So sánh tự đánh giá của trẻ tại các trung tâm bảo trợ xã hội với trẻ có hoàn cảnh bình thường ở Thành phố Hồ Chí Minh

Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Bùi Hồng Quân 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
63 
SO SÁNH TỰ ĐÁNH GIÁ CỦA TRẺ TẠI CÁC TRUNG TÂM BẢO TRỢ XÃ HỘI 
VỚI TRẺ CÓ HOÀN CẢNH BÌNH THƯỜNG Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 
BÙI HỒNG QUÂN* 
TÓM TẮT 
Bài viết đi tìm sự khác biệt giữa tự đánh giá (TĐG) của trẻ tại các trung tâm bảo trợ 
xã hội (BTXH) với trẻ có hoàn cảnh bình thường ở Thành phố Hồ Chí Minh (TPHCM) để 
định hướng công tác giáo dục cho trẻ tại các trung tâm BTXH. Các phương pháp nghiên 
cứu chính được sử dụng là phương pháp điều tra bằng bảng hỏi, quan sát và phỏng vấn. 
Kết quả cho thấy, trẻ tại các trung tâm BTXH TĐG cao hơn so với trẻ có điều kiện, hoàn 
cảnh bình thường tại Trường Hermann Gmeiner nhưng mức độ phù hợp lại thấp hơn. 
Từ khóa: tự đánh giá, trung tâm bảo trợ xã hội, học sinh. 
ABSTRACT 
Comparing the adolescents in social centers with their counterparts 
of normal conditions in Ho Chi Minh City in terms of self-assessment 
The article identifies the differences in self-assessment between adolescents in social 
centers and their counterparts of normal conditions in Ho Chi Minh City to provide some 
directions for educational activities in social centers. Major research methods include 
survey, observation and interview. Based on the findings, it can be noticed that the 
adolescents in social centers have higher self-assessment than their counterparts of normal 
conditions in Hermann Gmeiner high school but the level of appropriateness is lower. 
Keywords: self-assessment, social centers, students. 
* NCS, Học viện Khoa học xã hội Việt Nam 
1. Đặt vấn đề 
Tự đánh giá có vai trò quan trọng 
đối với sự phát triển nhân cách của cá 
nhân. Trong quá trình phát triển tâm lí cá 
nhân, đến tuổi thiếu niên, sự phát triển 
của tự ý thức, TĐG là một trong những 
nét nổi bật của nhân cách. Một số nghiên 
cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến TĐG 
cho thấy mối quan hệ cha mẹ - con cái có 
vai trò đặc biệt trong TĐG của trẻ. Vậy, 
vấn đề đặt ra là đối với những trẻ có hoàn 
cảnh đặc biệt - bị bỏ rơi, mồ côi, lang 
thang, nhiễm HIV/AIDS không có cha 
mẹ hoặc phải xa cha mẹ, đang sống tại 
các trung tâm BTXH TĐG bản thân có 
khác với TĐG của trẻ có hoàn cảnh bình 
thường không và nếu có thì khác như thế 
nào? 
Thực tế công tác nuôi dưỡng, giáo 
dục trẻ tại các trung tâm BTXH cho thấy 
đa phần trẻ đều có mặc cảm về bản thân, 
gia đình và thường thiếu tự tin. Kết quả là 
trẻ thường gặp khó khăn trong hoạt động 
học tập, hoạt động giao tiếp, trong mối 
quan hệ bạn bè và lâu dài là trẻ sẽ gặp 
nhiều khó khăn trong việc gia nhập các 
mối quan hệ xã hội khi đến tuổi trưởng 
thành phải rời khỏi trung tâm. Trong khi 
đó, có rất ít công trình nghiên cứu về 
TĐG của trẻ tại các trung tâm này, đặc 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 63 năm 2014 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
64 
biệt là những nghiên cứu so sánh giữa 
TĐG của trẻ tại các trung tâm BTXH với 
trẻ có hoàn cảnh bình thường. 
2. Phương pháp nghiên cứu 
Nghiên cứu chủ yếu được thực hiện 
với phương pháp điều tra bằng bảng hỏi, 
phương pháp phỏng vấn sâu và phương 
pháp quan sát. 
TĐG của trẻ được thể hiện qua ba 
nội dung: TĐG về đặc điểm thể chất, 
năng lực học tập và giao tiếp xã hội. Cơ 
sở để nhận định, đánh giá về TĐG của trẻ 
đó là độ cao và tính phù hợp (phù hợp 
giữa TĐG của trẻ với đánh giá của người 
lớn - người nuôi dạy hoặc phụ huynh). 
Độ cao TĐG của trẻ được chia 
thành ba mức tương ứng với mức ĐTB 
theo thang đo (điểm thấp nhất là 1 và cao 
nhất là 5): mức thấp <2,92 điểm, mức 
trung bình từ 2,92-3,78 điểm, mức cao 
>3,78 điểm. 
Để làm nổi bật sự khác biệt về TĐG 
giữa trẻ tại các trung tâm BTXH với trẻ 
có điều kiện bình thường, chúng tôi đã 
tiến hành nghiên cứu so sánh trên hai 
nhóm trẻ: Nhóm thứ nhất gồm 202 trẻ từ 
11 đến 15 tuổi tại 05 trung tâm BTXH 
công lập ở TPHCM (Trung tâm nuôi 
dưỡng bảo trợ trẻ em Tam Bình, Trung 
tâm nuôi dưỡng bảo trợ trẻ em Linh 
Xuân, Trung tâm giáo dục dạy nghề thiếu 
niên thành phố, Làng thiếu niên Thủ 
Đức, Làng trẻ em SOS); nhóm thứ hai 
gồm 49 trẻ đang học lớp 7 và lớp 9 tại 
Trường phổ thông dân lập Hermann 
Gmeiner ở quận Gò Vấp. Hai nhóm trẻ 
này có sự tương đồng về độ tuổi, đặc biệt 
là trẻ tại Làng trẻ em SOS (mẫu khảo sát 
đông nhất trong các trung tâm) và học 
sinh Trường Hermann Gmeiner có chung 
môi trường học tập (trẻ tại các trung tâm 
còn lại học ở các trường khác nhau) nên 
có sự tương quan nhất định khi so sánh. 
Trong nghiên cứu này, chúng tôi 
cho rằng: TĐG của trẻ tại các trung tâm 
BTXH là sự xét đoán của trẻ về bản thân, 
bao gồm những xét đoán của chúng về 
các đặc điểm, giá trị, năng lực, mục tiêu 
và tiềm năng của chính mình thông qua 
việc so sánh với đối tượng khác. 
3. Kết quả nghiên cứu 
3.1. So sánh tự đánh giá về đặc điểm 
thể chất của trẻ (xem bảng 1) 
3.1.1. So sánh về độ cao của TĐG 
Kết quả nghiên cứu cho thấy, trẻ tại 
các trung tâm BTXH và học sinh trường 
Hermann Gmeiner đều TĐG ở mức trung 
bình về mặt thể chất (ĐTB lần lượt là 
3,41 và 3,24). 
Bảng 1. So sánh TĐG đặc điểm thể chất của trẻ 
STT Trung tâm ĐTB ĐLC 
1 Trẻ tại trung tâm BTXH 3,41 0,48 
2 Học sinh tại Trường Hermann Gmeiner 3,28 0,54 
Sig 0,09 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Bùi Hồng Quân 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
65 
Đối với cả hai nhóm trẻ, những 
biểu hiện bên ngoài của cơ thể (sự cân 
đối, khuôn mặt, làn da) được trẻ đánh giá 
ở mức cao và khá cao, chứng tỏ trẻ có 
nhìn nhận tích cực về ngoại hình của 
mình. Đối với những biểu hiện bên trong 
của cơ thể (sức khỏe, sự siêng năng trong 
tập luyện thể dục thể thao) cũng được trẻ 
nhìn nhận ở mức cao và khá cao. Như 
vậy, có sự thống nhất trong TĐG của trẻ 
về những biểu hiện bên ngoài và bên 
trong của thể chất. Từ đó, trẻ không có 
mong ước được thay đổi vẻ bề ngoài và 
trẻ cảm thấy tự tin về hình thức của mình 
khi xuất hiện trước người khác. 
Xét về điểm số, ĐTB TĐG của trẻ 
tại các trung tâm BTXH “nhỉnh” hơn một 
chút so với học sinh Trường Hermann 
Gmeiner (ĐTB là 3,41 so với 3,28) 
nhưng sự khác biệt này không có ý nghĩa 
thống kê (Sig = 0,09 > 0,05). Do vậy, có 
thể nhận định rằng, điều kiện, hoàn cảnh 
gia đình không tạo nên sự khác biệt ý 
nghĩa giữa hai nhóm trẻ trong TĐG về 
đặc điểm thể chất. 
Biểu đồ 1. Độ cao của TĐG của trẻ về thể chất 
So sánh về mặt tỉ lệ, biểu đồ 1 cho 
thấy có 17,3% trẻ tại các trung tâm 
BTXH TĐG thấp về thể chất, trong khi tỉ 
lệ này ở nhóm học sinh Hermann 
Gmeiner là 30,6%; có 52,5% trẻ tại trung 
tâm BTXH và 46,9% học sinh Trường 
Hermann Gmeiner đánh giá trung bình về 
thể chất của mình; tỉ lệ trẻ tại các trung 
tâm BTXH TĐG cao về thể chất là 
30,2% trong khi học sinh trường 
Hermann Gmeiner là 22,4%. Kết quả 
khảo sát cho thấy, học sinh Trường 
Hermann Gmeiner có xu hướng khiêm 
tốn hơn so với trẻ tại các trung tâm 
BTXH khi TĐG về đặc điểm thể chất của 
mình. 
3.1.2. So sánh về tính phù hợp của TĐG 
(xem biểu đồ 2) 
Tính phù hợp của TĐG được xét 
trên cơ sở đánh giá của người lớn (người 
nuôi dạy trẻ tại các trung tâm BTXH 
hoặc phụ huynh học sinh). Nếu trẻ và 
người lớn đánh giá ở cùng một giá trị 
(thấp, trung bình, cao) thì TĐG là phù 
hợp và ngược lại. Kết quả kiểm nghiệm 
T-Test theo từng cặp cho thấy, có sự khác 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 63 năm 2014 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
66 
biệt ý nghĩa giữa TĐG của trẻ với đánh 
giá của người lớn. Cả hai nhóm trẻ đều 
TĐG về thể chất của mình thấp hơn so 
với đánh giá của người lớn. Tuy nhiên, 
mức độ phù hợp trong TĐG ở hai nhóm 
trẻ là khác nhau. Hệ số tương quan giữa 
TĐG của trẻ tại các trung tâm BTXH với 
người nuôi dạy là 0,16; giữa học sinh 
Trường Hermann Gmeiner với phụ 
huynh là 0,51 chứng tỏ học sinh Trường 
Hermann Gmeiner TĐG về đặc điểm thể 
chất phù hợp hơn so với trẻ tại các trung 
tâm BTXH. 
Biểu đồ 2. So sánh TĐG của trẻ về thể chất với đánh giá của người lớn 
3.2. So sánh tự đánh giá của trẻ về năng lực học tập (xem bảng 2) 
3.2.1. So sánh về độ cao của TĐG năng lực học tập của trẻ (xem biểu đồ 3) 
Có sự khác biệt ý nghĩa về mặt thống kê khi so sánh giữa TĐG của trẻ tại các 
trung tâm BTXH với học sinh Trường Hermann Gmeiner. Trẻ tại các trung tâm BTXH 
có xu hướng TĐG về năng lực học tập cao hơn so với học sinh Trường Hermann 
Gmeiner. 
Bảng 2. So sánh TĐG năng lực học tập của trẻ 
STT Trung tâm ĐTB ĐLC 
1 Trẻ tại trung tâm BTXH 3,71 0,69 
2 Học sinh tại Trường Hermann Gmeiner 3,47 0,56 
Sig 0,02 
Ở cả hai nhóm trẻ, những biểu hiện mang tính khái quát, tổng hợp trong học tập 
như sự nỗ lực, khả năng ghi nhớ, sự tập trung... được các em đánh giá cao hơn so với 
những biểu hiện khác. Trong khi đó, những biểu hiện cụ thể của năng lực học tập như 
việc giải các bài tập khó, khả năng học đều các môn, khả năng hướng dẫn bài lại cho 
các bạn khác được trẻ TĐG thấp hơn. Điều đáng lưu ý là khả năng làm việc nhóm, 
quản lí nhóm có vị trí thấp nhất trong các biểu hiện của năng lực học tập của trẻ. 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Bùi Hồng Quân 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
67 
Biểu đồ 3. Độ cao TĐG năng lực học tập của trẻ 
Trẻ tại trung tâm BTXH Học sinh Trường Hermann Gmeiner 
Kết quả nghiên cứu cho thấy, có tới 
1/2 trẻ tại các trung tâm BTXH TĐG cao 
về năng lực học tập trong khi tỉ lệ này ở 
nhóm học sinh Trường Hermann 
Gmeiner chỉ khoảng 1/4. Có khoảng 1/3 
trẻ tại các trung tâm BTXH TĐG năng 
lực học tập của mình ở mức trung bình và 
tỉ lệ này ở học sinh Trường Hermann 
Gmeiner là hơn 1/2. Tỉ lệ trẻ TĐG thấp 
năng lực học tập ở cả hai nhóm là tương 
đồng. Như vậy, cũng tương TĐG về thể 
chất, trẻ tại các trung tâm BTXH có xu 
hướng nhìn nhận khả năng học tập của 
mình cao hơn so với học sinh Trường 
Hermann Gmeiner. 
3.2.2. So sánh về mức độ phù hợp của 
TĐG năng lực học tập của trẻ 
Đối với trẻ tại các trung tâm 
BTXH, ĐTB TĐG năng lực học tập của 
trẻ là 3,71 trong khi đánh giá của người 
nuôi dạy là 3,51. Kết quả kiểm nghiệm T-
Test hai đuôi cho thấy có sự khác biệt ý 
nghĩa về thống kê và có sự tương quan 
thuận giữa hai yếu tố này. Tuy nhiên, hệ 
số tương quan Kappa = 0,15 chứng tỏ sự 
liên hệ lỏng lẻo, hay nói cách khác, mức 
độ phù hợp giữa TĐG của trẻ và đánh giá 
của người nuôi dạy là thấp. 
Đối với học sinh Trường Hermann 
Gmeiner, ĐTB TĐG và đánh giá của phụ 
huynh về năng lực học tập cùng là 3,47. 
Hệ số tương quan Kappa giữa hai yếu tố 
là 0,6 chứng tỏ mối liên hệ khá chặt chẽ 
và mức độ phù hợp khá cao giữa TĐG 
của trẻ với đánh giá của phụ huynh. 
So sánh TĐG của trẻ với xếp loại 
học lực đã minh họa rõ hơn điều này. 
Trong nhóm trẻ TĐG năng lực học tập ở 
mức cao, có tới 28,5% trẻ ở các trung 
tâm BTXH xếp loại trung bình và yếu thì 
tỉ lệ này chỉ có 14,3% (không có học sinh 
yếu) ở nhóm học sinh Trường Hermann 
Gmeiner. Đối với nhóm TĐG năng lực 
học tập ở mức thấp, có 17,9% trẻ ở các 
trung tâm BTXH xếp loại giỏi trong khi tỉ 
lệ này ở nhóm học sinh Trường Hermann 
Gmeiner là 0%. Rõ ràng, có nhiều vấn đề 
cần phải quan tâm trong việc TĐG của 
trẻ tại các trung tâm BTXH, nhất là về cơ 
sở, tiêu chí đánh giá. 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 63 năm 2014 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
68 
3.3. So sánh tự đánh giá của trẻ về 
giao tiếp xã hội 
3.3.1. Độ cao của TĐG giao tiếp xã hội 
của trẻ (xem biểu đồ 4) 
Khác với xu hướng TĐG về thể 
chất và học tập (trẻ tại các trung tâm 
BTXH TĐG cao hơn học sinh Trường 
Hermann Gmeiner), trong TĐG về giao 
tiếp xã hội, có sự tương đồng rõ rệt giữa 
hai nhóm trẻ (ĐTB lần lượt là 3,58 và 
3,60). Cả hai nhóm trẻ đều TĐG khả 
năng giao tiếp xã hội của mình ở mức 
khá cao và không có sự khác biệt ý nghĩa 
về thống kê (Sig = 0,8>0,05). Những biểu 
hiện được trẻ đánh giá cao là muốn được 
làm việc cùng với các bạn khác, sẵn sàng 
giúp đỡ bạn bè, biết lắng nghe. Những 
mệnh đề về khả năng kết bạn, khả năng 
tạo thiện cảm, khả năng mở đầu câu 
chuyện và đoán biết tâm lí người khác 
trong giao tiếp được trẻ TĐG thấp hơn. 
Xét về tỉ lệ, số học sinh ở Trường 
Hermann Gmeiner TĐG thấp về giao tiếp 
xã hội cao gần gấp đôi so với trẻ tại các 
trung tâm BTXH (tỉ lệ 12,2% so với 
7,4%); tỉ lệ trẻ đánh giá trung bình và cao 
về giao tiếp xã hội tương đối đồng đều 
giữa hai nhóm (tỉ lệ lần lượt là 53,1% - 
56,9% và 35,6% - 34,7%). 
Biểu đồ 4. Độ cao TĐG giao tiếp xã hội của trẻ 
Trẻ tại trung tâm BTXH Học sinh Trường Hermann Gmeiner 
3.3.2. Tính phù hợp của TĐG giao tiếp 
xã hội của trẻ (xem biểu đồ 5) 
Không có sự khác biệt ý nghĩa về 
thống kê giữa TĐG của trẻ tại các trung 
tâm BTXH với người nuôi dạy cũng như 
giữa học sinh Trường Hermann Gmeiner 
với phụ huynh. Hệ số tương quan Kappa 
giữa TĐG của trẻ với đánh giá của người 
nuôi dạy là 0,1 - chứng tỏ mức độ phù 
hợp giữa hai yếu tố này ở mức thấp; hệ 
số tương quan giữa học sinh Trường 
Hermann Gmeiner với đánh giá của phụ 
huynh là 0,6 - chứng tỏ mức độ phù hợp 
là khá cao. Như vậy, tính phù hợp trong 
TĐG của học sinh Trường Hermann 
Gmeiner cao hơn so với trẻ tại các trung 
tâm BTXH. 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Bùi Hồng Quân 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
69 
Biểu đồ 5. So sánh TĐG của trẻ về giao tiếp xã hội với đánh giá của người lớn 
3.4. So sánh tự đánh giá chung của trẻ 
3.4.1. So sánh về độ cao TĐG chung của trẻ 
ĐTB chung TĐG của trẻ tại các trung tâm BTXH cao hơn so với học sinh Trường 
Hermann Gmeiner (ĐTB lần lượt là 3,56 - 3,45) và sự khác biệt này có ý nghĩa về mặt 
thống kê (Sig = 0,00<0,05). 
Biểu đồ 6. TĐG về các mặt và TĐG chung của trẻ 
Trong các nội dung TĐG, học sinh 
Trường Hermann Gmeiner TĐG cao hơn 
so với trẻ tại các trung tâm BTXH về 
giao tiếp xã hội và TĐG thấp hơn về đặc 
điểm thể chất, năng lực học tập. Nhìn 
chung, trẻ tại các trung tâm BTXH có cái 
nhìn về bản thân tích cực hơn so với học 
sinh Trường Hermann Gmeiner. 
3.4.2. So sánh về tính phù hợp trong 
TĐG chung của trẻ 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 63 năm 2014 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
70 
Nếu như trẻ tại các trung tâm 
BTXH TĐG chung cao hơn so với đánh 
giá của người nuôi dạy (ĐTB lần lượt là 
3,56 - 3,54) thì học sinh Trường 
Hermann Gmeiner lại TĐG thấp hơn so 
với đánh giá của phụ huynh (ĐTB lần 
lượt là 3,45 - 3,51). Hệ số tương quan 
Kappa giữa TĐG của trẻ tại các trung 
tâm BTXH với người nuôi dạy là 0,15, 
còn hệ số này đối với học sinh Trường 
Hermann Gmeiner là 0,53. Từ đó có thể 
kết luận rằng mức độ liên hệ hay mức độ 
phù hợp trong TĐG của học sinh Trường 
Hermann Gmeiner cao hơn so với trẻ tại 
các trung tâm BTXH. 
4. Kết luận 
Xét theo từng nội dung của TĐG, 
trẻ tại các trung tâm BTXH TĐG cao hơn 
so với học sinh Trường Hermann 
Gmeiner về đặc điểm thể chất, năng lực 
học tập và TĐG thấp hơn về giao tiếp xã 
hội. Có mối tương quan thuận giữa TĐG 
của trẻ với đánh giá của người lớn ở tất 
cả các mặt. Tuy nhiên, mối liên hệ giữa 
TĐG của học sinh Trường Hermann 
Gmeiner với đánh giá của phụ huynh chặt 
chẽ hơn so với mối liên hệ giữa TĐG của 
trẻ tại các trung tâm BTXH với đánh giá 
của người nuôi dạy. Nói cách khác, mức 
độ phù hợp trong TĐG của học sinh 
Trường Hermann Gmeiner về đặc điểm 
thể chất, năng lực học tập, giao tiếp xã 
hội cao hơn so với trẻ tại các trung tâm 
BTXH. 
TĐG chung của trẻ ở mức trung 
bình. Trẻ tại các trung tâm BTXH TĐG 
chung cao hơn so với học sinh Trường 
Hermann Gmeiner và sự khác biệt này có 
ý nghĩa về mặt thống kê. Tuy nhiên, mức 
độ phù hợp trong TĐG chung của học 
sinh Trường Hermann Gmeiner lại cao 
hơn so với TĐG của trẻ tại các trung tâm 
BTXH. 
Dưới góc độ sư phạm, có thể thấy 
rằng, yếu tố ảnh hưởng quyết định đối 
với sự phát triển tâm lí chính là những 
mối quan hệ xung quanh, đặc biệt là 
những mối quan hệ giữa thiếu niên và 
người lớn. Đây là lứa tuổi mà các em 
không còn là trẻ con nữa, nhưng chưa 
hẳn là người lớn. Ở lứa tuổi này các em 
cần được tôn trọng, cần được phát huy 
tính độc lập nhưng cũng rất cần đến sự 
chăm sóc chu đáo và đối xử tế nhị. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Văn Thị Kim Cúc (2003), “Tìm hiểu sự đánh giá bản thân ở trẻ 10-15 tuổi”, Tạp chí 
Tâm lí học, (7), tháng 7-2003. 
2. Vũ Dũng (chủ biên) (2012), Thích ứng xã hội của các nhóm xã hội yếu thế ở nước ta 
hiện nay, Nxb Từ điển Bách khoa. 
3. Đào Lan Hương (2000), Nghiên cứu sự tự đánh giá thái độ học tập môn Toán của 
sinh viên Cao đẳng Sư phạm Hà Nội, Luận án Tiến sĩ Tâm lí học, Trường Đại học 
Sư phạm Hà Nội. 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Bùi Hồng Quân 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
71 
4. Đỗ Ngọc Khanh (2005), Nghiên cứu sự tự đánh giá của học sinh trung học cơ sở ở 
Hà Nội, Luận án Tiến sĩ Tâm lí học, Viện Tâm lí học. 
5. Vũ Thị Nho (1997), Một số đặc điểm tự đánh giá của học sinh cuối bậc tiểu học, Đề 
tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ, năm 2003-2005. 
6. Đỗ Thị Hạnh Phúc (2001), Quan hệ của thiếu niên với bạn học, Luận án Tiến sĩ Tâm 
lí học. 
7. Dương Thiệu Tống (2005), Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục và tâm lí, 
Nxb Khoa học và Xã hội, TPHCM. 
8. Auerbach, Randy P; Abela, John RZ; Ho, Moon - HoRingo; McWhinie, Chad M; 
Crajkowska, Zofia (2010), “A prospective examination of depressive symtomology: 
understanding the relationship between negative events, self-essteem, and 
neuroticism”, Journal of Social and Clinical Psychology, 29 (4), pp. 438-461. 
9. Bastaits K, Ponnet K, Mortelmans D. (2012), “Parenting of Divorced Fathers and the 
Association with Children's Self-Esteem”, Journal of Youth and Adolescence, 41 
(12), pp.43-56. 
(Ngày Tòa soạn nhận được bài: 02-6-2014; ngày phản biện đánh giá: 01-8-2014; 
ngày chấp nhận đăng: 15-10-2014)