Bài giảng Kế toán doanh thu và chi phí kinh doanh

Chương 12: Kế toán doanh thu và chi 
phí kinh doanh
23/09/2011
1
Chương 12:
KẾ TOÁN DOANH THU VÀ 
CHI PHÍ KINH DOANH
2
NỘI DUNG
 Những vấn đề chung
 Kế toán doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
 Kế toán doanh thu hoạt động tài chính
 Kế toán chi phí tài chính
 Kế toán giá vốn hàng bán
 Kế toán chi phí bán hàng
 Kế toán chi phí quản lý doanh nghiệp
3
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG
 Các khái niệm
 Nguyên tắc hạch toán
 Điều kiện ghi nhận doanh thu
Chương 12: Kế toán doanh thu và chi 
phí kinh doanh
23/09/2011
2
4
Doanh thu
 Doanh thu là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh
nghiệp thu được trong kỳ kế toán, phát sinh từ các
hoạt động sản xuất, kinh doanh thông thường của
doanh nghiệp góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu.
5
DOANH THU BÁN HÀNG VÀ CC DỊCH VỤ
 Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ: Doanh thu
bán thành phẩm, hàng hóa và cung cấp dịch vụ ra bên
ngoài doanh nghiệp.
 Doanh thu bán hàng nội bộ: Doanh thu bán hàng và
cung cấp dịch vụ trong nội bộ giữa các đơn vị cùng
một công ty, tổng công ty, bán cho công nhân viên,
tiêu dùng nội bộ.
6
DOANH THU HOẠT ĐỘNG TÀI CHÍNH 
 Doanh thu hoạt động tài chính: Doanh thu phát sinh
từ hoạt động đầu tư vốn ngoài lĩnh vực hoạt động
chính của doanh nghiệp.
 Hoạt động tài chính được coi là hoạt động thường
xuyên của doanh nghiệp
 Tiền lãi cho vay vốn
 Chiết khấu thanh toán được hưởng
 Cổ tức và lợi nhuận được chia
 Chênh lệch lãi tỷ giá hối đoái
 Chênh lệch giá khi bán chứng khoán
Chương 12: Kế toán doanh thu và chi 
phí kinh doanh
23/09/2011
3
7
CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG TÀI CHÍNH
 Chi phí tài chính: Bao gồm:
 Tiền lãi đi vay vốn (Chi phí đi vay)
 Chi phí phát sinh khi cho vay vốn
 Chiết khấu thanh toán cho hưởng
 Chi phí đầu tư tài chính (góp vốn liên doanh)
 Chênh lệch lỗ tỷ giá hối đoái
 Chênh lệch giá, chi phí phát sinh khi bán chứng khoán
 Dự phòng giảm giá đầu tư chứng khoán
8
Giá vốn hàng bán
 Giá vốn của hàng hóa, thành phẩm, dịch vụ đã được
khách hàng chấp nhận thanh toán hoặc đã thanh toán
bằng tiền.
9
Chi phí bán hàng và QLDN
 Chi phí liên quan đến hoạt động tiêu thụ thành phẩm, 
hàng hóa, dịch vụ và chi phí liên quan đến hoạt động 
quản lý chung toàn doanh nghiệp:
 Chi phí nhân viên
 Chi phí vật liệu
 Chi phí công cụ dụng cụ, đồ dùng
 Chi phí khấu hao TSCĐ
 Chi phí về thuế, phí, lệ phí
 Chi phí dịch vụ mua ngoài: điện, nước, điện thoại,
 Chi phí khác bằng tiền phục vụ cho bán hàng và quản lý
Chương 12: Kế toán doanh thu và chi 
phí kinh doanh
23/09/2011
4
10
Nguyên tắc hạch toán
 Doanh thu và chi phí được ghi nhận theo nguyên tắc
phù hợp.
 Thoả mãn các điều kiện ghi nhận doanh thu
 Trao đổi tương tự không tạo ra doanh thu
 Theo dõi riêng doanh thu hoạt động bán hàng, cung
cấp dịch vụ và doanh thu hoạt động tài chính
 Theo dõi riêng chiết khấu thương mại, giảm giá hàng
bán, hàng bán bị trả lại. Cuối kỳ, kết chuyển các
khoản giảm doanh thu để xác định doanh thu thuần.
11
Điều kiện ghi nhận doanh thu bán hàng
Doanh nghieäp ñaõ chuyeån giao phaàn lôùn ruûi ro vaø lôïi 
ích gaén lieàn vôùi quyeàn sôû höõu saûn phaåm hoaëc 
haøng hoaù cho ngöôøi mua;
Doanh nghieäp khoâng coøn naém giöõ quyeàn quaûn lyù 
haøng hoaù nhö ngöôøi sôû höõu haøng hoaù hoaëc 
quyeàn kieåm soaùt haøng hoaù;
Doanh thu ñöôïc xaùc ñònh töông ñoái chaéc chaén;
Doanh nghieäp ñaõ thu ñöôïc hoaëc seõ thu ñöôïc lôïi ích 
kinh teá töø giao dòch baùn haøng;
Xaùc ñònh ñöôïc chi phí lieân quan ñeán giao dòch baùn 
haøng.
5 ñieàu 
kieän
12
Coù theå chöa ñöôïc pheùp ghi doanh thu
 Sieâu thò X baùn haøng ñieän maùy cho pheùp khaùch haøng traû laïi
haøng, ñoåi laïi haøng trong voøng moät thaùng sau khi mua khoâng
caàn lyù do, mieãn laø haøng coøn nguyeân veïn. (ñieàu kieän a)
 Coâng ty M ñaõ xuaát hoaù ñôn, khaùch haøng ñaõ traû tieàn nhöng
chöa giao haøng, loâ haøng baùn khoâng ñöôïc taùch ra baûo quaûn
rieâng. (ñieàu kieän b)
 Coâng ty K giao haøng cho khaùch nhöng chöa xaùc ñònh giaù,
nhö vaäy soá tieàn doanh thu chöa ñöôïc xaùc ñònh moät caùch chaéc
chaén (ñieàu kieän c) vaø chi phí lieân quan ñeán giao dòch baùn
haøng chöa xaùc ñònh ñöôïc (ñieàu kieän e)
 Nhaø maùy R ra hoùa ñôn xuaát haøng cho ñôn vò vaän taûi chôû ñeán
kho khaùch haøng, khaùch haøng chöa nhaän haøng vì cho raèng quy
caùch khoâng baûo ñaûm theo thoûa thuaän. (ñieàu kieän d)
Chương 12: Kế toán doanh thu và chi 
phí kinh doanh
23/09/2011
5
13
Doanh thu cung cấp dịch vụ
Doanh thu ñöôïc xaùc ñònh töông ñoái chaéc chaén;
Coù khaû naêng thu ñöôïc lôïi ích kinh teá töø giao 
dòch cung caáp dòch vuï ñoù;
Xaùc ñònh ñöôïc phaàn coâng vieäc ñaõ hoaøn 
thaønh vaøo ngaøy laäp Baûng Caân ñoái keá 
toaùn;
Xaùc ñònh ñöôïc chi phí phaùt sinh cho giao dòch 
vaø chi phí ñeå hoaøn thaønh giao dòch cung 
caáp dòch vuï ñoù.
4 ñieàu 
kieän
14
Doanh thu và hóa đơn có thể khác nhau
 Coâng ty Quaûng caùo K nhaän hôïp ñoàng quaûng caùo cho saûn
phaåm N trong hai naêm 2003-2004. Theo thoûa thuaän, khaùch
haøng seõ traû cho K 50% giaù trò hôïp ñoàng neáu K hoaøn thaønh töø
40% khoái löôïng coâng vieäc vaø ñöôïc nghieäm thu. Ñeán cuoái
naêm 2003, K ñaõ thöïc hieän ñöôïc 60% khoái löôïng coâng vieäc
(tính theo giaù trò coâng vieäc ñaõ trieån khai vaø khaùch haøng ñaõ
nghieäm thu), chi phí thöïc hieän cho naêm 2003 ñaõ xaùc ñònh
ñöôïc. Ñoái vôùi chi phí hoaøn thaønh phaàn coâng vieäc coøn laïi cuûa
hôïp ñoàng, chuû yeáu laø tieàn phaûi traû cho Ñaøi truyeàn hình vaø
dieãn vieân, coâng ty K ñaõ kyù hôïp ñoàng. Caùc chi phí khaùc coù
theå öôùc tính hôïp lyù.
 Coâng ty K seõ laäp hoùa ñôn ghi nhaän DT nhö theá naøo?
15
KẾ TOÁN DOANH THU BÁN HÀNG VÀ 
CUNG CẤP DỊCH VỤ
NỘI DUNG CHI TIẾT
Chương 12: Kế toán doanh thu và chi 
phí kinh doanh
23/09/2011
6
16
Chứng từ
 Hoá đơn GTGT
 Hoá đơn bán hàng thông thường
 Hóa đơn bán lẻ
 Bảng kê hàng hóa gửi bán 
 Đơn đặt hàng, hợp đồng kinh tế
17
Tài khoản sử dụng
 Tài khoản 511- Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch 
vụ
 TK 5111: Doanh thu bán hàng hóa
 TK 5112: Doanh thu bán thành phẩm
 TK 5113: Doanh thu cung cấp dịch vụ
 TK 5114: Doanh thu trợ cấp, trợ giá
 TK 5117: Doanh thu kinh doanh bất động sản đầu tư
18
Sơ đồ hạch toán chung
511 111, 112, 131333
531
532
521
911
33311
Thueá TTÑB, thueá xuaát khaåu
phaûi noäp
Doanh thu baùn haøng, dòch vuï
Keát chuyeån giaù trò haøng ñaõ 
baùn bò khaùch haøng traû laïi
Doanh thu baèng ngoaïi teä 
(TGGD)
Keát chuyeån chieát khaáu thöông maïi
Keát chuyeån doanh thu thuaàn
Ñoái vôùi saûn phaåm,
haøng hoaù, dòch vuï chòu thueá GTGT
theo PP khaáu tröø vaø cô sôû saûn
xuaát, kinh doanh noäp thueá GTGT theo
PP khaáu tröø thì doanh thu baùn ñöôïc
phaûn aùnh theo giaù baùn chöa coù
thueá GTGT
Keát chuyeån giaûm giaù haøng 
baùn do keùm maát phaåm chaát
PP Khấu trừ
Chương 12: Kế toán doanh thu và chi 
phí kinh doanh
23/09/2011
7
19
Sơ đồ hạch toán chung
911 511 521, 531, 532112, 131
111, 112 33311
Doanh thu baùn haøng 
chòu thueá GTGT tröïc 
tieáp (1)
Thueá GTGT phaûi noäp 
theo PP tröïc tieáp (2)
Doanh thu baùn 
haøng bò traû laïi, 
bò giaûm giaù, 
chieát khaáu thöông 
maïi
Keát chuyeån doanh thu baùn haøng bò traû laïi, bò
(3) giaûm giaù, keát chuyeån chieát khaáu thöông 
maïi
Noäp thueá GTGT
PP trực tiếp
(4)
(5)
20
Sơ đồ hạch toán cụ thể
Bán hàng qua đại lý
TK 511
TK 3331
TK 111,112,131
DT theo giaù 
chöa thueá 
GTGT
Thueá GTGT
Toång giaù thanh 
toaùn TK 641
TK 133
TK 111,112,..
Hoa hoàng vaø 
caùc chi phí 
lquan khaùc
155, 156
Giá xuất kho Giá xuất kho đã bán
157 632
21
Sơ đồ hạch toán cụ thể
Bán hàng trả góp
TK 632TK 15*
Giaù xuaát kho cuûa TP, HH
TK 3331
TK 131
DT theo giaù chöa 
thueá GTGT, giaù traû 
1 laàn 
Thueá GTGT
Toång giaù thanh 
toaùn
TK 3387
Laõi baùn traû goùp Phaân boå Laõi 
baùn traû goùp 
TK 111,112
Thu tieàn 
baùn haøng 
traû goùp 
TK 511
TK 515
Chương 12: Kế toán doanh thu và chi 
phí kinh doanh
23/09/2011
8
22
Sơ đồ hạch toán cụ thể
Trao đổi không tương tự
TK 632TK 15*
Giaù xuaát kho cuûa HH
TK 511
TK 3331
TK 131
DT theo giaù 
chöa thueá 
GTGT
Thueá GTGT
Toång phaûi thu
TK 152, 
153
TK 133
GT haøng 
mang veà 
Thueá 
GTGT ñaàu 
vaøo
Toång 
phaûi 
traû 
TK 111,112TK 111,112
Thu theâmTraû theâm 
23
Sơ đồ hạch toán cụ thể
Cho thuê TS trả trước nhiều năm
TK 3387
TK 3331
TK 111,112TK 511
Tiền thu 
chưa có thuế 
GTGT 
Thuế GTGT 
Tổng thu
Doanh thu 
phân bổ 
1 kỳ
(1)(2)
24
Sơ đồ hạch toán cụ thể
Bán bất động sản đầu tư
TK 5117
TK 3331
TK 111,112, 131
TK 3387
Giá bán 1 
lần chưa 
thuế GTGT
Thuế 
GTGT 
Tổng thanh 
toán
Tổng lãi 
trả góp
TK 515
Lãi trả góp 
1 kỳ
TK 111, 112, 331. TK 632
TK 2147
TK 217
NG
HMLK
GTCL
CP bán BĐS
Chương 12: Kế toán doanh thu và chi 
phí kinh doanh
23/09/2011
9
25
Doanh thu bán hàng nội bộ
 Bán trong nội bộ công ty, tổng công ty
 Bán cho công nhân viên
 Trả lương công nhân viên
 Sử dụng nội bộ: chuyển thành TSCĐ, khuyến mãi, 
quảng cáo, biếu tặng, 
26
Bán trong nội bộ công ty, tổng công ty
TK 632TK 15*
Giaù xuaát kho cuûa TP, HH
TK 3331
TK 111,112, 1368
Giaù baùn noäi boä 
chöa thueá 
GTGT
Thueá GTGT
Toång giaù thanh 
toaùn
TK 512
27
Bán, trả lương cho CNV bằng sản phẩm
TK 632TK 15*
Giaù xuaát kho cuûa TP, HH
TK 3331
TK 334
Giaù baùn noäi boä 
chöa thueá 
GTGT
Thueá GTGT
Toång giaù thanh 
toaùn
TK 512
Chương 12: Kế toán doanh thu và chi 
phí kinh doanh
23/09/2011
10
28
Sử dụng nội bộ
TK 632TK 15*
Giaù xuaát kho cuûa TP, HH
TK 211, 627, 641,
Giá thành sản xuất sản phẩm
TK 512
29
KẾ TOÁN CÁC KHOẢN
GIẢM DOANH THU
1. Chiết khấu thương mại
2. Giảm giá hàng bán
3. Hàng bán bị trả lại
4. Thuế xuất khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt
5. Thuế GTGT (phương pháp trực tiếp)
30
Chiết khấu thương mại
TK 521;531;532TK 111,112, 131 
TK 3331
TK 511
(2) Chieát khaáu thöông maïi phaùt sinh (3) Keát 
chuyeån cuoái 
kyø 
Thuế GTGT 
giảm tương ứng
(1)Doanh thu phát sinh khi bán hàng
Chương 12: Kế toán doanh thu và chi 
phí kinh doanh
23/09/2011
11
31
Giảm giá hàng bán 
TK 532TK 111,112, 131 
TK 3331
TK 511
Thuế GTGT 
giảm tương ứng
Doanh thu phát sinh khi bán hàng
Giảm giá hàng bán phát sinh Kết chuyển cuối kỳ
32
Hàng bán bị trả lại 
TK 531TK 111,112, 131 
TK 3331
TK 511
Thuế GTGT 
giảm tương ứng
Doanh thu phát sinh khi bán hàng
Hàng bán bị trả lại phát sinh Kết chuyển cuối kỳ
TK 15*TK 632
Giaù voán haøng bò traû laïi 
33
KẾ TOÁN DOANH THU 
HOẠT ĐỘNG TÀI CHÍNH
1. Lãi mua bán chứng khoán
2. Cổ tức và lợi nhuận được chia
3. Chênh lệch lãi tỷ giá 
4. Lãi cho vay, lãi tiền gửi
5. Chiết khấu thanh toán, bán hàng trả góp
Chương 12: Kế toán doanh thu và chi 
phí kinh doanh
23/09/2011
12
34
Sơ đồ hạch toán chung 
515
911
111, 112,131
Thu laõi tieàn göûi, laõi tieàn cho vay
Thu laõi coå phieáu, traùi phieáu
Cuoái kyø keát chuyeån 
doanh thu hoaït ñoäng 
taøi chính
Nhaän chieát khaáu thanh toaùn
Keát chuyeån doanh thu dòch vuï 
nhieàu kyø, laõi traû goùp,
3387
TK 12*, 22*
Chuyển nhượng khoản đầu tư
15*, 21*, 33*
Chênh lệch tỷ giá khi mua hàng, 
thanh toán nợ,..
Chênh lệch tỷ giá chưa thực hiện
413
35
KẾ TOÁN CHI PHÍ TÀI CHÍNH
1. Lỗ mua bán chứng khoán, chi phí đầu tư chứng khoán
2. Lãi đi vay, đi thuê tài chính
3. Chênh lệch lỗ tỷ giá
4. Dự phòng giảm giá đầu tư ngắn hạn và dài hạn
5. Chiết khấu thanh toán cho khách hàng hưởng
6. Lãi mua trả góp,
36
413 635 129, 229
12*, 22*
111, 112
911
Xöû lyù soá cheânh leäch 
tyû giaù vaøo chi phí taøi 
chính
Hoaøn nhaäp soá 
cheânh leäch döï 
phoøng giaûm giaù 
ñaàu tö ngaén haïn, 
daøi haïn
Lỗ chuyển nhượng khoản đầu tư 
Tiền thu 
được
Kết chuyển XĐKQ
Sơ đồ hạch toán chung 
Chi phí 
chuyển 
nhượng
Chương 12: Kế toán doanh thu và chi 
phí kinh doanh
23/09/2011
13
37
Sơ đồ hạch toán chung
129, 229 635
111, 112,156, 331,
131
111, 112
Laäp döï phoøng giaûm giaù 
ñaàu tö ngaén haïn, daøi haïn
Chieát khaáu thanh toaùn cho ngöôøi mua
Lãi vay phải trả, đã trả
lãi thuê tài chính
Cheânh leäch TGHÑ
38
Kế toán giá vốn hàng bán
 Phương pháp kê khai thường xuyên
Bên Nợ TK 632
 Giá vốn của hàng hóa tiêu thụ được
 Hao hụt mất mát hàng tồn kho sau khi trừ đi bồi thường
 Chi phí xây dựng, tự chế TSCĐ không được duyệt khi 
quyết toán 
 Dự phòng giảm giá hàng tồn kho 
Bên Có TK 632
 Giá vốn của hàng bán bị trả lại
 Kết chuyển giá vốn hàng bán để xác định kết quả
Không có số dư
39
Sơ đồ hạch toán
TK 632TK 154, 155
Thành phẩm bán trực tiếp
TK 157
Hàng gửi bán đã tiêu thụ
TK 627
CP SX chung cố định vượt 
mức bình thường
TK 15*, 138
Hao hụt mất mát hàng tồn 
kho
TK 241, 154
Chi phí XD, SX TSCĐ 
không được duyệt
TK 159
Dự phòng GG HTK lập bổ 
sung
TK 155, 156
TK 159
TK 911
Hàng bán bị trả lại
Hoàn nhập dự phòng
Kết chuyển XĐKQ
Chương 12: Kế toán doanh thu và chi 
phí kinh doanh
23/09/2011
14
40
Kế toán giá vốn hàng bán
 Phương pháp kiểm kê định kỳ
Bên Nợ TK 632
 Giá trị thành phẩm tồn đầu kỳ kết chuyển sang
 Giá trị thành phẩm hoàn thành trong kỳ 
 Giá vốn của hàng hóa bán trong kỳ 
 Chi phí xây dựng, tự chế TSCĐ không được duyệt khi quyết toán 
 Dự phòng giảm giá hàng tồn kho 
Bên Có TK 632
 Giá trị thành phẩm tồn cuối kỳ, còn gửi bán cuối kỳ kết chuyển sang 
TK 155, 157
 Giá vốn của hàng bán bị trả lại
 Kết chuyển giá vốn hàng bán để xác định kết quả
Không có số dư
41
Sơ đồ hạch toán
TK 632TK 155, 157
KC thành phẩm, thành phẩm 
gửi bán đầu kỳ
TK 631
Thành phẩm hoàn thành trong 
kỳ
TK 611
Cuối kỳ xác định giá trị hàng 
hóa tiêu thụ trong kỳ
TK 241, 154
Chi phí XD, SX TSCĐ 
không được duyệt
TK 159
Dự phòng GG HTK lập bổ 
sung (Cuối kỳ)
TK 155, 157
TK 159
TK 911
Tp tồn kho và Tp 
gửi bán cuối kỳ
Hoàn nhập dự phòng
Kết chuyển XĐKQ
42
CP bán hàng và CP QL DN
 Bao gồm:
 Chi phí nhân viên
 Chi phí vật liệu 
 Chi phí công cụ đồ dùng
 Chi phí khấu hao TSCĐ
 Chi phí thuê, phí và lệ phí (chỉ có ở CPQLDN)
 Chi phi bảo hàng (Chỉ có ở CP Bán hàng)
 Chi phí dịch vụ mua ngoài
 Chi phí khác bằng tiền
Chương 12: Kế toán doanh thu và chi 
phí kinh doanh
23/09/2011
15
43
TK 641, 642TK 334, 338
Lương và các khoản trích theo 
lương
TK 152
Vật liệu xuất kho
TK 153, 142, 242
Công cụ xuất kho, phân bổ chi phí 
trả trước
TK 214
Khấu hao TSCĐ
TK 111, 112,331
CP dịch vụ mua ngoài, khác bằng 
tiền
TK Liên quan
TK 352
TK 911
Giảm CPBH, CPQL
Hoàn nhập CP bảo 
hành còn thừa
Kết chuyển XĐKQ
TK 333, 352
Thuế, phí, lệ phí, trích trước chi phí 
bảo hành sản phẩm
TK 512, 3331
Thành phẩm, hàng hóa 
sử dụng nội bộ
CP bán hàng và CP QL DN
23/09/2011
1
Chöông 13: KEÁ TOAÙN THU NHAÄP KHAÙC
1. Caùc khoaûn thu nhaäp khaùc bao goàm:
- Thu nhaäp töø thanh lyù, nhöôïng baùn TSCÑ
- Cheânh leäch laõi do ñaùnh giaù laïi vaät tö, haøng 
hoùa, TSCÑ ñöa ñi goùp voán lieân doanh, ñaàu 
tö vaøo coâng ty lieân keát, ñaàu tö daøi haïn 
khaùc.
- Thu nhaäp töø nghieäp vuï baùn vaø thueâ laïi taøi 
saûn.
- Thu phaït do khaùch haøng vi phaïm hôïp ñoàng.
- Thu caùc khoaûn nôï khoù ñoøi ñaõ xöû lyù xoaù soå
1. Caùc khoaûn thu nhaäp khaùc bao goàm:
- Caùc khoaûn thueá ñöôïc NSNN hoaøn laïi
- Thu caùc khoaûn nôï phaûi traû khoâng xaùc ñònh 
ñöôïc chuû nôï.
- Caùc khoaûn tieàn thöôûng cuûa khaùch haøng 
khoâng lieân quan ... ài sản thuế TN hoãn lại:
1.2.1.1 Khái niệm, phương pháp tính:
• Tài sản thuế thu nhập hoãn lại: Là thuế
TNDN sẽ được hoàn lại trong tương lai tính
trên các khoản: CL tạm thời được khấu trừ,
giá trị được khấu trừ chuyển sang các năm sau
của các khoản lỗ tính thuế chưa sử dụng và giá
trị được khấu trừ chuyển sang các năm sau của
các khoản ưu đãi thuế chưa sử dụng.
51.2.1 Kế toán tài sản thuế TN hoãn lại:
1.2.1.1 Khái niệm, phương pháp tính:
a) Chênh lệch tạm thời được khấu trừ: Là các
khoản CL tạm thời làm phát sinh các khoản
được khấu trừ khi xác định thu nhập chịu thuế
TNDN trong tương lai khi mà giá trị ghi sổ của
các khỏan mục tài sản hoặc nợ phải trả liên
quan được thu hồi hay được thanh toán.
CL tạm thời được khấu trừ phát sinh khi:
+ Giá trị ghi sổ của Tài sản < Cơ sở tính thuế
+ Giá trị ghi sổ của Nợ phải trả > Cơ sở tính
thuế
1.2.1 Kế toán tài sản thuế TN hoãn lại:
1.2.1.1 Khái niệm, phương pháp tính:
• Tại các DN, Chênh lệch tạm thời được khấu
trừ thường phát sinh từ các khoản sau:
– Chi phí trích trước: trích trước CP sửa
chữa lớn TSCĐ, trích trước CP lãi vay trả
sau – dài hạn (gồm cả lãi trái phiếu), 
– Chi phí khấu hao TSCĐ theo kế toán lớn
hơn theo thuế.
– Các khoản dự phòng phải trả: bảo hành
sản phẩm, tái cơ cấu doanh nghiệp, đối với
các hợp đồng có rủi ro lớn, 
1.2.1 Kế toán tài sản thuế TN hoãn lại:
1.2.1.1 Khái niệm, phương pháp tính:
• Phương pháp xác định tài sản thuế thu nhập 
hoãn lại từ chênh lệch tạm thời được khấu trừ:
Tài sản thuế 
thu nhập hoãn 
lại tính trên 
chênh lệch tạm 
thời được khấu 
trừ
Chênh 
lệch tạm 
thời 
được 
khấu trừ
Thuế suất 
thuế thu 
nhập doanh 
nghiệp hiện 
hành
X=
61.2.1 Kế toán tài sản thuế TN hoãn lại:
1.2.1.1 Khái niệm, phương pháp tính:
Ví dụ: Xác định tài sản thuế TN hoãn lại phát sinh từ
các khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ: Công
ty A ghi nhận một khoản nợ phải trả là chi phí phải
trả về bảo hành SP có giá trị 10.000.000 đồng. Nhưng
do mục đích tính thuế thu nhập, chi phí bảo hành SP
chỉ được khấu trừ khi công ty thực sự phát sinh chi
phí
Cơ sở tính thuế của khoản nợ phải trả này là 0 đồng
Chênh lệch giữa giá trị ghi sổ và cơ sở tính thuế
10.000.000 đồng
Tài sản thuế TN hoãn tính trên chênh lệch tạm thời
được khấu trừ: 10.000.000 X 28% = 2.800.000 đồng
1.2.1 Kế toán tài sản thuế TN hoãn lại:
1.2.1.1 Khái niệm, phương pháp tính:
b) Giá trị được khấu trừ chuyển sang các năm 
sau của các khoản lỗ tính thuế chưa sử dụng
Cuối năm tài chính, căn cứ vào số lỗ hoạt động kinh
doanh được khấu trừ vào thu nhập chịu thuế các
năm tiếp sau theo quy định chuyển lỗ của luật
thuế TNDN, kế toán xác định và ghi nhận tài sản
thuế thu nhập hoãn lại trong năm hiện hành, nếu
doanh nghiệp dự tính là chắc chắn sẽ có đủ lợi
nhuận tính thuế thu nhập trong tương lai để sử
dụng các khoản lỗ tính thuế từ các năm trước đó.
1.2.1 Kế toán tài sản thuế TN hoãn lại:
1.2.1.1 Khái niệm, phương pháp tính:
b) Giá trị được khấu trừ chuyển sang các năm 
sau của các khoản lỗ tính thuế chưa sử dụng:
Phương pháp tính:
Tài sản thuế 
thu nhập hoãn 
lại tính trên các 
khoản lỗ tính 
thuế chưa sử 
dụng
Giá trị được 
khấu trừ vào 
các năm tiếp 
sau của các 
khoản lỗ tính 
thuế chưa sử 
dụng
Thuế suất 
thuế thu 
nhập doanh 
nghiệp hiện 
hành
X=
71.2.1 Kế toán tài sản thuế TN hoãn lại:
1.2.1.1 Khái niệm, phương pháp tính:
Ví dụ: Doanh nghiệp A có kế hoạch chuyển lỗ phát
sinh như sau:
Năm Số lỗ 
phát sinh
Số lỗ 
chuyển sang 
năm 2007
Số lỗ 
chuyển sang 
năm 2008
Số lỗ 
chuyển 
sang năm 
20..
2006 20.000.000 10.000.000 10.000.000
Cộng 20.000.000 10.000.000 10.000.000
1.2.1 Kế toán tài sản thuế TN hoãn lại:
1.2.1.1 Khái niệm, phương pháp tính:
Ví dụ: (tt)
Tài sản thuế thu nhập hoãn lại tính trên các khoản
lỗ tính thuế chưa sử dụng:
20.000.000 X 28% = 5.600.000 đồng
Chú ý: Nếu các khoản lỗ không tính thuế (lỗ do vi
phạm hợp đồng, lỗ do khuyến mãi vượt mức
khống chế, ) thì không tính tài sản thuế thu
nhập hoãn lại tính trên các khoản lỗ tính thuế
chưa sử dụng.
1.2.1 Kế toán tài sản thuế TN hoãn lại:
1.2.1.1 Khái niệm, phương pháp tính:
c) Giá trị được khấu trừ chuyển sang các năm 
sau của các khoản ưu đãi thuế chưa sử dụng
Cuối năm tài chính, căn cứ các khoản ưu đãi thuế
theo luật định (nếu có) chưa sử dụng, kế toán xác
định và ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại
trong năm hiện hành, nếu doanh nghiệp dự tính
chắc chắn có đủ lợi nhuận tính thuế thu nhập
trong tương lai để sử dụng các khoản ưu đãi thuế
chưa sử dụng từ các năm trước đó.
81.2.1 Kế toán tài sản thuế TN hoãn lại:
1.2.1.1 Khái niệm, phương pháp tính:
c) Giá trị được khấu trừ chuyển sang các năm 
sau của các khoản ưu đãi thuế chưa sử dụng
Phương pháp tính:
Giá trị được 
khấu trừ của 
các khoản ưu 
đãi thuế chưa 
sử dụng
Tài sản thuế 
thu nhập hoãn 
lại tính trên các 
khoản ưu đãi 
thuế chưa sử 
dụng
Thuế suất 
thuế thu 
nhập doanh 
nghiệp hiện 
hành
X=
1.2.1 Kế toán tài sản thuế TN hoãn lại:
1.2.1.1 Khái niệm, phương pháp tính:
Ví dụ: Doanh nghiệp A năm 2007 có thu nhập từ hoạt
động xuất khẩu 100.000.000 đống, theo luật thuế hiện
hành hoạt động này được giảm 50% thuế TNDN, biết
thuế suất thuế TNDN 28%. Tuy nhiên trong năm
doanh nghiệp vẫn nộp thuế đủ 100% số thuế phải nộp
do còn thiếu một vài thủ tục hải quan cần thiết nhưng
khoản giảm thuế này doanh nghiệp chắc chắn sẽ được
chấp nhận sau khi hoàn tất một vài thủ tục hải quan.
Tài sản thuế thu nhập hoãn lại tính trên các khoản
ưu đãi thuế chưa sử dụng:
100.000.000 X 50% X 28% = 14.000.000 đồng
1.2.1 Kế toán tài sản thuế TN hoãn lại:
1.2.1.2 Chứng từ sử dụng:
• Bảng xác định chênh lệch tạm thời được khấu trừ
(Biểu số 03)
• Bảng xác định tài sản thuế thu nhập hoãn lại (Biểu
số 05)
• Trường hợp doanh nghiệp không có khả năng chắc
chắn sẽ có được lợi nhuận tính thuế trong tương lai,
kế toán không được ghi nhận tài sản thuế thu nhập
hoãn lại tính trên các khoản chênh lệch tạm thời
được khấu trừ phát sinh trong năm. Toàn bộ các
khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ này được
theo dõi riêng trên “Bảng theo dõi chênh lệch tạm
thời được khấu trừ chưa sử dụng” (Biểu số 04)
91.2.1 Kế toán tài sản thuế TN hoãn lại:
1.2.1.3 Sổ kế toán sử dụng: theo HT Nhật ký chung
• Sổ Nhật ký chung
• Sổ cái TK 243, 8212, 911
1.2.1.4 Tài khoản sử dụng:
TK 243 “Tài sản thuế thu nhập hoãn lại”
Bên Nợ: Giá trị tài sản thuế TN hoãn lại tăng
Bên Có: Giá trị tài sản thuế TN hoãn lại giảm 
Số dư bên Nợ: Giá trị tài sản thuế TN hoãn lại còn lại
cuối năm; điều chỉnh số dư đầu năm đối với tài sản
thuế thu nhập hoãn lại được ghi nhận (hoặc hoàn
nhập) trong năm do áp dụng hồi tố chính sách kế toán
hoặc sửa chữa hồi tố các sai sót trọng yếu của các năm
trước.
1.2.1 Kế toán tài sản thuế TN hoãn lại:
1.2.1.5 Một số nghiệp vụ kinh tế phát sinh:
• Nghiệp vụ 1: Khi số CL giữa số tài sản thuế TN
hoãn lại phát sinh < tài sản thuế TN hoãn lại
được hoàn nhập trong năm:
Nợ TK 8212: Số chênh lệch
Có TK 243: Số chênh lệch
• Nghiệp vụ 2: Khi số CL giữa số tài sản thuế TN
hoãn lại phát sinh > tài sản thuế TN hoãn lại
được hoàn nhập trong năm, kế toán định khoản:
Nợ TK 243: Số chênh lệch
Có TK 8212: Số chênh lệch
1.2.1 Kế toán tài sản thuế TN hoãn lại:
1.2.1.5 Một số nghiệp vụ kinh tế phát sinh:
Trường hợp tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh từ
việc áp dụng hồi tố thay đổi chính sách kế toán hoặc
điều chỉnh hồi tố các sai sót trọng yếu của các năm
trước
Nếu phải điều chỉnh tăng tài sản thuế thu nhập
hoãn lại, ghi:
Tăng số dư Nợ đầu năm TK 243
Tăng số dư Có đầu năm TK 4211 (Nếu TK 4211
có số dư Có), hoặc
Giảm số dư Nợ đầu năm TK 4211 (Nếu TK
4211 có số dư Nợ)
10
1.2.1 Kế toán tài sản thuế TN hoãn lại:
1.2.1.5 Một số nghiệp vụ kinh tế phát sinh:
Nếu phải điều chỉnh giảm tài sản thuế thu
nhập hoãn lại, ghi:
Tăng số dư Nợ đầu năm TK 4211 (Nếu TK
4211 có số dư Nợ), hoặc
Giảm số dư Có đầu năm TK 4211 (Nếu TK
4211 có số dư Có)
Giảm số dư Nợ đầu năm TK 243
1.2.1 Kế toán tài sản thuế TN hoãn lại:
Ví dụ: Kết quả kinh doanh năm 2006 công ty A có
lợi nhuận kế toán 100.000.000 đồng. Biết trong
năm 2006, công ty:
• Có trích trước chi phí sửa chữa lớn TSCĐ
10.000.000 đồng;
• Số thuế TNDN tạm nộp cả năm 12.000.000 đồng
(thuế suất 28%), công ty đã nộp hàng quý bằng tiền
mặt
Yêu cầu: Tính CP thuế TNDN hiện hành, hoãn lại
Định khoản các nghiệp vụ kinh tế phát sinh
1.2.1 Kế toán tài sản thuế TN hoãn lại:
Chi phí thuế TNDN hiện hành, hoãn lại năm 2006
• Lợi nhuận kế toán 100.000.000 đồng
• Thu nhập chịu thuế theo luật thuế TNDN 
100.000.000 + 10.000.000 = 110.000.000 đồng
• Thuế TNDN phải nộp:
110.000.000 X 28% = 30.800.000 đồng
 Chi phí thuế TNDN hiện hành 30.800.000 đồng
 Chi phí thuế TNDN hoãn lại
10.000.000 X 28% = 2.800.000 đồng
11
1.2.1 Kế toán tài sản thuế TN hoãn lại:
• Hàng quý tạm nộp thuế TNDN
Nợ TK 8211: 3.000.000 (12.000.000 / 4)
Có TK 3334: 3.000.000
• Nộp bằng tiền mặt
Nợ TK 3334: 3.000.000 
Có TK 111: 3.000.000
• Kết cuyển chi phí thuế TNDN vào TK xác định kết 
quả kinh doanh
Nợ TK 911: 3.000.000 
Có TK 8211: 3.000.000
1.2.1 Kế toán tài sản thuế TN hoãn lại:
• Số thuế TNDN phải nộp thêm khi lập BCTC năm
Nợ TK 8211: 18.800.000 (30.800.000 – 12.000.000)
Có TK 3334: 18.800.000
• Kết chuyển chi phí thuế TNDN nộp thêm vào TK
xác định kết quả kinh doanh
Nợ TK 911: 18.800.000
Có TK 8211: 18.800.000
• Do số hòan nhập trong năm bằng 0, chỉ phát sinh
tài sản thuế thu nhập hoãn lại 2.800.000 đồng
Nợ TK 243: 2.800.000
Có TK 8212: 2.800.000
1.2.1 Kế toán tài sản thuế TN hoãn lại:
• Kết chuyển chi phí thuế TNDN hoãn lại vào
TK xác định kết quả kinh doanh
Nợ TK 8212: 2.800.000
Có TK 911: 2.800.000
• Kết chuyển lợi nhuận sau thuế (lãi)
Nợ TK 911: 72.000.000 (100.000.000 –
30.800.000 + 2.800.000)
Có TK 4212: 72.000.000
12
Baùo caùo keát quaû kinh doanh
Naêm 2006
CHÆ TIEÂU Maõ soá
Thuyeát 
minh
Naêm 
nay
Naêm 
Tröôùc
1 2 3 4 5
.......
14. Toång lôïi nhuaän keá toaùn tröôùc thueá 50 100.000
15. Chi phí thueá TNDN hieän haønh 51 30.800
16. Chi phí thueá TNDN hoaõn laïi 52 (2.800)
17. Lôïi nhuaän sau thueá thu nhaäp doanh
nghieäp (60 = 50 - 51 - 52)
60 72.000
1.2.2 Kế toán thuế TN hoãn lại phải trả:
1.2.2.1 Khái niệm, phương pháp tính
• Thuế thu nhập hoãn lại phải trả: Là thuế thu
nhập doanh nghiệp sẽ phải nộp trong tương lai tính
trên các khoản chênh lệch tạm thời phải chịu thuế
thu nhập doanh nghiệp trong năm hiện hành.
• Chênh lệch tạm thời phải chịu thuế thu nhập
doanh nghiệp: Là các khỏan chênh lệch tạm thời
làm phát sinh thu nhập chịu thuế khi xác định thu
nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp trong tương
lai khi mà giá trị ghi sổ của các khoản mục tài sản
hoặc nợ phải trả liên quan được thu hồi hay được
thanh toán.
Chênh lệch tạm thời phải chịu 
thuế thu nhập doanh nghiệp phát 
sinh khi:
+ Giá trị ghi sổ của Tài sản > Cơ sở tính
thuế
+ Giá trị ghi sổ của Nợ phải trả < Cơ sở
tính thuế
13
1.2.2 Kế toán thuế TN hoãn lại phải trả:
1.2.2.1 Khái niệm, phương pháp tính
• Phương pháp tính:
Thuế thu 
nhập hoãn 
lại phải trả
Tổng chênh 
lệch tạm thời 
chịu thuế 
phát sinh 
trong năm
Thuế suất 
thuế thu 
nhập doanh 
nghiệp hiện 
hành
X=
1.2.2 Kế toán thuế TN hoãn lại phải trả:
1.2.2.1 Khái niệm, phương pháp tính
Ví dụ: Một TSCĐ có nguyên giá 15.000.000
đồng, giá trị đã khấu hao theo sổ kế toán
5.000.000 đồng, giá trị còn lại 10.000.000 đồng,
giá trị đã khấu hao theo thuế thu nhập 9.000.000
đồng. Xác định thuế thu nhập hoãn lại phải trả
• Cơ sở tính thuế thu nhập của tài sản:
15.000.000 – 9.000.000 = 6.000.000 đồng
• Chênh lệch tạm thời chịu thuế phát sinh:
10.000.000 – 6.000.000 = 4.000.000 đồng
• Thuế thu nhập hoãn lại phải trả
4.000.000 X 28% = 1.120.000 đồng
1.2.2 Kế toán thuế TN hoãn lại phải trả:
1.2.2.2 Chứng từ:
• Bảng xác định chênh lệch tạm thời chịu thuế 
(Biểu số 01)
• Bảng xác định thuế thu nhập hoãn lại phải trả 
(Biểu số 02)
1.2.2.3 Sổ kế toán sử dụng: theo hình thức Nhật 
ký chung
• Sổ Nhật ký chung
• Sổ cái TK 347, 8212
14
1.2.2 Kế toán thuế TN hoãn lại phải trả:
1.2.2.4 Tài khoản sử dụng:
TK 347 “Thuế thu nhập hoãn lại phải trả”
Bên Nợ: Thuế thu nhập hoãn lại phải trả giảm (được
hoàn nhập) trong kỳ
Bên Có: Thuế thu nhập hoãn lại phải trả được ghi
nhận trong kỳ
Số dư bên Có: Thuế thu nhập hoãn lại phải trả còn lại
cuối kỳ; điều chỉnh số dư đầu năm đối với thuế thu
nhập hoãn lại phải trả do áp dụng hồi tố chính sách
kế toán hoặc sửa chữa hồi tố các sai sót trọng yếu
của các năm trước.
1.2.2 Kế toán thuế TN hoãn lại phải trả:
1.2.2.5 Một số nghiệp vụ kinh tế phát sinh:
• Nghiệp vụ 1: Khi số CL giữa số thuế TN hoãn
lại phải trả phát sinh trong năm > số thuế TN
hoãn lại phải trả được hoàn nhập trong năm:
Nợ TK 8212: Số chênh lệch
Có TK 347: Số chênh lệch
• Nghiệp vụ 2: Khi số CL giữa số thuế TN hoãn
lại phải trả phát sinh trong năm < số thuế TN
hoãn lại phải trả được hoàn nhập trong năm:
Nợ TK 347: Số chênh lệch
Có TK 8212: Số chênh lệch
1.2.2 Kế toán thuế TN hoãn lại phải trả:
1.2.2.5 Một số nghiệp vụ kinh tế phát sinh:
Trường hợp thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh từ
việc áp dụng hồi tố thay đổi chính sách kế toán hoặc
điều chỉnh hồi tố các sai sót trọng yếu của các năm
trước
Nếu phải điều chỉnh tăng thuế thu nhập hoãn lại
phải trả, ghi:
Tăng số dư Nợ đầu năm TK 4211 (Nếu TK 4211
có số dư Nợ), hoặc
Giảm số dư Có đầu năm TK 4211 (Nếu TK
4211 có số dư Có)
Tăng số dư Có đầu năm TK 347
15
1.2.2 Kế toán thuế TN hoãn lại phải trả:
1.2.2.5 Một số nghiệp vụ kinh tế phát sinh:
Nếu phải điều chỉnh giảm thuế thu nhập
hoãn lại phải trả, ghi:
Giảm số dư Có đầu năm TK 347
Tăng số dư Có đầu năm TK 4211 (Nếu TK
4211 có số dư Có), hoặc
Giảm số dư Nợ đầu năm TK 4211 (Nếu
TK 4211 có số dư Nợ)
Sơ đồ hạch toán chi phí thuế thu nhập hoãn 
lại
Ví duï:
• Moät taøi saûn coá ñònh coù nguyeân giaù laø 15.000.000, giaù trò 
ñaõ khaáu hao theo soå keá toaùn 5.000.000, giaù trò coøn laïi laø 
10.000.000; Giaù trò ñaõ khaáu hao theo thueá thu nhaäp laø 
9.000.000.
• Yeâu caàu: xaùc ñònh thueá thu nhaäp hoaõn laïi phaûi traû, bieát 
thueá suaát thueá TNDN laø 28%. 
• Cô sôû tính thueá thu nhaäp cuûa taøi saûn: 6.000.000 
(15.000.000-9.000.000). 
• Cheânh leäch taïm thôøi chòu thueá phaùt sinh: 10.000.000 -
6.000.000 =4.000.000
• Thueá thu nhaäp hoaõn laïi phaûi traû: 4.000.000 x 28% 
=1.120.000
Ví duï:
• Haõy ñònh khoaûn nghieäp vuï trong ví duï 1, sau ñoù leân baùo 
caùo keát quaû kinh doanh bieát: naêm 2006 doanh nghieäp coù 
lôïi nhuaän keá toaùn: 50.000.000.
• - Do soá thueá thu nhaäp hoaõn laïi phaûi traû phaùt sinh trong 
naêm (1.120.000) lôùn hôn soá thueá thu nhaäp hoaõn laïi phaûi 
traû ñöôïc hoaøn nhaäp trong naêm (0), keá toaùn ghi:
• Nôï TK 8212: 1.120.000
• Coù TK 347: 1.120.000
• - Thueá TNDN hieän haønh phaûi noäp: (50.000.000 -
4.000.000) x 28%= 12.880.000
16
Trích BCKQHĐKD
Năm2007
CHÆ TIEÂU Maõ
soá
Thuyeát 
min
h
Naêm
nay
Naêm
Tröôùc
1 2 3 4 5
.......
14. Toång lôïi nhuaän keá toaùn tröôùc
thueá
50 50.000
15. Chi phí thueá TNDN hieän haønh 51 12.880
16. Chi phí thueá TNDN hoaõn laïi 52 1.120
17. Lôïi nhuaän sau thueá thu nhaäp
doanh nghieäp (60 = 50 - 51 - 52)
60 36.000