhận
Dịch vụ kế toán 
Dịch vụ thuế
Tư vấn quản lý
Các dịch vụ khác 
Kiểm toán 
Soát xét
Kiểm tra theo thủ tục thỏa thuận
Giữ sổ sách kế toán
Lập báo cáo tài chính
Tư vấn kế toán
Tư vấn thuế/Hoạch định thuế
Tư vấn tài chính, Xây dựng chiến lược 
Đào tạo
Head hunter
Vũ Hữu Đức 14
QUY TRÌNH KIỂM TOÁN
CHUẨN BỊ KIỂM TOÁN
Tiền kế hoạch
Lập kế hoạch
THỰC HIỆN KIỂM TOÁN
Tìm hiểu kiểm soát nội bộ
Thực hiện các thử nghiệm cơ bản
HOÀN THÀNH KIỂM TOÁN
Đánh giá tổng quát
Báo cáo kiểm toán
a) Chứng kiến kiểm kê hàng tồn kho
b) Gửi thư xác nhận nợ phải thu, phải trả
c) Đọc báo cáo tài chính để dự đoán những khoản mục có 
khả năng sai sót cao
d) Tổng hợp sai sót phát hiện được xem có trọng yếu 
không?
e) Tìm hiểu về khách hàng trước khi ký hợp đồng
f) Kiểm tra chứng từ về tài sản cố định mua trong kỳ
g) Tìm hiểu về cơ cấu tổ chức khách hàng
h) Lập báo cáo kiểm toán
i) Ký hợp đồng kiểm toán
j) Kiểm tra sổ sách kế toán có tốt như khách hàng trình 
bày không?
Vũ Hữu Đức 16
CÁC LOẠI Ý KIẾN TRÊN BÁO CÁO KIỂM TOÁN
Chấp nhận toàn phần
Chấp nhận từng phần
• Tùy thuộc vào
• Ngoại trừ
Không chấp nhận
Từ chối nhận xét
Trung thực và hợp lý
Trung thực và hợp lý tùy thuộc vào.
Trung thực và hợp lý ngoại trừ.
Không trung thực và hợp lý
Chúng tôi không thể đưa ra ý kiến
28/10/2011
5
Kiểm toán viên sẽ nói gì trên báo cáo kiểm toán nếu:
1. Báo cáo tài chính có nhiều sai sót nhưng đơn vị đã sửa 
chữa theo yêu cầu của kiểm toán viên?
2. Chỉ có một ít sai sót không trọng yếu nhưng đơn vị không 
đồng ý sửa theo yêu cầu của kiểm toán viên.
3. Có nhiều sai sót nhưng đơn vị không chịu sửa khiến báo 
cáo tài chính không còn trung thực và hợp lý nữa?
4. Có một số lớn khoản mục (50% tài sản) mà kiểm toán 
viên không kiểm tra được vì thiếu chứng cứ thuyết phục.
5. Báo cáo tài chính thì trung thực và hợp lý riêng hàng tồn 
kho (7% tài sản) thì không bảo đảm vì kiểm toán viên 
không chứng kiến kiểm kê được?
6. Có một tài sản đang tranh chấp còn tuỳ thuộc vào phán 
xử của Tòa án xem có thuộc quyền sở hữu đơn vị không?
7. Báo cáo tài chính vẫn trung thực hợp lý riêng hàng tồn 
kho thì sai sót trọng yếu?
Vũ Hữu Đức 18
KHÁI QUÁT VỀ MÔI TRƯỜNG KIỂM TOÁN
Những đặc điểm của nghề kiểm toán
profession
•Trách nhiệm đối với xã hội
•Tính chuyên môn cao
•Tiêu chuẩn để hành nghề
•Niềm tin của công chúng
Vũ Hữu Đức 19
KHÁI QUÁT VỀ MÔI TRƯỜNG KIỂM TOÁN
Các nhân tố và các định chế
•Yêu cầu của xã hội
•Yêu cầu của Nhà nước
•Yêu cầu của tổ chức 
nghề nghiệp 
CHUẨN MỰC KIỂM 
TOÁN
ĐẠO ĐỨC NGHỀ 
NGHIỆP
TRÁCH NHIỆM KTV
Vũ Hữu Đức 20
CHUẨN MỰC KIỂM TOÁN
Là thước đo chất lượng kiểm toán
Tổ chức lập quy

 Tổ chức nghề nghiệp

 Nhà nước
Sự cần thiết

 Đối với người sử dụng kết quả

 Đối với kiểm toán viên

 Đối với xã hội
28/10/2011
6
Vũ Hữu Đức 21
GIỚI THIỆU CHUẨN MỰC KIỂM TOÁN VIỆT NAM

 Bắt đầu soạn thảo từ năm 1997, đến nay đã ban 
hành được 38 VSA.

 Soạn thảo dựa trên các chuẩn mực quốc tế có điều 
chỉnh cho phù hợp với Việt Nam.

 Ban hành theo quyết định của Bộ trưởng Bộ Tài 
chính

 Có kết cấu 2 phần (Quy định chung và Nội dung 
chuẩn mực), các đoạn in đậm có tính chất nguyên 
tắc.

 Hiện nay VACPA đang soạn thảo các chuẩn mực 
kiểm toán mới.
Vũ Hữu Đức 22
ĐẠO ĐỨC NGHỀ NGHIỆP
Các quy tắc đạo đức mà một thành viên nghề 
nghiệp phải tuân thủ để ứng xử có trách nhiệm 
đối với xã hội. Do Hội nghề nghiệp ban hành 
để bảo vệ uy tín nghề nghiệp trước xã hội.
Độc lập.
Chính trực.
Khách quan.
Năng lực chuyên môn & tính thận trọng.
Tính bí mật.
Tư cách nghề nghiệp.
Tuân thủ chuẩn mực chuyên môn
Vũ Hữu Đức 23
Chuẩn mực về đạo đức nghề nghiệp

 Ban hành theo Quyết định 87/2005/QĐ-BTC ngày 
1.12.2005 của Bộ Tài chính, áÙp dụng cho tất cả 
những người hành nghề kế toán, kiểm toán

 Bao gồm ba phần chính:

 Phần A: Áp dụng cho tất cả người làm kế toán và người làm 
kiểm toán;

 Phần B: Áp dụng cho kiểm toán viên hành nghề, nhóm kiểm 
toán và công ty kiểm toán;

 Phần C: Áp dụng cho người có Chứng chỉ kiểm toán viên 
hoặc Chứng chỉ hành nghề kế toán đang làm việc trong các 
doanh nghiệp, tổ chức
Vũ Hữu Đức 24
TRÁCH NHIỆM CỦA NGƯỜI QUẢN LÝ
Việc lập và trình bày báo cáo tài chính là trách
nhiệm của người quản lý. Người quản lý cũng có
trách nhiệm tổ chức và duy trì một hệ thống kiểm
soát nội bộ hữu hiệu nhằm bảo đảm một cách hợp lý
về việc ngăn chặn và phát hiện sai sót và gian lận
cũng như sự tuân thủ luật pháp và các quy định.
TRÁCH NHIỆM CỦA KIỂM TOÁN VIÊN
Trách nhiêäm của kiểm toán viên là thiết kế và thực
hiện một cuộc kiểm toán để bảo đảm một cách hợp
lý là báo cáo tài chính không có các sai lệch trọng
yếu
TRÁCH NHIỆM KIỂM TOÁN VIÊN
28/10/2011
7
Vũ Hữu Đức 25
Hạn chế tiềm tàng của kiểm toán
Sử dụng phương pháp kiểm tra chọn mẫu và 
áp dụng các thử nghiệm;
Những hạn chế tiềm tàng của hệ thống kế 
toán và hệ thống kiểm soát nội bộ 
Phần lớn các bằng chứng kiểm toán thường 
có tính xét đoán và thuyết phục nhiều hơn sự 
đảm bảo chắc chắn và khẳng định.
Sự xét đoán nghề nghiệp của kiểm toán viên
Vũ Hữu Đức 26
TRÁCH NHIỆM PHÁP LÝ CỦA KTV.
Các trường hợp dẫn đến trách nhiệm 
pháp lý:

 Cẩu thả

 Gian lận
Các loại trách nhiệm:

 Trách nhiệm dân sự

 Trách nhiệm hình sự
NHỮNG ĐỐI TƯỢNG KIỂM TOÁN VIÊN 
CÓ THỂ PHẢI CHỊU TRÁCH NHIỆM 
PHÁP LÝ
Kiểm toán 
viên
Khách hàng
Người thứ 3 
thụ hưởng
Những người sở 
hữu chứng khoán