Sử dụng trò chơi dạy học trong dạy học khẩu ngữ tiếng Trung Quốc

41KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 09 - 9/2017
PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v
1. MỞ ĐẦU
Theo Từ điển tiếng Việt (Hoàng Phê, 2009, 
tr.1329), trò chơi là “hoạt động bày ra để vui chơi, 
giải trí”. Trò chơi sẽ giúp học sinh có thêm động lực 
để học hỏi, nâng cao hứng thú học tập, giúp học sinh 
phát triển thể chất, tinh thần và trí tuệ, đồng thời nâng 
cao hiệu quả giảng dạy trong lớp học. Vì vậy, việc sử 
dụng trò chơi dạy học trong giảng dạy ngoại ngữ, đặc 
biệt trong dạy khẩu ngữ ngày càng trở nên phổ biến. 
Vậy thì trò chơi dạy học là gì? Theo lý luận dạy học, 
trò chơi dạy học là một loại hoạt động dạy học tập 
trung vào các mục tiêu giảng dạy, lấy hình thức trò 
chơi để tiếp cận với giảng dạy, làm cho sinh viên trong 
sự cạnh tranh khốc liệt, vô tình học được nội dung 
trong giáo trình. Đưa cơ chế của trò chơi vào trong 
VI THỊ HOA*
*Đại học Thái Nguyên, ✉ vihoa.sfl@tnu.edu.vn
SỬ DỤNG TRÒ CHƠI DẠY HỌC
TRONG DẠY HỌC KHẨU NGỮ
TIẾNG TRUNG QUỐC
 TÓM TẮT
Trò chơi dạy học là những trò chơi giáo dục được lựa chọn và sử dụng trực tiếp để dạy học. Trong 
dạy khẩu ngữ, sử dụng trò chơi dạy học là một trong những phương pháp dạy học luôn gây nhiều 
hứng thú cho người học, rất phù hợp và luôn mang lại hiệu quả cao. Trò chơi dạy học được sáng 
tạo ra và được sử dụng bởi các nhà giáo và người lớn dựa trên những khuyến nghị của lý luận dạy 
học, đặc biệt là của lý luận dạy học các môn học cụ thể. Chúng phản ánh lý thuyết, ý tưởng, mục 
tiêu của nhà giáo, là một trong những hoạt động giáo dục không tuân theo bài bản cứng nhắc như 
những giờ học truyền thống. Dưới góc độ giáo dục học, thông qua nghiên cứu cơ sở lý luận của 
trò chơi dạy học, tác giả xin trình bày bốn tác dụng ưu việt của việc sử dụng trò chơi dạy học trong 
dạy học khẩu ngữ. Đồng thời giới thiệu một số hình thức trò chơi dạy học thường dùng trong dạy 
học khẩu ngữ tiếng Trung Quốc. 
Từ khóa: khẩu ngữ, tiếng Trung Quốc, trò chơi dạy học.
giảng dạy, nhưng không phải là đưa vào một cách đơn 
độc, mà cần phải tìm ra điểm giao cắt giữa dạy học 
và trò chơi, có sự thống nhất hữu cơ giữa dạy học và 
trò chơi, khiến cho sinh viên vui vẻ lĩnh hội kiến thức 
trong quá trình học. Trò chơi dạy học có thể làm cho 
một buổi học từ tẻ nhạt đơn điệu trở thành một cuộc 
giao tiếp tự nhiên, có chủ đích, từ đó nâng cao hiệu 
suất dạy học và tố chất giáo dục.
2. QUAN NIỆM VỀ TRÒ CHƠI DẠY HỌC
Trò chơi dạy học có nguồn gốc trong nền giáo 
dục dân gian, trong những trò chơi đầu tiên của mẹ 
với con, trong các trò vui và những bài hát khôi hài 
làm cho đứa trẻ chú ý đến những vật xung quanh, 
gọi tên các vật đó và dùng hình thức đó để dạy con, 
42 KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 09 - 9/2017
v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY
những trò chơi đó có chứa đựng các yếu tố dạy học. 
(Покровский, Е.А, 2010)
Tổng hợp các lý thuyết nghiên cứu về trò chơi dạy 
học của các nhà nghiên cứu Xô Viết, tác giả Trương 
Thị Xuân Huệ (2004) khẳng định rằng, trò chơi dạy 
học được hiểu là trò chơi có nhiệm vụ giáo dục, trò chơi 
dạy học là trò chơi có nội dung và luật chơi cho trước 
do người lớn sáng tác và đưa vào cuộc sống của trẻ.
Còn theo tác giả Đặng Thành Hưng (2002), những 
trò chơi giáo dục được lựa chọn và sử dụng trực tiếp 
để dạy học, tuân theo mục đích, nội dung, các nguyên 
tắc và phương pháp dạy học, có chức năng tổ chức, 
hướng dẫn và động viên trẻ hay học sinh tìm kiếm và 
lĩnh hội tri thức, học tập và rèn luyện kỹ năng, tích lũy 
và phát triển các phương thức hoạt động và hành vi 
ứng xử xã hội, văn hóa, đạo đức, thẩm mỹ, pháp luật, 
khoa học, ngôn ngữ, cải thiện và phát triển thể chất, 
tức là tổ chức và hướng dẫn quá trình học tập của học 
sinh khi họ tham gia trò chơi gọi là trò chơi dạy học.
Trên đây là những quan niệm khác nhau về trò 
chơi dạy học. Có thể thấy, trong lý luận dạy học, tất 
cả những trò chơi gắn với việc dạy học như là phương 
pháp, hình thức tổ chức và luyện tập ... không tính đến 
nội dung và tính chất của trò chơi thì đều được gọi là 
trò chơi dạy học.
3. ƯU THẾ CỦA VIỆC SỬ DỤNG TRÒ CHƠI 
DẠY HỌC TRONG DẠY HỌC KHẨU NGỮ 
TIẾNG TRUNG QUỐC
Trong các giờ giảng khẩu ngữ, để nâng cao hiệu 
suất học tập của sinh viên, điều đó luôn phải đi đôi 
với một phương pháp dạy học phù hợp. Trò chơi dạy 
học có thể điều chỉnh tính tích cực học tập của sinh 
viên hiệu quả nhất, khơi gợi hứng thú học tập của sinh 
viên, có tác dụng đặc thù đối với việc giảng dạy khẩu 
ngữ tiếng Trung Quốc.
3.1. Làm sôi nổi bầu không khí trong lớp học, 
tăng thêm hứng thú học tập cho sinh viên
Trò chơi dạy học cũng giống như bất kỳ mọi trò 
chơi đều có sức lan tỏa và sức hấp dẫn rất lớn, có thể 
tiết chế được tình cảm, thúc đẩy hoạt động tư duy của 
sinh viên, khắc phục cảm giác căng thẳng, khiến cho 
sinh viên nảy sinh mong muốn chủ động được nói. 
Trò chơi dạy học nuôi dưỡng trí tưởng tượng của sinh 
viên, mà trí tưởng tượng là nhân tố quan trọng thúc 
đẩy ngôn ngữ mang tính sáng tạo. Dạy khẩu ngữ tiếng 
Trung trên lớp, luyện tập nhiều lần, sẽ có ảnh hưởng 
tích cực đến việc học tập. Còn trò chơi dạy học lại lấy 
hình thức trò chơi đưa ra các nhiệm vụ ngoài ngôn 
ngữ, khiến cho sinh viên cảm thấy tiếng Trung Quốc 
thực sự là công cụ giao tiếp, có mối quan hệ mật thiết 
tương quan đến hiện thực cuộc sống, từ đó nâng cao 
nhận thức với tiếng Trung Quốc, làm cho việc học 
tiếng Trung Quốc có ý nghĩa thiết thực.
3.2. Nâng cao sức sáng tạo và trí tưởng tượng 
của sinh viên
Trong dạy học khẩu ngữ tiếng Trung, sử dụng trò 
chơi dạy học có lợi cho việc thúc đẩy phát triển trí 
lực. Trò chơi dạy học có đặc điểm hình tượng hóa tri 
thức, tăng thêm sức ghi nhớ, thúc đẩy sự phát triển 
của trí nhớ. Sinh viên trong các trò chơi dưới hình 
thức đoán câu đố, đóng vai, không chỉ cảm thấy vô 
cùng hứng thú, mà còn nảy sinh tinh thần học hỏi, 
tăng cường khả năng ghi nhớ, kích thích sự phát triển 
của trí nhớ. Bên cạnh đó, trò chơi dạy học còn hỗ trợ 
cho việc nâng cao sức sáng tạo và trí tượng tượng của 
sinh viên, làm phong phú thêm tiềm năng sáng tạo 
và sự mô phỏng cho sinh viên. Ví dụ: Ở trình độ sơ 
cấp và trung cấp, trong các tiết học có từ mới và mẫu 
câu, có thể sử dụng trò chơi đố chữ Hán, đoán câu đố. 
Trong quá trình lặp đi lặp lại sự phỏng đoán, tư duy 
của sinh viên không gặp bất kỳ sự hạn chế và bó buộc 
nào, không những không ngừng chủ động phát huy trí 
tưởng tượng và sức sáng tạo, mà còn học được các từ 
mới và các mẫu câu. Trò chơi vừa có tính thú vị, lại 
đảm bảo sự nhất quán giữa động lực học tập và hứng 
thú. Chính vì vậy, lấy hình thức trò chơi để luyện tập, 
củng cố kiến thức đã học, để nội dung và ngôn ngữ 
được khắc ghi sâu hơn trong trí nhớ. 
43KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 09 - 9/2017
PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v
3.3. Có thể nâng cao năng lực khẩu ngữ cho 
sinh viên 
Nếu ta triển khai các hoạt động trò chơi trong dạy 
học trên lớp học thì đại đa số sinh viên sẽ chủ động 
hòa mình vào môi trường tiếng Trung Quốc, từ đó có 
thể mạnh dạn nói tiếng Trung Quốc, dần dần nâng cao 
năng lực tổ chức ngôn ngữ. Ví dụ: Học đến bài “ Giới 
thiệu về bản thân”, chúng tôi sử dụng trò chơi “phân 
vai diễn” (role play) để sinh viên luyện tập, các em 
từng người nhập vai các nhân vật làm các ngành nghề 
thuộc nhiều lứa tuổi trong xã hội, cùng gặp nhau trong 
một đoàn đi du lịch, giới thiệu làm quen với nhau, mở 
đầu là người hướng dẫn viên của đoàn, lần lượt giới 
thiệu cho đến hết đoàn. Với thời gian ngắn để chuẩn 
bị, rất nhanh chóng, sinh viên hăng hái, sử dụng các 
cách giới thiệu khác nhau để làm quen, các em đều 
cố gắng được nói, được giới thiệu về bản thân mình. 
Không khí học tập trên lớp rất sôi nổi, sinh viên tích 
cực hăng say, không những được luyện tập củng cố 
kiến thức trong sách vở, mà còn có thể giảm bớt đi 
những khó khăn, trở ngại trong học tập ngôn ngữ, làm 
tiêu tan đi những cảm giác căng thẳng, ngại ngùng 
thường xuất hiện trong quá trình học khẩu ngữ. Từ đó 
năng lực nói của sinh viên được rèn luyện và nâng cao. 
3.4. Có lợi cho sự dung hòa các mối quan hệ 
giao tiếp
Trò chơi dạy học có thể cải thiện mối quan hệ 
thầy trò, rút ngắn khoảng cách thầy trò, tạo lòng tin và 
cảm giác gần gũi giữa thầy và trò. Người thầy với tư 
cách là nhà tổ chức, người tham mưu bình dị gần gũi 
để dẫn dắt và tiến hành trò chơi một cách thuận lợi, 
dần dần sẽ cảm hóa được sinh viên, để có thể đạt được 
mục đích giảng dạy và mục tiêu giáo dục một cách tốt 
nhất, nâng cao hơn nữa vị trí và uy tín của người thầy 
trong lòng sinh viên. Ngoài ra, trò chơi dạy học thông 
thường là các hoạt động tập thể, nó yêu cầu giữa các 
thành viên trong tập thể đó cần phải có sự tương tác 
qua lại, giao tiếp với nhau, tôn trọng lẫn nhau và hợp 
tác với nhau. Trong trò chơi mọi người cùng nhau lĩnh 
hội các ý đồ giao tiếp của đối phương, đồng thời cũng 
nỗ lực để đối phương hiểu mình, đồng tâm hiệp lực để 
hoàn thành nhiệm vụ, điều này có tác dụng nhất định 
đối với việc xây dựng mối quan hệ giữa các bạn học 
trong lớp với nhau, và cũng có lợi cho sự đoàn kết hỗ 
trợ lẫn nhau của tập thể lớp. 
4. MỘT SỐ HÌNH THỨC TRÒ CHƠI 
THƯỜNG DÙNG TRONG DẠY HỌC KHẨU 
NGỮ TIẾNG TRUNG QUỐC
Trò chơi ngoài chức năng giải trí, bản thân nó 
cũng mang chức năng học tập. Trong quá trình giảng 
dạy khẩu ngữ tiếng Trung Quốc, chúng tôi căn cứ vào 
mục đích, yêu cầu của từng bài học, đặc điểm của các 
nhóm môn học và tính cách của mỗi giảng viên để lựa 
chọn trò chơi dạy học. Dưới đây chúng tôi xin trình 
bày một số hình thức trò chơi dạy học mà giảng viên 
chúng tôi thường sử dụng trong các giờ dạy học khẩu 
ngữ tiếng Trung Quốc. 
4.1. Hình thức học tập
4.1.1. Hình thức ôn luyện
Hình thức này thường được sử dụng giảng dạy 
khẩu ngữ ở trình độ sơ cấp và trung cấp. Trong các giờ 
học khẩu ngữ, tỷ trọng sinh viên tiến hành luyện tập 
thường nhiều hơn giảng viên giảng dạy, cũng chính 
trong khi ôn luyện này mà sinh viên mới có thể vận 
dụng được các kiến thức đã học được để luyện tập 
nói, đồng thời rèn luyện và nâng cao kỹ năng nói. 
Kiến thức trong mỗi bài đều liên quan đến các điểm 
ngôn ngữ, nhưng trong thời gian hạn hẹp của các tiết 
học trên lớp, giảng viên thông thường sẽ chỉ lựa chọn 
những điểm khó và trọng tâm của bài để tiến hành 
luyện tập cho sinh viên. Trò chơi dạy học theo hình 
thức ôn luyện này chú trọng vào luyện tập các điểm 
khó ngữ pháp và trọng điểm của bài học, giúp sinh 
viên giảm bớt căng thẳng, quên đi nó là điểm khó và 
trọng điểm, mà đó chỉ là những điểm ngôn ngữ thú vị, 
dễ luyện tập, dễ ghi nhớ. 
4.1.2. Hình thức hỏi đáp
Kiểm tra trong mỗi giờ học là một trong những 
bước không thể thiếu được của giảng viên khi lên lớp. 
Hỏi đáp là một hình thức kiểm tra phổ biến nhất, hiệu 
quả nhất của dạy học khẩu ngữ. Trò chơi dạy học qua 
44 KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 09 - 9/2017
v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY
hình thức hỏi đáp cũng là một trong những hình thức 
luyện tập và kiểm tra nhằm vào từng điểm ngôn ngữ 
hiệu quả nhất. Hình thức này có thể sử dụng ở cả ba 
trình độ: sơ cấp, trung cấp và cao cấp. Thông thường 
thì giảng viên hỏi sinh viên trả lời, nhưng cũng có thể 
thiết kế giảng viên cùng tham gia vào trò chơi giảng 
viên hỏi sinh viên trả lời và ngược lại.
4.2. Hình thức giải trí
4.2.1. Hình thức đố
Hình thức đố bao gồm: đoán câu đố, đố chữ Hán, 
nhìn vật đoán từ, sắp xếp các chữ Hán cho sẵn thành 
từ mới ...
Là hình thức đơn giản dễ chuẩn bị, có thể áp 
dụng cho các trình độ sơ cấp, trung cấp và cả cao cấp, 
thường được sử dụng giảng dạy khẩu ngữ ở trình độ 
sơ cấp. Sinh viên thường rất hiếu kỳ và có hứng thú 
đối với những cái mình chưa biết, thích khiêu khích 
thách đấu, điều đó khiến cho sinh viên luôn ở tâm thái 
phấn chấn để học tập, tích cực tham gia hoạt động trò 
chơi và nuôi dưỡng cảm giác chiến thắng. 
4.2.2. Hình thức thi đấu
Hình thức thi đấu có thể chia nhóm nhỏ thi đấu, 
cũng có thể chia thành 2 nhóm lớn tiến hành thi đua 
tranh đấu, nhóm nào hoàn thành khối lượng công việc 
nhiều hơn, nhanh hơn, nhóm đó chiến thắng.
Hình thức trò chơi này thường áp dụng cho các 
nhóm môn học khẩu ngữ ở trình độ cao hơn (trung 
cấp, cao cấp). Giảng viên căn cứ vào mục tiêu giảng 
dạy, tiến hành thiết kế trò chơi. Trò chơi phải có sự 
cạnh tranh, ganh đua mới khơi gợi được sự hứng thú, 
kích thích ý chí chiến đấu của sinh viên. Ví dụ: Chia 
thành các nhóm nhỏ thi đấu, sinh viên trong khi chơi 
đều mong muốn chiến thắng, vì vậy mà vô cùng quan 
tâm đến kết quả cuộc chơi, tập trung chú ý cao độ, 
khiến cho hiệu quả học tập cao hơn. Trò chơi dạy học 
lại biết lợi dụng sự hứng thú gián tiếp của sinh viên 
là sự quan tâm đến kết quả cuộc thi, để từng bước đạt 
được mục đích nắm vững tri thức tiếng Trung Quốc. 
Tính hiếu thắng của sinh viên cao, vinh quang tập thể 
và ý thức cạnh tranh cũng mạnh mẽ, việc lựa chọn 
hình thức trò chơi với các hoạt động thi đấu tại lớp 
một cách phù hợp, không những có thể làm sôi nổi 
bầu không khí lớp học, mà còn có thể điều chỉnh được 
tính tích cực và chủ động của sinh viên, nâng cao hiệu 
quả học tập trên lớp. 
4.2.3. Hình thức vui chơi vui học 
Mục đích của dạy học khẩu ngữ tiếng Trung 
Quốc, đầu tiên phải kể đến sự khơi gợi hứng thú cho 
sinh viên, làm cho sinh viên nảy sinh tinh thần học 
tập vui vẻ, thoải mái. Tính thú vị là đặc trưng cơ bản 
của trò chơi dạy học khẩu ngữ tiếng Trung, đồng thời 
cũng xem xét đến các đặc điểm tâm lý hiếu kỳ, hiếu 
thắng, ham chơi của sinh viên. Các trò chơi dạy học 
được sử dụng tại lớp phải mới mẻ, có sức lôi cuốn hấp 
dẫn, thu hút được sự hứng thú của sinh viên. Ví dụ: 
trò phân vai diễn (role play) là việc để cho sinh viên 
tập cách diễn lại các nội dung đã học trong giáo trình 
bằng cách phân vai cho sinh viên sau mỗi bài. Trên 
lớp học, giảng viên có thể mời một vài em sinh viên 
lên tập diễn, tất cả đều phải nói bằng tiếng Trung, sau 
khi diễn xong, các bạn khác trong lớp cũng có thể 
đưa ra ý kiến góp ý, thậm chí cho điểm để tìm ra ai là 
người giỏi nhất, để trao phần thưởng. Hình thức vui 
chơi này có thể tạo ra môi trường học tiếng Trung 
Quốc ưu việt cho sinh viên. 
5. KẾT LUẬN
Trò chơi dạy học trong dạy học khẩu ngữ tiếng 
Trung Quốc trên thực tế là xây dựng một kiểu môi 
trường học tiếng tích cực nhất cho sinh viên, trong 
môi trường thực tiễn này, sinh viên buộc phải tập 
trung cao độ, năng lực tư duy được khai thác triệt để, 
trí thông minh của sinh viên được phát huy toàn diện, 
toàn bộ kiến thức đã học được đều đem ra vận dụng 
hết, trình độ khẩu ngữ tiếng Trung Quốc được nâng 
cao rõ rệt. Trong phạm vi của bài viết, chúng tôi xin 
chỉ trình bày bốn tác dụng ưu việt của việc sử dụng 
trò chơi dạy học trong dạy học khẩu ngữ và giới thiệu 
một số hình thức trò chơi dạy học thường dùng trong 
dạy học khẩu ngữ tiếng Trung Quốc. Còn về thiết kế 
trò chơi dạy học chúng tôi xin được hoàn thiện trong 
bài viết sau./.
45KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 09 - 9/2017
PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v
Tài liệu tham khảo:
1. Trương Thị Xuân Huệ (2004), Xây dựng và sử 
dụng trò chơi phát triển nhằm hình thành biểu tượng 
toán ban đầu cho trẻ 5-6 tuổi, Luận án tiến sĩ Giáo 
dục, Hà Nội.
2. Đặng Thành Hưng (2002), Dạy học hiện đại - 
Lý luận, biện pháp, kỹ thuật, NXB Đại học Quốc gia, 
Hà Nội.
3. Hoàng Phê (2009), Từ điển tiếng Việt, NXB 
Đà Nẵng, Đà Nẵng.
4. Wilbert J. McKeachie (2003), Những thủ thuật 
trong dạy học các chiến lược, nghiên cứu lý luận về 
dạy học dành cho các giảng viên Đại học & Cao 
đẳng, Dự án Việt- Bỉ, Hà Nội.
5. Покровский, Е.А (2010), Русские 
детские игры: Жребий, хороводы, 
символические игры, Е.А. Покровский. – СПб, 
Издательство Речь.
6. 孙军红 (2013)，游戏法在对外汉语口语课堂
的应用研究，硕士学位论文，辽宁师范大学.
USING LANGUAGE GAMES IN SPEAKING CLASSES OF CHINESE
VI THI HOA
Abstract: Teaching games or educational game, are selected and employed directly in teaching. 
In teaching games are one of appropriate and efficient teaching methods that have highly 
motivated learners. Teaching games have been invented and utilized by teachers and adults based 
on recommendations of teaching rationale, particularly that of specific subjects. Referring theory, 
ideas and objects of teachers, they are one of educational activities that are not subject to rigid 
rules in traditional classes. From educational perspective, the paper presents four preeminent 
advantages of using games in teaching speaking classes. It also introduces some teaching games 
frequently used in teaching oral Chinese.
Keywords: speaking, Chinese, teaching games. 
Received: 17/3/2017; Revised: 29/4/2017; Accepted for publication: 30/8/2017