Rà soát, đề xuất hoàn thiện mạng lưới giám sát lắng đọng a-xít tại Việt Nam

 RÀ SOÁT, ĐỀ XUẤT HOÀN THIỆN MẠNG LƯỚI GIÁM SÁT 
 LẮNG ĐỌNG A-XíT TẠI VIỆT NAM
 Ngô Thị Vân Anh, Lê Văn Quy, Lê Văn Linh, Trần Thị Diệu Hằng
 Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu
 Ngày nhận bài: 12/10/2018; ngày chuyển phản biện: 13/10/2018; ngày chấp nhận đăng: 10/11/2018
 Tóm tắt: Lắng đọng a-xít là quá trình mà các chất có tính a-xít, ví dụ như a-xít sulfuric và a-xít nitric, trong 
khí quyển rơi xuống bề mặt trái đất dưới dạng lắng đọng ướt (mưa a-xít) và lắng đọng khô. Phát thải khí 
SO2 và NOx từ các hoạt động của con người, như đốt nhiên liệu hóa thạch, sản xuất và tinh chế dầu thô, là 
nguyên nhân chính gây ra lắng đọng a-xít. Lắng đọng a-xít ngày càng được quan tâm do nguy cơ và mức độ 
tác động xấu của chúng tới môi trường tự nhiên và cuộc sống của con người. Hiện nay, tại Việt Nam đã có 
một số mạng lưới giám sát lắng đọng a-xít thuộc các Bộ, ngành khác nhau quản lý, tuy nhiên, quy mô của các 
mạng lưới giám sát này vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu về thông tin, số liệu cho các cơ quan quản lý trong 
việc kiểm soát ô nhiễm không khí. Chính phủ Việt Nam đã ban hành Quy hoạch mạng lưới trạm quan trắc tài 
nguyên, môi trường quốc gia giai đoạn 2016-2025, tầm nhìn đến năm 2030 (Quyết định 90/QĐ-Ttg), trong 
đó có đề cập tới Quy hoạch phát triển mạng lưới giám sát lắng đọng a-xít. Bài báo này trình bày kết quả rà 
soát, đánh giá hiện trạng và quy hoạch mạng lưới quan trắc, giám sát lắng đọng a-xít, kết quả như sau: (1) 
Các trạm giám sát lắng đọng a-xít ở Việt Nam được quản lý và vận hành bởi các cơ quan khác nhau; (2) Các 
trạm giám sát không có quy định chung về quy trình, phương pháp lấy mẫu, phân tích; (3) Hầu hết các trạm 
hiện có và được quy hoạch nằm ở miền Bắc và miền Nam. Vị trí một số trạm trùng nhau. Dựa trên kết quả 
nghiên cứu về lắng đọng a-xít ở Việt Nam, đề xuất lắp đặt thêm một số trạm mới. 
 Từ khóa: Lắng đọng a-xít, mạng lưới giám sát lắng đọng a-xít, quy hoạch, Việt Nam.
1. Mở đầu bao gồm: Đất, nước, rừng, các công trình xây 
 Ở Việt Nam, hiện tại đã hình thành hệ thống dựng, sức khỏe con người,... đang ngày càng 
quan trắc môi trường (QTMT) từ Trung ương được quan tâm. 
đến địa phương, phục vụ những yêu cầu cụ thể Lắng đọng a-xít là một quá trình mà các 
nhưng tất cả đều nhằm mục đích đánh giá chất chất ô nhiễm có tính a-xít trong khí quyển rơi 
lượng môi trường phục vụ công tác quản lý, bảo xuống bề mặt trái đất. Lắng đọng a-xít được tạo 
vệ môi trường [1]. Tháng 1/2016, Thủ tướng thành trong điều kiện khí quyển bị ô nhiễm do 
Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch mạng lưới sự phát thải quá mức các khí SO2, NOx, CO [2]. 
trạm quan trắc tài nguyên, môi trường quốc gia Lắng đọng a-xít xảy ra theo hai hình thức là lắng 
giai đoạn 2016-2025, tầm nhìn đến năm 2030 đọng ướt và lắng đọng khô. Lắng đọng ướt là 
[4]. Trong số các đối tượng môi trường được quá trình a-xít H2SO4 và a-xít HNO3 được ngưng 
quan trắc có thành phần gây ô nhiễm không khí. tụ cùng với hơi nước trong những đám mây và 
Một hệ quả được quan tâm của ô nhiễm không rơi xuống mặt đất dưới các hình thức như: Mưa, 
khí là vấn đề lắng đọng a-xít, được hình thành từ tuyết và sương mù. Khi trong nước mưa có chứa 
quá trình chuyển hóa và lắng đọng của các khí một lượng a-xít làm cho độ pH nước mưa nhỏ 
gây ô nhiễm như SO2, NOx trong khí quyển [2]. hơn 5,6 thì được gọi là mưa a-xít [7]. Lắng đọng 
Tác động của lắng đọng a-xít đến môi trường khô xảy ra trong những ngày không mưa, không 
 khí có chứa các a-xít H2SO4 và a-xít HNO3 dạng 
Liên hệ tác giả: Ngô Thị Vân Anh khí hoặc sol khí được gió vận chuyển đi rồi lắng 
Email: vananhmd@gmail.com xuống mặt đất, cây cối, nhà cửa, công trình và có 
 Tạp chí khoa học biến đổi khí hậu 1
 Số 8 - Tháng 12/2018 
thể xâm nhập vào cơ thể con người qua đường a-xít vùng đông Á (EANET) tại Việt Nam do Viện 
hô hấp [7]. Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu 
 Hiện tại, ở Việt Nam có một số mạng lưới quản lý:
quan trắc, giám sát lắng đọng a-xít, tuy nhiên Việt Nam chính thức tham gia EANET từ 
số lượng trạm giám sát lắng đọng a-xít còn hạn tháng 8/1999 và với sự hỗ trợ về trang thiết bị 
chế và chủ yếu là giám sát lắng đọng ướt - mưa của Chính phủ Nhật Bản cho hai trạm Hà Nội 
a-xít [3]. và Hòa Bình. Đến nay, mạng lưới trạm EANET 
 ở Việt Nam đã phát triển thành 7 trạm, đó là: 
2. Phương pháp nghiên cứu 
 Hoài Đức - Hà Nội, Hòa Bình, Yên Bái, Đà Nẵng, 
2.1. Rà soát các mạng lưới giám sát lắng đọng Cúc Phương, Hồ Chí Minh và Trà Nóc - Cần Thơ. 
a-xít hiện có Trong đó, 5 trạm: Hà Nội, Hòa Bình, Yên Bái, Hồ 
 Hiện tại ở Việt Nam, ngoài mạng lưới EANET Chí Minh, Cần Thơ được thiết lập và trang bị, 
có chức năng chính là giám sát lắng đọng a-xít vận hành theo hướng dẫn kỹ thuật của EANET. 
còn có một số mạng lưới thuộc các Bộ, ban Các trạm Cúc Phương và Đà Nẵng là 2 trạm 
ngành khác nhau cũng bố trí trạm đo pH và thuộc mạng lưới quan trắc khí tượng thủy văn 
thành phần hóa nước mưa. do Tổng cục Khí tượng Thủy văn (KTTV) quản lý, 
 - Hệ thống trạm giám sát lắng đọng a-xít chỉ tham gia cung cấp số liệu hóa nước mưa cho 
trong khuôn khổ Mạng lưới giám sát lắng đọng mạng lưới EANET từ năm 2009.
 Bảng 1. Thông số đo đạc và tần suất lấy mẫu của mạng EANET [10]
 Thông số đo đạc Tần suất quan trắc
 2- - + - + + + +
 Lắng đọng ướt pH, EC, SO4 , NO3 , NH4 , Cl , Ca2 , Na , Mg2 , K Lấy mẫu hàng ngày để trộn thành 
 mẫu tổ hợp 7 ngày (theo tuần) 
 2- - -
 Lắng đọng khô Khí: SO2, HNO3, HCl, NH3, Aerosol: SO4 , NO3 , Cl , Hàng tuần
 + + + + +
 NH4 , Na , K Ca2 , Mg2
 Hình 1. Bản đồ vị trí các trạm giám sát lắng đọng a-xít thuộc mạng lưới EANET
 2 Tạp chí khoa học biến đổi khí hậu
 Số 8 - Tháng 12/2018
 - Mạng lưới Quan trắc Khí tượng Thủy văn Vinh, Huế, Đà Nẵng, Quy Nhơn, Nha Trang, Phan 
thuộc Tổng cục Khí tượng Thủy văn: Thiết); khu vực Tây Nguyên có 3 trạm (Pleiku, 
 Mạng lưới trạm khí tượng thủy văn (KTTV) Buôn Mê Thuật, Đà Lạt); miền Nam có 4 trạm 
trực thuộc Trung tâm Quan trắc Khí tượng Thủy (Tân Sơn Hòa, Tây Ninh, Cần Thơ, Cà Mau). Mẫu 
văn là hệ thống mạng lưới trạm lớn và lâu đời nước mưa ở các trạm này được thu thập theo 
nhất trong cả nước, gồm có 23 trạm đo hóa phương pháp bán tự động, pH và EC được đo 
nước mưa được đặt tại các trạm khí tượng, bắt tại chỗ. Mẫu nước mưa được thu thập theo 
đầu đi vào hoạt động những năm 1980 và được từng trận mưa, ngoài ra các mẫu tổ hợp định 
lắp đặt tại cả 3 miền đất nước, cụ thể: Miền Bắc kỳ 10 ngày/lần (trước năm 2013), nay là 7 ngày/
có 9 trạm (Thái Nguyên, Việt Trì, Bắc Giang, Bãi lần (mẫu tuần) cũng được lấy để phân tích hóa 
Cháy, Phủ Liễn, Hải Dương, Hà Nội, Ninh Bình, học. Các thông số đo đạc, phân tích gồm: pH, EC, 
 2- - + - 2+ + 2+ +
Cúc Phương); miền Trung có 7 trạm (Thanh Hóa, SO4 , NO3 , NH4 , Cl , Ca , Na , Mg , K [3].
 Hình 2. Hệ thống trạm quan trắc hóa nước mưa thuộc Tổng cục Khí tượng Thủy văn
 - Mạng lưới giám sát mưa a-xít thuộc Mạng Quan trắc mưa a-xít tại 8 điểm: Lạng Sơn; Móng 
lưới Quan trắc Môi trường Quốc gia Cái - Quảng Ninh; Tĩnh Gia - Thanh Hóa; Chí Linh 
 Mạng lưới này gồm 3 trạm giám sát mưa - Hải Dương; Thái Bình; Đông Xuyên - Hải Phòng, 
a-xít gồm Trạm giám sát mưa a-xít miền Bắc, Trạm Lục Ngạn - Bắc Giang và Lào Cai [6].
giám sát mưa a-xít miền Trung, Trạm giám sát mưa + Trạm giám sát mưa a-xít miền Trung do 
a-xít miền Nam. Ba trạm này có tổng số 18 điểm đo Viện Nhiệt đới Môi trường thuộc Viện Khoa học 
được lắp đặt từ năm 1998, chủ yếu được đặt tại và Công nghệ Quân sự - Bộ Quốc phòng thực 
các trạm khí tượng. Mẫu nước mưa được thu theo hiện, bao gồm 3 điểm quan trắc tại các tỉnh: 
từng trận đo pH, EC và phân tích thành phần hoá Quảng Ngãi, Khánh Hòa và Lâm Đồng [8].
 2- -
học để xác định mức độ ô nhiễm a-xít (SO4 , NO3 , + Trạm giám sát mưa a-xít miền Nam do 
 - + - 2+ + 2+ +
NO2 , NH4 , Cl , Ca , Na , Mg , K ). Trung tâm Chất lượng nước và Môi trường 
 + Trạm giám sát mưa a-xít miền Bắc do thuộc Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam thực 
phòng Thử nghiệm Môi trường và Hóa chất, hiện, gồm 7 trạm: Cà Mau, Cần Thơ, Mỹ Tho - 
Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường Chất Tiền Giang, Bình Dương, Biên Hòa - Đồng Nai, 
lượng 1, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất TP. Hồ Chí Minh và Vũng Tàu. Trong năm 2016 đã 
lượng, Bộ Khoa học và Công nghệ thực hiện. thực hiện di dời 3 trạm đến vị trí mới là Cà Mau, 
 Tạp chí khoa học biến đổi khí hậu 3
 Số 8 - Tháng 12/2018 
Tiền Giang (trước gọi là trạm Mỹ Tho, nay gọi là đọng a-xít được phân bố trên 3 miền nhưng 
trạm Tiền Giang) và Bình Dương [9]. không đều, tập trung chủ yếu ở miền Bắc và 
 Hệ thống cac trạm quan trắc lắng đọng a-xít miền Nam.
hiện tại ở Việt Nam được thành lập và hoạt động 2.2. Hiện trạng lắng đọng a-xít
trên cơ sở yêu cầu cụ thể của từng Bộ, ngành 
nên cũng mang những đặc trưng khac nhau của Theo kết quả của đề tài khoa học cấp Bộ 
những Bộ, ngành đo. Cơ sở vật chất, trang thiết “Nghiên cứu đánh giá hiện trạng và lập bản 
bị quan trắc lắng đọng a-xít của cac trạm này cũ, đồ phân bố lắng đọng a-xít ở Việt Nam” mã số 
thiếu và kém đồng bộ. Phương phap thu thập, TNMT 2016.05.05, hiện trạng lắng đọng a-xít 
bảo quản mẫu và phương phap phân tich cũng tại Việt Nam được phản ánh như sau [3]: Giá 
không thống nhất. Bên cạnh đo là những vấn đề trị pH nước mưa dao động trong khoảng từ 4 
về nguồn nhân lực và vị tri quan trắc, trong đó đến 8, tuy nhiên, chủ yếu pH tập trung trong 
nguồn nhân lực thường được sử dụng tại chỗ, khoảng 5,2 đến 6,4. Một số trạm có giá trị pH rất 
họ có chuyên môn xa hoặc không phù hợp. Điều thấp (pH<4) như: Phủ Liễn, Hà Nội (Láng), Vinh, 
này sẽ ảnh hưởng lớn đến độ chinh xac của kết Huế, Đà Nẵng, Cần Thơ, nhưng tần suất nhỏ và 
quả phân tich mẫu. chủ yếu xảy ra vào đầu hoặc cuối mùa mưa khi 
 Hiện tại, cac trạm co chức năng giam sat lắng lượng mưa ít. 
 Hình 3. Biểu đồ phân bố giá trị pH tại 23 trạm hóa nước mưa 
 của Tổng cục Khí tượng Thủy văn (2011-2015)
 Mưa a-xít (pH<5,6) xảy ra trên khắp cả Thái Nguyên (40%), Việt Trì (30%), Vinh 
nước nhưng với tần xuất khác nhau. Những (60%), Huế (47%), Đà Lạt (35%), Nha Trang 
trạm có tần suất mưa a-xít xảy ra rất cao, (31%), Pleiku (32%), Tây Ninh (37%) và Cần 
đó là: Cúc Phương (44%), Bắc Giang (37%), Thơ (35%).
 Hình 4. Biểu đồ giá trị pH trung bình và tần suất mưa a-xít tại 23 trạm hóa nước mưa 
 của Tổng cục Khí tượng Thủy văn (2011-2015)
 Kết quả tính toán tổng lượng lắng đọng ướt hóa nước mưa của Tổng cục KTTV và 4 trạm 
năm 2015 cho 3 ion chính gây nên tính a-xít giám sát lắng đọng a-xít của mạng EANET Việt 
 + 2- 2- 
trong nước mưa đó là H , nns-SO4 (SO4 không Nam được thể hiện trong các Hình 5, Hình 6, 
 -
có nguồn gốc từ muối biển) và NO3 tại 23 trạm Hình 7.
 4 Tạp chí khoa học biến đổi khí hậu
 Số 8 - Tháng 12/2018
 Hình 5. Bản đồ tổng lượng lắng đọng ion H+ tại các trạm (năm 2015)
 - 
Hình 6. Bản đồ tổng lượng lắng đọng ion NO3 tại các trạm (năm 2015)
 Tạp chí khoa học biến đổi khí hậu 5
 Số 8 - Tháng 12/2018 
 Tổng lượng lắng đọng [H+] tại các trạm rất trong khoảng từ 6-73kg/ha/năm và từ 0,2- 
khác nhau, dao động trong khoảng từ 0,01kg/ 28kg/ha/năm. Các trạm có mức lắng đọng 
 2- -
ha/năm đến 0,2kg/ha/năm. Các trạm ở khu vực nns-SO4 và NO3 cao, tập trung tại các thành 
phía Bắc và Bắc Trung Bộ có lượng lắng đọng H+ phố lớn, tập trung nhiều ở các khu công 
khá cao (khoảng 0,1-0,2kg/ha/năm) gấp 3-10 nghiệp như khu vực kinh tế trọng điểm Bắc 
lần các trạm ở khu vực Nam Trung Bộ và khu Bộ, khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam. Nói 
 2-
vực Nam Bộ. Trạm Bắc Giang, Thái Nguyên, Việt chung, các trạm có lượng lắng đọng nns-SO4 
 + -
Trì, Phủ Liễn là những nơi có lượng lắng đọng H và NO3 cao cũng tương ứng với lượng lắng 
lớn nhất. Trạm Hoài Đức - Hà Nội và Phan Thiết đọng H+ cao. Tuy nhiên, có một số trạm có 
 + 2- -
là 2 trạm có lượng lắng đọng H nhỏ nhất. lượng lắng đọng nns-SO4 và NO3 cao nhưng 
 2- - +
 Lượng lắng đọng 2 ion nns-SO4 và NO3 tại lượng lắng đọng H thấp như Hà Nội, TP. Hồ 
các trạm rất khác nhau, dao động tương ứng Chí Minh, Ninh Bình, Trà Nóc.
 2-
 Hình 7. Bản đồ tổng lượng lắng đọng ion nns-SO4 tại các trạm (năm 2015)
2.3. Phân tích quy hoạch mạng lưới trạm quan + Các trạm quan trắc môi trường lồng ghép 
trắc với mạng quan trắc khí tượng thủy văn và mạng 
 Theo Quyết định số 90/QĐ-TTg, ngày quan trắc tài nguyên nước;
12/1/2016 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt + Củng cố và duy trì hoạt động quan trắc môi 
Quy hoạch mạng lưới quan trắc tài nguyên và trường tại các trạm, các điểm đã có, trong đó có 
môi trường quốc gia giai đoạn 2016-2025, tầm 18 điểm quan trắc lắng đọng a-xít;
nhìn đến năm 2030, trong đó có nội dung liên + Xây dựng mới các trạm, các điểm quan trắc 
quan đến quan trắc, giám sát lắng đọng a-xít. gồm: 7 trạm quan trắc môi trường không khí tự 
Một số nội dung chủ chốt liên quan đó là (giai động, 12 điểm quan trắc môi trường không khí 
đoạn 2016-2020): định kỳ, 1 điểm quan trắc lắng đọng a-xít, 
 6 Tạp chí khoa học biến đổi khí hậu
 Số 8 - Tháng 12/2018
 Bảng 2. Danh sách các điểm quan trắc mưa a-xít được quy hoạch giai đoạn 2016-2030 [4]
 Tỉnh/thành Địa điểm quan trắc Hiện Quy hoạch
 STT phố có 2016 - 2021 - 2026 - Tổng
 2020 2025 2030
 1 An Giang Ấp Tân Trung, xã Tà Đảnh, huyện Trí Tôn 1 1
 2 Bà Rịa - Điểm quan trắc khí tượng Vũng Tàu 1 1
 Vũng Tàu
 3 Bạc Liêu Ấp Cái Tràm B, xã Long Thạnh, huyện Vĩnh 1 1
 Lợi
 4 Bến Tre Ấp 7, xã Tân Hiệp, huyện Ba Tri 1 1
 5 Bình Dương Điểm quan trắc khí tượng Bình Dương 1 1
 6 Cà Mau Điểm quan trắc khí tượng Cà Mau 1 1
 7 TP. Cần Thơ Điểm quan trắc khí tượng thành phố Cần 1 1
 Thơ
 8 Đồng Nai Trung tâm Nghiên cứu Nông nghiệp Hưng 1 1
 Lộc - Viện Khoa học Nông nghiệp miền Nam
 9 Đồng Tháp Ấp 6, xã Trường Xuân, huyện Tháp Mười 1 1
 10 TP Hà Nội Trạm mưa a-xít Hà Nội 1 1
 11 Khánh Hòa Trạm khí tượng Pilot Nha Trang 1 1
 12 Kiên Giang Ấp 10 Chợ, xã Đông Hưng, huyện An Minh 1 1
 13 Lâm Đồng Trạm khí tượng Đà Lạt 1 1
 14 Lạng Sơn Trạm mưa a-xít Lạng Sơn 1 1
 15 Lào Cai Trạm mưa a-xít Lào Cai (a-xít 1) 1 1
 16 Long An Ấp Thanh Bình 2, xã Thạnh Vĩnh Đông 1 1
 17 Quảng Ngãi Trạm khí tượng Quảng Ngãi 1 1
 18 Quảng Ninh Trạm mưa a-xít Móng Cái 1 1
 19 Sóc Trăng Ấp Lao Diên, xã Viên Bình, huyện Mỹ Xuyên 1 1
 20 Thanh Hóa Trạm quan trắc Tĩnh Gia 1 1
 21 Tiền Giang Điểm quan trắc khí tượng Mỹ Tho 1 1
 22 TP. Hồ Chí Điểm quan trắc khí tượng TP. Hồ Chí Minh 1 1
 Minh
 23 Trà Vinh Ấp Bà Sát, xã Đôn Châu, huyện Trà Cú 1 1
 Tổng số 18 1 2 2 23
 Như vậy, theo Quy hoạch trong giai đoạn 2016- đang hoạt động cho thấy hiện tại ở Việt Nam có 
2030, Việt Nam sẽ xây dựng thêm 5 trạm quan trắc khá nhiều mạng lưới quan trắc, giám sát liên quan 
mưa a-xít mới, đó là: An Giang, Đồng Tháp, Kiên đến lắng đọng a-xít, bao gồm: Các trạm quan trắc 
Giang, Long An và Tiền Giang, nâng tổng số trạm mưa a-xít, trạm quan trắc chất lượng không khí, các 
quan trắc lên 23 điểm vào năm 2030. 
 trạm hóa nước mưa, các trạm giám sát lắng đọng 
3. Kết quả và thảo luận a-xít ướt và lắng đọng khô. Tuy nhiên, các trạm này 
3.1. Đề xuất kiện toàn mạng lưới giám sát lắng do các cơ quan, đơn vị, Bộ, ngành khác nhau quản 
đọng a-xít cho Việt Nam lý, thực hiện và không có một quy trình lấy mẫu và 
 Kết quả rà soát các trạm giám sát mưa a-xít phân tích thống nhất cho các trạm. Ngoài ra, sự
 Tạp chí khoa học biến đổi khí hậu 7
 Số 8 - Tháng 12/2018 
phân bố vị trí các trạm không hợp lý, chỗ thì tập số trạm trùng nhau (Nha Trang, Đà Lạt, Cần Thơ, Cà 
trung quá nhiều trạm, chỗ lại không có trạm, một Mau, Tân Sơn Hòa). 
 Bảng 3. Bảng tổng hợp kết quả rà soát các trạm quan trắc lắng đọng a-xít [4, 6, 8, 9, 10]
 Trạm theo Trạm quan 
 QĐ 90/QĐ- trắc mưa a-xít Trạm thuộc Trạm thuộc 
 STT Tỉnh TTg ngày thuộc Mạng Tổng cục KTTV EANET Ghi chú
 12/01/2016 quan trắc MT 
 quốc gia
 1 An Giang 1 Quy hoạch, trạm mới
 2 Bà Rịa - Vũng 1 1 Quy hoạch, hiện có
 Tàu
 3 Bạc Liêu 1 Quy hoạch, trạm mới
 4 Bến Tre 1 Quy hoạch, trạm mới
 5 Bình Dương 1 1 Quy hoạch, hiện có
 6 Cà Mau 1 1 1 Quy hoạch, trùng 
 ( Cà Mau) ( Cà Mau) nhau
 7 Cần Thơ 1 1 1 1 Quy hoạch, trùng 
 (TP. Cần Thơ) ( Cần Thơ) (Cần Thơ) (Trà Nóc) nhau
 8 Đồng Nai 1 1 Quy hoạch, hiện có
 (Biên Hòa)
 9 Đồng Tháp 1 Quy hoạch, trạm mới
 10 TP Hà Nội 1 1 1 1 Quy hoạch, hiện có
 (Nguyễn Văn Nguyễn Văn (Trạm khí tượng (Trạm Khí 
 Cừ) Cừ) Láng) tượng Nông 
 nghiệp Hoài 
 Đức)
 11 Khánh Hòa 1 1 1 Quy hoạch, trùng 
 (Nha Trang) (Nha Trang) (Nha Trang) nhau
 12 Kiên Giang 1 Quy hoạch, trạm mới
 13 Lâm Đồng 1 1 1 Quy hoạch, trùng 
 (Đà Lạt) (Đà Lạt) (Đà Lạt) nhau
 14 Lạng Sơn 1 1 Quy hoạch, hiện có
 15 Lào Cai 1 1 Quy hoạch, hiện có
 16 Long An 1 Quy hoạch, trạm mới
 17 Quảng Ngãi 1 1 Quy hoạch, hiện có
 18 Quảng Ninh 1 1 1 Quy hoạch, hiện có
 (Móng Cái) (Móng Cái) (Bãi Cháy)
 19 Sóc Trăng 1 Quy hoạch, trạm mới
 20 Thanh Hóa 1 1 1 Quy hoạch, hiện có
 (Tĩnh Gia) (Tĩnh Gia) (Thanh Hóa)
 21 Tiền Giang 1 1 Quy hoạch nhưng đã 
 (Mỹ Tho) Mỹ Tho) có trạm
 22 TP. Hồ Chí 1 1 1 1 Quy hoạch, hiện có, 
 Minh (Tân Sơn (Tân Sơn Hòa) (Phân viện trùng nhau
 Hòa) KH KTTV 
 BĐKH phía 
 Nam)
 8 Tạp chí khoa học biến đổi khí hậu
 Số 8 - Tháng 12/2018
 Trạm theo Trạm quan 
 QĐ 90/QĐ- trắc mưa a-xít Trạm thuộc Trạm thuộc 
STT Tỉnh TTg ngày thuộc Mạng Tổng cục KTTV EANET Ghi chú
 12/01/2016 quan trắc MT 
 quốc gia
 23 Trà Vinh 1 Quy hoạch, trạm mới
 24 Yên Bái 1 Hiện có
 (Thác Bà)
 25 Thái Nguyên 1 Hiện có
 26 Ninh Bình 1 1 Hiện có
 (TP. Ninh (Cúc Phương)
 Bình) 
 27 Hòa Bình 1 1 Hiện có
 (TP. Hòa 
 Bình)
 28 Hải Phòng 1 1 Hiện có
 (Đông Xuyên) (Phủ Liễn)
 29 Bắc Giang 1 1 Hiện có
 (Lục Ngạn) (Bắc Giang)
 30 Phú Thọ 1 Hiện có
 (Việt Trì)
 31 Hải Dương 1 1 Hiện có
 (Chí Linh) (Hải Dương)
 32 Nghệ An 1 Hiện có
 (Vinh)
 33 Đà Nẵng 1 Hiện có
 34 Thừa Thiên 1 Hiện có
 Huế
 35 Bình Thuận 1 Hiện có
 36 Bình Định 1 Hiện có
 (Quy Nhơn)
 37 Đăk Lăk 1 Hiện có
 (Buôn Mê 
 Thuột)
 38 Gia Lai 1 Hiện có
 (Pleiku)
 39 Tây Ninh 1 Hiện có
 (Tây Ninh)
 40 Thái Bình 1 Hiện có
 (Thái Bình)
 41 Hà Tĩnh Trạm mới
 42 Quảng Bình Trạm mới
 Tổng số trạm 23 19 23 5
 Tạp chí khoa học biến đổi khí hậu 9
 Số 8 - Tháng 12/2018 
 Theo kết quả rà soát 3 mạng lưới liên đọng a-xít, ngoài việc phân bố lại vị trí trạm 
quan đến giám sát mưa a-xít, đến thời điểm quan trắc dựa trên cơ sở khoa học còn cần 
năm 2018 trên toàn lãnh thổ Việt Nam hiện có các giải pháp về tổ chức, quản lý, tài chính, 
47 trạm quan trắc lắng đọng a-xít (trong đó 42 nhân lực đi kèm như: 
trạm quan trắc mưa a-xít - lắng đọng ướt và 5 - Hoàn thiện về chính sách pháp luật, kiện 
trạm thuộc mạng EANET quan trắc cả lắng đọng toàn tổ chức bộ máy;
ướt và lắng đọng khô) phân bố trên 32 tỉnh/ - Đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, hiện đại 
thành. Phần lớn các trạm này được đặt cùng với hóa công nghệ quan trắc;
các trạm khí tượng (KT), trạm khí tượng nông - Nghiên cứu, ứng dụng các thành tựu khoa 
nghiệp (KTNN). Trong đó, có 5 trạm trùng nhau học công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực;
giữa Mạng QTMT quốc gia và Mạng của Tổng - Mở rộng hợp tác quốc tế;
cục KTTV, đó là các trạm: Nha Trang, Đà Lạt, Cần - Tăng cường và đa dạng hóa các nguồn vốn 
Thơ, Cà Mau, Tân Sơn Hòa. đầu tư.
 Theo Quyết định 90/QĐ-TTg, đến năm 2030 4. Kết luận
Việt Nam sẽ có 23 trạm quan trắc mưa a-xít, 
 Qua quá trình rà soát mạng lưới quan trắc 
trong đó, có 18 trạm hiện có sẵn và 5 trạm quy 
 liên quan đến lắng đọng a-xít hiện có tại Việt 
hoạch mới. Tuy nhiên, theo kết quả rà soát, trong 
 Nam và phân tích Quy hoạch mạng lưới trạm 
18 trạm được quy hoạch hiện có thì có 14 trạm 
 quan trắc tài nguyên, môi trường quốc gia giai 
thuộc Mạng QTMT Quốc gia, còn 4 trạm (Bạc 
 đoạn 2016-2025, tầm nhìn đến năm 2030, 
Liêu, Bến Tre, Sóc Trăng, Trà Vinh) không trùng 
 nhận thấy hiện tại ở Việt Nam có 3 mạng lưới 
với các trạm hiện có. Trong 5 trạm quy hoạch 
 quan trắc mưa a-xít do các cơ quan, đơn vị, Bộ, 
mới, có 1 trạm (Mỹ Tho - Tiền Giang) trùng với 1 
 ngành khác nhau quản lý và thực hiện. Các trạm 
trạm hiện có của Mạng QTMT Quốc gia. Như vậy, 
 được vận hành theo quy trình khác nhau. Vị trí 
ngoài 23 trạm được quy hoạch còn có rất nhiều 
 phân bố các trạm chưa hợp lý, tập trung chủ 
trạm hiện có thuộc các mạng khác nhau nhưng 
 yếu ở phía Bắc và phía Nam, có một số trạm 
không được đưa vào quy hoạch. Theo quy 
 trùng nhau giữa các mạng lưới. Nghiên cứu 
hoạch Quyết định 90, có 23 trạm quan trắc mưa 
 đưa ra một số đề xuất nhằm kiện toàn mạng 
a-xít được phân bố tập trung ở các tỉnh miền 
 lưới quan trắc, giám sát lắng đọng a-xít tại Việt 
Nam (15 trạm), trong khi đó, miền Bắc (4 trạm) 
 Nam như sau: 
và miền Trung (4 trạm) rất ít. Như vậy, sự phân bố 
 - Thống nhất mạng lưới trạm giám sát lắng 
các trạm chưa hợp lý. Thực tế, hiện tại khu vực 
 đọng a-xít (trang bị, quy trình, quy phạm, QA/
phía Bắc đã có khá nhiều trạm quan trắc mưa 
 QC theo quy định hiện hành của Việt Nam [5]);
a-xít, trong khi khu vực miền Trung khả năng xảy 
 - Phân loại 3 loại trạm: Đô thị/khu công 
ra mưa a-xít, lắng đọng a-xít khá cao nhưng số 
 nghiệp, nông thôn, sinh thái theo tiêu chí của 
lượng trạm lại rất hạn chế. Vì vậy, nhóm tác giả 
 mạng EANET [10]; 
đề xuất bổ sung 2 trạm tại khu vực miền Trung: 
 - Bổ sung thêm nội dung giám sát lắng đọng 
1 trạm tại Hà Tĩnh, 1 trạm tại Quảng Bình. Đối 
 khô tại các trạm giám sát lắng đọng a-xít;
với 5 trạm quan trắc trùng nhau giữa Mạng 
 - Phân bố lại vị trí trạm: Giảm các trạm ở phía 
QTMT Quốc gia và Mạng của Tổng cục KTTV, đó 
 Nam, tăng các trạm ở khu vực Trung Bộ (bổ sung 
là các trạm: Nha Trang, Đà Lạt, Cần Thơ, Cà Mau, 
 thêm trạm tại Hà Tĩnh và Quảng Bình), xóa bỏ 
Tân Sơn Hòa nên sáp nhập chỉ để một mạng lưới 
 tình trạng các trạm trùng nhau; 
quan trắc mưa a-xít tại 5 trạm này. 
 - Nhân lực thực hiện công tác giám sát lắng 
3.2. Các giải pháp đi kèm đọng a-xít phải được tập huấn kỹ thuật và bồi 
 Để kiện toàn mạng lưới quan trắc lắng dưỡng kiến thức chuyên môn.
 10 Tạp chí khoa học biến đổi khí hậu
 Số 8 - Tháng 12/2018
 Hình 8. Sơ đồ vị trí trạm quan trắc lắng đọng a-xít được quy hoạch và đề xuất 
 Tài liệu tham khảo
1. Bộ Tài nguyên và Môi trường (2016), Báo cáo Hiện trạng Môi trường quốc gia 2015.
2. Dương Hồng Sơn, Trần Thị Diệu Hằng (2012), Mưa a-xít trên thế giới và Việt Nam, NXB Khoa học 
 Tự nhiên và Công nghệ.
3. Ngô Thị Vân Anh (2018), Báo cáo đề tài khoa học cấp Bộ “Nghiên cứu đánh giá hiện trạng và lập 
 bản đồ phân bố lắng đọng a-xít ở Việt Nam”, mã số TNMT 2016.05.05. 
4. Quyết định số 90/TTg, ngày 12/1/2016 phê duyệt Quy hoạch mạng lưới trạm quan trắc tài nguyên, 
 môi trường quốc gia giai đoạn 2016-2025, tầm nhìn đến năm 2030.
5. Thông tư số 24/2017-BTNMT quy định kỹ thuật về quan trắc môi trường. 
6. Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng 1 (2017), Báo cáo tổng kết quan trắc và phân 
 tích nước mưa a-xít khu vực miền Bắc năm 2016.
7. Viện khí tượng Thủy văn (2002), Hỏi đáp về lắng đọng a-xít, NXB Nông nghiệp. 
8. Viện Nhiệt đới Môi trường (2017), Báo cáo tổng hợp kết quả và phân tích môi trường a-xít khu vực 
 miền Trung năm 2016.
9. Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam (2017), Báo cáo tổng kết quan trắc và phân tích nước mưa a-xít 
 khu vực miền Nam năm 2016.
10. www.eanet.asia/product/PRSAD/3_PRSAD/3_PRSAD2.pdf.
 Tạp chí khoa học biến đổi khí hậu 11
 Số 8 - Tháng 12/2018 
 REVIEW AND PROPOSED IMPROVEMENT OF THE ACID DEPOSITION 
 MONITORING NETWORK IN VIETNAM 
 Ngo Thi Van Anh, Le Van Quy, Le Van Linh, Tran Thi Dieu Hang
 Viet Nam Institute of Meteorology Hydrology and Climate change
 Received: 12/10/2018; Accepted: 10/11/2018
 Abstract: Acid deposition is the precipitation of acidic components, such as sulfuric or nitric acid that fall 
to the ground from the atmosphere in wet or dry forms. The emission of air pollutants SO2 and NOx from 
anthropogenic activities, such as fossil fuel combustion, industrial manufacturing and oil refinery isthe
major cause of acid deposition. With its negative impacts on both human life and the environment, acid 
position has now become a major environmental issue. Currently in Viet Nam, there are several acid
deposition monitoring networks managed and operated by different authorities. However, the coverage of 
these monitoring networks are not sufficient to provide competent authorities with data and information 
required for a sound air pollution control measure. The Government of Viet Nam has adopted a plan on 
development of national network of natural resources and environment monitoring stations in which the 
development of acid deposition monitoring stations is included (Prime Minister Decision 90/QD-TTg). This 
study implements an in-depth review and assessment of the existing acid deposition monitoring networks. 
Key findings of the review include: (1) Acid deposition monitoring stations in Viet Nam are operated by 
different research institutions and authorities serving different mandates of these authorities; (2) There is
no common sampling and analysis method applied to all monitoring stations; (3) Most of the existing and 
planned monitoring stations are placed in the either the north or south regions and there are overlapping in 
some stations’locations. Based on these findings an installation of new monitoring stations was proposed. 
 Keywords: Acid deposition, planning, acid deposition monitoring network, Viet Nam.
 12 Tạp chí khoa học biến đổi khí hậu
 Số 8 - Tháng 12/2018