Mối liên quan giữa biểu hiện mARN của gen cyp2e1 với giới hạn nồng độ tiếp xúc của benzen, toluen, xylen và ethylbenzen ở công nhân sản xuất sơn

17
K#t qu nghiên c(u KHCN
Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1,2&3-2019
MỐI LIÊN QUAN GIỮA BIỂU HIỆN mARN CỦA GEN
CYP2E1 VỚI GIỚI HẠN NỒNG ĐỘ TIẾP XÚC CỦA
BENZEN, TOLUEN, XYLEN VÀ ETHYLBENZEN
Ở CÔNG NHÂN SẢN XUẤT SƠN
Nguy%n Th& Hi$n1,2, Đ' Th& C!m Nhung1,2, Nguy%n Phú Hùng3,
Bùi Phng Thu"n1, Nguy%n Quang Huy1
1. Khoa Sinh học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN
2. Viện Khoa học An toàn và Vệ sinh Lao động; 3. Trường Đại học Khoa học, Đại học Thái Nguyên
I. MỞ ĐẦU
Dung môi hữu cơ (VOCs) nói chung vàđặc biệt là benzen(B), toluen(T),xylen(X), ethylbenzen(E) nói riêng với
đặc điểm về khả năng hòa tan và độ bay hơi cao
BTEX là nhóm xuất hiện nhiều trong môi trường
của ngành sản xuất sơn. Những người làm việc
trong môi trường này có nguy cơ tổn hại đến sức
khỏe như gây độc thần kinh, suy giảm khả năng
sinh sản, tổn thương gan và thận, suy hô hấp,
viêm da... Cytochrome P450 là một nhóm các
enzym có vai trò quan trọng trong quá trình
chuyển hóa của nhiều chất sinh học và các hợp
chất nội sinh bao gồm thuốc, thực phẩm chức
năng, dung môi dùng trong công nghiệp và các
chất gây ô nhiễm thành các dạng chuyển hóa [1].
Ngoài ra chúng còn tham gia vào quá trình ô-xi
hóa, xúc tác sự hoạt hóa các tiền chất gây ung
thư thành dạng cuối gây ung thư. Trong đó
nhóm CYP2E1 đóng vai trò quan trọng trong quá
trình chuyển hóa của dung môi hữu cơ nói
chung và nhóm BTEX nói riêng [2]. Sản phẩm
chuyển hóa của nhóm BTEX hiện đang được
Việt Nam và nhiều nước trên thế giới sử dụng
làm chỉ số giám sát sinh học cho người lao động
có tiếp xúc nghề nghiệp với BTEX. Trong nhóm
dung môi hữu cơ đang sử dụng, Việt Nam mới
có chỉ số giám sát sinh học cho người lao động
(NLĐ) tiếp xúc với B, T, X [3],[4] các chỉ số khác
chưa có quy định. Tuy nhiên các chỉ số này chỉ
áp dụng để giám sát cho từng chất đơn lẻ,
không sử dụng để giám sát cho một nhóm chất,
trong khi thực tế NLĐ luôn phải tiếp xúc với
VOCs theo từng nhóm. Ảnh hưởng của sự tác
động từ một nhóm chất sẽ khác với sự tác động
của từng chất riêng lẻ. Với mục tiêu nghiên cứu
để có cơ sở cho những nghiên cứu tiếp theo, tìm
ra một chỉ số giám sát sinh học cho NLĐ có tiếp
xúc với một nhóm VOCs nói chung và nhóm
BTEX nói riêng, chúng tôi đặt vấn đề nghiên cứu
“Mối liên quan giữa biểu hiện mARN của gen
CYP2E1 với giới hạn nồng độ tiếp xúc của ben-
zen, toluen, xylen và ethylbenzen ở công nhân
sản xuất sơn”. Nghiên cứu được thực hiện trên
73 công nhân ngành sản xuất sơn có tiếp xúc
trực tiếp với BTEX. Đây sẽ là cơ sở cho việc bảo
vệ sức khỏe NLĐ, phòng tránh bệnh nghề
nghiệp một cách hiệu quả bền vững.
II. ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng và mẫu nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu gồm 73 công nhân làm
việc tại công ty sản xuất sơn tiếp xúc trực tiếp
với BTEX.
Mỗi đối tượng tham gia nghiên cứu được lấy:
+ 5ml máu tĩnh mạch vào thời điểm trong ca
18
K#t qu nghiên c(u KHCN
Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1,2&3-2019
làm việc, cho vào ống đủ tiêu chuẩn có chứa chất
chống đông EDTA. Mẫu sinh học sau khi lấy được
bảo quản lạnh, sau đó được bảo quản -800C ở
phòng thí nghiệm.
+ 15ml nước tiểu được lấy vào cuối ca làm
việc của ngày cuối tuần, bảo quản mát tại cơ sở
và chuyển về phòng thí nghiệm, chia thành các
ống nhỏ có thể tích 2ml, sau đó được bảo quản
-800C ở phòng thí nghiệm.
2.2. Hóa chất, dụng cụ
- Hóa chất phân tích RT-PCR: Hóa chất dùng
cho tách chiết ARN tổng số: total ARN purification
Kit (do Norgen Canada cung cấp). Hóa chất dùng
cho tổng hợp cADN: sử dụng bộ kit First Strand
cADN Synthesis Kit (do Thermo Fisher Scientific
cung cấp). Hóa chất dùng cho phản ứng Reatime
- PCR: vTOPreal qPCR 2X PreMix SYBR (do
hãng Enzynomics cung cấp). Các hoá chất khác
gồm: Dung dịch đệm TAE 1X, Agarose, ADN
loading Dye (6x), thang ADN chuẩn 1kb (do
Thermo Fisher Scientific cung cấp).
- Hóa chất phân tích sản phẩm chuyển hóa:
Bao gồm các hóa chất của Sigma đảm bảo phân
tích lượng vết như T,T- MUCONIC 98% sigma;
KH2PO4; H3PO4 85%; Methanol; Axit acetic
99,7%; Na2HPO4; Dung dịch chuẩn o-cresol;
Isoproyl ete; HCl; n-tetrabutylammonium bromua
(TBAB); KH2PO4; MeOH; chất chuẩn o-mHA; p-
mHA, m-mHA
2.3. Phương pháp nghiên cứu
Tách chiết ARN tổng số
ARN tổng số được tách bằng bộ kít Total ARN
purification Kit của Norgen, quy trình tách được
thực hiện theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
Sản phẩm tách ARN tổng số được đo trên máy
quang phổ nanodrop để xác định độ tinh sạch và
nồng độ chính xác.
Tổng hợp cADN
cADN được tổng hợp từ mẫu tách ARN tổng
số bằng enzym phiên mã ngược sử dụng bộ kit
RevertAid First Strand cADN Synthesis Kit
(Thermal Scienctific), quy trình tổng hợp được
thực hiện theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
Sản phẩm tổng hợp cADN được kiểm tra trên
gel agarose 1%.
Xác định hàm lượng mARN bằng kỹ thuật
Realtime PCR
Sử dụng kỹ thuật Realtime PCR để đánh giá
mức độ biểu hiệu của mARN gen CYP2E1.
Phản ứng Realtime PCR trong nghiên cứu sử
dụng TOPreal™ qPCR 2X PreMIX (SYBR Green
with low ROX) kit của nhà sản xuất Enzynomic.
Phản ứng Realtime PCR sử dụng 2 cặp mồi
CYP2E1F1, CYP2E1R1 (Bảng 1) nhân lên 1
đoạn cADN gen CYP2E1 và b-actin F, b-actin R
nhân lên 1 đoạn của cADN gen b-actin trong 2
phản ứng riêng rẽ sau đó sử dụng mức độ biểu
hiện của mARN của b-actin làm chuẩn để đánh
giá tương đối mức độ biểu hiện của mARN gen
CYP2E1 trong mẫu nghiên cứu. Mỗi mẫu nghiên
cứu được thực hiện lặp lại 3 lần.
Phương pháp phân tích sản phẩm chuyển
hóa của BTEX là các chỉ số TTMA, O-cre, mHA,
MA và PGA:
mHA, MA, PGA niệu được phân tích theo
phương pháp 8301 của NIOSH bằng máy HPLC
Agilent 1290 [5]. Phương pháp sắc ký hiệu năng
cao bằng máy HPLC Agilent 1290 được dùng để
phân tích axit tt, muconic [6]. O-cresol được phân
tích theo phương pháp 8305 của NIOSH [5] trên
Bảng 1. Trình tự cặp mồi của phản ứng RT-
PCR [2]
Mӗi Trình tӵ mӗi (5’-3’) Tm (oC) 
Sҧn phҭm
PCR (bp)
CYP2E1
F1 
ACCTGCCCCAT
GAAGCAACC 
62,5 
246 
CYP2E1
R1 
GAAACAACTCC
ATGCGAGCC 
60,5 
b- actin F CAACTCCATCA
TGAAGTGTGAC
60,3 
184 
b-actin R CCACACGGAGT
ACTTGCGCTC 
65,2 
19
K#t qu nghiên c(u KHCN
Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1,2&3-2019
máy sắc kí khí Agilent GC/FID và các dụng cụ
chuyên dùng như bình định mức, pipet, cột chiết
pha rắn...
Phân tích số liệu
Phân tích thống kê được thực hiện bằng cách
sử dụng phi tham số Mann-Whitney U -test
(SPSS cho Windows, 20.0). Kết quả biểu hiện
mARN của gen CYP2E1 trong đề tài được phân
tích bằng công thức 2-∆Ct. Đây là một trong
những phương pháp dùng để định lượng tương
đối dựa trên gen tham chiếu. Trong phương
pháp này, gen đích và gen quản gia trong nghiên
cứu này tương ứng là gen CYP2E1 và Actin.
Giới hạn tiếp xúc của BTEX được áp dụng
công thức (1):
Trong đó:
C1,C2, C3 Cn là nồng độ các chất độc hại
thực tế trong môi trường;
m1, m2, m3 mn là nồng độ cho phép của
các chất đó;
a là giới hạn tiếp xúc, giới hạn cho phép a ≤1.
Đạo đức trong nghiên cứu
Đối tượng hoàn toàn tự nguyện tham gia vào
nghiên cứu. Các thông tin cá nhân được đảm
bảo bí mật.
III. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN
3.1. Đặc điểm chung của nhóm đối tượng
nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu có tuổi đời trung bình
42,08±8,8, tuổi nghề trung bình 20±8,68 và trong
73 đối tượng này có 53 người là công nhân nam,
20 là công nhân nữ. Tất cả các công nhân hoàn
toàn khỏe mạnh, không mắc bệnh gì trước khi vào
làm việc, tại thời điểm nghiên cứu không ai bị mắc
bệnh gan hoặc sử dụng 1 loại thuốc điều trị nào.
3.2. Kết quả đo nồng độ BTEX tại cơ sở
nghiên cứu
Chúng tôi đã tiến hành đo nồng độ BTEX trong
môi trường làm việc tại cơ sở nghiên cứu, kết quả
thu được trình bày trong Bảng 2 dưới đây.
ܽ = ܥଵ݉ଵ + ܥଶ݉ଶ + ܥଷ݉ଷ +ڮ+ ܥ௡݊ d1 [7]
ChӍ sӕ phân 
tích 
Sӕ mүu
phân tích
Sӕ mүu
không 
phát hiӋn
Sӕ mүX Yѭӧt tiêu chuҭn
cho phép cӫa ViӋt Nam*
Sӕ mүX Yѭӧt tiêu chuҭn
cho phép cӫa Mӻ **
Sͩ m̓u % Sͩ m̓u %
Benzen (B) 73 0 3 4,11 22 30,14 
Toluen(T) 73 0 17 23,28 37 50,68 
Xylen (X) 73 0 0 0 0 0 
Ethylbenzen 73 0 - - 22 30,14 
Giӟi hҥn tiӃp cӫa
cӫa BTEX (a) 73 - - 60
*** 82,19 
Chú thích: - Không sử dụng
* Tiêu chuẩn cho phép nồng độ B, T, X trung bình 8 giờ trong môi trường lao động
của Việt Nam lần lượt là ≤ 5; 100; 300 mg/m3 [8]
** Tiêu chuẩn cho phép nồng độ B, T, X trung bình 8 giờ trong môi trường lao động
của ACGIH Mỹ ≤ 1,6; 75,434; 87mg/m3 [7],[9]
*** - Số đối tượng có giới hạn tiếp xúc vượt quá TCCP
Bảng 2. Thống kê số mẫu phân tích nồng độ BTEX tại cơ sở nghiên cứu
20
K#t qu nghiên c(u KHCN
Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1,2&3-2019
Kết quả ở Bảng 2 cho thấy: Theo tiêu chuẩn
của Việt Nam thì số người lao động (NLĐ) tiếp
xúc với từng chất đơn lẻ như B, T, E, X có 4,11%
số đối tượng tiếp xúc với B cao hơn tiêu chuẩn
cho phép (TCCP), trong khi theo TCCP của
ACGIH thì có đến 30,14% số đối tượng tiếp xúc
với B vượt TCCP. Tương tự như vậy số đối
tượng tiếp xúc với toulen vượt TCCP của ACGIH
là 50,56%, trong khi theo TCCP của Việt Nam thì
chỉ có 23,28%, có 30,14% số đối tượng tiếp xúc
với E vượt ngưỡng - theo TCCP của ACGIH.
Đánh giá về giới hạn tiếp xúc của tổng 4 dung
môi hữu cơ BTEX theo ACGIH có đến 60/73
(82,19%) số đối tượng tiếp xúc với BTEX vượt
ngưỡng cho phép.
3.3. Kết quả phân tích sản phẩm chuyển hóa
của BTEX
Bằng các phương pháp đã trình bày ở trên
chúng tôi phân tích nồng độ các chất chuyển
hóa hiện đang được sử dụng làm giám sát sinh
học cho NLĐ có tiếp xúc với BTEX. Cụ thể là
phân tích các sản phẩm chuyển hóa TTMA, O-
cresol, mHA và tổng MA+PGA chúng tôi thu
được nồng độ cụ thể của từng chất trên từng đối
tượng, kết quả được trình bày ở Bảng 3.
Kết quả ở Bảng 3 cho thấy: Có 23/73
(31,50%) đối tượng nghiên cứu có nồng độ
TTMA vượt TCCP của ACGIH, theo tiêu chuẩn
của Việt Nam thì không có trường hợp nào, có
31/73 (42,26%) đối tượng có nồng độ Ocresol
vượt TCCP và 22/71 (31,14%) đối tượng có
nồng độ MA+PGA vượt TCCP.
3.4 Mối tương quan giữa mức độ biểu hiện
của gen CYP2E1 với giới hạn tiếp xúc của
BTEX
ARN tổng số trong mẫu máu được tách và
chuyển đổi thành cADN, sau đó thực hiện phản
ứng realtime PCR, thu được chu kỳ ngưỡng của
gen CYP2E1 và gen Actin. Phân tích sự biểu hiện
của gen CYP2E1 thông qua các chỉ số: ct (chu kỳ
ngưỡng), ∆Ct (hiệu số chênh lệch Ct của gen đích
với gen tham chiếu trên các mẫu), 2-∆Ct biểu thị tỷ
lệ biểu hiện của gen CYP2E1 so với gen b-actin.
Sử dụng phần mềm SPSS để tìm mối tương quan
(tương quan Pearson Correlation).
Phân tích kết quả thu được từ biểu hiện
mARN của gen CYP2E1 và sản phẩm chuyển
hóa của nhóm BTEX cho kết quả ở Bảng 4.
Kết quả ở Bảng 4 cho thấy mức độ biểu hiện
mARN của gen CYP2E1 cho hệ số tương quan
cao R=0,72 (p<0,01).
Bàn luận:
Từ kết quả đo nồng độ BTEX trong môi
trường làm việc của đối tượng nghiên cứu cho
thấy: Cần phải xem xét lại giới hạn về giá trị cho
Bảng 3. Kết quả phân tích sản phẩm chuyển hóa của BTEX trong nước tiểu
Dung môi 
hӳX Fѫ
ChӍ sӕ
giám sát 
sinh hӑc
Sӕ mүu
phân 
tích 
Sӕ mүu
không 
phát hiӋn
Sӕ mүX Yѭӧt tiêu chuҭn
cho phép cӫa ViӋt Nam*
Sӕ mүX Yѭӧt tiêu chuҭn
cho phép cӫa Mӻ **
Sͩ m̓u % Sͩ m̓u %
Benzen TTMA 73 0 0 0 23 31,5 
Toluen O-Cresol 73 0 31 42,46 31 42,46 
Xylen mHA 73 0 0 0 0 0 
Ethylebenzen MA+PGA 73 0 - - 22 30,14 
* Tiêu chuẩn cho phép nồng độ TTMA, o-cresol, mHA, của Việt Nam lần lươt lượt ≤ 500; 0,3; 1500mg/gcreatinin [4]
** Tiêu chuẩn cho phép nồng độ TTMA, ocresol, mHA, (MA/PGA) của ACGIH lần lươt lượt ≤ 0,5; 0,3; 1500;
150mg/gcreatinin; [7]
21
K#t qu nghiên c(u KHCN
Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1,2&3-2019
phép đối với B và T tại các môi trường sản xuất
có sử dụng dung môi hữu cơ nói chung, đặc biệt
là B và T nói riêng. Một điều đáng lưu ý mà
chúng tôi nhận thấy là hiện nay Việt Nam chưa
có tiêu chuẩn giám sát với E, trong khi sử dụng
TCCP của ACGIH thì có đến 30,14% số đối
tượng tiếp xúc với E vượt ngưỡng. Nếu chỉ giám
sát đơn lẻ cho từng chất thì chúng ta đang bỏ
qua việc NLĐ phải tiếp xúc với E, trong khi NLĐ
cùng một lúc phải tiếp xúc với nhiều dung môi
khác nhau.
Có đến 60/73 (82,19%) số đối tượng tiếp xúc
với BTEX vượt giới hạn tiếp xúc cho phép, cách
giám sát này mang tính bảo vệ NLĐ tốt hơn. Nếu
sử dụng cách giám sát này thì có đến trên 80%
số đối tượng nghiên cứu sẽ được bảo vệ. Khi
NLĐ tiếp xúc với VOCs vượt giới hạn cho phép,
cơ sở sản xuất phải có biện pháp cải thiện điều
kiện làm việc để đưa giới hạn tiếp xúc về khoảng
giá trị cho phép, bảo vệ sức khỏe cho NLĐ.
Tuy nhiên đó là các giám sát về môi trường,
mà hiện tại chỉ tiêu cần được giám sát thì chưa
đầy đủ. Đối với giám sát sinh học, Việt Nam hiện
có giám sát sinh học cho 3 dung môi hữu cơ là
B,T,X – các chỉ số giám sát sinh học cho 3 chất
này là quá ít, rất hạn chế trong việc bảo vệ NLĐ
có tiếp xúc với BTEX.
Kết quả phân tích sản phẩm chuyển hóa của
BTEX cần xem xét để giảm giá trị giới hạn cho
phép của TTMA trong nước tiểu của NLĐ có tiếp
xúc với benzen. Có như vậy mới có giá trị bảo
vệ NLĐ. Nếu áp dụng giá trị như hiện nay thì tại
Việt Nam, chỉ số giám sát môi trường có hiệu
quả bảo vệ hơn, tức là có 4,11% đối tượng
nghiên cứu được quan tâm - có biện pháp giảm
sự tiếp xúc với benzen, nếu sử dụng chỉ số giám
sát sinh học thì không có đối tượng nào được
bảo vệ. Tuy nhiên, cho dù áp dụng chỉ số giám
sát sinh học hay chỉ số giám sát môi trường thì
TCCP của các chỉ số này cần xem xét lại. Cụ thể
trong nghiên cứu này cho thấy cần giảm TCCP
của B, T trong môi trường, cần bổ sung chỉ số
giám sát cho NLĐ có tiếp xúc với E. Cần giảm
TCCP của TTMA và bổ sung chỉ số giám sát sinh
học cho NLĐ có tiếp với E.
Khi NLĐ tiếp xúc với một nhóm VOCs, nếu
chưa có chỉ số giám sát sinh học thì nên sử dụng
giá trị giới hạn tiếp xúc cho cả nhóm tính theo
công thức (1) đã nêu ở trên.
Tại cơ sở sản xuất NLĐ đồng thời tiếp xúc với
nhiều dung môi hữu cơ nên việc sử dụng từng
chỉ số giám sát riêng lẻ chưa thật sự hiệu quả.
Chúng tôi có phân tích mối tương quan giữa giá
trị (a)-giới hạn nồng độ tiếp xúc với sản phẩm
chuyển hóa thì (a) không tương quan với TTMA,
O-cresol, mHA hoặc tổng MA+PGA, hệ số R thu
được có giá trị rất thấp <0,3. Chúng tôi tiếp tục
phân tích mối tương quan giữa mức độ biểu hiện
mARN của CYP2E1 (2-∆Ct) với giá trị sản phẩm
chuyển hóa thì hệ số tương quan cũng thấp. Giải
thích cho hiện tượng này chúng tôi cho rằng, có
Bảng 4. Tương quan của biểu hiện gen với giá trị giới hạn tiếp xúc của BTEX
Giá trӏ GiӟL KҥQ QӗQJ ÿӝ WLӃS [~FvӟL %7(; D
MӭF ÿӝ biӇu hiӋn
(2-ǻCt) CI 95% 
Trung bình 2,66 19,00 
Trung vӏ 2,48 4.50 
SD 1,47 37,51 
n 73 73 
KhoҧQJ JLi WUӏ WKX ÿѭӧF 0,59-6,3 0,6-160-9 
MӭF ÿӝ biӇu hiӋn mARN 
cӫa CYP2E1 (2-ǻ&W) 0,72 0,59 -0,85 
22
K#t qu nghiên c(u KHCN
Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1,2&3-2019
thể trong các trường hợp tiếp xúc đơn lẻ với từng
chất như các trường hợp là thí nghiệm mối
tương quan giữa mức độ biểu hiện có thể có với
các chỉ số giám sát sinh học. Tuy nhiên khi NLĐ
đồng thời tiếp xúc với một nhóm hóa chất, thì sự
tác động cộng của nhóm chất sẽ ảnh hưởng đến
hệ số tương quan, làm cho R có giá trị thấp
(không tương quan hoặc tương quan yếu).
Phân tích mối tương quan của mức độ biểu
hiện mARN của gen CYP2E1 với giới hạn tiếp
xúc của BTEX (a) cho hệ số tương quan cao
R=0,72 (p<0,01). Từ kết quả này, chúng tôi nhận
thấy chỉ số mARN của gen CYP2E1 có thể là chỉ
số phù hợp, dùng cho giám sát sinh học, đối với
NLĐ có tiếp xúc với nhiều dung môi hữu cơ nói
chung và nhóm BTEX nói riêng. Tuy nhiên, mức
độ biểu hiện mARN của CYP2E1 (2-∆Ct) là bao
nhiêu sẽ đưa ra cảnh báo để bảo vệ NLĐ thì cần
có những nghiên cứu tiếp theo với phạm vị lớn
hơn - số mẫu lớn hơn và số lần lặp lại trên đối
tượng nhiều hơn. Kết quả nghiên cứu này phù
hợp với kết quả nghiên cứu của M. Cantu [1],
mặc dù đối tượng nghiên cứu của tác giả tiếp
xúc với VOCs không vượt TCCP và chỉ số giám
sát sinh học vẫn nằm trong giới hạn cho phép
nhưng mức độ biểu hiện của nhóm có tiếp xúc
vẫn cao hơn nhóm không tiếp xúc. Tác giả cũng
đề xuất nên sử dụng mARN của gen CYP2E1
làm chỉ số giám sát sinh học cho NLĐ có tiếp xúc
với toluen, tác giả cho rằng đây là chỉ số giám
sát sinh học có độ nhạy cao và có thể khống chế
được yếu tố nhiễu từ bên ngoài. Từ năm 1999
tác giả Bernauer U và cộng sự đã xác định được
- việc chuyển hóa benzen phụ thuộc chính vào
CYP2E1 [10] hoặc CYP2E1 đã được xác định
chịu trách nhiệm chính cho quá trình chuyển hóa
benzen [11]. Mức độ tăng cường biểu hiện gen
CYP2E1 trong các trường hợp tiếp xúc cũng đã
được chỉ ra trong một số nghiên cứu trước đó.
Điển hình như nhóm nghiên cứu của
V.Nedelcheva và W.Tassaneeyakul đã chỉ ra
rằng sự hoạt động của quá trình hydroxy hóa
benzen và quá trình methyl hóa toluen có liên
quan mật thiết đến các CYP2E1 đặc hiệu và liên
quan tới nồng độ CYP2E1 ở các phản ứng miễn
dịch ở microsome gan, điều này cho thấy vai trò
quan trọng của CYP2E1 đối với quá trình
chuyển hóa benzen và toluen [12].
Kết quả nghiên cứu của tác giả A.H.Wang
cũng chỉ ra sự biểu hiện mARN CYP2E1 ở công
nhân tiếp xúc với VOCs là (0,89 ± 0,46) cao hơn
đáng kể so với công nhân không tiếp xúc (0,61
± 0,35) (P <0,01) [13]. Tác giả J.Zhang cũng cho
thấy những đối tượng có tiếp xúc với benzen có
mức độ phiên mã và hoạt động enzyme CYP2E1
cao hơn so với đối tượng không tiếp xúc [14]. Do
đó, biểu hiện mARN của gen CYP2E1 có thể
hữu ích cho việc giám sát sức khỏe và bảo vệ
công nhân có tiếp xúc với một số dung mỗi hữu
cơ [1].
Kết quả nghiên cứu của các tác giả trên là cơ
sở cho nhận định của chúng tôi rằng chỉ số
mARN của CYP2E1 hoàn toàn có thể sử dụng
làm chỉ số giám sát sinh học cho NLĐ có tiếp xúc
với BTEX.
KẾT LUẬN
Mức độ biểu hiện mARN của gen CYP2E1 ở
73 người làm việc tại công ty sản xuất sơn, có
tiếp xúc với BTEX không có mối tương quan với
từng chỉ số giám sát sinh học của từng chất
trong nhóm BTEX, nhưng lại tương quan tốt với
giới hạn tiếp xúc đối với cả nhóm chất này ở
NLĐ(R=0,72; p<0,01). Kết quả của đề tài cho
thấy chỉ số mARN của gen CYP2E1 có thể là chỉ
số giám sát sinh học hữu ích cho NLĐ có tiếp
xúc với nhóm dung môi hữu cơ BTEX.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Mendoza-Cantu. A, Castorena-Torres. F,
Bermudez de Leon. M et al. (2006),
"Occupational toluene exposure induces
cytochrome P450 2E1 mRNA expression in
peripheral lymphocytes", Environ Health
Perspect, vol. 114, no. 4, pp. 494-9.
[2]. Junxiang Wan, Jinxiu Shi, Lijian Hui et al.
(2002), "Association of genetic polymorphisms in
CYP2E1, MPO, NQO1, GSTM1, and GSTT1
23
K#t qu nghiên c(u KHCN
Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1,2&3-2019
genes with benzene poisoning", Environmental
Health Perspectives, vol. 110, no. 12, p. 1213.
[3]. Bộ y tế (2016), "Thông tư 15/2016/TT-BYT
ngày 1/7/2016 quy định về bệnh nghề nghiệp
được hưởng bảo hiểm xã hội".
[4]. Bộ Y tế (2016), "Thông tư 28/2006/TT- BYT
hướng dẫn quản lý bệnh bệnh nghề nghiệp".
[5]. Peter M Eller and Mary Ellen Cassinelli
(1994), NIOSH manual of analytical methods.
Diane Publishing.
[6]. Dong-Hyug Yang, Cheol-Woo Lee, and Yong
Lim Won. (2012), "Environmentally friendly
determination of urinary trans, trans-muconic
acid for biological monitoring of benzene expo-
sure by green high-performance liquid chro-
matography", Analytical Science & Technology,
vol. 25, pp. 460-466.
[7]. American Conference of Industrial Hygienists
(2018), Threshold Limit Value for Chemical
Substances and Physical Agents and Biological
Exposure Indices. p. 112.
[8]. Bộ y tế. (2002), "Quyết định của Bộ trưởng
Bộ y tế về việc ban hành 21 tiêu chuẩn vệ sinh
lao động, 05 nguyên tắc và 07 thông số vệ sinh
lao động".
[9]. American Conference of Industrial Hygienists
(2018), Guide to Occupational Exposeure
Values. p. 252.
[10]. Ulrike Bernauer, Bärbel Vieth, Rainer Ellrich
et al. (1999), "CYP2E1-dependent benzene tox-
icity: the role of extrahepatic benzene metabo-
lism", Archives of toxicology, vol. 73, no. 4-5, pp.
189-196.
[11]. Patrick L Sheets, Garold S Yost, and Gary P
Carlson. (2004), "Benzene metabolism in human
lung cell lines BEAS-2B and A549 and cells
overexpressing CYP2F1", Journal of biochemi-
cal and molecular toxicology, vol. 18, no. 2, pp.
92-99.
[12]. Wongwiwat Tassaneeyakul, Donald J
Birkett, John W Edwards et al. (1996), "Human
cytochrome P450 isoform specificity in the
regioselective metabolism of toluene and o-, m-
and p-xylene", Journal of Pharmacology and
Experimental Therapeutics, vol. 276, no. 1, pp.
101-108.
[13]. Ai-Hong Wang, Shou-Min Zhu, Yu-Lan Qiu
et al. (2008), "CYP2E1 mRNA expression,
genetic polymorphisms in peripheral blood lym-
phocytes and liver abnormalities in Chinese
VCM-exposed workers", International journal of
occupational medicine and environmental
health, vol. 21, no. 2, pp. 141-146.
[14]. Juan Zhang, YIN LiHong, Geyu Liang et al.
(2011), "Detection of CYP2E1, a genetic bio-
marker of susceptibility to benzene metabolism
toxicity in immortal human lymphocytes derived
from the Han Chinese population", Biomedical
and Environmental Sciences, vol. 24, no. 3, pp.
300-309.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet