Ước đầu đánh giá chất lượng thư viện đại học theo hướng thư viện đại học nghiên cứu của trung tâm thông tin - thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội

NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 4/2016 | 3
Mở đầu
Việc đánh giá chất lượng thư viện đại 
học (TVĐH) lâu nay ở nước ta thường gặp 
khó khăn vì chưa có bộ tiêu chí mang tính 
chất pháp quy để thực hiện công việc này. 
Gần đây, để kiểm định chất lượng trường 
đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban 
hành những bộ tiêu chuẩn đánh giá trường 
đại học, trong đó có các tiêu chí về TVĐH. 
Tuy nhiên, đây chỉ là những tiêu chí bước 
đầu, chưa thể đánh giá toàn diện chất 
lượng TVĐH.
Trung tâm Th ông tin-Th ư viện, Đại học 
Quốc gia Hà Nội (sau đây gọi tắt là Trung 
tâm) hiện đang thực hiện nhiệm vụ đảm 
bảo thông tin tư liệu cho một đại học đang 
chuyển biến mạnh mẽ theo hướng đại 
học nghiên cứu, do vậy việc đánh giá chất 
lượng hoạt động của Trung tâm là việc làm 
cấp thiết để có căn cứ khoa học cho các 
cấp quản lý xây dựng kế hoạch phát triển 
Trung tâm trong giai đoạn mới. Bài viết 
này giới thiệu các bước xây dựng tiêu chí 
và kết quả đánh giá chất lượng của Trung 
tâm trong khoảng 5 năm gần đây.
1. Cơ sở pháp lý cho việc xây dựng tiêu 
chí đánh giá thư viện đại học
Trung tâm đã dựa vào các văn bản 
pháp quy về thông tin-thư viện (TT-TV), 
các tiêu chuẩn quốc tế và tiêu chuẩn quốc 
Tóm tắt: Nghiên cứu cơ sở pháp lý cho việc xây dựng tiêu chí đánh giá thư viện đại 
học. Đề xuất tiêu chí đánh giá Trung tâm Th ông tin-Th ư viện, Đại học Quốc gia Hà 
Nội. Đánh giá mức độ đáp ứng các tiêu chí trên của Trung tâm.
Từ khóa: Tiêu chí đánh giá; thông tin-thư viện; thư viện đại học.
Preliminary performance evaluation of academic library developed towards 
research university at the Library - Information Centre, Vietnam National 
University, Hanoi
Abstract: Th e article analyses legal basis for building criteria to evaluate the performance 
of academic library. It suggests criteria to evaluate the Library - Information Centre 
of Vietnam National University, Hanoi and its preliminary performance evaluation 
results.
Keywords: Evaluation criteria; academic library, university library.
BƯỚC ĐẦU ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG THƯ VIỆN ĐẠI HỌC 
THEO HƯỚNG THƯ VIỆN ĐẠI HỌC NGHIÊN CỨU CỦA TRUNG 
TÂM THÔNG TIN-THƯ VIỆN, ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TS Nguyễn Hoàng Sơn, Th S Lê Bá Lâm, 
Th S Hoàng Văn Dưỡng, Th S Vũ Th ị Kim Anh
 Trung tâm TT-TV, Đại học Quốc gia Hà Nội
4 | THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 4/2016
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
gia liên quan và có tham chiếu một số tiêu 
chuẩn thư viện đại học nước ngoài để xây 
dựng các tiêu chí đánh giá cho phù hợp.
1.1. Nhóm các văn bản pháp quy về 
thông tin-thư viện
Đây là cơ sở quan trọng nhất, bởi chúng 
là những quy định có tính pháp lý và có sẵn 
một số tiêu chí có thể vận dụng dễ dàng. 
Ngoài các văn bản pháp quy ở tầm vĩ mô 
như: Pháp lệnh Th ư viện (số 31/2000/PL-
UBTVQH10 ngày 28/12/2000 của Ủy ban 
thường vụ Quốc hội); Nghị định 72/2002/
NĐ-CP ngày 06/8/2002 của Chính phủ 
quy định chi tiết thi hành Pháp lệnh Th ư 
viện, các văn bản được vận dụng nhiều là:
- Quyết định 13/2008/QĐ-BVHTTDL, 
ngày 10/3/2008 của Bộ Văn hóa, Th ể thao và 
Du lịch ban hành Quy chế mẫu về tổ chức 
và hoạt động của thư viện trường đại học. 
- Quyết định số 65/2007/QĐ-BGDĐT 
của Bộ Giáo dục và Đào tạo ngày 
01/11/2007 về việc ban hành Quy định về 
tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục 
trường đại học.
- Văn bản số 560/KTKĐCLGD ngày 
06/6/2008 và văn bản số 527/KTKĐCLGD 
ngày 23/5/2013 của Bộ Giáo dục và Đào 
tạo về việc ban hành hướng dẫn sử dụng 
tiêu chí đánh giá chất lượng trường đại 
học.
1.2. Văn bản cấp Đại học Quốc gia 
Hà Nội
Các văn bản pháp quy cấp Đại học 
Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) có ý nghĩa 
quan trọng bởi trong đó có những tiêu 
chí mang tính đặc thù của một đại học 
nghiên cứu:
- Hướng dẫn 1206/HD-ĐBCLGD ngày 
23/4/2013 của ĐHQGHN về Hướng dẫn 
các tiêu chí trường đại học nghiên cứu.
- Bộ tiêu chuẩn kiểm định chất lượng đơn 
vị đào tạo đại học ĐHQGHN (ban hành 
theo Quyết định số 05/2005/QĐ-KĐCL 
ngày 13 tháng 12 năm 2005 của Giám đốc 
ĐHQGHN) - gọi tắt là Bộ tiêu chuẩn kiểm 
định chất lượng đại học của ĐHQGHN. 
Bộ tiêu chuẩn kiểm định chất lượng đại 
học này có 10 tiêu chuẩn, 53 tiêu chí; mỗi 
tiêu chuẩn có 4 mức đánh giá. Mức 1 và 
2 tương ứng với mức trong Bộ tiêu chuẩn 
của Bộ Giáo dục và Đào tạo, mức 3 và 
4 do ĐHQGHN xây dựng riêng trên cơ 
sở các tiêu chuẩn kiểm định chất lượng 
đại học khu vực và thế giới. Đó là các 
tiêu chuẩn kiểm định của Mạng lưới các 
trường đại học trong khối ASEAN (Asean 
University Network - AUN) kết hợp với 
các tiêu chuẩn kiểm định của Hiệp hội 
các trường đại học ở vùng Đông Bắc Hoa 
kỳ (nơi có Đại học Harvard, Học viện 
MIT).
1.3. Các tiêu chuẩn về thông tin-thư 
viện
Nhóm các Tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) 
về TT-TV được sử dụng để xây dựng các 
tiêu chí thiên về kỹ thuật nghiệp vụ khi 
đánh giá chất lượng sản phẩm và dịch vụ 
TT-TV.
- TCVN 3981: 1985, Trường đại học - Tiêu 
chuẩn thiết kế.
- TCVN 10274:2013: Hoạt động thư 
viện - thuật ngữ và định nghĩa chung.
- TCVN 4753:1989: Xử lý thông tin - Mô 
tả thư mục tài liệu.
- TCVN 4524:1988: Xử lý thông tin - Bài 
tóm tắt và chú giải.
- TCVN 7538:2005: Khổ mẫu MARC21 
cho dữ liệu thư mục.
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 4/2016 | 5
- TCVN 7980:2008: Th ông tin và tài 
liệu. Bộ phần tử siêu dữ liệu Dublin Core.
Ngoài ra, có tham khảo một số tiêu 
chuẩn của một số thư viện đại học trên thế 
giới và trong nước:
- Tham chiếu các thư viện đại học ở 
Việt Nam (đại học vùng/đại học trọng 
điểm).
- Th am chiếu các thư viện đại học khu 
vực, thế giới.
2. Đề xuất tiêu chí đánh giá Trung 
tâm Th ông tin-Th ư viện, Đại học Quốc 
gia Hà Nội
Trung tâm TT-TV, ĐHQGHN đã đề 
xuất 10 nhóm tiêu chí đánh giá. Các nhóm 
tiêu chí và tiêu chí được Trung tâm đưa ra 
về cơ bản dựa trên các văn bản quy định 
về tổ chức, hoạt động của một cơ quan 
thư viện, đặc biệt là thư viện đại học, chú 
trọng đến nguồn tài nguyên thông tin, các 
sản phẩm và dịch vụ thông tin thư viện 
hiện đại đáp ứng nhu cầu của một đại học 
nghiên cứu.
Mỗi nhóm tiêu chí/tiêu chí được phân ra 
ở 3 mức độ: Đáp ứng (A); Đáp ứng tương 
đối (B) và Chưa đáp ứng (C). Nếu cấp độ 
đáp ứng và đáp ứng tương đối đạt trên 75% 
thì thư viện được đánh giá là thư viện đạt 
tiêu chuẩn thư viện đại học nghiên cứu.
Lượng hóa các tiêu chí là công việc hết 
sức khó khăn, tuy nhiên, Trung tâm đã rất 
cố gắng để đưa ra các số liệu cụ thể nhằm 
dễ dàng đánh giá và định vị thư viện.
BẢNG NHÓM TIÊU CHÍ/TIÊU CHÍ VÀ ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ ĐÁP ỨNG TẠI 
TRUNG TÂM THÔNG TIN-THƯ VIỆN, ĐHQGHN
Nhóm tiêu chí/tiêu chí Mức độ đáp ứng
 2.1. Nhóm tiêu chí / tiêu chí về cơ cấu, tổ chức thư viện [1] A B C
+ Ban lãnh đạo thư viện X
+ Bộ phận nghiệp vụ X
+ Bộ phận hành chính X
+ Bộ phận dịch vụ thông tin X
+ Bộ phận công nghệ thông tin X
+ Bộ phận thiết bị và bảo quản X
2.2. Nhóm tiêu chí/tiêu chí về cơ sở vật chất, trang thiết bị A B C
+ Trụ sở X
+ Diện tích thiết kế [2] X
+ Diện tích phòng đọc (2,5m2/chỗ ngồi) [3] X
+ Số chỗ ngồi (15% số người học) [2] X
+ Diện tích kho sách (2,5m2/1000 đơn vị tài liệu) X
+ Diện tích cho cán bộ làm việc X
6 | THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 4/2016
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
Nhóm tiêu chí/tiêu chí Mức độ đáp ứng
+ Hệ thống máy chủ X
+ Hệ thống máy trạm X
+ Hệ thống mạng nội bộ X
+ Trang thiết bị an ninh (Cổng từ, chip, camera, báo cháy) X
+ Trang thiết bị tự động lưu thông (Trạm mượn trả tự động/bán tự 
động) X
2.3. Nhóm tiêu chí/tiêu chí tài chính cho thư viện A B C
+ Kinh phí hằng năm cho cơ sở vật chất X
+ Kinh phí hằng năm cho con người X
+ Kinh phí bổ sung tài liệu (100 USD/người học/năm; 10 tài liệu/
cán bộ/năm) [4] X
2.4. Nhóm tiêu chí/tiêu chí cán bộ thư viện A B C
+ Số lượng cán bộ thư viện/bạn đọc X
+ Tỷ lệ cán bộ sau đại học/đại học/khác X
+ Th ường xuyên đào tạo và đào tạo lại chuyên môn X
+ Th am gia các khóa học chuyên đề X
+ Được đào tạo về kỹ năng giao tiếp X
2.5. Nhóm tiêu chí/tiêu chí nguồn lực thông tin A B C
+ Giáo trình (1 bộ giáo trình/người học, người dạy) X
+ Tài liệu tham khảo (5 tài liệu tham khảo/người học, người dạy) X
+ Tạp chí chuyên ngành (3 tạp chí chuyên ngành/ngành đào tạo) X
+ Báo giấy nội văn X
+ Báo giấy ngoại văn X
+ Tài liệu số nội sinh [5] X
+ Sách điện tử (E-books) X
+ Tạp chí điện tử (E-journals) X
+ Cơ sở dữ liệu điện tử (Databases - Mỗi lĩnh vực khoa học có 1 
CSDL điện tử) X
+ Công cụ hỗ trợ học tập/nghiên cứu (Endnote, Mendeley, Zotero) X
+ Phần mềm/dữ liệu học ngoại ngữ (5 ngoại ngữ chính: Anh, Pháp, 
Nga, Trung, Đức) X
+ Phần mềm/dữ liệu chống đạo văn X
+ Th anh lọc, thanh lý tài liệu định kỳ [6] X
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 4/2016 | 7
Nhóm tiêu chí/tiêu chí Mức độ đáp ứng
2.6. Nhóm tiêu chí/tiêu chí tiêu chuẩn nghiệp vụ A B C
+ Phân loại tài liệu theo DDC hoặc LC X
+ Quy tắc biên mục theo ISBD, AACR2, RDA X
+ Khổ mẫu biên mục sử dụng MARC21, DUBLIN CORE X
+ Từ khóa/Tiêu đề chủ đề (Bộ từ khóa từ chuẩn hoặc LCSH) X
+ Tổ chức kho hiện đại X
2.7. Nhóm tiêu chí/tiêu chí công nghệ trong thư viện A B C
+ Phần mềm thư viện tích hợp (Có phần mềm tiêu chuẩn) X
+ Phần mềm thư viện số (Có phần mềm tiêu chuẩn) X
+ Phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu điện tử X
+ Phần mềm quản lý sách điện tử và tạp chí điện tử X
+ Phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu người dùng tập trung (LDAP) X
+ Website/Cổng thông tin (Truy cập bằng máy tính, điện thoại) X
+ Các Form mẫu nhận phản hồi. đánh giá X
+ Công cụ tìm kiếm tài nguyên thông tin tập trung X
+ Công nghệ mới (RFID, Selfcheck, Bookreturn,...) X
2.8. Nhóm tiêu chí/tiêu chí sản phẩm thông tin A B C
+ Mục lục thư viện (Truyền thống hoặc điện tử) X
+ Th ư mục chuyên đề (Th áng/Quý/Năm) X
+ Th ư mục thông báo sách mới (Th áng/Quý/Năm) X
+ Tổng quan, tổng luận X
+ Tóm tắt, chú giải X
+ Xuất bản phẩm X
+ Bộ sưu tập quý hiếm/đặc biệt X
+ Cơ sở dữ liệu tài nguyên truy cập mở X
+ Cơ sở dữ liệu tài liệu theo khóa học/môn học X
+ Cơ sở dữ liệu giảng viên theo khóa học/môn học X
+ Dữ liệu hướng dẫn theo chủ đề X
2.9. Nhóm tiêu chí/tiêu chí dịch vụ thông tin A B C
+ Mượn về nhà X
+ Đọc tại chỗ X
+ Mượn liên thư viện X
8 | THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 4/2016
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
Nhóm tiêu chí/tiêu chí Mức độ đáp ứng
+ Dịch vụ photocopy/scan tài liệu X
+ Dịch vụ in ấn X
+ Truy cập Internet/wifi X
+ Phòng học nhóm X
+ Phòng thuyết trình X
+ Phòng chiếu phim X
+ Phòng cho giảng viên/nhà nghiên cứu X
+ Nộp luận án/luận văn trực tuyến X
+ Đặt mượn tài liệu trực tuyến X
+ Gia hạn tài liệu trực tuyến X
+ Đặt lịch làm việc với giáo sư X
+ Trưng bày, triển lãm X
+ Truy cập tài nguyên điện tử mọi lúc, mọi nơi X
+ Hội thảo, tọa đàm, nói chuyện chuyên đề X
+ Tư vấn và trao đổi thông tin X
+ Cung cấp thông tin theo yêu cầu X
+ Đăng ký thành viên cho bạn đọc ngoài thư viện X
+ Đào tạo kiến thức và kỹ năng thông tin (Năng lực thông tin) X
+ Đào tạo sử dụng công cụ trích dẫn(Endnote, Zotero,) X
+ Đào tạo sử dụng kiểu dáng trích dẫn APA, MLA X
+ Hướng dẫn đọc/viết bài nghiên cứu khoa học X
+ Hướng dẫn tìm và quản trị thông tin nghiên cứu X
+ Hướng dẫn sử dụng tài liệu có bản quyền X
+ Kiểm tra kỹ năng sử dụng thư viện trực tuyến (Online test) X
+ Dữ liệu về blog theo chuyên ngành/trao đổi học thuật X
+ Hỗ trợ trực tuyến (Điện thoại, Email, Online chat) X
2.10. Nhóm tiêu chí/tiêu chí marketing, thương hiệu, thu thập 
nhu cầu tin, đảm bảo chất lượng A B C
+ Tờ rơi giới thiệu, hướng dẫn sử dụng thư viện X
+ Các video giới thiệu, hướng dẫn X
+ Marketing nguồn lực thông tin bằng điện thoại, email X
+ Marketing nguồn lực thông tin bằng mạng xã hội X
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 4/2016 | 9
Nhóm tiêu chí/tiêu chí Mức độ đáp ứng
+ Th u thập nhu cầu tin bằng nhiều hình thức X
+ Khảo sát chất lượng dịch vụ bạn đọc X
+ Khảo sát chất lượng tài nguyên thông tin X
+ Sẵn sàng cho công tác kiểm định chất lượng trong nước và quốc tế X
3. Đánh giá mức độ đáp ứng các tiêu 
chí của Trung tâm Th ông tin-Th ư viện, 
Đại học Quốc gia Hà Nội
Sau khi so sánh các tiêu chí với thực tiễn 
hoạt động tại Trung tâm, Chúng tôi thấy 
trong 10 nhóm tiêu chí với 100 tiêu chí 
nhỏ, mức độ đáp ứng như sau:
- Mức A (Đáp ứng): 41/100 đạt 41%.
- Mức B (Đáp ứng tương đối): 38/100 
đạt 38%.
- Mức C (Chưa đáp ứng): 21/100 đạt 21%.
Như vậy, chỉ có 79% tiêu chí đạt mức A 
(đáp ứng) và B (tương đối). Những tiêu chí 
đạt mức A, B chủ yếu ở nhóm: Cơ cấu tổ 
chức; Tiêu chuẩn nghiệp vụ; Sản phẩm và 
Dịch vụ thông tin,
Những tiêu chí chưa đáp ứng yêu cầu 
(tiêu chí ở mức C) chủ yếu là nhóm tiêu 
chí/tiêu chí về: Tài nguyên thông tin (Tạp 
chí chuyên ngành, Cơ sở dữ liệu,), Mượn 
liên thư viện, Dịch vụ hướng dẫn nghiên 
cứu khoa học, Nộp luận án, luận văn trực 
tuyến, Phòng thuyết trình, Phòng cho cán 
bộ/nhà nghiên cứu, (chiếm 21%).
Kết luận
Như vậy, với những đánh giá chung 
cùng với hoạt động thực tiễn của Trung 
tâm TT-TV, ĐHQGHN nói riêng và hệ 
thống thư viện đại học Việt Nam nói 
chung trong bối cảnh hiện nay, cũng như 
tình hình tài chính cho các thư viện rất hạn 
hẹp để bổ sung tài nguyên thông tin phục 
vụ học tập/nghiên cứu, trang bị các trang 
thiết bị thư viện hiện đại hoặc có đội ngũ cán 
bộ thư viện trình độ cao thì Trung tâm TT-
TV, ĐHQGHN bước đầu đã đáp ứng được 
nhu cầu về cơ sở vật chất, tài nguyên thông 
tin, đội ngũ cán bộ quản lý và nhân viên để 
phục vụ mục tiêu giai đoạn 2016-2020 tầm 
nhìn 2030 trở thành đại học định hướng 
nghiên cứu của ĐHQGHN.
----------------------------------------
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Quyết định số 13/2008/QĐ-BVHTTDL 
của Bộ Văn hóa, Th ể thao và Du lịch, ngày 
10/3/2008 về việc ban hành Quy chế mẫu tổ 
chức và hoạt động thư viện trường đại học.
2. TCVN 3981: 1985 Trường đại học - Tiêu 
chuẩn thiết kế. 
3. Th ông tư 56/2003/TT-BVHTT - Trụ 
sở và trang thiết bị thư viện. 2003.
4. Đại học Quốc gia Hà Nội (2013). 
Hướng dẫ n các tiêu chí trường đại học 
nghiên cứu, số 1206-HD-ĐBCLGD, ng ày 
23/4/2013 của ĐHQGHN.
5. Quyết định 10/2007/QĐ-BVHTT của 
Bộ Văn hóa - Th ông tin, ngày 04/5/2007 về 
Quy hoạch phát triển ngành Th ư viện Việt 
Nam đến năm 2010 và định hướng đến 
năm 2020.
6. Th ông tư 21/2012/TT-BVHTTDL 
ng ày 28/12/2012, của Bộ Văn hóa, Th ể thao 
và Du lịch ban hành Quy định về tiêu chí và 
thủ tục thanh lọc tài liệu.
(Ngày Tòa soạn nhận được bài: 10-5-2016; 
Ngày phản biện đánh gi á: 15-6-2016; Ngày 
chấp nhận đăng: 02-7-2016).