Thế giới nội tâm nhân vật phụ nữ trong tiểu thuyết của Thiết Ngưng

51 
HNUE JOURNAL OF SCIENCE DOI: 10.18173/2354-1067.2020-0007 
Social Sciences, 2020, Volume 65, Issue 2, pp. 51-57 
This paper is available online at  
THẾ GIỚI NỘI TÂM NHÂN VẬT PHỤ NỮ 
TRONG TIỂU THUYẾT CỦA THIẾT NGƯNG 
Nguyễn Thị Hồng Nhung*1 và Đỗ Văn Hiểu2 
1Trường Trung học phổ thông Thăng Long, Hải Phòng 
2Khoa Ngữ văn, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 
Tóm tắt. Thiết Ngưng là một nữ văn sĩ nổi tiếng của văn học đương đại Trung Quốc, bà 
dành nhiều trang tiểu thuyết viết về người phụ nữ trong đời sống đương đại với những góc 
khuất trong sâu thẳm tâm hồn. Nhân vật phụ nữ trong sáng tác của Thiết Ngưng thường ở 
trong trạng thái cô đơn, bế tắc, hoảng loạn, đầy ẩn ức và giằng xé nội tâm. Nghiên cứu nhân 
vật phụ nữ trong tiểu thuyết của Thiết Ngưng từ góc độ phân tâm học giúp người viết có cơ 
hội khám phá thế giới bên trong của người phụ nữ, đặc biệt là đời sống vô thức với những 
ẩn ức khó giãi bày. Trong bài viết này, người viết chủ yếu khảo sát ba tiểu thuyết đã được 
Sơn Lê dịch ra tiếng Việt là Cửa hoa hồng, Những người đàn bà tắm, Thành phố không 
mưa; thông qua cách tiếp cận phân tâm học chỉ ra những chấn thương trong đời sống tâm 
hồn của người phụ nữ từ thuở ấu thơ, những khát vọng bản năng, nỗi cô đơn lạc lõng của 
người phụ nữ cũng như những mặc cảm ám ảnh tội lỗi của họ Hướng triển khai này vừa 
góp phần làm nổi bật đặc sắc tiểu thuyết của Thiết Ngưng, vừa góp phần hiểu thêm một 
phần diện mạo đời sống tâm hồn của phụ nữ trong đời sống đương đại ở Trung Quốc. 
Từ khóa: Thiết Ngưng, văn học đương đại Trung Quốc, phân tâm học, hình tượng phụ nữ. 
1. Mở đầu 
Thiết Ngưng là nữ văn sĩ nổi tiếng trên văn đàn đương đại Trung Quốc, nữ Chủ tịch Hội 
nhà văn Trung Quốc trẻ nhất. Thiết Ngưng đặc biệt thành công với thể loại tiểu thuyết, bà đã 
dành nhiều trang viết về người phụ nữ trong đời sống đương đại với những góc khuất trong sâu 
thẳm tâm hồn. Sự vận động xã hội đã tạo nên những ẩn ức mới trong người phụ nữ, họ rơi vào 
hoảng loạn, bế tắc, cô đơn khi đối diện với thế giới và với chính bản thân mình. Nghiên cứu văn 
học từ góc độ phân tâm học là hướng nghiên cứu mang lại những kết quả có giá trị. Ở Việt 
Nam, Đỗ Lai Thúy là người đã dịch khá nhiều tài liệu về phân tâm học và vận dụng phân tâm 
học vào nghiên cứu văn học Việt Nam, mà tiêu biểu là công trình Hồ Xuân Hương - Hoài Niệm 
Phồn Thực (NXB Văn Hóa Thông Tin, in lần đầu năm 1999). Việc vận dụng phân tâm học vào 
nghiên cứu nhân vật văn học cũng đã được một số người nghiên cứu quan tâm, chẳng hạn Trịnh 
Ngọc Trâm với Jane Eyre từ góc nhìn phân tâm học (Luận văn thạc sĩ Văn học nước ngoài, 
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn. Đại học Quốc gia Hà Nội, 2012); Chí Phèo 
dưới cái nhìn phân tâm học của Lê Huy Bắc [1]; Lê Vân yêu và sống từ góc nhìn phân tâm học 
của Nguyễn Hữu Anh. Ở bài viết này, tác giả đã khai thác chiều sâu tâm lí của người phụ nữ 
đương đại thông qua bức chân dung về sự hình thành cuộc đời quá khứ của nghệ sĩ Lê Vân từ 
điểm nhìn của thời hiện tại, qua những xung đột giữa ý thức và vô thức theo các hệ hình của phân 
Ngày nhận bài: 5/1/2020. Ngày sửa bài: 20/1/2020. Ngày nhận đăng: 12/2/2020. 
Tác giả liên hệ: Nguyễn Thị Hồng Nhung. Địa chỉ e-mail: nhungnguyen.hp220894@gmail.com 
Nguyễn Thị Hồng Nhung* và Đỗ Văn Hiểu 
52 
tâm học [2; tr.45- 46]. Những nghiên cứu này gợi ý cho người viết về lí thuyết và hướng triển 
khai trong bài viết này. Về nhân vật phụ nữ trong tiểu thuyết của Thiết Ngưng, ở Việt Nam đã 
có một số công trình nghiên cứu và đã có một số kết quả nghiên cứu đáng quan tâm. Luận văn 
thạc sĩ Hình tượng người phụ nữ trong tiểu thuyết của Thiết Ngưng của Phạm Thị Hòa [3] đã 
chỉ ra sự trỗi dậy mạnh mẽ của ý thức cá nhân và những khát vọng chân chính mà người phụ nữ, 
đặc biệt tính dục như một xu hướng tất yếu gắn với tình yêu, đạo đức, quan hệ xã hội Người 
đàn bà tắm: Cuốn tiểu thuyết của những cuộc đối thoại văn hoá [4] của Vương Trí Nhàn đã 
nhấn mạnh phần lí trí của con người là phần còn lại sau cùng, toả sáng, một đời sống ý thức lấn 
át bản năng trong tiểu thuyết Người đàn bà tắm. 
 Một số nghiên cứu trên cho thấy vận dụng phân tâm học vào nghiên cứu nhân vật văn học 
là một hướng nghiên cứu cần được tiếp tục phát triển, đặc biệt là vận dụng vào nghiên cứu nhân 
vật người phụ nữ. Với nhân vật phụ nữ trong tiểu thuyết của Thiết Ngưng, tuy đã có một số 
công trình nghiên cứu, nhưng các công trình đó không triển khai dưới cái nhìn phân tâm học, vì 
thế đã bỏ qua một số vấn đề quan trọng của hệ thống nhân vật này. Vì thế, trong bài viết này, 
thông qua khảo sát ba tiểu thuyết của Thiết Ngưng đã được Sơn Lê dịch ra tiếng Việt là Cửa 
hoa hồng, Những người đàn bà tắm, Thành phố không mưa, vận dụng cách tiếp cận phân tâm 
học chúng tôi chỉ ra những chấn thương trong đời sống tâm hồn của người phụ nữ từ thuở ấu 
thơ, những khát vọng bản năng, nỗi cô đơn lạc lõng của người phụ nữ cũng như những mặc cảm 
ám ảnh tội lỗi của họ Hướng triển khai này vừa góp phần làm nổi bật đặc sắc tiểu thuyết của 
Thiết Ngưng, vừa góp phần hiểu thêm một phần diện mạo đời sống tâm hồn của phụ nữ trong 
đời sống đương đại ở Trung Quốc. 
2. Nội dung nghiên cứu 
2.1. Người phụ nữ với những chấn thương từ thuở ấu thơ 
Chấn động tâm lí đầu đời là những xao động ở mức độ cao, thậm chí là đứt gãy một vài cấu 
trúc trong hệ thần kinh khi con người gặp phải những tác nhân tâm lí tiêu cực và xuất hiện đột 
ngột. Thiết Ngưng không ngần ngại chỉ căn nguyên sâu xa từ chấn thương tâm lí tuổi ấu thơ và 
biểu hiện của nó trong đời sống thực tại. Chấn động tâm lí đầu tiên xảy ra với Mi Mi trong Cửa 
hoa hồng là khi cô thấy hình ảnh người cha thân yêu của mình sau khi bị phê đấu, em sụp đổ 
niềm tin về người cha Tô Hữu Hiến – giáo sư Viện Khoa học nông nghiệp khi ông bóp nát chiếc 
bánh bao trên tay, từ bỏ ước mơ của mình, từ bỏ nghề nghiệp bấy lâu ông tự hào và đem lại 
nguồn thu nhập chính cho gia đình. Ở tác phẩm Những người đàn bà tắm, sự tan vỡ đầu đời của 
cô bé Doãn Tiểu Khiêu xuất hiện khi cô nhìn thấy dòng nước mắt lăn dài xuống đôi gò má gầy 
và xanh xao do đã thức mấy đêm chăm em Phàm ốm của người mẹ Chương Vũ. Trong tiểu 
thuyết Thành phố không mưa, nhân vật Khưu Hoa cũng rơi vào cảm xúc tương tự, ấy là một sự 
suy sụp và ăn mòn niềm tin xuất hiện ngay từ quãng đầu đời của nhân vật. Cha của Khưu Hoa 
đột nhiên bị đày giam ở chuồng bò khi đang giữ chức Phó tỉnh trưởng, mẹ Khưu Hoa bỏ đi với 
người đàn ông khác. Những cú sốc tâm lí đầu đời của nhân vật đã dự báo về một tương lai, số 
phận đầy sóng gió, bất hạnh sau này của họ. 
Không chỉ dừng lại ở việc đổ vỡ niềm tin với người mà mình thương yêu nhất, lần theo dấu 
vết thời thơ ấu của những nhân vật nữ trong sáng tác của Thiết Ngưng, chúng ta bắt gặp những 
chấn động tâm lí khác. Đầu tiên, cô bé Mi Mi đã vô tình nhìn thấy bức tranh “Ivan đại đế giết 
con” trong cuốn báo ảnh mà mẹ đang xem rơi trên giường, cô bé oà khóc. Nỗi sợ hãi của Mi Mi 
xuất hiện và nhanh chóng bị đẩy vào tầng vô thức, trở thành ẩn ức về sự tan vỡ trong mối quan 
hệ giữa người và người, đặc biệt nó cảm thấy đó là hành vi tội ác giữa những người thân trong 
gia đình. Những ẩn ức tâm lí này xuất hiện trở lại vào độ tuổi dậy thì khi cô bé ở cùng bà ngoại, 
và đã trở thành một sự sợ hãi, đối nghịch giữa Mi Mi và ngoại Tư Kì Văn. Chứng kiến một buổi 
đấu tố tàn nhẫn, cô bé Khiêu trong Những người đàn bà tắm phải chịu những chấn thương tâm 
Thế giới nội tâm nhân vật phụ nữ trong tiểu thuyết của Thiết Ngưng 
53 
lí nặng nề ngay khi “mới là học sinh lớp một trường tiểu học ngõ Đặng Nhi”. Cô bé phải chứng 
kiến cảnh tượng cô giáo Tân bị xúc phạm, bị sỉ nhục vì có con mà không có chồng, chứng kiến 
cảnh để bảo vệ con, cô giáo đã “quỳ gối bưng ca phân lên, nhìn vào trong ca một lúc, rồi trước 
mặt mọi người, đưa lên ăn...” [5; tr.77]. Đồng cảm với cô giáo, chua chát về cảnh tưởng đang 
diễn ra trước mắt, Khiêu tưởng như chính mình là người bị đấu, sự tàn nhẫn và hả hê của con 
người khi trừng phạt một người phụ nữ dám khác biệt, cứng cỏi, kiên cường và trọng danh dự 
đã gây nên chấn thương tâm lí sâu sắc cho Khiêu. 
Thiết Ngưng còn chú ý đến những chấn thương tuổi thơ do bị chia cắt với gia đình. Tuổi 
thơ phải sống xa gia đình thở thành một nỗi bất hạnh với bất kì một đứa trẻ nào từng tự hào về 
gia đình yên ấm và đủ đầy của chúng, trở thành nỗi sợ hãi in sâu trong tâm hồn ngay cả khi 
chúng đã trưởng thành. Nỗi sợ hãi trong vùng vô thức sẽ khiến đứa trẻ phát triển nhân cách theo 
các hướng: thiếu thốn tình cảm, muốn được bù đắp tình cảm bởi người thân ruột thịt hoặc những 
người khác giới, trưởng thành sớm để có đủ khả năng bảo vệ mình khỏi nỗi sợ hãi thường 
trực Chẳng hạn sau khi bị đấu tố, bố mẹ của Mi Mi phải chuyển về nông trường lao động. 
Sống xa gia đình, Mi Mi luôn nhớ bố mẹ, nhớ về những kí ức tươi đẹp. Nhưng đó chỉ là quá khứ 
đã qua của một thời không bao giờ quay trở lại, tâm hồn cô bé muốn được sống lại những phút 
giây hạnh phúc tuổi thơ ấy nhưng đến cả trong mơ cô bé cũng gặp những điều mà cô bé chán 
ghét, thậm chí thấy đáng sợ. Sự già dặn trước tuổi của cô bé nói riêng hay những người phụ nữ 
hiện đại trong tác phẩm của Thiết Ngưng nói chung không mang lại những kinh nghiệm quý 
báu để hạnh phúc mà là điểm bắt đầu cho những bất hạnh nối tiếp nhau. Trong Những người 
đàn bà tắm, Đường Phi, bạn thân của Tiểu Khiêu cũng là một cô bé có tuổi thơ bất hạnh. Đường 
Phi lớn lên khi không có cha mẹ ở bên, một đứa trẻ mồ côi đáng thương ở với cậu ruột, chứng 
kiến cảnh cậu ngoại tình với một người phụ nữ có gia đình, cô bé buộc phải trưởng thành sớm 
để tự chăm lo cho bản thân và khát khao được yêu thương, được bù đắp tình cảm. 
Thiết Ngưng đặc biệt quan tâm đến chấn thương của những đứa trẻ bị xâm hại tình dục. 
Đường Phi trong Những người đàn bà tắm và Khưu Hoa trong Thành phố không mưa tuy đều bị 
những người bạn nam đồng trang lứa cưỡng hiếp, nhưng do những vô thức nói ở trên, họ lại sẵn 
sàng đón nhận những hành vi giải phóng bản năng đó. Đây là một thành vi cưỡng hiếp thô bạo, 
thông thường sẽ bị xã hội lên án, gây sự rối loạn tâm lí, sự sợ hãi, chứng nhiễu tâm, thậm chí 
khiến đối tượng bị cưỡng hiếp rơi vào trầm cảm cho những đối tượng bị cưỡng hiếp nếu đối 
tượng đó là những đứa trẻ có một tuổi thơ êm ấm, tràn ngập tình yêu thương, sự quan tâm chăm 
sóc từ gia đình và những người xung quanh, không phải trải qua những xáo trộn và chấn thương 
tâm lí ấu thơ. Nhưng Thiết Ngưng lại để cho người phụ nữ trong tiểu thuyết của mình không 
những chấp nhận mà còn chủ động đón nhận tất cả những biến cố xảy đến, việc bị xâm hại tình 
dục chỉ là một phần để họ trưởng thành. Đặt trong góc độ của xã hội hiện đại, người phụ nữ 
càng trải qua những tổn thương sâu sắc về tinh thần, càng trở nên mạnh mẽ, tự tin và có sức hút, 
sức hấp dẫn hơn rất nhiều so với những người phụ nữ mỏng manh, yếu đuối, bi luỵ, sống phụ 
thuộc và chỉ có như vậy, người phụ nữ mới có thể làm chủ cuộc đời của mình, phù hợp với xã 
hội hiện đại gồ ghề, nhiều góc khuất. 
2.2. Người phụ nữ với ám ảnh cô đơn 
Một mình trải qua và chống chọi với những tổn thương, những cuộc chiến trong thế giới 
nội tâm, người phụ nữ không tránh khỏi rơi vào cô đơn. Tâm lí học cho thấy, người phụ nữ càng 
từng trải lại càng hay đề phòng; càng dự cảm được nhiều điều trong thế giới mình đang sống, 
người phụ nữ lại càng trở nên cô đơn, lạc lõng. Trong tiểu thuyết của Thiết Ngưng, người phụ 
nữ lạc lõng ngay trong gia đình mình. Gia đình lẽ ra phải là một điểm tựa vững chắc, một mái 
ấm yêu thương để những người phụ nữ - những đứa con được chở che, dần xoa dịu những khổ 
đau mà bản thân đã gặp phải. Điều bất hạnh của họ không phải sự xa cách gia đình về khoảng 
cách địa lí mà là sự xa cách về tâm hồn, sự sụp đổ niềm tin. Khao khát được bố mẹ yêu thương, 
Nguyễn Thị Hồng Nhung* và Đỗ Văn Hiểu 
54 
chăm sóc, thấu hiểu nên quãng thời gian sống cùng bà ngoại ở ngõ Thìa (Bắc Kinh), Mi Mi 
(Cửa hoa hồng) rất nhớ bố mẹ, nhớ cả em Phàm. Khi em được cùng mẹ đi chơi công viên Bắc 
Hải, Mi Mi gục đầu vào lòng mẹ khóc nức nở. Cô bé đã quá kiên cường, cuộc sống cùng bà 
ngoại với những người dọn vào nhà bà, những gì đang diễn ra hàng ngày, rồi cả cái chết của Bà 
Cô, của cậu Trang Thản khiến nó nghẹn ngào, nghẹt thở, nó muốn mẹ hiểu tất cả những nỗi uất 
ức ấy, muốn mẹ khen nó đã cố gắng như thế nào. Nhưng rồi Mi Mi cảm nhận được, dù mẹ đang 
ở bên nhưng tâm hồn mẹ quá xa cách và khác biệt với tâm hồn nhạy cảm của nó, khát khao 
được mẹ thấu hiểu nhưng không thể, em nhanh chóng buông mẹ ra, và tự lau nước mắt mình. 
Cô bé một lần nữa hiểu, thấm thía và chấp nhận sự cô đơn của mình. Khiêu trong Những người 
đàn bà tắm là một cô bé ngoan ngoãn, hiền lành, rất yêu thương bố mẹ của mình, Khiêu cố gắng 
làm mọi việc thật tốt để bố mẹ có thể yên tâm và tự hào về em nhưng em chỉ nhận lại sự vô tâm 
và dối trá của người mẹ. Khiêu buồn bã trong nỗi cô đơn, trong nỗi nhớ tuổi thơ ở Bắc Kinh và 
những giọt nước mắt thổn thức rơi xuống. Khiêu của hiện tại như đang cầu cứu và mong sao 
thoát khỏi nỗi cô đơn nhưng không thể làm được. 
Người phụ nữ trong tiểu thuyết của Thiết Ngưng lạc lõng với thời đại, với xã hội. Không 
khí thời đại bao trùm bộ ba tiểu thuyết của Thiết Ngưng là không khí của xã hội Trung Quốc từ 
những thập kỉ sáu mươi đến những thập niên cuối của thế kỉ XX, thời đại “đả phá bốn cũ”: tư 
tưởng cũ, văn hoá cũ, phong tục cũ, tập quán cũ với không khí đổi mới, cởi mở. Con người 
trong không khí thời đại ấy cũng được đổi mới tư tưởng, không tư duy theo lối cũ hàng ngày 
đóng chặt cửa “kín cổng cao tường”, “nhà nào biết nhà nấy” nữa. Phong trào phổ biến thời ấy là 
những trí thức ở thành phố cần được “cải tạo” và những học sinh sau khi tốt nghiệp lớp 12 
không thi được vào Đại học mà phải đến nông thôn tham gia lao động sản xuất, đóng góp sức 
mình vào sự phát triển chung của xã hội. Những người phụ nữ trong tiểu thuyết của Thiết 
Ngưng mạnh mẽ tồn tại và khẳng định mình nhưng họ trở nên lạc lõng với thời đại, với xã hội. 
Khi bố mẹ bị chuyển công tác từ Bắc Kinh đến Phúc An, Khiêu cố gắng hoà nhập với đám bạn 
người Phúc An, nhưng em chỉ nhận lại sự tủi hổ, uất ức, hắt hủi và rồi Khiêu sống lặng lẽ, khép 
mình như em vốn sống. Mong muốn hoà nhập bởi em sợ sự cô đơn cố hữu, em muốn sự cô đơn 
của mình lắng sâu xuống, để có thể như những đứa trẻ bình thường khác, vô tư, vô lo, vô nghĩ. 
Nhưng đến khi Khiêu biết không thể né tránh sự cô đơn của mình, em trở nên mạnh mẽ hơn, 
kiên cường hơn, trở thành một đứa trẻ sẵn sàng làm bạn với cô đơn. Khi học đại học, một lần 
nữa, Khiêu lại cố gắng hoà nhập với thời đại, với cách sống của những cô bạn đại học thời bấy 
giờ, cô đã chấp nhận gặp mặt một người “cách nhà thơ rất gần” [5; tr.42] để khẳng định và tự 
thuyết phục bản thân rằng mình thực sự hoà nhịp vào thời đại giải phóng tư tưởng ấy. Nhưng rồi 
Khiêu nhận ra tất cả đều vô nghĩa và ngu ngốc. Kiêu không phải là một kẻ xu thời, con rối của 
thời cuộc, nhưng lí trí cho phép bản thân một cơ hội để thử hoà nhập, để khám phá chính mình. 
Ở đây, Thiết Ngưng không chú trọng phân tích buổi hẹn mà tập trung vào dòng tâm trạng, cảm 
xúc căng thẳng, chán nản của nhân vật Khiêu. Điều này đã khẳng định rõ nét sự cô đơn, lạc lõng 
của Khiêu trong thời đại cô đang sống. Khiêu nhận ra, cô vẫn luôn là một đứa trẻ cô đơn, sự cô 
đơn có mặt trong cuộc sống của Khiêu suốt từ thời thơ ấu, kéo dài đến những năm cô học đại 
học và cả sau này khi đã trưởng thành. 
2.3. Người phụ nữ với khao khát được giải phóng 
Thiết Ngưng đã xây dựng những nhân vật phụ nữ khao khát giải phóng bản năng. Ở khía 
cạnh giải phóng bản năng, chúng ta có thể thấy rất rõ vai trò của “xung năng tính dục” libido 
trong cách mà Thiết Ngưng để nhân vật của mình tận hưởng cuộc sống. Bà không ngần ngại 
miêu tả thân hình tuyệt đẹp của người phụ nữ trong cả ba tiểu thuyết của mình, đó không phải 
vẻ đẹp yếu đuối, mỏng manh, xanh xao lãng mạn của những trí thức tiểu tư sản thấm nhuần chủ 
nghĩa lãng mạn phương Tây. Ở họ là một vẻ đẹp vừa truyền thống vừa hiện đại, vẻ đẹp vừa theo 
quan niệm của “tín ngưỡng phồn thực”, vừa sâu thẳm, huyền bí, xa xăm. Không phải ngẫu 
Thế giới nội tâm nhân vật phụ nữ trong tiểu thuyết của Thiết Ngưng 
55 
nhiên Thiết Ngưng để nhân vật Hữu Giai sau khi li hôn chồng, thực sự thoải mái và vui vẻ, mãn 
nguyện, cảm giác như mình trẻ ra và trở nên “sung mãn, phóng khoáng” [6; tr.32]. Bà Tư Kì 
Văn xuất thân là một tiểu thư khuê các nhưng đem lòng yêu Hoa Chí Viễn, về nông thôn để 
tham gia phong trào cách mạng. Một đêm mưa thật đẹp “cơn mưa mùa thu rả rích không ngớt” 
[7; tr.97], đêm đầu tiên và cũng là cuối cùng họ ở bên nhau, Kì Văn khát vọng được giải phóng 
cơ thể của mình, trao nó cho người đàn ông mình dành cả thanh xuân để ngưỡng mộ và yêu 
thương đã thôi thúc Kì Văn, để sau đó cô “thấy mình tan rã nhưng rất hoàn chỉnh” [7; tr.100]. 
Ở đây, chúng ta thấy nổi bật hình ảnh một tiểu thư khuê các mang tư tưởng đổi mới. Cũng là 
người phụ nữ mang trong mình khát vọng giải phóng bản năng song Mi Mi lại có những ước 
muốn mới hơn, những khát khao được tìm hiểu những bí ẩn của cơ thể cũng như nơi sâu thẳm 
của chính mình khi nó bước vào tuổi dậy thì. Khát khao giải phóng bản thân ở Đường Phi trong 
Những người đàn bà tắm mãnh liệt và rất tự nhiên, tự do, phóng khoáng ngay khi cô còn là một 
nữ sinh trung học. Đường Phi đã không ngần ngại khẳng định với các bạn vẻ đẹp của cơ thể 
mình, vẻ đẹp mà chính mình luôn tự hào, nhưng cũng đầy bí ẩn và khát khao khám phá, chiếm 
hữu chính mình. Nếu như với “đội trưởng giày trắng”, Phi đơn giản chỉ là chịu đựng để tự hào 
rằng mình có người yêu, thì đối với anh diễn viên múa được cử về trường, Khiêu thực sự yêu 
anh ta khi cơ thể tuyệt đẹp của mình được anh ta chiếm trọn và giải phóng, khai sáng, khiến Phi 
có thể chạm tới những bí ẩn trong thẳm sâu cơ thể kia. Tình yêu, sự dâng hiến của nhân vật 
Đường Phi là một minh chứng của khát vọng giải phóng bản năng mãnh liệt của người phụ nữ. 
Thiết Ngưng không chỉ chú ý đến khao khát giải phóng bản năng, bà còn chú ý đến khao 
khát giải phóng năng lượng tâm hồn của người phụ nữ. Nếu con người chỉ khát khao giải phóng 
bản năng thì cuộc đời con người đâu có ý nghĩa gì khác ngoài đắm chìm trong những dục vọng, 
con người sẽ trở thành nô lệ của những đòi hỏi, ham muốn của chính mình, trở thành một con 
người không toàn vẹn. Giải phóng năng lượng tâm hồn là khát vọng được hoà hợp, đồng điệu về 
mặt tâm hồn của con người, được cùng vui, cùng buồn, được quan tâm, thấu hiểu, sẻ chia bởi 
những người mà mình yêu thương. Mỗi một nhân vật khác nhau lại có những suy nghĩ, mong 
muốn giải phóng năng lượng tâm hồn khác nhau. Nhưng tựu chung lại những nhân vật nữ của 
Thiết Ngưng đều lựa chọn cách giải phóng năng lượng tâm hồn bằng việc cắt đứt những mối 
quan hệ ràng buộc mệt mỏi, không mang lại hạnh phúc cho họ. Chẳng hạn, trong Cửa hoa hồng, 
do không hề được chồng yêu thương và coi trọng dù đã rất cố gắng và hi vọng, chờ đợi suốt 
nhiều năm, Kì Văn quyết tâm li hôn với chồng để tái hôn với Chu Cát Khai. Trong chặng đường 
đời tiếp theo, nhân vật lại thể hiện khát vọng được thoả mãn cái danh là con người của thời đại 
mới, rũ bỏ hoàn toàn dấu vết của con người xã hội cũ. Không chỉ vậy, để thoả mãn tham vọng 
được vinh danh của mình, bà sẵn sàng bán đứng sự thật về cô em cùng cha khác mẹ - Tư Kì 
Tần. Đặc biệt, tuy tuổi đã cao, nhưng bà Văn lại luôn theo chân Mi Mi – lên báo nhận mình là 
nguồn cảm hứng nghệ thuật cho hoạ sĩ Tô Mi nổi tiếng. Phải chăng, những hành động đó của bà 
đều khởi phát từ những mong muốn được thoả mãn cái “danh” trong cuộc đời. Hay nhân vật Mi 
Mi không chỉ giải phóng năng lượng tâm hồn bằng việc không muốn có con với người chồng 
hiện tại mà ngay từ thuở ban đầu, nhân vật luôn có những khát khao được khám phá tâm hồn 
bên trong mình. Còn trong Những người đàn bà tắm, nhân vật Đường Phi luôn giữ gìn khuôn 
miệng, cuộc đời cô như phim ảnh, đẹp và đào hoa, buông thả và phóng đãng, cuối cùng sau khi 
mắc tất cả những bệnh về đường tình dục và không còn khả năng chạy chữa, Phi thoải mái kể 
với Khiêu về việc cô đã lây bệnh cho rất nhiều gã đàn ông sĩ diện đến với mình mà không một 
chút do dự, áy náy. Dưới góc độ phân tâm học, soi chiếu lại ẩn ức tâm lí tuổi thơ của cô bé hồi 
còn là học sinh trường Tiểu học ngõ Đặng Nhi, là đứa con chứng kiến người mẹ Đường Tân 
Tân bị phê đấu, bị đám nam học sinh trường trung học ép ăn phân, ta thấy sự trả thù của Phi với 
bản thân, với cơ thể của mình và sự oán hận trút lên đám đàn ông đã đi qua cuộc đời mình. Có 
lẽ, chỉ như vậy Phi mới cảm thấy hả hê, thích thú. Năng lượng tâm hồn trong người con gái đào 
hoa như được phóng thích, giải toả. 
Nguyễn Thị Hồng Nhung* và Đỗ Văn Hiểu 
56 
2.4. Người phụ nữ với mặc cảm tội lỗi 
Đạo đức không chỉ được biểu hiện ở việc sống tốt, lối sống đẹp, nhân văn, cao cả, mà 
những biểu hiện của sự ăn năn, hối lỗi, sám hối về tội lỗi của chính mình cũng là một nét đẹp 
trong đạo đức của con người. Dẫu biết bản năng được giải toả, năng lượng tâm hồn được giải 
phóng qua hành động ngoại tình, nhưng ngay sau những thước phim hoan lạc, hầu hết các nhân 
vật nữ của Thiết Ngưng đều mang trong mình mặc cảm tội lỗi. Trong tiểu thuyết của Thiết 
Ngưng, người phụ nữ ngoại tình không phải chỉ để thoả mãn nhu cầu giải phóng bản năng, mà 
trước hết, đó là một nhu cầu được đồng cảm, sẻ chia, nhu cầu được giải phóng năng lượng tâm 
hồn của người phụ nữ: Trúc Tây ngoại tình với Diệp Long Bắc khi đã lấy Đại Kì (Cửa hoa 
hồng), Hữu Giai ngoại tình với Vận Triết (Thành phố không mưa), Khiêu ngoại tình với Trần 
Tại (Những người đàn bà tắm), mẹ của Khiêu - Chương Vũ ngoại tình với bác sĩ Đường Ý 
thức được hành vi ngoại tình là trái với đạo lí “thuỷ chung, son sắc” nên những nhân vật nữ của 
Thiết Ngưng luôn có những dòng tâm sự, suy nghĩ và hành động day dứt, đau khổ, cuộc đời bất 
hạnh, không có cho mình một hạnh phúc trọn vẹn, một bến đỗ hạnh phúc. Đây cũng chính là 
cách nhà văn Thiết Ngưng chuộc lại lỗi lầm cho những người phụ nữ của mình như một sự thức 
tỉnh về tâm hồn. Dù đề cao quan điểm tình yêu tự do, phóng khoáng, hiện đại, nhưng cái giá 
phải trả cho sự rạn nứt, tan vỡ hạnh phúc của người khác cũng không hề được Thiết Ngưng xem 
nhẹ. Bà vẫn đề cao sự hoà hợp của lí trí và tình cảm của con người trong một sự lựa chọn tìm 
kiếm một hạnh phúc chân chính, xứng đáng, và một lẽ sống nhân văn, vị tha cao đẹp. 
Người phụ nữ mặc cảm tội lỗi không chỉ dừng lại ở việc ý thức được hành vi ngoại tình của 
mình mà cao hơn nữa, còn là day dứt về tội lỗi gây ra cái chết cho người thân. Mặc cảm tội lỗi 
này đã khiến cuộc đời của hai chị em Khiêu và Phàm (Những người đàn bà tắm) rẽ theo hai 
hướng, oán trách, dằn vặt bản thân, và đều không cảm thấy hạnh phúc. Phàm lấy David và đi 
Mĩ, nhiều năm sau, khi về thăm chị hay gọi điện thoại cho chị, Phàm vẫn trách cứ Khiêu, và dằn 
vặt bản thân vì coi mình là một phần nguyên nhân cái chết của bé Thuyên – đứa con vụng trộm 
không nên sinh ra của mẹ và bác sĩ Đường. Còn Khiêu thì bằng lòng đón nhận mọi sự trừng 
phạt của cuộc đời. Trải qua hai mối tình, cô luôn sống trong nỗi ám ảnh khôn nguôi về tiếng kêu 
cứu của bé Thuyên, và cuối cùng, Khiêu lựa chọn cuộc sống độc thân, khoan dung, độ lượng 
với tất cả mọi người. 
Trong cả ba cuốn tiểu thuyết, chúng ta có thể thấy những hành động gây ra cái chết cho 
người thân ở những nhân vật nữ khác: Đường Phi sau khi bị anh diễn viên múa chối bỏ đứa con 
trong bụng để chuyển về nơi khác công tác, cô đã ép cậu ruột của mình phải nạo thai cho mình; 
Khưu Hoa buộc phải bỏ đứa con trong bụng vì Kỉ Hạ không nhận, hắn ta chối bỏ cô và đứa con 
trong bụng để có một lí lịch trong sáng; Tư Kì Văn đi Dương Châu để tìm chồng, thể hiện nỗi 
khát khao chồng cháy bỏng, nhưng cô thất vọng, và bỏ về ngay trong đêm, đứa con trai đầu lòng 
Trang Tinh của cô lên cơn ốm nặng, mất ngay trong lòng mẹ; Trúc Tây giải phẫu chuột lấy ra 
những vật thể “hồng hồng” trong bào thai của nó đã vô tình gây ra sự đột tử vì truỵ tim cho 
người chồng Trang Thản. Dù là sự vô tình nhưng tất cả sự ra đi của người thân đều khiến các 
nhân vật đau khổ, dằn vặt. Cánh cổng nhà lao tuy không mở nhưng phòng giam ngục thất tâm 
hồn luôn cận kề bên các nhân vật như một sự trả giá, đền tội. 
3. Kết luận 
Thiết Ngưng chú ý khắc họa với những chấn thương tâm lí từ thuở ấu thơ của người phụ 
nữ, những chấn thương này có thể do những cú sốc do phải chứng kiến sự tàn nhẫn của lịch sử 
xuất hiện trên những người thân ở xung quanh, cũng có thể do sự li tán trong cuộc sống gia 
đình, cũng có thể do bị xâm hại tình dục Bên cạnh đó, nhà văn cũng quan tâm đến nỗi cô đơn 
lạc lõng trong gia đình, trong xã hội, quan tâm đến những khao khát được giải phóng bản năng 
và năng lượng tâm hồn, cũng như mặc cảm tội lỗi của người phụ nữ. Có thể thấy, nhân vật 
Thế giới nội tâm nhân vật phụ nữ trong tiểu thuyết của Thiết Ngưng 
57 
người phụ nữ trong tiểu thuyết của Thiết Ngưng có đời sống tâm lí, tình cảm phức tạp với 
những ẩn ức sâu kín, điều này phản ánh phần nào những tác động phức tạp của đời sống xã hội 
đương đại Trung Quốc lên mỗi cá nhân, đặc biệt là người phụ nữ. 
Ghi chú: Nghiên cứu này được tài trợ bởi Đề tài cấp Bộ: Lí thuyết văn học hiện đại nước 
ngoài và đổi mới giáo trình lí luận văn học ở Việt Nam hiện nay, mã số: B2019 - SPH – 04. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Lê Huy Bắc, 2013. Chí Phèo dưới cái nhìn phân tâm học. Nghiên cứu văn học Việt Nam 
hiện đại, Khoa Ngữ Văn, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. 
[2] Nguyễn Hữu Anh, 2018. Lê Vân yêu và sống từ góc nhìn phân tâm học. Tạp chí Khoa học 
trường Đại học Sư phạm Hà Nội, Vol. 63, Số. 4, tr. 45-51. 
[3] Phạm Thị Hoà, 2012. Hình tượng người phụ nữ trong tiểu thuyết của Thiết Ngưng. Luận 
văn Thạc sĩ văn học. Trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh. 
[4] Vương Trí Nhàn, 2006. Người đàn bà tắm: Cuốn tiểu thuyết của những cuộc đối thoại văn 
hoá. Lời bạt trong tiểu thuyết Những người đàn bà tắm, tác giả Thiết Ngưng, người dịch 
Lê Minh Sơn. Nxb Hội Nhà văn, Hà Nội. 
[5] Thiết Ngưng, 2006. Những người đàn bà tắm. Nxb Hội Nhà văn, Hà Nội. 
[6] Thiết Ngưng, 2004. Thành phố không mưa. Nxb Hội Nhà văn, Hà Nội. 
[7] Thiết Ngưng. Cửa hoa hồng. Nxb Phụ nữ, Hà Nội. 
ABSTRACT 
Female characters in Tie Ning’s novels from psychoanalytic perspective 
Nguyen Thi Hong Nhung*1 and Do Van Hieu2 
1Thang Long High School, Hai Phong 
2Faculty of Philology, Hanoi National University of Education 
Tie Ning is a famous female writer of modern Chinese literature. She spends a considerable 
portion of her novels to investigate the contemporary women’s life with their hidden corners in 
inner depths. The female characters in Tie Ning’s novels are usually in a state of loneliness, 
impasse, panic, full of pent-up resentments and inner strife. 
Studying the female characters of Tie Ning novels from the perspective of psychoanalysis 
gives the writer opportunity to explore the inner world of women, especially their unconscious 
life, which is full of resentment difficult to express. In this article, the author mainly examines 
three novels that have been translated into Vietnamese by Son Le namely “Rose door”, 
“Bathing women”, and “Rainless city”. With the help of psychoanalytic approach, the author 
attempts to find out the traumas of women's spiritual life since childhood, their instinctual 
aspirations, their loneliness, as well as their guilty obsession complex. This direction has 
contributed to highlight the typical characteristics of Tie Ning's novels, while also reveal part of 
women' spiritual life in contemporary society in China. 
Keywords: Tie Ning, Chinese contemporary literature, psychoanalysis, female characters.