Nghiên cứu xây dựng quy trình xác định chất hoạt động bề mặt dạng anion bằng phương pháp quang phổ uv/vis với thuốc thử dimidium bromide

Tạp chí Khoa học Công nghệ và Thực phẩm 19 (2) (2019) 103-112 
103 
NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG QUY TRÌNH XÁC ĐỊNH 
CHẤT HOẠT ĐỘNG BỀ MẶT DẠNG ANION BẰNG 
PHƯƠNG PHÁP QUANG PHỔ UV/VIS VỚI THUỐC THỬ 
DIMIDIUM BROMIDE 
Trần Nguyễn An Sa*, Đoàn Thị Phương Lan, Nguyễn Quốc Thịnh, 
Lê Thị Kim Thoa, Lê Thị Kim Anh 
Trường Đại học Công nghiệp Thực phẩm TP.HCM 
*Email: tnansacntp@gmail.com 
Ngày nhận bài: 09/10/2019; Ngày chấp nhận đăng: 06/12/2019 
TÓM TẮT 
Nội dung nghiên cứu của báo cáo là khảo sát các điều kiện tối ưu trong quy trình xác định 
chất hoạt động bề mặt (CHĐBM) anion bằng phương pháp quang phổ UV/VIS với thuốc thử 
là thuốc nhuộm cation dimidium bromide (DMB). Thực nghiệm cho thấy DMB phản ứng ghép 
cặp với các CHĐBM anion (LAS, SLES, SLS) tạo thành các muối có màu hồng đỏ tan trong 
nước, các muối này hấp thu cực đại trong khoảng 513-514,5 nm. Kết quả khảo sát thu được 
pH phù hợp trong khoảng 8,5-12,5 với tỷ lệ CHĐBM: DMB là 1:24, MDLS = 0,056 mM cho 
LAS và tỷ lệ (1:18), MDLS = 0,046 mM, MDLS = 0,048 cho SLES, SLS. Kết quả khảo sát độ 
lặp ((%) RSD < 5,3%) và độ đúng ((%) H = 90-103%) trong tất cả các lần thử trên mẫu 
CHĐBM đều nằm trong giới hạn cho phép. Kết quả so sánh bằng SPSS cho thấy, kết quả phân 
tích trên mẫu CHĐBM theo phương pháp chuẩn độ 2 pha (ISO 2271:1989) và phương pháp 
xây dựng tương đồng về mặt ý nghĩa thống kê (với p < 0,05). 
Keywords: Chất hoạt động bề mặt, dimidium bromide, linear alkylbenzene sulfonate, sodium 
lauryl ether sulfate, phương pháp quang phổ UV/VIS, sodium dodecyl sulfate. 
1. MỞ ĐẦU 
Chất hoạt động bề mặt (CHĐBM) là tên chung cho các chất có hoạt tính bề mặt, các chất 
này có cấu trúc đặc trưng với một hoặc nhiều nhóm kỵ nước (không có ái lực với nước) và một 
hoặc nhiều nhóm ưa nước (ái lực mạnh với nước). Chất hoạt động bề mặt được phân loại theo 
điện tích của các nhóm ưa nước có trong phân tử, có 4 loại chất hoạt động bề mặt khác nhau: 
CHĐBM anion, cation, không ion và lưỡng tính [1, 2]. Trong số các chất hoạt động bề mặt này, 
CHĐBM anion (bao gồm xà phòng) là phổ biến nhất, chiếm hơn 55%, tiếp theo là chất hoạt 
động bề mặt không ion (39%), cation (4%) và chất hoạt động bề mặt lưỡng tính (2%) [2-4]. 
Các loại alkylbenzenesulfonate mạch thẳng là các CHĐBM anion tổng hợp được sử dụng 
phổ biến nhất trong các sản phẩm vệ sinh gia đình, chăm sóc cá nhân [4-5]. Hàm lượng các 
CHĐBM anion này trong nguyên liệu thô hay sản phẩm tẩy rửa thường được xác định bằng 
phương pháp chuẩn độ 2 pha. Phương pháp chuẩn độ 2 pha được Tsubochi đề xuất năm 1979, 
trong báo cáo, 2 pha được sử dụng là chloroform và nước, với chất chỉ thị sử dụng là tetrabromo 
phenolphthalein và dung dịch chuẩn là zephiramine (tetradecyl dimethyl ammonium chloride), 
ở điểm cuối chuẩn độ, pha hữu cơ thay đổi từ màu vàng sang xanh, pha nước là không màu 
trong suốt quá trình chuẩn độ [6]. Một số chất chỉ thị khác cũng đã được đề xuất sử dụng trong 
chuẩn độ 2 pha như methylen blue (MB) [7], thuốc nhuộm solvatochromic [8], đặc biệt là hỗn 
Trần Nguyễn An Sa, Đoàn Thị Phương Lan, Nguyễn Quốc Thịnh, Lê Thị Kim Thoa,... 
104 
hợp chỉ thị gồm thuốc nhuộm disulphine blue VN và dimidium bromide [9-10]. Phương pháp 
chuẩn độ 2 pha với hỗn hợp chỉ thị disulphine blue VN và dimidium bromide đã trở thành 
phương pháp tiêu chuẩn được mô tả trong ISO 2271:1989 [9], TCVN 5455-1998 [10] và là 
quy trình thông dụng đang được sử dụng để xác định hàm lượng CHĐBM tại các cơ sở sản 
xuất và trung tâm kiểm định chất tẩy rửa. 
Đối với các CHĐBM dạng anion ở hàm lượng thấp như trong các mẫu nước thải thường 
được xác định bằng các phương pháp sắc ký khí [11, 12], sắc ký lỏng HPLC [13, 14] hay chiết 
quang phổ hấp thu, chiết huỳnh quang sử dụng thuốc nhuộm cation như methylene blue [15], 
brilliant green [16] Trong đó, phương pháp quang phổ hấp thu sử dụng thuốc nhuộm 
methylene blue là phương pháp phổ biến, phương pháp tiêu chuẩn để xác định tồn dư CHĐBM 
trong môi trường nước và được mô tả trong TCVN 6622-1:2009 (ISO 7875-1:1996) [17]. 
Tuy phương pháp chuẩn độ 2 pha và phương pháp hấp thu quang phổ sử dụng methylene 
blue là các phương pháp thông dụng trong xác định CHĐBM anion ở hàm lượng cao (nguyên 
liệu thô hay sản phẩm tẩy rửa) và thấp (tồn dư CHĐBM trong nước thải), nhưng nhược điểm 
của các phương pháp này là đều sử dụng dung môi độc (chloroform), hiệu suất và độ lặp thấp 
do cần phải thực hiện quy trình chiết. Phương pháp chuẩn độ 2 pha có nhiều nhược điểm như: 
khó có thể tự động hóa; sử dụng dung môi chloroform hoặc hydrocarbon clo hóa, là dung môi 
độc, ảnh hưởng đến môi trường; khó nhận dạng điểm cuối; các CHĐBM không ion có trong 
sản phẩm chất tẩy rửa có tác dụng nhũ hóa và làm cho nhận dạng điểm cuối gặp nhiều khó 
khăn. Với mục đích “xanh hóa” các quy trình phân tích, bài báo này trình bày nghiên cứu về 
xây dựng quy trình xác định CHĐBM dạng anion bằng phương pháp quang phổ UV/VIS với 
thuốc thử dimidium bromide. 
2. THIẾT BỊ, HÓA CHẤT VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
2.1. Thiết bị 
Máy quang phổ 2 chùm tia Jasco – double beam spectrophotometer model V530 (Nhật), 
với cell đo có chiều dài đường truyền 1 cm. 
2.2. Hoá chất 
Hóa chất sử dụng cho nghiên cứu này là loại tinh khiết dành cho phân tích: dodecyl 
benzene sulfonate (CH3(CH2)11C6H4SO3Na, SDBS, LAS, 98%), dimidium bromide 
(3,8-diamino-5-methyl-6-phenylphenanthridinium bromide, Sigma-Aldrich, 95%), 
acid clohydric (Trung Quốc, 37%), ethanol (Trung Quốc, 96%), sodium lauryl ether sulfate 
(CH3(CH2)10CH2(OCH2CH2)nOSO3Na, SLES, 70%), sodium dodecyl sulfate 
(CH3(CH2)11OSO3Na, SDS, SLS, 85%) 
2.3. Phương pháp nghiên cứu 
2.3.1. Khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến quy trình 
Các yếu tố được khảo sát bằng phương pháp đơn yếu tố, các thí nghiệm được lặp lại 
3 lần. Các yếu tố khảo sát bao gồm ảnh hưởng của pH, tỷ lệ thuốc thử, thời gian phản ứng và 
độ bền của muối phức tạo thành. Phổ hấp thu UV/VIS và độ hấp thu được dùng là thông số 
kiểm soát quy trình thực nghiệm. 
2.3.2. Khảo sát MDLs, LOQ, LOL và xác nhận giá trị sử dụng phương pháp (độ lặp và độ đúng) 
Các yếu tố khảo sát và đánh giá bao gồm: giới hạn phát hiện phương pháp (MDLs), giới 
hạn định lượng phương pháp (LOQ), khoảng tuyến tính (LOL), (%) RSD, hiệu suất thu hồi 
phương pháp Quy trình khảo sát MDLs, LOQ, LOL và đánh giá quy trình theo US.EPA 
Nghiên cứu xây dựng quy trình xác định chất hoạt động bề mặt dạng anion bằng phương pháp ... 
105 
được thực hiện như hướng dẫn ở tài liệu tham khảo [18-19]. Trong đó, MDLs được US.EPA 
định nghĩa là nồng độ tối thiểu của một chất có thể được đo và cho kết quả với độ tin cậy 99%. 
Để xác định MDLs, thực hiện các bước sau: (1) Pha dãy dung dịch chuẩn; (2) Pha dung dịch 
chuẩn có nồng độ nằm trong đường chuẩn, đo độ hấp thu quang của dung dịch chuẩn từ 7 lần 
trở lên; (3) Thay Abs vào đường chuẩn, tính nồng độ của dung dịch chuẩn và SDs. 
MDLs được tính bằng công thức: MDLs = t(n−1,1− α=0,99) × SDs (1) 
Với : MDLs: Giới hạn phát hiện phương pháp dựa trên mẫu chuẩn 
𝑡(𝑛−1,1− α=0,99): Giá trị Student tương ứng với xác suất 99% 
SDs: Độ lệch chuẩn của các mẫu chuẩn được đo lặp lại nhiều lần. 
MDLS tính được phải thỏa điều kiện Abschuẩn/ Absnền phải nằm trong khoảng 3 – 5. 
LOQ hay còn gọi là giới hạn định lượng, là hàm lượng nhỏ nhất có thể định lượng một 
cách chính xác theo phương pháp đã chọn. Giới hạn định lượng ( LOQ) của thiết bị được xác 
định theo công thức sau: LOQ = 10 × SDs (2) 
Khoảng tuyến tính (LOL) được tính từ LOQ đến nồng độ lớn nhất sao cho phương trình 
hồi quy tuyến tính A = f (C) có r ≥ 0,99. 
2.3.3. Phân tích hàm lượng CHĐBM anion bằng phương pháp UV/VIS và đối chiếu với 
phương pháp chuẩn độ 2 pha theo TCVN 5455 – 1998 (ISO 2271: 1989) [9-10] 
Hàm lượng CHĐBM anion trong mẫu chất tẩy rửa được xác định bằng 2 phương pháp 
(phương pháp xây dựng – phương pháp UV/VIS) và phương pháp chuẩn độ 2 pha theo TCVN 
5455-1998 (ISO 2271:1989) [9-10]. Kết quả trung bình giữa 2 phương pháp được so sánh 
bằng SPSS với p < 0,05. 
3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 
3.1. Kết quả khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến quy trình 
3.1.1. Kết quả khảo sát ảnh hưởng của pH 
Kết quả khảo sát ảnh hưởng của pH đến thuốc thử dimidium bromide (DMB) (Hình 1, 
Bảng 1) cho thấy ở môi trường pH < 6,5, DMB hấp thu cực đại trong khoảng 450-455 nm; khi 
tăng pH, max chuyển dịch về vùng sóng dài (do DMB thay đổi dạng tồn tại khi pH tăng) và ổn 
định trong khoảng 480 nm. Độ hấp thu của DMB thay đổi theo pH và có giá trị cao nhất trong 
khoảng pH 6,5-7,5. 
Bảng 1. Ảnh hưởng của pH đến thuốc thử dimidium bromide 
 1 2 3 4 5 6 7 8 9 
pH 1,0 2,5 4,5 6,5 7,6 9,6 10,7 12,1 13,0 
Bước sóng (nm) 451 449 453,5 480 480,5 479 480 480 480 
Abs 0,200 0,313 0,360 0,408 0,414 0,336 0,386 0,339 0,278 
Trần Nguyễn An Sa, Đoàn Thị Phương Lan, Nguyễn Quốc Thịnh, Lê Thị Kim Thoa,... 
106 
Hình 1. Phổ hấp thu (pH thay đổi) và công thức cấu tạo của dimidium bromide 
Khi thêm chất hoạt động bề mặt anion (LAS, SLES, SLS) vào dung dịch thuốc thử 
dimidium bromide, ở môi trường acid (pH < 6), không có sự khác biệt về màu sắc giữa DMB 
với dung dịch gồm DMB và CHĐBM anion. Ở các trường hợp pH > 6, DMB có màu vàng cam, 
trong khi đó dung dịch gồm DMB, khi pH > 6, bước sóng hấp thu cực đại của dung dịch phức 
tạo thành giữa DMB và CHĐBM anion dịch chuyển về vùng sóng dài (DMB_anion = 513-515 nm), 
trong khi ở khoảng pH này DMB = 480 nm. Điều này được giải thích rằng: do DMB là thuốc thử 
dạng cation, nên để phản ứng ghép cặp tạo muối xảy ra giữa DMB và CHĐBM anion thì các 
CHĐBM phải tồn tại ở dạng ion. 
(a) DMB và DMB_LAS 
(b) DMB và DMB_SLS 
(c) DMB và DMB_SLES 
Hình 2. Kết quả đối sánh giữa phổ dimidium bromide (DMB) 
và phổ DMB_anion (LAS, SLS, SLES) 
Nghiên cứu xây dựng quy trình xác định chất hoạt động bề mặt dạng anion bằng phương pháp ... 
107 
Kết quả khảo sát sự thay đổi độ hấp thu Abs của phức theo pH ở max = 515 nm (Hình 3) 
cho thấy pH ảnh hưởng đến phản ứng tạo phức là khác nhau đối với từng CHĐBM: pH phù 
hợp nhất cho phản ứng giữa DMB và các CHĐBM anion lần lượt trong khoảng 10,5-12,5 cho 
LAS; pH 10-11 cho SLS và pH 8,5-10 cho trường hợp SLES. 
Hình 3. Kết quả khảo sát sự thay đổi độ hấp thu Abs của DMB_anion (LAS, SLS, SLES) 
theo pH ở max = 515 nm 
3.1.2. Kết quả khảo sát tỷ lệ thuốc thử 
Kết quả khảo sát sự thay đổi độ hấp thu Abs theo tỷ lệ nồng độ mol giữa CHĐBM anion 
và DMB cho thấy: (1) đối với LAS và SLES, không có phản ứng ghép cặp hoặc dung dịch đục 
khi tỷ lệ này 3; (2) đối với SLS, không tạo muối ở tỷ lệ 1/2 (Bảng 3). Kết quả khảo sát thu 
được tỷ lệ mol giữa CHĐBM anion và DMB thích hợp là 1:24 cho trường hợp LAS và tỷ lệ 
1:18 cho trường hợp SLES và SLS. 
Hình 4. Kết quả khảo sát sự thay đổi độ hấp thu Abs theo tỷ lệ nồng độ CHĐBM anion: DMB. 
0,15
0,20
0,25
0,30
0,35
0,40
4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 14,0
A
b
s
pH
(1) SLS_DMB (2) SLES_DMB (3) LAS_DMB
(1)
(2)
(3)
0,00
0,05
0,10
0,15
0,20
0,00 10,00 20,00 30,00 40,00
A
b
s
Tỉ lệ 
(1) LAS_DMB (2) SLES_DMB (3) SLS_DMB
10/1 20/1 3 /1 40/1
(1)
(2)
(3)
Trần Nguyễn An Sa, Đoàn Thị Phương Lan, Nguyễn Quốc Thịnh, Lê Thị Kim Thoa,... 
108 
Bảng 2. Kết quả khảo sát ảnh hưởng của tỷ lệ nồng độ mol giữa CHĐBM anion và DMB 
Tỷ lệ nồng độ 
(CHĐBM/DMB) 
Abs 
LAS_DMB SLES_DMB SLS_DMB 
1/3 
Không tạo muối 
Không tạo muối 
Không tạo muối 
1/2 
1/1 
Dung dịch đục 
0,045 
2/1 
Dung dịch đục 
0,054 
3/1 0,067 
6/1 0,014 0,122 0,095 
12/1 0,146 0,126 0,137 
18/1 0,153 0,156 0,17 
24/1 0,162 0,145 0,118 
30/1 0,082 0,071 0,098 
3.1.3. Kết quả khảo sát thời gian phản ứng và độ bền của muối 
Kết quả khảo sát cho thấy, phản ứng ghép cặp CHĐBM anion_DMB hoàn thành sau 
15 phút. Trường hợp SLS, muối tạo thành ổn định trong suốt thời gian khảo sát; ở trường hợp 
LAS và SLES, muối bền ổn định trong khoảng 15-30 phút (Hình 5). 
Hình 5. Kết quả khảo sát thời gian phản ứng và độ bền của muối 
3.1.4. Nhận xét chung 
Các điều kiện thực hiện phản ứng ghép cặp giữa CHĐBM anion và DMB, hệ số hấp thu 
phân tử mol của phức tạo thành như ở Bảng 3. 
0,10
0,20
0,30
0,40
0 10 20 30 40 50 60 70
A
b
s
Thời gian (phút)
LAS_DMB SLES_DMB SLS_DMB
Nghiên cứu xây dựng quy trình xác định chất hoạt động bề mặt dạng anion bằng phương pháp ... 
109 
Bảng 3. Kết quả khảo sát phản ứng giữa CHĐBM anion và DMB 
STT 
Điều kiện thực hiện phản ứng 
tb (lmol-1cm-1) 
max pH 
Tỷ lệ 
CHĐBM: DMB 
Thời gian đo 
LAS 514,5 10,5-12,5 1:24 15 – 30 phút 128,2 8,3 
SLS 514,5 10-11 1:18 sau 15 phút 120,2 7,1 
SLES 513 8,5-10,5 1:18 15 – 30 phút 104,3 3,5 
3.2. Kết quả khảo sát MDLs, LOQ, LOL và xác nhận giá trị sử dụng phương pháp (độ 
lặp và độ đúng) 
Kết quả xác định MDLS và LOQ tương ứng như Bảng 4 cho thấy, độ nhạy muối phức 
SLES_DMB, SLS_DMB cao hơn so với SLS_DMB. Kết quả này phù hợp với kết quả thu 
được từ hệ số hấp thu mol  (Bảng 3) 
Bảng 4. Kết quả khảo sát MDLS, LOQ 
Chất hoạt 
động bề mặt 
SD MDLS* LOQ** S/N 
SLES 0,0148 0,046 mM 0,15 mM 3,5 
SLS 0,0153 0,048 mM 0,15 mM 4,0 
LAS 0,0179 0,056 mM 0,18 mM 5,0 
*MDLS tính theo công thức (1) với n = 7 và tn-1, 0,99 = 3,143; 
**tính theo công thức (2) 
Kết quả khảo sát khoảng tuyến tính (LOL) như ở Bảng 5 và Hình 7. 
Bảng 5. Kết quả khảo sát LOL 
Chất hoạt động 
bề mặt 
LOL Phương trình hồi quy tuyến tính R2 
SLES 
0,2 - 4,0 (mM) 
0,084 - 1,674 (g/L) 
Y = 0,1211X - 0,0006 0,9991 
SLS 
0,2 - 4,2 (mM) 
0,058 - 1,211 (g/L) 
Y = 0,1231X - 0,0097 0,9993 
LAS 
0,2 - 4,8 (mM) 
0,065 - 1,567 (g/L) 
Y = 0,1043X + 0,0002 0,9989 
Hình 6. Khoảng tuyến tính LOL 
y = 0,1211x - 0,0006
R² = 0,9991
y = 0,1231x - 0,0097
R² = 0,9993
y = 0,1043x + 0,0002
R² = 0,9989
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0
A
b
s
C (mM)
SLES_DMB
SLS_DMB
LAS_DMB
Trần Nguyễn An Sa, Đoàn Thị Phương Lan, Nguyễn Quốc Thịnh, Lê Thị Kim Thoa,... 
110 
Kết quả khảo sát độ lặp ((%) RSD) và độ đúng (%) H (hiệu suất thu hồi), thực hiện phân 
tích trên 7 mẫu dung dịch CHĐBM chuẩn và mẫu chất tẩy rửa thêm chuẩn (Bảng 6) cho thấy 
trong tất cả các lần thử RSD đều nhỏ hơn 5,3% và hiệu suất thu hồi trung bình của phương 
pháp đều nằm trong giới hạn cho phép 90-103% nên phương pháp đề xuất đều đạt độ đúng và 
độ lặp [20]. 
Bảng 6. Kết quả khảo sát độ lặp và độ đúng 
Chất hoạt động bề mặt SLES SLS LAS 
Dung dịch chuẩn 
Clt (g/L) 0,42 0,72 0,80 
Ctt (g/L) 0,415 0,020 0,685 0,016 0,790 0,012 
(%) H 98,8 4,6 95,0 2,3 98,7 1,4 
(%) RSD 4,70 2,38 1,46 
Mẫu thêm chuẩn 
mthêm (mg) 500 750 1000 
mtt (mg) 489,1 8,5 759,7 9,5 985,0 8,4 
(%) H 97,9 1,7 101,3 1,3 98,4 0,8 
(%) RSD 1,73 1,24 0,85 
3.3. Phân tích hàm lượng CHĐBM anion bằng phương pháp UV/VIS và đối chiếu với 
phương pháp chuẩn độ 2 pha theo TCVN 5455 -1998 (ISO 2271:1989) [9-10] 
Kết quả phân tích hàm lượng CHĐBM anion quy về (%)LAS (mẫu chất tẩy rửa dạng 
lỏng) theo phương pháp chuẩn độ 2 pha [9-10] và phương pháp xây dựng (Bảng 7) cho thấy 
kết quả phân tích trên phương pháp xây dựng tương đồng về mặt ý nghĩa thống kê ở mức độ 
tin cậy 95% (so sánh bằng SPSS với p < 0,05) với kết quả phân tích theo phương pháp chuẩn 
độ 2 pha (TCVN 5455-1998 (ISO 2271: 1989)). 
Bảng 7. Kết quả phân tích trên mẫu thật 
Kết quả ISO 2271:1989 Phương pháp xây dựng (thuốc thử DMB) 
(%) LAS 14,76 0,66 14,72 0,30 
(%) RSD 4,5 2,0 
4. KẾT LUẬN 
Kết quả nghiên cứu và khảo sát quy trình phân tích CHĐBM anion bằng phương pháp 
quang phổ UV/VIS với thuốc thử dimidium bromide (DMB) cho thấy: CHĐBM anion phản ứng 
ghép cặp với DMB tạo thành muối có màu hồng đỏ tan trong nước, các muối này hấp thu cực 
đại trong khoảng 513-514,5 nm. Kết quả khảo sát thu được pH phù hợp trong khoảng 8,5-12,5 
với tỷ lệ CHĐBM: DMB là 1:24, MDLS = 0,056 mM cho LAS và tỷ lệ 1:18, MDLS = 0,046 mM, 
MDLS = 0,048 cho SLES, SLS. Kết quả khảo sát độ lặp (%) RSD và độ đúng (%) H trong tất 
cả các lần thử RSD đều nhỏ hơn 5,3% và hiệu suất thu hồi trung bình của phương pháp đều 
nằm trong giới hạn cho phép 90-103%. Kết quả so sánh bằng SPSS cho thấy kết quả phân tích 
trên mẫu thật theo phương pháp chuẩn độ 2 pha (ISO 2271:1989) và phương pháp xây dựng 
tương đồng về mặt ý nghĩa thống kê ở mức độ tin cậy 95%. Bên cạnh đó, phương pháp đề xuất 
không sử dụng dung môi hữu cơ gây độc môi trường và con người, độ lặp tốt do không cần chiết 
xuất với dung môi hữu cơ. 
Nghiên cứu xây dựng quy trình xác định chất hoạt động bề mặt dạng anion bằng phương pháp ... 
111 
Tuy nhiên, nghiên cứu vẫn còn nhiều hạn chế, chưa khảo sát ảnh hưởng của các ion khác 
có mặt trong mẫu, kết quả khảo sát MDLS, LOQ và LOL và cho thấy phương pháp đề xuất có 
LOQ > 0,5 mg/L (hàm lượng CHĐBM trong nước mặt theo QCVN 08-2015) [21], cần nghiên cứu 
tăng độ nhạy phương pháp để có thể áp dụng xác định CHĐBM anion trong nước, nước thải. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Hồ Tấn Tài Louis - Các sản phẩm tẩy rửa và chăm sóc cá nhân: Lý thuyết và ứng dụng, 
Unilever Việt Nam, TP. Hồ Chí Minh (1999). 
2. Heinrich Waldhoff, Rudiger Spilker - Handbook of detergents, Part C: Analysis, CRC 
Press (2004). 
3. Thomas M. Schmitt - Analysis of Surfactants (Surfactant Science series) 2nd Edition, 
CRC Press (2001). 
4. Cullum D.C. - Introduction to surfactant analysis, Blackie Academic & Professional, 1994. 
5. Turner A.H., Houston J.H. - The market for industrial surfactants in the 1990s - An overview, 
In: Karsa D.R. (ed.) Industrial applications of surfactants III, Special Publication 107, The 
Royal Society of Chemistry, Cambridge, UK (1992) 3-19. 
6. Tsubochi M., Yamasaki N., Matsuoka K. - Determination of anionic surfactants by two-phase 
titration with tetrabromophenolphthalein ethyl ester as indicator, Journal of the American Oil 
Chemists' Society 56 (11) (1979) 921-923. 
7. John Cross - Anionic surfactants: Analytical chemistry, Surfactant Science Series 73, CRC 
Press, 1998. 
8. Gasiorowska M., Wroblewska, E.K - Manual direct two-phase titration method for anionic 
surface-active agents’ determination with use of solvatochromic dye. The modification 
towards toxicity abatement, Tenside Surfactants Detergents 49 (2) (2012) 97-99. 
9. ISO 2271:1989, Surface active agents – Detergents – Determination of anionic-active matter 
by manual or mechanical direct two-phase titration procedure, 1989. 
10. TCVN 5455:1998 - Chất hoạt động bề mặt - chất tẩy rửa – Xác định chất hoạt động anion 
bằng phương pháp chuẩn độ hai pha trực tiếp. 
11. Juan M. Traverso-Soto, Eduardo González-Mazo and Pablo A. Lara-Martín - Analysis of 
surfactants in environmental samples by chromatographic techniques, in: Leonardo Calderón 
(ed.) Chromatography - The most versatile method of chemical analysis, InTech Open (2012) 
187-216. 
12. Pratesi C.R., Faccetti L., Cassani G - Anionic surfactant composition by GC-Mass 
spectrometry, Rivista Italiana Delle Sostanze Grasse LXXVIII (2001) (273-278). 
13. Saito T., Higashi K., Hagiwara K. - Determination of traces of sodium 
alkylbenzenesulphonate by high-performance liquid chromatography, Application to water, 
Fresenius' Zeitschrift für analytische Chemie 313 (1982) 21-23. 
14. Hideaki Kitami, Tetsuo Watanabe, Takio Kitahara, Yoshimi Ishihara, Jiro Takano - 
Determination of anionic surfactants in tap water by HPLC-UV detection after solid-phase 
extraction, Bunseki Kagaku 53 (8) (2004) 857-861. 
15. Jurado E., Fernández-Serrano M., Nunez-Olea J., Luzon G., Lechuga M. - Simplified 
spectrophotometric method using methylene blue for determining anionic surfactants: 
Applications to the study of primary biodegradation in aerobic screening tests, 
Chemosphere 65 (2) (2006) 278-285. 
Trần Nguyễn An Sa, Đoàn Thị Phương Lan, Nguyễn Quốc Thịnh, Lê Thị Kim Thoa,... 
112 
16. Sini K., Idouhar M., Ahmia A.C., Ferradj A., Tazerouti A. - Spectrophotometric determination 
of anionic surfactants: optimization by response surface methodology and application to 
Algiers bay wastewater, Environmental Monitoring and Assessment 189 (12) (2017) 646. 
17. TCVN 6622-1:2009 (ISO 7875-1:1996) - Chất lượng nước - Xác định chất hoạt động bề 
mặt - Phần 1: Xác định các chất hoạt động bề mặt anion bằng cách đo chỉ số metylen xanh 
(MBAS). 
18. Trần Cao Sơn - Thẩm định phương pháp phân tích trong hóa học và vi sinh vật, NXB 
Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội (2010). 
19. US.EPA - Definition and procedure for the determination of the method detection limit, 
Revision 2, 2016 
20. AOAC Peer-verified methods program: Manual on policies and procedures, AOAC 
International 1998. 
21. QCVN 08-MT:2015/BTNMT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước mặt, Hà 
Nội (2015). 
ABSTRACT 
METHOD DEVELOPMENT FOR DETERMINATION OF ANIONIC SURFACTANTS 
BY UV-VIS SPECTROPHOTOMETRY USING DIMIDIUM BROMIDE REAGENTS 
Tran Nguyen An Sa*, Doan Thi Phuong Lan, Nguyen Quoc Thinh, 
Le Thi Kim Thoa, Le Thi Kim Anh 
Ho Chi Minh City University of Food Industry 
*Email: tnansacntp@gmail.com 
The content of the report is optimizing the conditions for determining anionic surfactants 
by UV/VIS spectroscopy with dye cationic dimidium bromide (DMB). Experimental results 
obtained dimidium bromide reaction combined with anions (LAS, SLES, SLS) to form water-
soluble pink salts, these salts absorb maximum within 513-514.5nm. Survey results obtained 
appropriate pH within 8.5-12.5; anionic surfactants: DMB ratio is 1:24, MDLS = 0.056 mM 
for LAS and rate 1:18, MDLS = 0.046 mM, MDLS = 0.048 mM for SLES, SLS. The results of 
the survey on the repeatability ((%) RSD < 5,3%) and the accuracy (%) H ((%) H = 90-103%) 
in all the tests are within the allowed limits. The SPSS comparison results show the analysis 
results on real samples using a 2-phase titration method (ISO 2271:1989) and construction 
method are statistically similar (p < 0.05). 
Keywords: Anionic surfactants, dimidium bromide, linear alkylbenzenesulfonate, sodium 
lauryl ether sulfate, UV/VIS spectroscopy, sodium dodecyl sulfate.