Bài giảng Kế toán tài chính - Chương 2: Gian lận và sai sót

12.5. Gian lận và sai sót
(Nguồn: VSA 240)
- Khái niệm
- Phân biệt trách nhiệm KTV - Giám đốc
- Công việc của KTV
Đánh giá rủi ro
Phát hiện
Thủ tục khi có dấu hiệu GL-SS
Thông báo về GL-SS
2Hành vi cố ý của BGĐ, 
HĐQT, nhân viên 
hoặc các bên thứ ba 
gây ra những sai lệch 
thông tin ảnh hưởng 
đến báo cáo tài chính
Lỗi không cố ý ảnh 
hưởng báo cáo tài 
chính
2.5.1 Các Khái niệm
Gian lận
Sai sót
Sửa đổi, giả mạo chứng 
từ
Không ghi chép các 
nghiệp vụ phát sinh
Ghi các nghiệp vụ 
không xảy ra
Aùp dụng sai phương 
pháp kế toán
Lỗi về số học, ghi chép
Hiểu sai các nghiệp vụ
Aùp dụng sai phương 
pháp kế toán
2.5.2 CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG 
CÓ GIAN LẬN, SAI SÓT
Những vấn đề về tính chính trực và năng lực
của Ban Giám đốc
 Quyền lực tập trung vào tay một người hay
một nhóm người rất nhỏ, không có sự hoạt
động hữu hiệu.
 Bất lực trong việc sửa chữa những yếu kém
quan trọng của kiểm soát nội bộ
42.5.2 CÁC NHÂN TỐ
Các sức ép bất thường bên trong hay
từ bên ngoài đơn vị.
 Ngành nghề đang gặp khó khăn.
 Thiếu vốn kinh doanh vì lỗ hay
phát triển quá nhanh.
52.5.2. CÁC NHÂN TỐ
Các nghiệp vụ và sự kiện không bình thường:
 Các nghiệp vụ bất thường, đặc biệt là gần
thời điểm khóa sổ, có thể ảnh hưởng đáng kể
đến lợi nhuận.
 Các nghiệp vụ hay phương pháp xử lý kế
toán phức tạp.
Một số nhân tố chỉ liên quan đến môi trường
kế toán xử lý bằng máy tính. Thí dụ như:
 Không lấy được thông tin từ máy tính ...
Kiểm toán viênGiám đốc
Ngăn chặn và 
Phát hiện GL-SS
Xem xét có GL_SS làm ảnh 
hưởng trọng yếu BCTC
Đánh giá rủi ro
Thiết lập các thủ tục 
phát hiện GL-SS trên 
cơ sở rủi ro đã đánh giá
Điều chỉnh, bổ sung 
thủ tục kiểm toán
Thông báo về GL-SS 
và các phản ứng
Thiết lập và duy trì hệ 
thống KSNB
Các phản ứng 
2.5.3 Trách nhiệm KTV
7Phân định trách nhiệm
• Giám đốc đơn vị chịu trách nhiệm trực tiếp 
trong việc ngăn ngừa, phát hiện và xử lý các 
gian lận và sai sót trong đơn vị thông qua việc 
xây dựng và duy trì thực hiện thường xuyên hệ 
thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ 
thích hợp 
• Trong quá trình kiểm toán, KTV và CTKT 
phải xem xét xem có các sai phạm do gian lận 
hoặc sai sót gây ra làm ảnh hưởng trọng yếu 
đến báo cáo tài chính không? 
8Đánh giá rủi ro
• Khi lập kế hoạch và khi thực hiện kiểm 
toán, KTV phải đánh giá rủi ro về những 
gian lận và sai sót có thể có, làm ảnh hưởng 
trọng yếu đến BCTC và phải trao đổi với 
Giám đốc đơn vị về mọi gian lận hoặc sai 
sót quan trọng phát hiện được.
• Việc đánh giá rủi ro được tiến hành trên cơ 
sở xem xét hệ thống KSNB và các nhân tố 
ảnh hưởng đến khả năng có GL-SS.
9Phát hiện
• Trên cơ sở đánh giá rủi ro, kiểm toán viên phải 
thiết lập các thủ tục kiểm toán thích hợp nhằm 
đảm bảo các GL-SS có ảnh hưởng trọng yếu đến 
báo cáo tài chính đều được phát hiện. 
• KTV phải có thái độ hoài nghi mang tính nghề 
nghiệp trong quá trình lập kế hoạch và thực hiện 
kiểm toán và phải luôn ý thức được rằng có thể 
tồn tại những tình huống hoặc sự kiện dẫn đến 
những sai sót trọng yếu trong báo cáo tài chính. 
10
Khi có dấu hiệu GL-SS
Xem xét tính trọng yếu
Thực hiện thủ tục kiểm toán bổ sung
Trao đổi với GĐ và đánh giá ảnh 
hưởng đến BCTC và BCKT
Xem xét ảnh hưởng đến các khía
cạnh khác của cuộc kiểm toán
Kiểm toán
Bình thường
Không trọng yếu
Không còn nghi vấn
Trọng yếu
Nghi vấn
11
Thông báo về GL-SS
• Cho Giám đốc
– Nghi vấn có gian lận
– Có gian lận
– Có sai sót trọng yếu
• Cho người sử dụng BCKT
• Cho cơ quan chức năng