Những hạn chế trong giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non và giải pháp khắc phục

VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 12/2017, tr 71-76 
71 
NHỮNG HẠN CHẾ TRONG GIÁO DỤC ÂM NHẠC CHO TRẺ MẦM NON 
VÀ GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC 
Lê Thu Trang - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 
Ngày nhận bài: 29/11/2017; ngày sửa chữa: 30/11/2017; ngày duyệt đăng: 12/12/2017. 
Abstract: Activities in music curriculum is organized through the main contents such as teaching 
singing, teaching music movement, music games, teaching listening music. Preschool teachers have 
achieved the positive aspects but they also have the limitations which greatly affect to the quality of 
teaching and learning music. Music activities are successful when children have reception and 
express confidently as well as how children desire participation well in these activities. Therefore, 
preschool teachers have to see both advantages and limitations in organizing music activities in order 
to stimulate the interests of children and find ways to overcome limitations and promote advantages. 
Keywords: music education, limitations. 
1. Mở đầu 
Trong thời đại ngày nay, âm nhạc dành cho trẻ nhỏ 
đã thực sự được quan tâm và phát triển một cách nhanh 
chóng. Chúng ta có thể thấy được tầm quan trọng của âm 
nhạc đối với sự phát triển toàn diện của trẻ. Âm nhạc giúp 
trẻ thông minh hơn, nâng cao được kĩ năng vận động của 
cơ thể để có được cơ thể cân đối và khỏe mạnh hơn. 
Không những vậy, âm nhạc còn giúp trẻ tự tin, biết cách 
thể hiện chính mình, cải thiện kĩ năng giao tiếp, rèn luyện 
tính kiên nhẫn cho trẻ. 
Trong nhiều năm qua, được sự quan tâm của các nhà 
sư phạm âm nhạc, kết hợp với sự chỉ đạo của Vụ Giáo 
dục mầm non - Bộ GD-ĐT, ngành học Mầm non đã liên 
tục phát triển, góp phần to lớn vào sự nghiệp giáo dục 
Việt Nam. Các hoạt động trong chương trình giáo dục 
âm nhạc được thực hiện qua các nội dung chính như: dạy 
hát, dạy vận động theo nhạc, trò chơi âm nhạc và dạy trẻ 
nghe nhạc. Bên cạnh những mặt tích cực mà giáo viên 
(GV) mầm non đã và đang đạt được thì những điều còn 
hạn chế, tồn tại trong từng hoạt động cụ thể cũng ảnh 
hưởng khá nhiều tới chất lượng dạy và học. Bài viết này 
đưa ra những giải pháp để giải quyết những tồn tại đó. 
2. Nội dung nghiên cứu 
2.1. Các hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non 
(TMN) 
Giáo dục âm nhạc ở trường mầm non được tiến hành 
theo 4 dạng hoạt động: hát, nghe hát - nghe nhạc, vận 
động theo nhạc và trò chơi âm nhạc: 
2.1.1. Dạy hát 
Hoạt động dạy hát là một trong những nội dung trọng 
tâm của hoạt động giáo dục âm nhạc được trẻ yêu thích, 
có sự tác động mạnh mẽ đến khả năng cảm thụ âm nhạc 
của trẻ. Các bài hát với giai điệu trầm bổng, tiết tấu nhịp 
nhàng, sôi nổi dễ dàng đưa trẻ vào thế giới của cái đẹp 
hấp dẫn, đầy màu sắc với hình ảnh của những con vật 
ngộ nghĩnh, đáng yêu được nhân cách hóa một cách khéo 
léo đã kích thích sự hứng thú của trẻ, giúp trẻ cảm nhận 
và biết yêu quý cái đẹp. 
Trong hoạt động dạy hát, trẻ được thưởng thức, được 
xem cô biểu diễn, được hát các bài hát mầm non và được 
cùng cô trò chuyện về ý nghĩa nội dung, về tính chất âm 
nhạc của bài hát sẽ tạo cho trẻ có được những sự cảm nhận 
về nghệ thuật. Không chỉ vậy, qua mỗi bài hát được học, 
trẻ còn được liên hệ giáo dục đến tình cảm đạo đức, thẩm 
mĩ để thấy được cái hay, cái tốt đẹp để học và làm theo. 
Ca hát còn giúp trẻ bộc lộ được những cảm xúc, 
những suy nghĩ của trẻ về bài hát đó. Khi hát trẻ còn phải 
thể hiện tình cảm, hát đúng nhạc, đúng lời, thể hiện được 
sự biểu cảm với những cường độ, âm sắc phù hợp với nội 
dung và tính chất âm nhạc. Trẻ hát kết hợp với việc sử 
dụng các dụng cụ âm nhạc để gõ đệm theo tiết tấu âm 
nhạc sẽ tạo cho trẻ sự hứng thú cũng như những kĩ năng 
hoạt động nghệ thuật phong phú. 
2.1.2. Dạy nghe hát - nghe nhạc 
Nghe hát - nghe nhạc là nội dung hoạt động âm nhạc 
tạo điều kiện cho trẻ được thưởng thức và làm quen với 
những làn điệu dân ca các vùng miền Tổ quốc nhằm làm 
phong phú cho đời sống văn hóa của trẻ. 
“Nghe nhạc góp phần phát triển cảm xúc của trẻ đối 
với âm nhạc, hình thành ở trẻ thói quen nghe nhạc có kiến 
thức (khái niệm âm nhạc cơ bản và ấn tượng âm nhạc), từ 
đó biết ghi nhớ tác phẩm, phân biệt nội dung, hình thành 
mối liên hệ giữa âm nhạc và cuộc sống” [1; tr 46]. Vì vậy, 
GV cần chú ý khi lựa chọn cho trẻ nghe những bài hát, bản 
nhạc phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ. 
Trẻ được nghe hát hoặc nghe nhạc không lời, đặc biệt 
là những ca khúc quen thuộc mang âm hưởng dân ca, các 
làn điệu được chuyển thể do các nhạc cụ dân tộc diễn tấu 
hoặc nghe nhạc kết hợp với xem biểu diễn, múa cũng góp 
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 12/2017, tr 71-76 
72 
phần tích cực vào việc giáo dục thẩm mĩ cho trẻ. Hoạt 
động này nhằm bổ sung cho trẻ hiểu biết về các tác phẩm 
âm nhạc và năng lực cảm thụ, giúp trẻ hình thành kĩ năng 
nghe, đó là sự tập trung và chăm chú, không ồn ào, biết 
nhận xét hoặc đánh giá về tác phẩm. Nghe nhạc còn 
nhằm giáo dục cho trẻ thị hiếu âm nhạc lành mạnh, phát 
huy trí tưởng tượng và khả năng sáng tạo của trẻ. 
2.1.3. Vận động theo nhạc 
Vận động theo nhạc là hoạt động phối hợp giữa âm 
nhạc và các động tác nhảy múa hoặc sử dụng đồ chơi âm 
nhạc gõ đệm theo nhạc nhằm tạo cho trẻ có được sự cảm 
nhận về nhịp điệu, góp phần tích cực vào việc phát triển 
trí tuệ và thể chất của trẻ. 
Vận động theo nhạc giúp trẻ phát triển cảm giác nhịp 
điệu, sự khéo léo, khả năng phản ứng nhanh và đúng các ấn 
tượng nghe được trong âm nhạc. Ngoài ra, nó còn thỏa mãn 
nhu cầu tình cảm của trẻ, trẻ được tự do thể hiện, bộc lộ cảm 
xúc của mình, được giao tiếp với bạn bè xung quanh. 
Các động tác GV hướng dẫn cho trẻ vận động cần 
đảm bảo tính vừa sức đối với trẻ, phải phù hợp với tính 
chất, cấu trúc và nội dung âm nhạc của tác phẩm. Động 
tác không nên quá khó khiến trẻ không thực hiện được 
và cũng không nên lạm dụng quá nhiều động tác trong 
một bài vận động hoặc có sự di chuyển, sắp xếp đội hình 
phức tạp sẽ làm trẻ khó nhớ, khó thực hiện được. 
Vận động theo nhạc được chia làm hai nhóm: 
- Vận động nhịp điệu (các âm hình tiết tấu đang được 
sử dụng ở trường mầm non: âm hình tiết tấu 1 (chậm), 2 
(phối hợp), 3 (nhanh), nhịp, phách). 
+ Vỗ tay theo nhịp: 
Ví dụ: trích trong bài hát Con cò 
(nhạc và lời Xuân Giao) 
+ Vỗ tay theo phách: trích trong bài hát Mùa xuân, 
nhạc và lời Hoàng Văn Yến 
Ví dụ: 
+ Vỗ tay theo hình tiết tấu 1 ( ): 
Ví dụ: trích trong bài hát Đố bạn, nhạc và lời Hồng 
Ngọc 
+ Vỗ tay theo hình tiết tấu 2 ( ): 
Ví dụ: trích trong bài hát Em đi chơi thuyền, nhạc và lời 
Trần Kiết Tường 
+ Vỗ tay theo hình tiết tấu 3 ( ): 
Ví dụ: trích trong bài hát Mây và gió, nhạc và lời Minh 
Quân 
- Vận động minh họa và múa. 
Trong hoạt động vận động theo nhạc, GV mầm non 
thường hay dạy vận động minh họa nhiều nhất bởi đây là 
hình thức vận động hay và dễ thực hiện. 
2.1.4. Trò chơi âm nhạc 
Trẻ lứa tuổi mầm non học tập thông qua hoạt động 
vui chơi. Trò chơi âm nhạc là dạng tương đối tổng hợp 
sử dụng tất cả các dạng hoạt động âm nhạc khác như: Ca 
hát, nghe nhạc, vận động theo nhạc dưới hình thức hấp 
dẫn và được trẻ yêu thích. Trong trò chơi âm nhạc, tính 
chất, nội dung, luật chơi được quy định bởi âm nhạc. Trò 
chơi âm nhạc thỏa mãn nhu cầu được chơi, được ca hát, 
vận động của trẻ, là phương tiện góp phần phát triển toàn 
diện nhân cách cho trẻ. 
Trò chơi âm nhạc giúp trẻ rèn luyện tai nghe, củng cố 
ca hát, phát triển cảm giác nhịp điệu, Mỗi loại trò chơi 
đều hướng đến phát triển một hay nhiều kĩ năng âm nhạc 
giúp trẻ ôn luyện, củng cố và tiếp thu các nội dung giáo 
dục. Sự mới lạ và thú vị trong các trò chơi đa dạng, hấp 
dẫn do cô giáo thiết kế, sáng tạo và tổ chức gắn liền với bài 
học cũ và bài học mới nâng dần về yêu cầu sẽ là động lực 
giúp trẻ tích cực, hứng thú và thoải mái trong vui chơi. 
Qua 4 dạng hoạt động âm nhạc ở trường mầm non thì 
vận động theo nhạc và trò chơi âm nhạc được trẻ rất thích 
thú, tạo được sự hào hứng và sự tham gia rất nhiệt tình 
của trẻ. Ở hoạt động này, trẻ sẽ không phải ngồi một chỗ 
lâu và được vận động, được thả sức bộc lộ cảm xúc của 
mình bằng các hoạt động hình thể một cách ngẫu hứng. 
2.2. Những tồn tại và hạn chế trong các hoạt động giáo 
dục âm nhạc cho trẻ ở trường mầm non 
2.2.1. Trong dạy hát cho TMN 
So với các hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ ở 
trường mầm non thì hoạt động dạy hát là một trong 
những hoạt động được xem là khó đối với GV mầm non 
bởi cách dạy rập khuôn, không đưa được những cái mới 
vào phương pháp giảng dạy. Tiến trình dạy hát cho TMN 
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 12/2017, tr 71-76 
73 
thường được tổ chức như sau: Cô giới thiệu và dẫn dắt 
vào bài hát, hát mẫu, đàm thoại với trẻ để trẻ hiểu nội 
dung bài hát, dạy trẻ hát cùng với cô đến khi thuộc, mời 
tổ, nhóm, cá nhân lên hát. Với tiến trình như vậy nên 
nhiều GV chỉ “rập khuôn” theo các bước tiến hành như 
trên mà không có sự tìm tòi, đổi mới để làm cho giờ dạy 
của mình được hấp dẫn và gây được hứng thú với trẻ. 
Thực tế khi đi dạy, tôi đã tìm hiểu và trao đổi với sinh 
viên Khoa mầm non - những người đang trực tiếp dạy trẻ 
thì các em cho biết trẻ thích và hứng thú với hoạt động 
vận động theo nhạc hơn nhiều so với giờ học hát. 
2.2.2. Trong nghe hát - nghe nhạc của TMN 
Trẻ có khả năng nghe nhạc ngay từ trong bụng mẹ. 
Trẻ vài tháng tuổi đã biết lắng nghe hoặc quay đầu về 
phía âm thanh phát ra hoặc im lặng chăm chú nghe tiếng 
mẹ ru 
Trẻ 24-36 tháng tuổi có thể chú ý nghe những bài hát, 
bản nhạc ngắn có nội dung gần gũi, dễ hiểu như những 
bài nói về tình cảm, người thân trong gia đình, những bài 
hát ru, dân ca có giai điệu vui tươi. Trẻ mẫu giáo đã nghe 
và kể lại được nội dung bài hát; cảm nhận được tính chất 
thể hiện của bài hát, bản nhạc. Trẻ cũng có thể tiếp nhận 
sự đối lập về đặc trưng của âm thanh to - nhỏ, cao - thấp, 
nhanh - chậm, phân biệt được âm thanh của các nhạc cụ 
và các cách cảm thụ âm nhạc, mong muốn được nghe 
nhạc. Trẻ cuối 5 tuổi hiểu được tác phẩm âm nhạc, phân 
biệt tính thể loại (hành khúc, ngợi ca, nhảy múa); cảm 
nhận được sắc thái thể hiện trong âm nhạc, nhận biết 
được tác phẩm biểu diễn; phân biệt được các âm cao - 
thấp và âm sắc của nhạc cụ; nhận xét được giọng hát 
đúng, giọng hát sai của bạn mình. 
Hoạt động dạy nghe cho trẻ ở trường mầm non chủ 
yếu là được nghe hát là chính, nghe nhạc rất ít. Hoạt động 
nghe hát chủ yếu qua sự thể hiện của cô, trẻ nghe qua 
băng đĩa nhạc, hoặc xem các video ca sĩ biểu diễn. Việc 
đầu tư về trang phục cũng như đạo cụ để phục vụ cho 
hoạt động dạy nghe còn hạn chế, chỉ khi nào có dự giờ 
hoặc lên tiết mẫu GV mới có sự đầu tư chu đáo. Chính vì 
sự “sơ sài” đó nên hoạt động dạy nghe đôi khi không có 
được hiệu quả như mong muốn. 
2.2.3. Trong vận động theo nhạc cho TMN 
Trong Giáo dục âm nhạc, tác giả Phạm Thị Hòa nhận 
định: “Nhà chỉ huy Lô-tô-kôp-xki viết: “Cả người lớn, cả 
trẻ em, thông thường khi nghe nhạc đều có ý muốn cử 
động theo nhịp tiết tấu. Tay họ đung đưa, chân gõ nhịp, 
đầu lắc lư. Đó là hình thức múa tự phát. Nhiều khi các 
em nhỏ vừa nghe nhạc, vừa tự ngẫu hứng điệu múa có 
tiết tấu độc đáo của mình”” [1; tr 67]. Khi nghe nhạc, 
nghe hát dưới tác động của âm thanh sẽ làm cho chúng 
ta có cảm xúc và muốn bộc lộ cảm xúc đó ra bên ngoài 
bằng cử chỉ, hoạt động hình thể, chân, tay, hoặc lắc, gật 
đầu một cách ngẫu hứng. Đó là những cảm xúc tự nhiên 
mà âm nhạc đem lại cho chúng ta. 
Với trẻ, vận động theo nhạc giúp trẻ phát triển cảm 
giác nhịp điệu, sự khéo léo, khả năng phản ứng nhanh và 
đặc biệt là giúp trẻ tự do bộc lộ những cảm xúc, tình cảm 
của mình. Trẻ ở lứa tuổi khác nhau sẽ có khả năng vận 
động theo nhạc khác nhau. Khả năng vận động của trẻ ở 
từng độ tuổi chi phối phương pháp tổ chức hoạt động vận 
động. Vì vậy, GV cần chú ý những đặc điểm vận động 
của trẻ để có được những phương pháp cũng như hình 
thức tổ chức phù hợp và hiệu quả. 
- Trẻ nhà trẻ: Trẻ 1 tuổi có thể lắc lư khi bài hát, bản 
nhạc vang lên tuy nhiên chưa đúng nhịp điệu. Trẻ 2-3 
tuổi: trẻ đi lại, leo trèo dễ dàng hơn, do đó, trẻ có thể học 
đi theo nhạc nhưng chưa thật khớp nhạc, lặp đi lặp lại 
những động tác đơn giản theo nhịp độ nhất định (kéo cưa 
lừa xẻ, nu na nu nống). 
- Trẻ mẫu giáo: Trẻ 3-4 tuổi: biết làm các động tác 
phối hợp đơn giản; Trẻ 4-5 tuổi: biết chuyển động nhịp 
nhàng theo tính chất âm nhạc với các động tác, đội hình 
đơn giản; Trẻ 5-6 tuổi: biết chuyển động nhịp nhàng theo 
tính chất âm nhạc, trẻ biết phối hợp nhịp nhàng các động 
tác vận động, biết chuyển đội hình, thực hiện một số động 
tác múa. 
Trong chương trình giáo dục âm nhạc hiện nay, nội 
dung vận động theo nhạc chủ yếu là dạy vỗ tay theo nhịp, 
phách, tiết tấu, vận động minh họa theo lời ca và một số 
điệu múa. Hình thức tổ chức dạy vận động theo nhạc còn 
đơn điệu, chủ yếu là dạy trẻ đồng loạt các kĩ năng trên lớp, 
trẻ ít được nghe nhạc với các bài hát, bản nhạc có giai điệu 
đa dạng để từ đó tự cảm nhận và thể hiện cảm xúc bằng 
chính vận động của bản thân. Đặc biệt, trong chương trình 
chưa chú trọng hết vai trò của hoạt động vận động theo 
nhạc nhằm phát triển cảm giác nhịp điệu, làm giàu cảm 
xúc âm nhạc cho trẻ. Hơn nữa, GV mầm non còn yếu về 
nhịp phách nên hình thức vận động nhịp điệu ít khi được 
thực hiện trên trẻ. Bởi bản thân GV cũng chưa hiểu và 
chưa biết cách thực hiện các hình thức vận động nhịp điệu 
đó. Đây là tồn tại mà GV cần phải khắc phục để có thể 
hướng dẫn trẻ được nhiều hình thức và cách thể hiện khác 
nhau của hoạt động vận động theo nhạc. 
2.2.4. Trong trò chơi âm nhạc của TMN 
Trò chơi âm nhạc là hoạt động mà TMN rất yêu thích. 
Đây là hoạt động tương đối tổng hợp, sử dụng tất cả các 
hoạt động âm nhạc khác như ca hát, nghe nhạc, vận động 
theo nhạc, nhảy múa,... Trò chơi gắn với âm nhạc - âm 
nhạc kết hợp với trò chơi, đã tạo nên sự cuốn hút mạnh 
mẽ đối với trẻ. Sau mỗi lần tham gia chơi là một lần trẻ 
khắc sâu kiến thức, mở rộng hiểu biết, trẻ được tự do thể 
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 12/2017, tr 71-76 
74 
hiện bản thân, cảm xúc, suy nghĩ, sáng tạo,... Không 
những vậy, khi tham gia trò chơi âm nhạc trẻ còn được 
rèn luyện các kĩ năng hát, múa, nghe, ghi nhớ tác phẩm, 
cảm thụ âm nhạc,... dưới các hình thức hấp dẫn. 
Ở nhóm nhà trẻ và mẫu giáo bé, trò chơi âm nhạc 
thường được tổ chức đó là trẻ hát theo cô và thực hiện 
các động tác đơn giản, vận động nhẹ nhàng như vỗ tay, 
lắc lư, giơ tay, nhún nhảy,... Ở lứa tuổi mẫu giáo nhỡ và 
lớn, trẻ được chơi là một nhu cầu tất yếu để một số kĩ 
năng được vận dụng và phát triển. Độ tuổi này, cơ thể 
đang phát triển, hệ thần kinh hiện ở trạng thái hưng phấn 
nên trẻ rất hiếu động, nhưng khả năng chú ý lại hạn chế. 
Nếu như phải tham gia vào hoạt động đơn điệu nào đó, 
trẻ sẽ cảm thấy mệt mỏi do sự nhàm chán gây nên. Vì 
vậy, trò chơi trong học tập nói chung trong đó có trò chơi 
âm nhạc nói riêng có thể coi là một phương pháp hữu 
hiệu để khắc phục những hạn chế của trẻ, giúp trẻ lấy lại 
thăng bằng để tiếp tục tham gia vào các hoạt động khác. 
Ở độ tuổi này trò chơi nhập vai chiếm vị trí quan trọng. 
Trẻ mẫu giáo lớn nhập vai một cách thuận lợi và dễ dàng 
và trẻ thường chơi rất say sưa. Trí tưởng tượng phong 
phú giúp trẻ có sự liên tưởng phối hợp nhịp điệu, lời ca 
với các động tác vận động theo nhạc. Khi chơi, trẻ được 
thả hồn mình trong các nhân vật gần gũi thông qua lời ca, 
những ca cảnh trong khi sắm vai... Đó là hình thức thể 
hiện sống động phù hợp với đặc điểm tâm lí của trẻ, là sự 
phát triển mạnh mẽ của tính hình tượng tư duy trực quan 
hành động và nhu cầu ham vận động của trẻ. 
Trò chơi âm nhạc luôn được trẻ yêu thích nhưng thực 
tế hiện nay ở trường mầm non, trò chơi âm nhạc được tổ 
chức cho trẻ ít có trò chơi mới mà thưởng là các trò chơi 
quen thuộc như Tai ai tinh, Nghe âm thanh to - nhỏ, Thỏ 
nghe hát nhảy vào chuồng, Các trò chơi này thường 
xuyên được tổ chức cho trẻ nên vì vậy trẻ hầu như đều 
thuộc và biết cách chơi một cách thành thạo. 
2.3. Giải pháp khắc phục những tồn tại và hạn chế 
trong hoạt động giáo dục âm nhạc cho TMN 
2.3.1. Chuẩn bị tâm thế, trang phục, đạo cụ để dạy trẻ 
Trong hoạt động dạy hát cho TMN, để giờ học hát 
của trẻ được hứng thú và hấp dẫn hơn, trước hết, GV 
mầm non cần phải chuẩn bị về trang phục, phong thái, 
nét mặt. Chúng ta không cần quá cầu kì về trang phục 
nhưng cần phải gọn gàng, sạch sẽ. Trong hoạt động dạy 
nghe cũng vậy, bên cạnh việc mở rộng kiến thức cho trẻ, 
chuẩn bị đạo cụ, trang phục vùng miền đối với các bài 
dân ca là thế mạnh của hoạt động dạy nghe này. Nhà 
trường nên đầu tư một vài bộ trang phục dân tộc các vùng 
miền hay một số loại nhạc cụ như đàn guitar, sáo, 
ukulele, đàn tranh,... để GV có thể sử dụng mà không 
phải đi thuê. 
Phong thái, biểu cảm trên gương mặt cùng với giọng 
nói truyền cảm của cô cũng đóng một vai trò không nhỏ 
để có được sự thành công của giờ học. Cô vào lớp với 
tâm trạng luôn vui vẻ, gương mặt rạng ngời sẽ tạo được 
sự hứng khởi và thiện cảm cho trẻ, bởi cô giáo là linh hồn 
của lớp học. 
Chuẩn bị các đạo cụ, dụng cụ âm nhạc cũng là điều 
cần thiết trong giờ dạy hát cho trẻ. Thay vì chỉ mời trẻ 
lên hát lại bài hát vừa học thì trẻ được lựa chọn đạo cụ, 
dụng cụ âm nhạc để biểu diễn và như vậy trẻ sẽ thích 
thú hơn, tự tin hơn. Đạo cụ và dụng cụ âm nhạc GV nên 
chuẩn bị phong phú như nơ, micro, hoa đeo tay, quả 
bông, sắc xô, phách tre,... và đặc biệt là các dụng cụ âm 
nhạc tự sáng tạo. 
2.3.2. Đưa các cách giới thiệu, dẫn dắt mới vào bài học 
Giới thiệu và dẫn dắt vào bài hát cũng là phần thể 
hiện được sự sáng tạo của GV một cách rõ nét. Thường 
thì GV mầm non ưa thích sử dụng cách dẫn dắt khá đơn 
giản như đọc câu thơ, câu đố, hay thậm chí là giới thiệu 
luôn vào bài định dạy. 
Có khá nhiều cách dẫn dắt hay, hấp dẫn mà GV cần 
phải sáng tạo để đưa vào như sử dụng các sản phẩm mà 
trẻ đã làm trong các hoạt động khác như tạo hình, vẽ, nặn, 
cắt dán, Bên cạnh cách làm mà GV mầm non đã sử 
dụng như dán các bức tranh của trẻ và đàm thoại với trẻ 
để dẫn dắt vào bài hát thì một cách khác đó là scan các 
bức ảnh của trẻ lên máy tính, sử dụng công nghệ thông 
tin để chạy giai điệu bài hát đó cùng các hình ảnh, sau đó 
đàm thoại với trẻ về nội dung và tác giả của các bức tranh. 
Hay sử dụng những đạo cụ trực quan cũng rất được trẻ 
yêu thích. Ví dụ: cô dạy cho trẻ bài Cá vàng bơi của nhạc 
sĩ Hà Hải, cô có thể chuẩn bị một bình cá nhỏ có vài con 
cá con và đàm thoại với trẻ, cô thả vài hạt thức ăn cho cá 
để cho trẻ thấy cá ngoi lên đớp mồi như thế nào,... 
Cách khác đó là GV tìm trên mạng internet các đoạn 
video về hình ảnh có liên quan tới nội dung bài dạy để 
dẫn dắt vào bài. Ví dụ: dạy trẻ bài Con rùa, cô tìm đoạn 
video có hình ảnh con rùa bò từ bãi cát trắng mịn xuống 
biển xanh mênh mông, đàm thoại cho trẻ những hình ảnh 
đó, mở rộng kiến thức cho trẻ về tuổi thọ, thức ăn của 
loài rùa, Hay cô có thể kể một câu truyện cô vừa gặp 
sáng nay, hôm qua, những gì thân thuộc, gần gũi nhất 
cũng là cách dẫn dắt hay, hiệu quả. Có rất nhiều cách dẫn 
dắt hay và hấp dẫn để giới thiệu vào tác phẩm tuy nhiên 
cần chú ý tới tiêu chí của nó là hấp dẫn, sinh động và 
ngắn gọn cũng như sự phù hợp với bài hát. 
2.3.3. Nâng cao kiến thức chuyên môn để mở rộng vốn 
hiểu biết cho trẻ 
Đối với GV mầm non nếu có thể sử dụng được bất kì 
một loại nhạc cụ nào đều rất khuyến khích và lựa chọn 
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 12/2017, tr 71-76 
75 
đàn Organ để học và biết cách sử dụng là điều tối ưu nhất. 
Đàn Organ là sự tổng hợp của nhiều âm sắc nhạc cụ khác 
nhau nên GV có thể cho trẻ nghe được nhiều loại nhạc 
cụ chỉ trên một cây đàn. Không những vậy, đàn Organ 
còn có nhiều tính năng rất hữu ích như có thể thu, ghi lại 
những bản nhạc, tiết tấu trên bộ nhớ của đàn, có thể tăng 
giảm tốc độ, thay đổi âm sắc các nhạc cụ tùy ý. Hơn nữa 
nó dễ dàng mang đi và sử dụng mọi nơi, mọi địa điểm 
Khi biết đánh đàn, GV có thể tự mình đàn và hát cho trẻ 
nghe, có thể sửa sai cho trẻ bằng cách đàn giai điệu, có 
thể sưu tầm các bài hát mới để đưa vào chương trình, biểu 
diễn trong chương trình văn nghệ của trường, Đó là 
những lợi ích vô cùng thiết thực của việc biết chơi nhạc 
cụ đem lại. 
Trong hoạt động dạy nghe, đòi hỏi GV cần phải đầu 
tư công sức để tìm hiểu những nội dung xung quanh bài 
lựa chọn dạy cho trẻ để mở rộng kiến thức cho trẻ. GV 
mầm non cần phải tìm hiểu, học hỏi để có thể cho trẻ 
nghe nhiều hơn nhạc không lời. Có thể lựa chọn nhạc dân 
ca Việt Nam được diễn tấu bởi các nhạc cụ dân tộc để 
cho trẻ hiểu hơn về truyền thống dân tộc mình hoặc các 
bản nhạc cổ điển nổi tiếng để cho trẻ được tiếp xúc với 
âm nhạc bác học. Nghe nhạc không lời tức là cho người 
nghe có được sự cảm nhận âm nhạc mà không bị định 
hướng bởi nội dung của tác phẩm mà nó hoàn toàn phụ 
thuộc vào kinh nghiệm sống và sự cảm nhận, rung cảm 
của trái tim mỗi người nghe nhạc. 
Khi cho trẻ nghe các bản nhạc cổ điển nổi tiếng sẽ 
mở rộng cho trẻ vốn kiến thức về các nhạc cụ như đàn 
organ, sáo, đàn ghita, violin, các loại kèn, một chút về 
nội dung của tác phẩm, tác giả. Ví dụ, trẻ có thể nghe 
tiếng đàn piano thông qua các trích đoạn của tác phẩm 
Hành khúc Thổ Nhĩ Kì (Mozart), Fur Elise (Beethoven), 
Serenade (Schubert), hay trẻ có thể nghe được cả dàn 
nhạc lớn với sự kết hợp của nhiều loại nhạc cụ thông qua 
các giao hưởng như trích đoạn giao hưởng số 9 với Chủ 
đề Giao hưởng niềm vui (Beethoven), Tuy nhiên, GV 
cần phải đầu tư công sức để sưu tầm, chọn lọc kĩ lưỡng 
các bản nhạc chuẩn, đảm bảo chất lượng âm thanh tốt, 
hình ảnh đẹp và phù hợp với khả năng nghe nhạc của 
từng lứa tuổi trẻ. 
Vì khả năng nhận thức cũng như kinh nghiệm sống 
của trẻ nhỏ còn rất nhiều hạn chế nên việc cảm nhận 
được những cái hay, cái đẹp của tác phẩm nhạc không 
lời là vô cùng khó khăn. Chính vì vậy mà việc giải 
thích cho trẻ hiểu được cái hay, cái đẹp trong tác phẩm 
của GV là vô cùng quan trọng. Ví dụ, khi cho trẻ nghe 
trích đoạn chương IV, bản giao hưởng số 9 với chủ đề 
Giao hưởng niềm vui của nhạc sĩ Beethoven, GV có 
thể dùng lời để giảng giải cho các cháu biết một chút 
về nhạc sĩ như: “Đây là bản giao hưởng cuối cùng và 
được nhiều người biết đến nhất của nhạc sĩ đấy các con 
ạ! Và các con có biết không, nhạc sĩ Beethoven đã sáng 
tác bản Giao hưởng này khi ông bị điếc cả hai tai đấy các 
con ạ! Các con có thấy khâm phục nhạc sĩ không nhỉ?” 
Như vậy, thông qua việc cho trẻ nghe nhạc kết hợp 
với biện pháp giảng giải về nội dung cũng như tác giả thì 
không những giúp trẻ mở mang thêm kiến thức về thế 
giới bên ngoài mà còn cho góp phần giáo dục cho trẻ dù 
làm việc gì cũng phải cố gắng, không sợ khổ, sợ khó thì 
sẽ đạt được thành công, 
GV cần thấy được tác dụng thiết thực của hoạt động 
nghe nhạc có tác động rất tích cực đến các hoạt động âm 
nhạc khác như thế nào. Việc học hát trẻ cũng cần phải 
nghe được giai điệu của bài qua đó, trẻ mới hát đúng, hát 
hay được, trẻ vận động theo nhạc, chơi trò chơi âm 
nhạc Khi trẻ nghe được nhạc thì trẻ mới thực hiện các 
yêu cầu của cô được tốt. Như vậy, muốn trẻ học tốt âm 
nhạc ta cần phải tạo sự hứng thú cho trẻ và có phương 
pháp dạy học nghe nhạc có chủ đích, phải có mục tiêu rõ 
ràng cho từng hoạt động nghe nhạc của trẻ. 
Trong hoạt động vận động theo nhạc, cụ thể ở nhóm 
vận động nhịp điệu, GV thường hướng dẫn trẻ vỗ tay, gõ 
dụng cụ âm nhạc theo các tiết tấu nhưng như vậy chưa 
đủ bởi nếu chỉ dừng lại ở đây thì yêu cầu của hoạt động 
này đó là trẻ hát kết hợp với vỗ tay hoặc gõ dụng cụ âm 
nhạc chính xác, đúng với tác phẩm chứ không cần phải 
có dáng, có tư thế, không cần phải đẹp. Nếu như vậy thì 
chưa đúng với nội dung vận động theo nhạc. Vì vậy, sau 
khi trẻ vỗ tay hoặc gõ nhạc cụ xong GV cần phải thiết kế 
thành các động tác và các động tác đó phải được tạo 
dáng, có tư thế và phải đẹp. 
Với nhóm vận động nhịp điệu này, vì GV còn hạn 
chế trong việc thực hành các âm hình tiết tấu khác nhau 
nên việc ứng dụng vào cho trẻ cũng bị hạn chế, chủ yếu 
hay sử dụng nhất là hình tiết tấu 1 (chậm). Để làm tốt 
nhóm vận động nhịp điệu này cần phải ghi nhớ một vài 
chú ý: 
+ Lựa chọn bài có nhịp chẵn (2/4; 4/4;) 
+ Không vào ngay từ nhịp lấy đà. 
Sau khi lựa chọn bài cho phù hợp thì phương pháp 
tập luyện cũng hết sức quan trọng. Người tập cần phải 
giảm tốc độ tập cho thật tốt một câu đầu tiên rồi sau đó 
tăng dần tốc độ. Khi tập được thành thạo thì có thể tập cả 
bài kết hợp với đúng tốc độ của bài hát. Hiểu rõ và thực 
hành thường xuyên sẽ giúp cho người tập làm tốt được 
với bất kì một bài hát nào. 
2.3.4. Lựa chọn nhạc phù hợp với tone giọng của trẻ và GV 
Chọn nhạc để dạy cho trẻ cũng là một vấn đề cần chú 
ý bởi hiện nay GV mầm non có thể sự dụng được đàn 
organ hoặc một loại nhạc cụ nào khác là rất ít nên việc 
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 12/2017, tr 71-76 
76 
chọn nhạc thường được lựa chọn nhạc beat, nhạc có sẵn 
giai điệu ở trên mạng internet. Vì chọn nhạc trên mạng 
nên nhiều khi không đảm bảo được chất lượng âm thanh 
cũng như tone phù hợp. Nếu tone phù hợp với cô thì sẽ 
không phù hợp với trẻ và ngược lại. 
Như chúng ta đã biết, trẻ có bộ máy phát âm còn yếu ớt, 
rất nhạy cảm và còn tiếp tục hoàn thiện cùng với sự phát 
triển chung của cơ thể. So với người lớn, thanh quản của trẻ 
chỉ to bằng một nửa của người lớn bởi dây thanh đới mảnh 
và ngắn, vòm họng còn cứng, chưa linh hoạt, hơi thở còn 
yếu, hời hợt vì vậy giọng trẻ có đặc điểm là cao và yếu. Hiểu 
được bộ máy phát âm của trẻ như vậy nên khi chọn nhạc 
GV cần phải lựa chọn những bản nhạc phù hợp với giọng 
của trẻ. Tuy nhiên, thực tế nếu lấy nhạc trên mạng internet 
thì khó có thể đảm bảo được nhạc phù hợp với cô thì sẽ phù 
hợp với trẻ. Nếu phù hợp với cô thì cô sẽ biểu diễn tốt, hay, 
khoe được giọng mình nhưng trẻ lại hát không tốt và ngược 
lại nhạc phù hợp với trẻ thì trẻ hát tốt mà cô lại hát không 
tốt. Để giải quyết vấn đề này, GV cần có phần mềm về làm 
nhạc để có thể dịch giọng của bài hát như Mp3 Key Shifter. 
Khi đó, sẽ có hai bản nhạc, khi biểu diễn cô sẽ hát với bản 
nhạc phù hợp với tone giọng của cô và khi dạy trẻ sẽ sử dụng 
bản nhạc phù hợp với tone giọng của trẻ. Và như vậy, giờ 
học âm nhạc sẽ tạo được hiệu quả cao. 
2.3.5. Nâng cao độ khó của Trò chơi âm nhạc 
Trò chơi âm nhạc dành cho trẻ muốn được hấp dẫn 
hơn, bên cạnh việc cần thiết kế thêm các trò chơi âm nhạc 
mới thì việc phát triển, nâng cao độ khó của trò chơi âm 
nhạc quen thuộc cũng là gợi ý tốt cho GV mầm non. Ví 
dụ: trò chơi Tai ai tinh thường được tổ chức trên trẻ ở 
trường mầm non. Cách chơi và luật chơi: cô mời một bạn 
đứng trước lớp đội mũ chóp nhọn, sau đó mời một bạn bất 
kì trong lớp hát một bài hát nào đó và yêu cầu bạn đội mũ 
chóp nhọn phải đoán được bạn hát là ai? Tên bài hát là gì? 
Nếu đoán đúng thì hát lại bài hát đó và được thưởng, đoán 
sai thì nhảy lò cò về chỗ và trò chơi lại tiếp tục với bạn 
khác. Để nâng cao trò chơi này, GV có thể tham khảo các 
hình thức khác như: mời cùng lúc hai bạn hát và yêu cầu 
trẻ đoán tên hai bạn vừa hát là ai, hát bài gì? Hoặc có thể 
tổ chức mời một bạn hát và gõ dụng cụ âm nhạc rồi yêu 
cầu bạn đoán xem ai hát, hát bài gì, gõ dụng cụ âm nhạc 
nào?... Mặc dù đây là một hoạt động giáo dục âm nhạc có 
lợi thế và luôn được trẻ yêu thích, chờ đợi và tham gia nhiệt 
tình, hứng khởi nhưng nếu GV mầm non không sáng tạo, 
thiết kế thêm các trò chơi mới thì quả thật là thiệt thòi đối 
với trẻ. 
2.3.6. Vận dụng linh hoạt các hình thức hát mẫu cho trẻ 
Trong quá trình dạy trẻ hát, nội dung hát mẫu cho trẻ 
nghe là nội dung không thể thiếu. GV có thể vận dụng 
một cách linh hoạt các hình thức hát mẫu khác nhau sao cho 
phù hợp với bài hát định dạy cho trẻ. Các cách hát mẫu: 
- Hát không nhạc: Hát chay; Hát kết hợp với gõ nhạc 
cụ đệm: phách, sắc xô, mõ,  đặc biệt là các dụng cụ tự 
tạo: gáo dừa, đĩa nhựa; Hát cùng với vỗ tay theo nhịp, 
phách của bài hát. - Hát có nhạc: Hát và đung đưa theo 
nhịp của bài hát; Hát cùng với các động tác múa, minh 
họa cho bài hát; Cô chính và cô phụ cùng tham gia hát. 
Ngoài ra có thể cho trẻ nghe hoặc xem video ca sĩ hát 
nhưng hình thức này không phổ biến. Hoạt động dạy 
nghe cũng có nội dung hát mẫu cho trẻ. Bên cạnh các 
hình thức hát mẫu đã nêu ở trên thì nội dung nghe được 
bổ sung thêm một số cách cho trẻ nghe, đó là: - Cho trẻ 
nghe giai điệu bài hát: Trẻ ngồi nghe và cảm nhận giai 
điệu bài hát; Trẻ nghe giai điệu bài hát, cô múa phụ họa; 
Cô vẽ tranh cát trên nền nhạc bài hát; Cô kể câu chuyện 
với nội dung của bài hát nên nền nhạc bài hát. - Cô hát 
cùng nhóm trẻ múa phụ họa. - Cô hát, trẻ hưởng ứng. 
Trên đây là gợi ý về một số cách thể hiện tác phẩm 
âm nhạc để GV có thể tham khảo và vận dụng vào bài 
dạy của mình cho hợp lí và hiệu quả. 
3. Kết luận 
Thành công của hoạt động giáo dục âm nhạc cho TMN 
được thể hiện qua việc trẻ lĩnh hội và thể hiện một cách tự 
tin, biểu cảm các hoạt động âm nhạc cũng như việc trẻ 
mong muốn, tích cực tham gia vào các hoạt động hay 
không. Chính vì vậy, để các hoạt động âm nhạc được hiệu 
quả và kích thích được sự hứng thú của trẻ thì GV cần phải 
nhận thấy được những mặt hạn chế để tìm cách khắc phục 
đồng thời tích cực phát huy những ưu điểm đó. 
Tài liệu tham khảo 
[1] Phạm Thị Hòa (2009). Giáo dục âm nhạc (tập 2). 
NXB Đại học Sư phạm. 
[2] Bộ GD-ĐT (2011). Chương trình giáo dục mầm 
non. NXB Giáo dục Việt Nam. 
[3] Phạm Thị Châu - Nguyễn Thị Oanh - Trần Thị Sinh 
(2004). Giáo dục học mầm non. NXB Đại học Quốc 
gia Hà Nội. 
[4] Phạm Thị Hòa (2008). Giáo trình tổ chức hoạt động 
âm nhạc cho trẻ mầm non. NXB Giáo dục. 
[5] Ngô Thị Nam - Trần Minh Trí - Trần Nguyên Hoàn 
(1996). Âm nhạc và phương pháp giáo dục âm nhạc 
(Tập 1, 2). NXB Giáo dục. 
[6] Nguyễn Ánh Tuyết - Nguyễn Thị Như Mai - Đinh 
Thị Kim Thoa (2009). Tâm lí học trẻ em lứa tuổi mầm 
non (Từ lọt lòng đến 6 tuổi). NXB Đại học Sư phạm. 
[7] Lê Thị Đức - Lý Thu Hiền - Phạm Thị Hòa (2003). Các 
hoạt động âm nhạc của trẻ mầm non. NXB Giáo dục.