Tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng phụ nữ trong xu thế thời đại những năm 20 của thế kỷ XX

Tạp chí Khoa học & Công nghệ số 4 (9) – 2017 15
KHOA HỌC XÃ HỘI
1. Đặt vấn đề
Phụ nữ qua mọi thời đại luôn chiếm 
khoảng ½ dân số thế giới, đảm nhiệm nhiều 
công việc trong xã hội, sản xuất và gia đình� 
Tuy nhiên, phụ nữ trong thời kỳ dài là bộ 
phận yếu thế, bị coi thường, hạ thấp; bị ràng 
buộc bởi những quy tắc khắt khe, ngặt nghèo� 
Đấu tranh cho bình đẳng giới của phụ nữ là 
cuộc đấu tranh gian khổ, lâu dài, dai dẳng 
của nhân dân tiến bộ thế giới� Những năm 
20 của thế kỷ XX, Nguyễn Ái Quốc có nhiều 
bài viết về phụ nữ, hoặc nói đến những nội 
dung liên quan đến đấu tranh cho phụ nữ 
đăng trên các báo, tạp chí quốc tế� Từ những 
bài viết này, chúng tôi nhận thấy những vấn 
đề lớn về nhận thức, chủ trương và hành 
Tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng phụ nữ 
TRONG XU THẾ THỜI ĐẠI NHỮNG NĂM 20 CỦA THẾ KỶ XX
Trần Văn hùng, Chu Thị Thanh hiền 
Khoa KHXH & NV – Đại học Hùng Vương
TÓM TẮT
Trong những năm 20 của thế kỷ XX, đấu tranh về quyền phụ nữ là một vấn đề nóng bỏng của thế giới cùng với phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc, chống chủ 
nghĩa đế quốc. Tiếp thu tư tưởng tiến bộ của chủ nghĩa Mác – Lênin và phong trào 
đấu tranh về quyền phụ nữ trên thế giới, Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh đã có những 
đóng góp quan trọng cho phong trào. Tư tưởng Nguyễn Ái Quốc về giải phóng phụ 
nữ trong thời kỳ này thể hiện qua những bài viết, hành động của Người với những nội 
dung cơ bản: Nhận thức về tình cảnh phụ nữ thế giới và phụ nữ Việt Nam; Vai trò của 
phụ nữ; Mục tiêu đấu tranh giải phóng phụ nữ và thực hiện “Bình đẳng giới”.
Từ khóa: Phụ nữ; giải phóng phụ nữ; bình đẳng giới
động của Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh 
về giải phóng phụ nữ�
2. Kết quả nghiên cứu
2.1. Đấu tranh giải phóng phụ nữ trên 
thế giới cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX
Đến những năm 70 (thế kỷ XIX), cách 
mạng tư sản đã thành công ở nhiều nước, 
chủ nghĩa tư bản trở thành hệ thống trên 
toàn thế giới nhưng phụ nữ vẫn chưa được 
giải phóng khỏi những ràng buộc của quy 
tắc xã hội, chưa có sự bình đẳng với nam 
giới� Năm 1870, sau cuộc nội chiến lần thứ 
hai, Hiến pháp mới của Mỹ được ban hành 
vẫn chỉ thừa nhận quyền bầu cử của tất cả 
nam giới không kể màu da, lúc này “phụ nữ 
Nhận bài ngày 25/10/2017, Phản biện xong ngày 16/12/2017, Duyệt đăng ngày 17/12/2017
16 Tạp chí Khoa học & Công nghệ số 4 (9) – 2017
KHOA HỌC XÃ HỘI
vẫn không có quyền bầu cử” [5]� Tại nhiều 
nơi, lao động phụ nữ cùng với lao động trẻ 
em được sử dụng rộng rãi với tiền công rẻ 
mạt� Tại Nhật Bản, hiến pháp cải cách năm 
1883 quy định quyền bầu cử chỉ dành cho 
nam giới đối với Viện bình dân: “cử tri phải 
là những nam giới, trên 15 tuổi, đóng thuế 
15 yên/năm, tương đương 100 ngày công 
của thợ dệt� Thời gian cư trú là 1,5 năm” 
[5]� Với quy định đó, chỉ có khoảng 1% dân 
số được tham gia bầu cử� Vì vậy, đấu tranh 
giành quyền bình đẳng toàn diện cho phụ 
nữ là một yêu cầu của cách mạng, đồng thời 
phát huy sức mạnh của phụ nữ trong cuộc 
đấu tranh cách mạng là một nhiệm vụ của 
những người cộng sản� Vì vậy, C� Mác và 
V�I� Lênin trong thời kỳ lãnh đạo cách mạng 
của mình đã đưa ra quan điểm về vai trò và 
yêu cầu giải phóng phụ nữ; về việc xây dựng 
tổ chức để vận động phụ nữ tham gia đấu 
tranh cách mạng� C� Mác đã khẳng định: 
“Ai đã biết lịch sử thì biết rằng muốn sửa 
sang xã hội mà không có phụ nữ giúp vào, 
thì chắc không làm nổi� Xem tư tưởng và 
việc làm của đàn bà, con gái thì biết xã hội 
tấn bộ ra thế nào”� Phát triển quan điểm 
của C� Mác, V�I� Lênin khẳng định: “Đảng 
cách mệnh phải làm sao dạy cho đàn bà nấu 
ăn cũng phải biết việc nước, như thế cách 
mệnh mới gọi là thành công”�
Phong trào đấu tranh đòi quyền lợi kinh 
tế, chính trị cho phụ nữ diễn ra mạnh ở Mỹ, 
châu Âu, New Zealand, Australia, Nga cuối 
thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX� Một số đại biểu 
nữ đi đầu trong phong trào đấu tranh này là 
Elizabeth Cady Stanton và Susan B� Anthony 
(Mỹ), Clara Zetkin (người Đức); Rosa 
Luxemburg (Ba Lan); Nadezhda Krupskaya 
(Nga – vợ Lênin)� Cuộc đấu tranh đã thu 
được thắng lợi bước đầu ở một số quốc gia 
về công nhận quyền bầu cử của phụ nữ như: 
New Zealand (1893); Australia (1902)�
Ngay sau cách mạng Tháng Mười Nga 
năm 1917, nước Nga Xô viết đã ban hành 
““Sắc luật” tuyên bố về sự bình đẳng giữa 
nam và nữ” [6]� Nhiều hành động cụ thể về 
bình đẳng nam và nữ được chính quyền Xô 
viết Nga (sau này là Liên Xô) thực hiện: lao 
động 8h; phụ nữ được nghỉ thai sản; phụ nữ 
được quyền bầu cử và tham gia chính quyền; 
hỗ trợ học tập nâng cao trình độ; “Sắc 
luật” của nước Nga Xô viết là văn bản pháp 
lý đầu tiên trên thế giới của một nhà nước 
công nhận về quyền bình đẳng toàn diện 
giữa nam và nữ�
Từ ảnh hưởng của cách mạng Tháng 
Mười Nga, phong trào cách mạng ở các nước 
châu Âu, Bắc Mỹ phát triển mạnh� Hàng 
triệu công nhân, trong đó có bộ phận quan 
trọng là nữ tham gia đấu tranh chống chính 
quyền tư sản trong những năm 1919 – 1923, 
buộc chính quyền các nước tư bản phải thực 
hiện những cải cách hiến pháp tích cực hơn, 
trong đó có công nhận quyền bầu cử của 
phụ nữ� Ở Đức, Hiến pháp Vaima (1919) quy 
định Quốc hội gồm hai viện: Viện Liên bang 
(gồm đại biểu những tỉnh lớn) và Nghị viện 
do những công dân nam, nữ từ 20 tuổi trở 
lên bầu bằng hình thức phổ thông đầu phiếu� 
Năm 1920, nước Mỹ thông qua “Tu chính án 
19” (Amendment 19), công nhận quyền bầu 
cử của phụ nữ trên toàn Liên bang Mỹ� Ở các 
nước Anh, Pháp, Canada lúc này cũng công 
nhận quyền bầu cử của phụ nữ�
Như vậy, đến đầu những năm 20 (thế kỷ 
XX), trên thế giới hình thành phong trào 
đấu tranh đòi quyền bình đẳng cho phụ nữ� 
Từ phong trào hình thành hai xu hướng giải 
quyết quyền bình đẳng cho phụ nữ: ở các 
nước tư bản, đế quốc, chính phủ công nhận 
Tạp chí Khoa học & Công nghệ số 4 (9) – 2017 17
KHOA HỌC XÃ HỘI
quyền bình đẳng về bầu cử; ở nước Nga Xô 
viết (Liên Xô sau này) công nhận quyền bình 
đẳng toàn diện của phụ nữ� Tư tưởng giải 
phóng phụ nữ toàn diện của Lênin và nước 
Nga Xô viết là tiến bộ, xu thế tất yếu của thời 
đại� Tuy nhiên, vấn đề giải phóng phụ nữ ở 
các nước thuộc địa, trong đó có Việt Nam 
chưa được đề cập đến�
2.2. Hồ Chí Minh với cuộc đấu tranh 
giải phóng của phụ nữ các dân tộc thuộc 
địa trong những năm 20 của thế kỷ XX
Những bài viết của Nguyễn Ái Quốc đã 
dẫn chứng, nêu bật nhận thức thực tiễn 
của Người về thân phận, khả năng của phụ 
nữ thế giới, Việt Nam� Cũng trong phần 
viết “Phụ nữ Quốc tế”, Nguyễn Ái Quốc 
đã dẫn chứng về những tấm gương phụ 
nữ điển hình của cách mạng thế giới như: 
người học trò Sáclốt Coócđây, Luy Misen 
(Pháp), tấm gương của 1854 phụ nữ Nga 
tham gia cách mạng Tháng Mười – 1917: 
“Năm 1917, ngày 23 tháng 2, đàn bà ở kinh 
đô Nga nổi lên ‘đòi bánh cho con’ và đòi 
‘giả chồng chúng tôi lại cho chúng tôi’ (vì 
chồng phải đi đánh)� Sự bạo động này làm 
mồi cho cách mệnh” [4]� Phần nhiều trong 
các bài viết của Nguyễn Ái Quốc những 
năm 20 của thế kỷ XX là phản ánh về thân 
phận, phong trào đấu tranh của nhân dân 
các nước thuộc địa, trong đó có tầng lớp 
phụ nữ�
Trong bài “Nông dân Bắc Phi”, nói về nông 
dân các nước Angiêri, Tuynidi, Marốc,, 
Người đã phản ánh về sự bóc lột nặng nề của 
thực dân đối với nông dân, trong đó có phụ 
nữ� Những người dân bản địa ở đây đã bị 
tước đoạt ruộng đất, phải lao động khổ sai: 
“1 – Tất cả họ đều bị dồn đến tình cảnh con 
vật thồ� 2 – Họ không chỉ bị những kẻ chiến 
thắng bóc lột, mà còn bị những người bản 
xứ bóc lột nữa” [3]�
Trong những bài viết, Nguyễn Ái Quốc đã 
trích dẫn những luận điểm quan trọng của 
C� Mác, V�I� Lênin về tiềm lực, vai trò của 
phụ nữ� Trong bài “Phụ nữ phương Đông”, 
Người nhấn mạnh phong trào cách mạng 
của phụ nữ các nước chống thực dân phương 
Tây: “Phụ nữ Thổ Nhĩ Kỳ tham gia bảo vệ 
đất nước chống sự xâm lược của chủ nghĩa 
đế quốc phương Tây� Phụ nữ Ấn Độ vùng lên 
chống sự đô hộ của Anh� Phụ nữ Trung Quốc 
tham gia cách mạng năm 1912� Phụ nữ Triều 
Tiên đã và đang đấu tranh vì độc lập của Tổ 
quốc”� Viết về “Cương lĩnh của Hội sinh viên 
cách mạng” Trung Quốc, Người đã đề cập 
đến chủ trương giải quyết “Vấn đề phụ nữ” 
của Hội: “Quyền bình đẳng về giáo dục kinh 
tế và chính trị có cả đàn ông cũng như đàn 
bà thi hành hệ thống trường học thống nhất 
– tức là thành lập các trường trong đó con 
trai và con gái cùng học� Trả công như nhau 
cho sự lao động như nhau” [3]�
Nguyễn Ái Quốc đã nhận thấy những 
chuyển biến về chất của phụ nữ trong phong 
trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở các nước 
thuộc địa� Phụ nữ các nước thuộc địa đã đoàn 
kết đấu tranh chống kẻ thù chung� Tiêu biểu 
như phong trào đấu tranh của công nhân nữ 
ở Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc, Ấn Độ� Từ sự tổ 
chức, giác ngộ của Quốc tế Phụ nữ, của Đảng 
Cộng sản các nước nên phụ nữ các dân tộc 
thuộc địa đã giác ngộ cách mạng vô sản, hiểu 
được vai trò to lớn của Quốc tế III và Đảng 
Cộng sản trong cuộc đấu tranh giải phóng 
dân tộc, giải phóng chính tầng lớp mình�
Từ thực tiễn sự tham gia trong phong trào 
cách mạng các nước trên thế giới, Người đã 
khẳng định vai trò của phụ nữ đối với cách 
mạng: “Vậy nên muốn thế giới cách mệnh 
18 Tạp chí Khoa học & Công nghệ số 4 (9) – 2017
KHOA HỌC XÃ HỘI
thành công, thì phải vận động đàn bà con gái 
công nông các nước” [3]� Luận điểm này của 
Nguyễn Ái Quốc cũng là một nhiệm vụ của 
cách mạng Việt Nam trong cuộc đấu tranh 
giải phóng dân tộc� Những phản ánh của 
Nguyễn Ái Quốc về tình cảnh, phong trào 
đấu tranh cách mạng của phụ nữ các dân tộc 
trên thế giới, nhất là ở các nước thuộc địa 
cho thấy những nhìn nhận thực tiễn sâu sắc 
của Người đối với các giai tầng trong xã hội, 
tố cáo sự tàn bạo của chủ nghĩa đế quốc, cổ 
vũ sự tham gia của phụ nữ trong cuộc đấu 
tranh giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp�
2.3. Tư tưởng Hồ Chí Minh về giải 
phóng phụ nữ Việt Nam trong những 
năm 20 của thế kỷ XX
* Tình cảnh phụ nữ Việt Nam
Từ tình hình phụ nữ thế giới, soi vào Việt 
Nam, Nguyễn Ái Quốc có những nhận thức 
đúng đắn về thân phận, truyền thống, khả 
năng cách mạng của phụ nữ và đề ra mục 
tiêu đấu tranh giải phóng phụ nữ� Trong các 
bài viết nói chung trong những năm 20 của 
thế kỷ XX, Nguyễn Ái Quốc thể hiện rõ nét 
nỗi thống khổ của người phụ nữ Việt Nam 
với thân phận người dân nô lệ� Ngoài ra, 
Người còn có những bài, phần viết riêng về 
tình cảnh phụ nữ Việt Nam� Trong tác phẩm 
“Bản án chế độ thực dân Pháp”, Người đã 
dành một mục viết về “Nỗi khổ nhục của 
người phụ nữ bản xứ”. Những nỗi khổ cực 
của người phụ nữ Việt Nam lúc này không 
chỉ là việc phải lao động khổ sai; mất chồng, 
mất con; đóng sưu cao, thuế nặng; bị bắt bớ 
và bỏ tù vô cớ, mà còn bị sát hại, hãm hiếp 
tàn bạo từ những em bé gái nhỏ tuổi đến 
phụ nữ trung niên và người cao tuổi: “Một 
ngày lễ nọ, một tên lính trong cơn vui, tự 
nhiên vô cớ nhảy bổ vào một bà già người 
Việt Nam, lấy lưỡi lê đâm bà một nhát chết 
ngay Không phải chỉ có những cuộc khám 
xét nhà hàng loạt, liên tục, mà còn có những 
cuộc khám xét thân thể người bản xứ bất kể 
ở chỗ nào, bất kể là nam hay nữ!���” [3]� Thực 
dân thực hiện việc bắt bớ, sát hại vô cớ: “Một 
cô giáo bản xứ đã bị bắt giải về tỉnh lỵ, cổ 
đeo gông, đầu phơi trần dưới ánh nắng như 
thiêu đốt� Một sĩ quan khác hiếp một em 
bé gái bằng những cách dâm bạo vô cùng 
ghê tởm� Bị truy tố trước tòa đại hình, hắn 
được trắng án, chỉ vì nạn nhân là người Việt 
Nam���” [3]�
Trong hoàn cảnh của cách mạng Việt 
Nam, thực tiễn phong trào cách mạng thế 
giới và truyền thống yêu nước của phụ nữ 
Việt Nam, Nguyễn Ái Quốc đã khẳng định 
“Việt Nam cách mệnh cũng phải có nữ giới 
tham gia mới thành công, mà nữ giới Việt 
Nam muốn cách mệnh thì phải theo phụ 
nữ quốc tế chỉ bảo” [3]� Từ nhận thức sâu 
sắc về tình cảnh người phụ nữ thế giới cũng 
như Việt Nam thời kỳ này, Người rất đồng 
cảm, trân trọng và dành cho họ những tình 
cảm thân thương nhất qua tên gọi, lời hỏi 
thăm, động viên ân cần� Người thường dùng 
những tên gọi trân trọng, thân mật về phụ 
nữ như “chị em gái”, “chị em mình”, “nữ 
giới”, “người mẹ”, “người vợ”, “em bé gái”, 
“cháu gái”, “bông hồng” (chỉ những người 
công nhân nữ của Liên Xô)� Sau khi rời nước 
Pháp, Người đã viết “Thư gửi các bạn cùng 
hoạt động ở Pháp”� Trong bức thư này, Người 
đã nói đến những cháu trai, cháu gái ở Pháp 
như A-lít-xơ (Alice) hay Pôn (Paul)� Những 
tình cảm thân thương, những lời nhắc nhở 
ân cần được Người gửi gắm cho các cháu: 
“Các cháu rất yêu chú và chú cũng rất yêu 
các cháu, phải không các cháu? Chú sẽ nói 
với những người bạn nhỏ Việt Nam là các 
Tạp chí Khoa học & Công nghệ số 4 (9) – 2017 19
KHOA HỌC XÃ HỘI
cháu rất ngoan� Chú sẽ thay mặt các cháu 
bắt tay các bạn nhỏ Việt Nam Chú sẽ luôn 
nhớ các cháu� Các cháu ngoan� Học thuộc 
bài� Vâng lời cha mẹ�” [3]
* Tư tưởng giải phóng phụ nữ Việt Nam
Trước hết, Nguyễn Ái Quốc chủ trương 
vận động cách mạng Việt Nam để giải 
phóng dân tộc, cũng là giải phóng phụ nữ 
Việt Nam khỏi thân phận người dân thuộc 
địa, giải phóng khỏi những áp bức, bóc lột 
tàn bạo của thực dân, phong kiến tay sai 
như đã nhấn mạnh ở trên� Sau khi thực 
hiện thành công cách mạng giải phóng dân 
tộc, giải phóng thân phận nô lệ của phụ nữ, 
cách mạng chủ trương thực hiện những 
chính sách bình đẳng toàn diện giữa nam 
và nữ� Khi thành lập Hội Việt Nam cách 
mạng Thanh niên, trong “điều kiện vào hội”, 
“quyền lợi hội viên”, Nguyễn Ái Quốc đã thể 
hiện chủ trương bình đẳng quyền chính trị 
của phụ nữ� Điều kiện vào hội ghi rõ: “Hễ 
ai tín ngưỡng tôn chỉ hội, thừa nhận điều 
lệ, chương trình hội� thì được vào hội”� 
Như vậy có nghĩa là không có sự phân biệt 
nam hay nữ khi tham gia vào tổ chức hội� 
Về quyền lợi hội viên, gồm biểu quyết, tuyển 
cử và bị cử, nghĩa là nam hay nữ khi tham 
gia vào hội đều có quyền như nhau về biểu 
quyết, ứng cử và bầu cử� Vấn đề này cho 
thấy, tư tưởng hành động của Người đúng 
với quan điểm chủ nghĩa Mác – Lênin và 
hơn hẳn hành động mới công nhận quyền 
bầu cử của nữ giới ở các nước tư bản�
Cùng chủ trương bình đẳng quyền chính 
trị, trong bản “Chính cương tối đê hạn độ” 
của Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên 
khẳng định việc cách mạng thực hiện những 
nhiệm vụ cách mạng sẽ thực hiện cho phụ 
nữ Việt Nam: “Thực hành chế độ tám giờ cho 
thợ thuyền đàn ông và sáu giờ cho thợ thuyền 
đàn bà và trẻ con/ Định luật lao động cấm chỉ 
thuê đàn bà, trẻ con làm công ban đêm và các 
chỗ độc địa/ Đàn ông, đàn bà tuyệt đối bình 
đẳng, bình quyền về các phương diện (pháp 
luật, tục lệ, v.v)” [1]�
Trong Cương lĩnh thành lập Đảng tháng 
2/1930 do Nguyễn Ái Quốc soạn thảo, giải 
phóng toàn diện phụ nữ Việt Nam đã được 
thể hiện rõ với vai trò là một người dân của 
nước Việt Nam� Bên cạnh đó, “Chánh cương 
vắn tắt” đã khẳng định một chính sách quan 
trọng về phương diện xã hội của Đảng là “b) 
Nam, nữ bình quyền. v.v..” [2]� Ngay sau khi 
thành lập, Đảng Cộng sản Việt Nam đã ra 
“Lời kêu gọi” nhân dân Việt Nam, trong đó 
có “chị em” phụ nữ đấu tranh chống thực 
dân Pháp, phong kiến tay sai� Hưởng ứng 
lời kêu gọi của Đảng, hàng vạn chị em phụ 
nữ Việt Nam đã tham gia phong trào cách 
mạng trong những năm 1930–1931, đỉnh cao 
là Xô viết Nghệ Tĩnh�
Từ những bài viết của Nguyễn Ái Quốc, 
chúng tôi thấy mấy điểm lớn của tư tưởng 
Hồ Chí Minh về giải phóng phụ nữ trong 
những năm 20 của thế kỷ XX như sau:
Thứ nhất: Qua những hoạt động thực tiễn 
cả trong nước và thế giới, Nguyễn Ái Quốc 
– Hồ Chí Minh đã nhận thấy phụ nữ ở các 
nước thuộc địa và các nước tư bản đều có 
thân phận thấp kém, khổ cực, bất hạnh� Họ 
bị tư bản, thực dân áp bức, bóc lột nặng nề, 
tàn bạo� Người phụ nữ dù ở nước tư bản hay 
chính quốc đều là bộ phận bị tổn thương 
nặng nề nhất bởi các chính sách của chính 
quyền tư bản, thực dân�
Thứ hai: Hồ Chí Minh đã nhận thức đúng 
đắn, sâu sắc về tư tưởng giải phóng phụ nữ 
của chủ nghĩa Mác – Lênin, nhận thức sâu 
sắc về những việc làm cụ thể của Liên Xô đối 
với phụ nữ các dân tộc Liên Xô� Người đồng 
20 Tạp chí Khoa học & Công nghệ số 4 (9) – 2017
KHOA HỌC XÃ HỘI
thuận và xác định phương hướng giải phóng 
phụ nữ theo quan điểm của chủ nghĩa Mác– 
Lênin—quan điểm giải phóng toàn diện, 
bình đẳng toàn diện: quyền về chính trị, về 
kinh tế, về giáo dục và các quyền khác�
Thứ ba: Hồ Chí Minh nhận thức rõ về vai 
trò của phụ nữ thế giới, phụ nữ Việt Nam 
ngay từ những năm 20 của thế kỷ XX� Đối 
với phụ nữ Việt Nam, Người nhận thấy một 
truyền thống quý báu được duy trì từ buổi 
đầu dựng nước� Do vậy, Người xác định rõ 
phụ nữ là một bộ phận không thể thiếu của 
cách mạng ở chính quốc và thuộc địa� Người 
chủ trương phải thu hút, vận động, bồi 
dưỡng, tổ chức để phụ nữ tham gia mạnh 
mẽ vào cuộc cách mạng chung của dân tộc�
Thứ tư: Những chủ trương giải phóng phụ 
nữ Việt Nam của Hồ Chí Minh thời kỳ này là 
sự vận dụng sáng tạo tư tưởng giải phóng phụ 
nữ của chủ nghĩa Mác–Lênin vào hoàn cảnh 
cụ thể của cách mạng Việt Nam: giải phóng 
thân phận người dân nô lệ; sau giải phóng 
phải thực hiện bình đẳng quyền lợi chính trị, 
kinh tế, văn hóa; hỗ trợ tích cực về mọi mặt 
để phụ nữ có thể thực hiện bình đẳng thật 
sự với nam giới� Người dành cho phụ nữ thế 
giới, phụ nữ Việt Nam sự trân trọng, tình 
cảm thân thương không chỉ qua lời nói, mà 
cả những hành động cách mạng thực tiễn�
Thứ năm: Trong bối cảnh thế giới lúc đó, 
các nước tư bản phát triển mạnh về kinh tế 
nhưng việc thực hiện bình đẳng mới dừng 
lại ở quyền bầu cử, Nguyễn Ái Quốc đã tiếp 
thu tư tưởng tiến bộ của các bậc tiền bối 
như C� Mác, V�I� Lênin và xác định phải 
giải phóng toàn diện cho phụ nữ� Mặt khác, 
Người đã phát triển tư tưởng giải phóng 
phụ nữ thêm một bước qua chủ trương giải 
phóng phụ nữ các dân tộc thuộc địa, trực 
tiếp là phụ nữ Việt Nam� Như vậy, Nguyễn 
Ái Quốc – Hồ Chí Minh là một trong những 
người đầu tiên đặt nền móng cho sự nghiệp 
giải phóng toàn diện phụ nữ thế giới�
3. Kết luận
Tư tưởng Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí 
Minh về giải phóng phụ nữ trong những 
năm 20 của thế kỷ XX là sự tiếp thu sâu sắc, 
vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin về 
công tác phụ nữ trong thời đại mới vào thực 
tiễn cách mạng Việt Nam� Tư tưởng của 
Người trong giai đoạn này là nền tảng định 
hình chủ trương, hành động thực tiễn giải 
phóng phụ nữ Việt Nam từ khi Đảng Cộng 
sản Việt Nam thành lập đến nay� Hồ Chí 
Minh đã có những đóng góp thiết thực về 
lí luận và thực tiễn cho cuộc đấu tranh giải 
phóng phụ nữ� Thực tiễn những chủ trương, 
chính sách của Đảng, Nhà nước Việt Nam về 
bình đẳng giới cho phụ nữ Việt Nam là một 
trong những minh chứng cho thấy việc xây 
dựng Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa 
dân chủ, công bằng, văn minh�
Tài liệu tham khảo
[1] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng 
toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà 
Nội, 1998�
[2] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng 
toàn tập, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia, Hà 
Nội, 1998�
[3] Hồ Chí Minh toàn tập, tập 1 (1920–1925), 
Nxb Sự thật, Hà Nội, 1980�
[4] Hồ Chí Minh toàn tập, tập 2 (1925–1930), 
Nxb Sự thật, Hà Nội, 1980�
[5] Vũ Dương Ninh, Nguyễn Văn Hồng, Lịch sử 
thế giới cận đại, Nxb Giáo dục, Hà Nội, 2003�
[6] Nguyễn Anh Thái, Lịch sử thế giới hiện đại, 
Nxb Giáo dục, Hà Nội, 2000�
(Xem tiếp trang 27)