Thiết kế giáo án điện tử tích hợp cho sinh viên khoa lịch sử trường Đại học sư phạm thành phố Hồ Chí Minh thực tập giảng dạy ở trường Trung học Phổ thông

Ý KIẾN TRAO ĐỔI Lê Huỳnh Hoa 
 202
THIẾT KẾ GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ TÍCH HỢP CHO SINH VIÊN 
KHOA LỊCH SỬ TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ 
HỒ CHÍ MINH THỰC TẬP GIẢNG DẠY Ở TRƯỜNG 
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 
Lê Huỳnh Hoa* 
Trong những năm gần đây, việc dạy và học ở các cấp đều đã sử dụng ít 
nhiều thành tựu của công nghệ thông tin, trong đó hình thức giáo án điện tử chủ 
yếu được soạn bằng phần mềm trình diễn Power Point là phổ biến nhất. Đối với 
sinh viên sư phạm, trong quá trình thực tập giảng dạy cũng đã dần làm quen với 
loại giáo án này. Tuy nhiên, trong thực tế, kiểu giáo án này chỉ đơn thuần hỗ trợ 
về phương pháp, giúp người dạy truyền đạt nội dung chính của bài một cách hệ 
thống, sinh động, gây sự chú ý cho học sinh chứ chưa giúp sinh viên giải quyết 
vấn đề muôn thuở của người lần đầu tiên đứng trên bục giảng, phải đối diện với 
hàng loạt những khó khăn, trong đó có vấn đề về kiến thức và phương pháp 
truyền đạt. Trong hoàn cảnh đó, việc tìm ra một hình thức giáo án nhằm khắc 
phục những khó khăn của người dạy và nhu cầu thỏa mãn kiến thức của người 
học là điều hoàn toàn chính đáng và cấp thiết. 
Dựa trên kỹ năng soạn giáo án đã được học và khai thác triệt để những 
thuận lợi của ứng dụng công nghệ thông tin, dựa trên khả năng tự thiết kế giáo án 
của sinh viên khoa Lịch sử Trường ĐHSP Tp. HCM, chúng tôi mạnh dạn đề xuất 
một hình thức “giáo án điện tử tích hợp” chuẩn bị cho sinh viên của khoa trong 
đợt thực tập giảng dạy của năm học 2008. Bước đầu, giáo án này có thể hình 
dung khái quát ở 3 điểm sau: 
1. “Giáo án điện tử tích hợp” - khái niệm, công dụng 
1.1. Theo quan niệm truyền thống, giáo án được hiểu theo các nghĩa cụ thể sau: 
 “Bài soạn của giáo viên để lên lớp giảng dạy”†. 
 “Kế hoạch và dàn ý giờ lên lớp của giáo viên, bao gồm đề tài của giờ lên 
lớp, mục đích giáo dục và giáo dưỡng, nội dung, phương pháp, thiết bị, 
* TS. – Trường ĐHSP Tp. HCM 
† Từ điển tiếng Việt tr. 395 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TP.HCM Số 17 năm 2009 
 203 
những hoạt động cụ thể của thầy và trò, khâu kiểm tra đánh giá... Tất cả 
được ghi ngắn gọn theo trình tự thực tế sẽ diễn ra trong giờ lên lớp. Giáo án 
được thầy giáo biên soạn trong giai đoạn chuẩn bị lên lớp và quyết định 
phần lớn sự thành công của bài học”‡. 
Như vậy, có thể xác định: giáo án là bài soạn thể hiện kế hoạch và dàn ý 
của một giờ lên lớp của giáo viên. 
1.2. Giáo án điện tử 
Đây là một thuật ngữ mới, cần có thời gian để nghiên cứu và hoàn chỉnh 
song có thể xác định một cách chung nhất: “là một bản kế hoạch lên lớp của giáo 
viên được xây dựng bằng phần mềm tin học”. Phần mềm này không phải là một 
phần của kế hoạch lên lớp mà từng bước và dẫn đến thay thế toàn bộ những công 
cụ có tính truyền thống như “phấn trắng, bảng đen” bởi tính ưu việt của công 
nghệ thông tin mà cái đích của nó là “giáo án điện tử tích hợp”. 
Trước hết, cần chú ý đến yếu tố “tích hợp”§. Một trong những sức mạnh của 
công nghệ thông tin ứng dụng trong văn bản là công nghệ “link” – liên kết. 
Trong bất cứ loại văn bản được tạo lập bằng phần mềm tin học nào (Ms. Word, 
PowerPoit, html, ) đều có thể liên kết với nhau. Và như vậy, từ một nội dung, 
có thể liên kết với nhiều kiểu dữ liệu giúp cho việc triển khai nội dung, minh họa, 
một cách dễ dàng, không hạn chế dung lượng, hình thức thể hiện và loại hình dữ 
liệu – yếu tố “tích hợp” nhiều yếu tố trong một văn bản - WEBSITE. Tuy nhiên, 
trong các loại văn bản được tạo lập bằng công nghệ thông tin, chỉ có loại văn bản 
dạng html – Word wide web là phù hợp với dạng “giáo án điện tử tích hợp”. 
Hình thức giáo án này được thể hiện với 2 ưu điểm nổi bật: 
 Liên kết (Link), Theo đó, các chức năng, thông tin và dữ liệu phục vụ cho 
dạy và học có thể kết xuất ra màn hình theo nhu cầu của quá trình dạy và 
học bằng một động tác: Click. 
 Chúng thực hiện được nhiều chức năng 
‡  
§ Tích hợp: “Kết hợp cái gì đó để nó hoàn toàn trở thành một bộ phận của một cái khác; hợp nhất; hoà 
nhập (to integrate something into something, to integrate A and B / A with B)”. Từ điển Lạc Việt. Lacviet 
EVA MTD 2002. 
Ý KIẾN TRAO ĐỔI Lê Huỳnh Hoa 
 204
 Trình bày một cách có hệ thống nội dung của toàn chương hay bài giảng 
thay thế cho “bảng đen, phấn trắng” có tính truyền thống. 
 Chiết xuất và trình bày nội dung chi tiết của từng phần trong chương, bài 
nhưng vẫn giữ được dàn bài chính của giáo án. 
 Sử dụng một cách hiệu quả các dạng tài liệu hỗ trợ bài giảng như: văn bản, 
hình ảnh, bản đồ, biểu, bảng,  
 Trình bày các dạng bài tập, câu hỏi, đề thi.và đáp án một cách nhanh nhất. 
Đặc biệt, với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin, “thời gian chết” – một 
trong những yếu tố khó khắc phục của việc triển khai “giáo án có tính truyền 
thống” trên lớp là thời gian viết bảng đã hoàn toàn bị loại bỏ nhờ “giáo án điện tử 
tích hợp”. 
2. Cấu tạo của “giáo án điện tử tích hợp” với bài giảng lịch sử ở trường 
phổ thông. 
“Giáo án điện tử tích hợp” có thể sử dụng nhiều loại phần mềm khác nhau. 
Tuy nhiên, hiện tại, chúng tôi đã sử dụng phần mềm Macromedia để tạo lập văn 
bản dạng html còn gọi là website (H 1). Cấu tạo của giáo án này được tạo lập như 
sau: 
Trang html nói trên là trang chính (homepage) của giáo án. Trang này được 
cấu tạo bởi 03 trang riêng biệt với những chức năng cụ thể: 
Trang (1) được dùng để trình bày tên bài giảng, nên dùng phần mềm Flash 
để thiết kế cho sinh động. 
 
Phần trình bày tên chương, bài 
sẽ giảng 
Tr 
Hệ 
thống 
menu 
hàng 
ngang 
với 
các 
chức 
năng 
hỗ trợ 
dạy 
và 
học 
 
Phần trình bày 
NỘI DUNG CHI TIẾT của từng đề mục trong dàn bài. 
PHẦN NÀY SẼ THAY ĐỔI 
THƯỜNG XUYÊN 
và 
LIÊN KẾT VỚI CÁC KIỂU DỮ LIỆU MINH HỌA 
 
Phần trình bày 
HỆ THỐNG 
DÀN BÀI 
của 
giáo án. 
sẽ luôn tồn tại 
trên màn hình 
H 1 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TP.HCM Số 17 năm 2009 
 205 
Trang (3) dùng để trình bày hệ thống dàn bài chi tiết (có thể đến cấp 3) cho 
toàn bộ bài giảng. Cấu tạo của trang sẽ phải đáp ứng được các yêu cầu: 
 Giảng đến đề mục nào thì triển khai đến mục đó. 
 Giảng tiếp đến các đề mục sau thì vẫn giữ nguyên đề mục đã giảng. 
Ví dụ: 
H 1: Dàn ý với các đề mục chính của bài 25. Chính sách đô hộ của các 
triều đại phong kiến phương Bắc và những chuyển biến trong xã hội Việt 
Nam với 02 đề mục (trình bày bằng số La mã). 
H 2: Dàn ý chi tiết triển khai nội dung I. CHÍNH SÁCH ĐÔ HỘ với 03 
nội dung chi tiết trình bày bằng số Ả Rập. 
H 3: Dàn ý chi tiết triển khai nội dung 1. Tổ chức bộ máy cai trị với 02 
gạch đầu dòng. 
Như vậy, khi kết thúc bài giảng, dàn bài chi tiết (cấp 3 hoặc chi tiết hơn) 
vẫn tồn tại trên màn hình. 
Trang (4) dùng để triển khai những nội dung chi tiết phần giảng giải của 
giáo viên (có kết hợp với lời nói). Ở trang này, có thể link với tất cả mọi chương 
trình: Power Point, Word (PDF), Vidéo, hình ảnh (jpeg),  miễn là phù hợp với 
yêu cầu hỗ trợ minh họa của bài giảng. 
Như vậy, trang (2) sẽ hình thành theo sự phát triển của hệ thống dàn bài, 
trang (4) như phần trình bày bảng sẽ được xóa đi sau mỗi nội dung chi tiết đã 
I. CHÍNH SÁCH ĐÔ HỘ 
 1. Tổ chức bộ máy cai trị 
 - Các triều đại phong 
kiến phương Bắc 
 - Mục đích của phong 
kiến phương Bắc  
. 
I. CHÍNH SÁCH ĐÔ HỘ 
II. NHỮNG CHUYỂN 
BIẾN VỀ KINH TẾ, 
VĂN HÓA VÀ XÃ 
HỘI. 
. 
I. CHÍNH SÁCH ĐÔ HỘ 
 1. Tổ chức bộ máy cai trị 
 2. Về kinh tế. 
 3. Về văn hóa xã hội. 
. 
H 2 H 3 H 4 
Ý KIẾN TRAO ĐỔI Lê Huỳnh Hoa 
 206
trình bày. Đây chính là sự khác biệt giữa “giáo án điện tử tích hợp” với việc sử 
dụng phần mềm trình diễn Power Point. 
3. Tính khả thi của “giáo án điện tử tích hợp” đối với sinh viên Khoa Lịch 
sử Trường ĐHSP Tp. HCM. 
Trên cơ sở giới thiệu ban đầu như trên, có thể đi đến một số kết luận sau: 
3.1. Khả năng của một Homepage 
 Trên cùng màn hình với 03 khu vực thể hiện văn bản riêng biệt nhưng có 
quan hệ mật thiết với nhau; 
 Mỗi dòng văn bản trong từng trang có khả năng nối kết (link) với nhau và 
với các dữ liệu khác chính là tác dụng đáng kể của “giáo trình điện tử tích 
hợp”. Nếu biết khai thác, công cụ này có thể thay thế hoàn toàn phương 
tiện dạy học mang tính truyền thống: bảng và phấn, mang lại hiệu quả mà 
phương tiện truyền thống không thể thực hiện được. 
3.2. Các môn học nói chung và nhất là môn lịch sử, nếu trong bài giảng sử 
dụng nhiều công cụ hỗ trợ (hình ảnh, sơ đồ, âm thanh,) sẽ giúp bài giảng hấp 
dẫn hơn, sinh động hơn, tạo điều kiện để học sinh tập trung hơn trong giờ học. 
Đặc biệt, với môn lịch sử, các sự kiện lịch sử nếu muốn minh hoạ một cách 
nhanh, chính xác phải tái hiện bằng hình ảnh, vidéo, sơ đồ động mà không thể 
thực hiện trực tiếp bằng cách vẽ hay viết lên bảng như các môn học khác. 
3.3. “Giáo trình điện tử tích hợp” với khả năng trình bày của nó có thể dần 
thay thế công cụ truyền thống là “bảng đen, phấn trắng” khi được khai thác đúng 
mức. Đây là phương pháp ứng dụng công nghệ thông tin khác với thói quen hiện 
nay khi dùng phần mềm trình diễn Power Point (là chủ yếu) và cũng được gọi là 
“giáo án điện tử”. Nếu sinh viên có một kiến thức tin học căn bản như kết quả 
đào tạo tại trường đại học, được trang bị khung giáo án với phần thư viện hỗ trợ 
và hệ thống câu hỏi phát vấn sử dụng trên lớp, kiểm tra trắc nghiệm thì việc xây 
dựng “giáo án điện tử tích hợp” với những hướng dẫn kèm theo sẽ là một thực tế 
mang tính khả thi. Như vậy, sự chuẩn bị giáo án cho sinh viên khi thực tập cũng 
như sau này ra trường hành nghề có tính thiết thực trong hành trang của sinh viên 
sư phạm.