Giáo trình Tin học đại cương (Bản hay)

Tin học đại cương 
Giáo trình Tin học đại cương 
BÀI 1:NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
I. Khái niệm chung
1.1. Khái niệm về tin học 
 Tin học là ngành khoa học công nghệ nghiên cứu các phương pháp, các quá trình xử lý thông 
tin một cách tự động dựa trên các phương tiện kỹ thuật mà chủ yếu là máy tính điện tử. 
1.2. Các lĩnh vực của tin học 
 • Phần cứng: Gồm những đối tượng vật lý hữu hình như vi mạch, bản mạch in, dây 
cáp nối mạch điện, bộ nhớ, màn hình, máy in, thiết bị đầu cuối, nguồn nuôi,...Phần cứng 
thực hiện các chức năng xử lý thông tin cơ bản ở mức thấp nhất tức là các tín hiệu nhị 
phân {0,1} 
 • Phần mềm: Là các chương trình (program) điều khiển các hoạt động phần cứng của 
máy vi tính và chỉ đạo việc xử lý dữ liệu. Phần mềm của máy tính được chia làm hai loại: 
Phần mềm hệ thống(System software) và phần mềm ứng dụng( Applications software). 
Phần mềm hệ thống khi được đưa vào bộ nhớ chính, nó chỉ đạo máy tính thực hiện các 
công việc. Phần mềm ứng dụng là các chương trình được thiết kế đẻ giải quyết một bài 
toán hay một vấn đề cụ thể để đáp ứng một nhu cầu riêng trong một số lĩnh vực. 
 Máy tính cá nhân PC( Personal Computer). Theo đúng tên gọi của nó là máy tính có 
thẻ sử dụng bởi riêng một người. 
1.3. Đơn vị lưu trữ thông tin: 
Đơn vị bé nhất dùng để lưu trữ thông tin là bit. Lượng thông tin chứa trong 1 bit là vừa đủ 
để nhận biết một trong 2 trạng thái có xác suất xuất hiện như nhau.Trong máy vi tính tuỳ theo 
từng phần mềm, từng ngôn ngữ mà các số khi đưa vào máy tính có thể là các hệ cơ số khác 
nhau, tuy nhiên mọi cơ số khác nhau đều được chuyển thành hệ cơ số 2 ( hệ nhị phân). Tại mỗi 
thời điểm trong 1 bit chỉ lưu trữ được hoặc là chữ số 0 hoặc là chữ số 1. Từ bit là từ viết tắt của 
Binary Digit (Chữ số nhị phân). 
 Trong tin học ta thường dùng một số đơn vị bội của bit sau đây: 
tên gọi Viết tắt Giá trị 
 Byte 
 Kilobyte 
 Megabyte 
 Gigabyte 
B 
KB 
MB 
GB 
8 bit 
1024 bytes = 210B 
1024KB = 210KB 
1024MB = 210MB 
II. Hệ Điều Hành MS-DOS
2.1. Hệ điều hành là gì? 
Hệ điều hành là phần mềm quan trọng nhất cho máy tính điện tử có nhiệm vụ điều khiển 
mọi hoạt động cơ sở của máy tính, giúp phần mềm của người sử dụng có thể chạy được 
trên máy tính. Các hệ điều hành thông dụng: MS-DOS, Windows, Unix, Linux, OS/2, 
Macintosh  
2.2. Hệ điều hành MS - DOS 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 1
Giáo trình Tin học đại cương 
MS-DOS (Microsoft Disk Operating System) là hệ điều hành(HĐH) của tập đoàn khổng lồ 
Microsoft. Phiên bản đầu tiên của MS-DOS được viết năm 1981. 
MS-DOS là HĐH đơn nhiệm (tại một thời điểm chỉ chạy được một trình ứng dụng). 
MS-DOS giao diện với người sử dụng thông qua dòng lệnh. 
2.3. Khởi động hệ thống: 
 Để khởi động hệ thống, Chúng ta phải có một đĩa mềm gọi là đĩa hệ thống hoặc đĩa cứng 
được cài đặt ổ đĩa C là đĩa hệ thống. Đĩa hệ thống chứa các chương trình hạt nhân của hệ điều 
hành DOS. Ít nhất trên đĩa phải có các tập tin IO.SYS, MSDOS.SYS và COMMAND.COM. 
Chúng ta có thể khởi động MS-DOS bằng các cách sau: 
TH1: Khởi động từ ổ đĩa cứng ta chỉ việc bật công tắc điện của máy tính (Power). 
TH2: Khởi động từ ổ đĩa mềm: đặt đĩa khởi động vào giá đỡ của ổ đĩa mềm và bật công tắc 
điện. 
TH3: Khởi động từ HĐH Windows 98: Start/ Run/ Command/OK 
TH4: Khởi động từ HĐH Windows 2000/ XP: Start/ Run/ CMD/ OK 
Khởi động lại hệ thống: 
 Ta chọn 1 trong các cách sau: 
- Ấn nút Reset trên khối hệ thống ( khởi động nóng). 
- Dùng tổ hợp phím CTRL + ALT + DEL (khởi động nóng). 
- Khi 2 cách này không có tác dụng, chúng ta phải tắt công tắc khốI hệ thống và chờ khoảng 1 
phút rồi khởi động lại ( khởi động nguội) 
2.4. Tập tin (File): 
Tập tin (hay còn gọi là Tệp) là hình thức, đơn vị lưu trữ thông tin trên đĩa của Hệ điều hành. 
Tệp gồm có tên tệp và phần mở rộng (Phần mở rộng dùng để nhận biết tệp đó do chương trình 
nào tạo ra nó). 
TênTệp tin được viết không quá 8 ký tự và không có dấu cách, + , - ,* , / . Phần mở rộng 
không quá 3 ký tự và không có dấu cách. Giữa tên và phần mở rộng cách nhau bởi dấu chấm 
(.). 
Tập tin có thể là nội dung một bức thư, công văn, văn bản, hợp đồng hay một tập hợp chương 
trình. 
Ví dụ: 
 COMMAND.COM Phần tên tệp là COMMAND còn phần mở rộng là COM 
 MSDOS.SYS Phần tên tệp là MSDOS còn phần mở rộng là SYS 
 BAICA.MN Phần tên tệp là BAICA còn phần mở rộng là MN 
THO.TXT. Phần tên tệp là THO còn phần mở rộng là TXT 
Người ta thường dùng đuôi để biểu thị các kiểu tập tin. Chẳng hạn tệp văn bản thường có đuôi 
DOC, TXT, VNS, ... 
Tệp lệnh thường có đuôi COM, EXE 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 2
Giáo trình Tin học đại cương 
Tệp dữ liệu thường có đuôi DBF, ... 
Tệp chương trình thường có đuôi PRG, ... 
Tệp hình ảnh thường có đuôi JPG, BMP... 
2.5. Thư mục và cây thư mục 
Để có thể tổ chức quản lý tốt tập tin trên đĩa người ta lưu các tập tin thành từng nhóm và lưu 
trong từng chỗ riêng gọi là thư mục. 
Mỗi thư mục được đặc trưng bởi 1 tên cụ thể, quy tắc đặt tên thư mục giống như tên tệp. Các 
thư mục có thể đặt lồng trong nhau và tạo thành một cây thư mục. 
Trong thư mục có thể tạo ra các thư mục con và cứ tiếp tục nhau do đó dẫn đến sự hình thành 
một cây thư mục trên đĩa. Như vậy các thư mục bạn tạo ra có thể là thư mục cấp1 hay thư mục 
2 ... 
Thư mục gốc là thư mục do định dạng đĩa tạo ra và chúng ta không thể xoá được. Mỗi đĩa chỉ 
có một thư mục gốc, từ đây người sử dụng tạo ra các thư mục con. Ký hiệu thư mục gốc là dấu 
(\). 
 Ví dụ : Cây thư mục 
Trong đó C:\>_ là thư mục gốc. Sau đó là đến các thư mục con các cấp và các tệp. 
Thư mục hiện hành là thư mục đang được mở, và con trỏ đang nhâp nháy chờ lệnh. 
Khi thực thi, DOS sẽ tìm kiếm và thi hành ở thư mục hiện hành trước, sau đó mới tìm các thư 
mục và ổ đĩa được chỉ ra. 
Đường dẫn. 
Khi cần tác động đến một thư mục hoặc tập tin ta phải chỉ ra vị trí của thư mục hay tập tin đó ở 
trên đĩa hay là phải chỉ ra đường dẫn, tên đường dẫn của thư mục hoặc tập tin tác động tới. 
Ví dụ: 
Muốn truy xuất tới tệp dữ liệu kyson.txt ở cây thư mục trên ta phải tiến hành chỉ ra đường dẫn 
như sau; 
C:\>Nghean\kyson.txt 
Ký tự đại diện * và ? 
Ký tự đại diện *: Nó có thể đứng trong phần tên chính hay phần tên mở rộng của tập tin, nó 
đứng ở vị trí nào sẽ đại diện cho kí tự đó hoặc nhóm ký tự từ vị trí đó đến kí tự sau nó. 
Ví dụ: 
 C:\>_NGHEAN\A*B.DOC : Nghĩa là chỉ ra tất cả các tệp có trong thư mục NGHEAN có 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 3
Giáo trình Tin học đại cương 
phần mở rộng là DOC mà có tên bắt đầu bằng kí tự A và kết thúc bằng kí tự B 
 C:\>_NGHEAN\*.* : Nghĩa là chỉ ra tất cả các tệp có trong thư mục NGHEAN 
 C:\>_NGHEAN\*.TXT : Nghĩa là chỉ ra tất cả các tệp có trong thư mục NGHEAN mà có 
phần mở rộng là TXT 
Ký tự đại diện ?: Nó có thể đứng trong phần tên chính hay phần tên mở rộng của tập tin, nó 
đứng ở vị trí nào sẽ đại diện cho 1 ký tự tại vị trí đó. 
 Ví dụ: 
 C:\>_?.TXT : Nghĩa là muốn chỉ ra Các tệp có trong ổ đĩa C mà có phần tên chỉ là một kí tự bất 
kỳ và có phần mở rộng là TXT 
2.6. Ổ đĩa 
 Bao gồm : 
ổ đĩa mềm - gọi là ổ đĩa A: Đĩa mềm có dung lượng 1,44 MB. 
ổ đĩa cứng - Thường là ổ C,D,E...: và nó nằm ở trong thùng máy, thường có dung lượng lớn 
gấp nhiều lần so với đĩa mềm. 
ổ đĩa CD - Là dùng để đọc các đĩa quang. Đĩa quang thường có dung lượng vài trăm MB. 
2.7.Một số lệnh nội trú và lệnh ngoại trú 
1. Lệnh nội trú: 
Lệnh nội trú là loại lệnh lưu thường trực trong bộ nhớ trong của máy tính. Nó được nạp vào khi 
nạp hệ điều hành. 
Chúng ta thường gặp một số lệnh nội trú sau: 
Lệnh xem danh sách thư mục và tập tin : DIR 
Lệnh tạo lập thư mục: MD 
Lệnh huỷ bỏ thư mục rỗng: RD 
Lệnh chuyển đổi thư mục: CD 
Lệnh thay đổi dấu nhắc lệnh : PROMPT 
Lệnh tạo lập tệp tin: COPY CON 
Lệnh đổi tên tập tin: REN 
Lệnh sao chép tập tin: COPY 
Lệnh hiển thị nội dung tệp tin: TYPE 
Lệnh xoá tập tin: DEL 
Lệnh xoá màn hinh: CLS 
Lệnh sửa đổi giờ của hệ thống: TIME 
Lệnh sửa đổi ngày của hệ thống : DATE 
Lệnh hỏi nhãn đĩa: VOL 
Lệnh xem phiên bản của DOS: VER 
2. Lệnh ngoại trú: 
Lệnh ngoại trú là lệnh nằm trong bộ nhớ ngoài. Muốn thực hiện các lệnh ngoại trú thì buộc trên 
đĩa phải có các tệp này. Nếu không có thì phải COPY vào để thực hiện. 
Chúng ta thường gặp một số lệnh ngoại trú sau: 
Lệnh đặt nhãn đĩa: LABEL 
Lệnh hiển thị cây thư mục: TREE 
Lệnh tạo khuôn cho đĩa (định dạng đĩa): FORMAT 
Lệnh kiểm tra đĩa: CHKDSK 
Lệnh gán thuộc tính :ATTRIB 
Lệnh in: PRINT 
Lệnh khôi phục tệp đã bị xoá: UNDELETE 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 4
Giáo trình Tin học đại cương 
BÀI 2: CÁC LỆNH HỆ ĐIỀU HÀNH CỦA MS- DOS 
I. Các lệnh nội trú
Lệnh nội trú là những lệnh thi hành những chức năng của HĐH, thường xuyên được sử 
dụng, được lưu trữ vào bộ nhớ của máy tính từ khi khởi động và thường trú ở trong đó 
cho tới khi tắt máy. 
Cách viết chung: 
[] [] 
1.1. Một số lệnh về hệ thống 
. Lệnh xem và sửa ngày: DATE 
Current Date is Sat 02-04-2000 
Enter new Date (mm-dd-yy) 
Lúc này có hai tuỳ chọn 
Nếu không thay đổi ngày giờ gõ Enter 
Nếu sửa ngày hiện hành ở dòng một thì sửa theo khuôn mẫu (tháng -ngày-năm). 
Bạn hãy thay đổi ngày lại cho máy tính ví dụ 31/07/2004. 
. Lệnh xem và sửa giờ: TIME 
Current time is 4:32:35.23a 
Enter new time: 
Lúc này có hai lựa chọn: 
-Nếu không sửa giờ hiện hành của dòng một thì gõ Enter 
- Nếu sửa giờ hiện hành thì sửa theo khuôn mẫu (giờ: phút:giây.% giây) 
Bạn hãy thay đổi giờ lại cho máy tính thành 05 giờ 05 phút. 
. Lệnh thay đổi dấu nhắc lệnh của DOS: PROMPT 
Lệnh thay đổi dấu đợi lệnh để có thể hiện thị một số thông tin hiện hành theo ý riêng của Người 
sử dụng. 
Prompt [Chuỗi ký tự] 
$P: Thư mục hiện hành $D: Ngày hiện hành 
$G: Dấu > $T: Giờ hiện hành 
$: Xuống dòng 
Ví dụ: C>PROMPT $T $P$G 
. Lệnh xem phiên bản DOS: VER 
VER 
Bạn muốn xem hiện tại mình đang giao tiếp với HĐH MS-DOS là phiên bản nào. 
Ví dụ: C:\VER 
Windows 98 [Version 4.10.2222] 
. Lệnh xoá màn hình: CLS 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 5
Giáo trình Tin học đại cương 
CLS 
Lệnh xoá toàn bộ dữ liệu trên màn hình đưa con trỏ về góc trên cùng bên trái màn hình. 
. Chuyển đổi ổ đĩa 
 Gõ tên ổ đĩa và dấu hai chấm, sau đó nhấn ENTER. 
Ví dụ: A: C: 
1.2. Các lệnh về thư mục 
. Lệnh xem nội dung thư mục. 
DIR [drive:] [Path] [Tên thư mục] [/A][/S]{/P][W]} 
Trong đó: /P : để xem từng trang 
 /W: Trình bày theo hàng ngang 
 /A : xem các tập tin có thuộc tính ẩn và hệ thống 
 /S: Xem cả thư mục con 
Ví dụ: 
 DIR C:\WINDOWS /P /W 
Lệnh trên sẽ hiển thị các tệp, thư mục thuộc thư mục WINDOWS nằm trong thư mục gốc ổ đĩa C 
thành 5 hàng và dừng lại sau khi hiển thị hết một trang màn hình. Muốn xem tiếp chỉ việc nhấn 
một phím bất kỳ. 
. Lệnh chuyển về thư mục gốc và vào một thư mục nào đó. 
+ Chuyển từ thư mục hiện thời về thư mục gốc của ổ đĩa hiện hành. 
CD\ 
+ Lệnh chuyển về cấp thư mục cao hơn một bậc. 
CD.. 
+ Chuyển vào một thư mục 
Lệnh này thay đổi thư mục hiện hành cần làm việc của đĩa nào đó 
CD [drive:]\[path] ( tên thư mục cần vào) 
Ví dụ: 
- Từ thư mục C:\ chuyển vào thư mục DAIHOC (Thư mục DAIHOC nằm trên ổ đĩa C) 
C:\CD DAIHOC 
C:\DAIHOC>_ 
- Từ thư mục DAIHOC, chuyển sang thư mục BAITAP( Thư mục BAITAP nằm trên ổ đĩa C) 
C:\DAIHOC>CD BAITAP 
C:\DAIHOC\BAITAP>_ 
. Lệnh xem ý nghĩa của câu lệnh 
C:\> [Tên lệnh] /? 
Ví dụ: Xem ý nghĩa của câu lệnh CD 
C:\CD /? 
. Lệnh tạo thư mục con(MD): 
MD [drive:]\[path] 
[drive:]\[path] : Chỉ ra đường dẫn đến nơi cần tạo thư mục. 
Ví dụ: 
C:\MD HOC Tạo Thư mục HOC Trên thư mục gốc của Ổ đĩa C 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 6
Giáo trình Tin học đại cương 
C:\MD HOC\HOCDOS Tạo thư mục HOCDOS là thư mục con cua thư mục HOC 
C:\MD A:\DAIHOC Tạo thư mục DAIHOC trên ổ đĩa A 
.Lệnh xoá thư mục con(RD) 
Lệnh huỷ bỏ (xoá) thư mục: 
RD [drive:]\[path] 
Chú ý: thư mục cần xoá không phi là thư mục hiện hành và phi là thư mục rỗng (Empty Directory) 
( tức là không có một tệp hay một thư mục nào năm trong nó). 
Ví dụ: C:\RD DAIHOC Xoá thư mục DAIHOC( Là thư mục rỗng) trên ổ đĩa C 
1.3. Các lệnh làm việc với tập tin 
. Lệnh sao chép tập tin(COPY): 
 Lệnh này sao chép một hay một nhóm tệp từ thư mục này sang thư mục khác. 
 Copy [drive1:]\[path1]\[Filename 1] [drive2:]\[path2]\[Filename 2] 
 Copy [ổ đĩa]\[đường dẫn]\[tên tệp nguồn] ổ đĩa ]\[đường dẫn đích] 
 Ví dụ1: Chép tệp BAOCAO.VNS từ thư mục A:\BKED vào thư mục gốc của ổ đĩa C: 
và lấy tên là BAOCAO.VNS. 
 C:\>COPY A:\BKED\BAOCAO.VNS 
 Ví dụ2: Sao chép tệp TUHOC.TXT từ thư mục gốc ổ đĩa C thành tệp HOCTHUOC.TXT ở thư 
mục HOC nằm trong thư mục gố ổ đĩa A. 
 C:\COPY C:\TUHOC.TXT A:\HOC\HOCTHUOC.TXT 
 Lệnh cộng tệp: 
Cộng nội dung file: 
 Copy [ổ đĩa][đường dẫn][tên tệp 1]+[ổ đĩa][đường dẫn] [tên tệp 2]+ ... [ổ đĩa][đường dẫn][tên tệp 
mới] 
Trong cú pháp trên lệnh sẽ thực hiện như sau: 
Lần lượt cộng nội dung của các tệp: Tên tệp 1, Tên tệp 2, ... thành một tệp duy nhất có tên là Tên 
tệp mới. 
Chú ý: Trước tên tệp mới không có dấu (+), còn trước tên tệp muốn công phi có dấu cộng. 
 Ví dụ: C:\COPY CD1.TXT+CD2.TXT+CD3.TXT C:\MYDOCU~1\CD.TXT 
 Lệnh tạo tệp tin(COPY CON): 
Tạo ra file để lưu trữ nội dung của một vấn đề nào đó. 
C:\COPY CON [drive:]\[path]\[File name] 
.... Nhập nội dung của tệp 
F6 
1 file(s) is copied 
C:\_ 
(Nếu như tệp được tạo thì sau khi nhấn F6 sẽ có thông báo: 1 file(s) is copied trên màn hình, nếu 
như tệp không được tạo vì một lý do nào đó thì dòng thông báo sẽ là 0 file(s) is copied) 
 Ví dụ: C:\>COPY CON BAITHO.TXT Tạo tệp BAITHO.TXT trên ổ đĩa C 
. Lệnh xem nội dung tập tin (TYPE): 
 Lệnh dùng để xem (hiển thị) nội dung một tệp tin trên màn hình. 
 TYPE \ 
 Sau khi nhập đúng đường dẫn và tập tin thì nội dung sẽ được hiển thị trên màn hình. 
 Nếu như trong cú pháp trên không đúng hoặc sai tên tệp tin, đường dẫn thì sẽ có dòng 
 thông báo lỗi hiển thị ví dụ như: 
- Bad command or filename 
- Invalid drive Specification 
- Path not found - ... 
- Requirent parameter missing 
 Ví dụ: C:\>TYPE BAITHO.TXT Dùng để xem nội dung tập tin BAITHO.TXT 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 7
Giáo trình Tin học đại cương 
 Trên Ổ Đĩa C. 
. Đổi tên tệp tin(REN): 
Thay đổi tên file còn nội dung thì giữ nguyên. 
REN [d:][path][fileName] 
Ví dụ: C:\REN VANBAN\THUVIEN.DOC \VANBAN\HOPDONG.TXT¿ 
Đổi tên file THUVIEN.DOC thành file HOPDONG.TXT nằm trong cùng một thư mục. 
. Xoá nội dung tập tin(DEL): 
DEL [ổ đĩa][đường dẫn][tên tệp cần xoá] 
VD: C:\DEL C:\VANBAN\HOPDONG.TXT 
Xoá tên file HOPDONG.TXT trong thư mục VANBAN ở ổ đĩa C: 
II. Lệnh ngoại trú 
Là những lệnh thi hành chức năng nào đó của HĐH nhưng ít được sử dụng và đỡ tốn bộ nhớ của 
máy người ta lưu trữ nó trên đĩa dưới dạng các tập tin có phần mở rộng là: COM hoặc EXE 
[d:] [path] [] [] 
[d:] [path]: ổ đĩa đường dẫn đến tên lệnh 
: là tên chính của tên tệp tin chương trình 
Lệnh định dạng đĩa (FORMAT) 
Tạo dạng cho đĩa mềm hay đĩa cứng ... 
[d:] [path] Format [d1] [/tham số] 
[d:][Path]: ổ đĩa đường dẫn đến tên lệnh 
[d:]: Tên ổ đĩa cần định dạng 
Tham số: 
/s: Tạo đĩa hệ thống. 
/u: format mà s ...  tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 25
Giáo trình Tin học đại cương 
 Thông qua cách đặt Folder, chúng ta bắt đầu đặt ra câu hỏi: Folder được tạo ra ở đâu? 
trên Desktop, trong My computer, trong đĩa mềm A:, trong đĩa cứng C: Nếu Folder con được 
tao ra trong một Folder mẹ thì câu trả lời lại dài hơn, chẳng hạn như ví dụ chúng ta đã tạo một 
Folder con có tên là btwin nằm trong Folder baitap của Desktop Đó chính là khái niệm về 
đường dẫn (path) - nó có tác dụng cho ta biết địa chỉ của một chủ thể đang ở đâu. 
5.4 - Cách tạo Shortcut
 Shortcut là mối liên kết với 1 tập tin chương trình khác, nhờ đó ta có thể khởi động nhanh 
chương trình. các bước để tạo: 
 Bước 1: Nhắp nút phải trên nền Desktop để hiện ra Menu trỏ Mouse vào New 
 Bước 2: Nhắp chọn Shortcut , một hộp thoại (Dialog Box) có tên Creat Shortcut hiện ra 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 26
Giáo trình Tin học đại cương 
 Trong mục Command line cần phải điển đầy đủ đường dẫn tới một tập tin chương trình, 
để thực hiện điều này cần sang Bước 3: 
 Bước 3: Nhắp nút Browse mở ra hộp thoại Browse để tìm chọn tên tập tin chương trình 
 Trong mục Look in, nhắp nút tam giác cho hiện ra bảng liệt kê để chọn một ổ đĩa, sau đó 
nhắp đúp vào folder và chọn File cần tạo Shortcut. Chọn nút Open. Trong hộp thoại Create 
Shortcut lúc này ở mục Command line đã hiện lên đày đủ đường dẫn và tên tập tin chương trình 
-Bước 4: Trong hộp thoại Create Shortcut nhắp nút Next hộp thoại mới Select a Title for the 
program 
 Sau đó nhắp nút Next và chọn nút lệnh Finish để kết thúc quá trình tạo Shortcut 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 27
Giáo trình Tin học đại cương 
 Như vậy một Shortcut mới được tạo ra trên nền Desktop mang biểu tượng sẽ có dạng 
VI - Chương trình soạn thảo Wordpad
 Wordpad là một chương trình xử lý văn bản ở mức độ đơn giản 
6.1 - Khởi động chương trình
 Nhắp vào nút Start chọn Programs chọn Accessories nhắp chuột chọn Wordpad màn 
hình sẽ hiện ra như sau: 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 28
Giáo trình Tin học đại cương 
 Ngoài các thành phần chung như đã nêu trên Wordpad còn có thêm một thước đo (Ruler) 
để canh đo văn bản. 
6.2 - Soạn thảo văn bản
 Mỗi khi chúng ta gõ vào một phím, trên màn hình sẽ hiện ra một chữ - Đó là phím ký tự 
Nhiều ký tự hợp lại thành một từ (word) các từ được phân cách nhau bằng một khoảng trắng ( 
Gõ phím Space Bar) 
Khi đang nhập văn bản mà gõ phím Enter thì đó là ngắt dòng và tạo ra một Paragraph mới 
6.3 Lưu văn bản đã tạo vào đĩa
 Sau khi gõ văn bản xong nhắp vào biểu tượng hình đĩa mềm ( Save) hoặc vào Menu 
File chọn Save một hộ thoại hiện ra: 
Mục Save in được ngầm định là Folder My document (Có thể chọn Folder khác) 
Trong mục File name gõ tên ( ví dụ tên : 'hocwin' sau đó nhấn chuột vào nút Save, như vậy đoạn 
văn bản gõ đã được lưu với tên là hocwin nằm trong My Document 
6.4 - Mở một văn bản đã có trong đĩa
Nhắp chuột vào biểu tượng Open hoặc vào Menu File chọn Open sẽ hiện ra hộp thoại: 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 29
Giáo trình Tin học đại cương 
 BÀI 5: WiNDOWS EXPLORER 
2.1. Khởi động Windows Explorer
Có thể được khởi động bằng nhiều cách: 
Cách 1: Nhắp nút Start, trỏ vào Programs và nhắp chọn Windows Exxplorer 
Cách 2: Trên nền Desktop, nhắp nút phải vào biểu tượng My computer để mở ra menu Object 
và chọn lệnh Explorer 
Sau khi khởi động xong màn hình sẽ có được như sau: 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 30
Giáo trình Tin học đại cương 
2.2. Cửa sổ Windows Explorer 
 a). Cửa sổ Windows Explorer được chia thành 2 vùng tạm gọi là vùng bên trái và vùng 
bên phải của cửa sổ. Ranh giới giữa hai vùng được gọi là đường cắt (Split) - Kéo mouse ở 
đường này để thay đổi độ rộng giữa 2 vùng. 
 Vùng bên trái - All Folders - cho thấy cấu trúc thư mục của ổ đĩa cứng cùng với các tài 
nguyên có trong máy PC của bạn (My computer) bao gồm ổ đĩa mềm, ổ đĩa CD, các Folder hệ 
thống, mạng, print, Control panel, Recycle Bin 
 Vùng bên phải - Contents of (C:) - được thể hiện như một cửa sổ Folder thông thường và 
nó cũng có những chức năng tương tự như cửa sổ Folder 
 b). Thể hiện cửa sổ Windows Explorer 
Cửa sổ Windows có thể thay đổi cách thể hiện cho vùng bên phải bằng cách nhắp các biẻu 
tượng tương ứng trên Tool bar Hoặc nhắp Menu View chọn các lệnh: 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 31
Giáo trình Tin học đại cương 
Small Icons 
List 
Details 
- Các lệnh Edit
a) Đánh dấu chọn Folder và File 
Chọn một Folder hoặc một tập tin 
- Nhắp chuột vào biểu tưọng hoặc tên của biểu tượng 
- Gõ gõ ký tự đầu tiên 
- Dùng mũi tên để di chuyển thanh sáng 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 32
Giáo trình Tin học đại cương 
Chọn một nhóm 
- Chọn rời rạc: Giữ phím Ctrl - nhắp chọn từng biểu tượng 
- Chọn liên tiếp: nhắp biểu tượng đầu , giữ Shift chọn biểu tượng cuối 
- Chọn tất cả: Nhắp Menu Edit chọn Select All hoặc nhấn tổ hợp phím Ctrl +A 
Chú ý: Dòng trạng thái sẽ hiện lên số chủ đề được chọn và tổng dung lượn của nó. Để nhả chọn 
chỉ cần nhắp chuột vào một biểu tượng. 
b) Tạo Folder mới 
Vào Menu File chọn New và chọn Folder, xoá tên New folder và gõ lại tên mới và nhấn Enter 
Tạo Folder con: Để tạo một Folder con trước hết phải nhắp vào Folder cha ở vùng bên trái, sau 
đó nhắp chuột vào Menu File chọn New và chọn lệnh Folder. 
c) Đổi tên 
- Cách 1: Nhắp nút phải vào biểu tượng Folder ( hoặc File) để hiện ra Menu Object chọn lệnh 
Rename, xoá tên củ và gõ tên mới và nhấn Emter để kết thúc 
- Cách 2: Chọn Folder và gõ F2, xóa tên cũ và đặt tên mới. 
d) Di chuyển (Move) sao chép (Copy) Folder, File, Shortcuts 
Đánh dấu các mục cần thiết sau đó thực hiện các thao tác sau: 
- Cách 1: Đặt con trỏ ở vị trí nguồn, kéo chuột bằng nuít phải từ nguồn sang đích nhả chuột ở vị 
trí đích, một Menu Object hiện ra và chọn lệnh Copy here ( Copy tới đây), Move here (di chuyển 
tới đây) hoặc Create Shortcut Here ( tạo shortcut ở đây). 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 33
Giáo trình Tin học đại cương 
- Cách 2: Sử dụng nút trái của chuột: Nhắp nút trái chuột 
+ Move: Giữ phím Shift và kéo biểu tượng đã chọn từ nguồn tới đích 
+ Copy: Giữ phím Ctrl và kép biểu tượng đã chọn từ nguồn tới đích 
- Cách 3: Dùng Toolbar ( hoặc Menu Edit) 
Đánh dấu các folder hay File nguồn: Thực hiện lệnh di chuyển, (sao chép): Nhắp vào biểu tượng 
lệnh Cut ( copy )hoặc nhắp vào Menu Edit chọn Cut (Copy)) để chuyển các 
mục vào bộ nhớ, sau đó chọn Folder đích nhắp vào biểu tượng Paste ( hoặc nhắp vào 
Menu Edit chọn lệnh Paste) để dán các mục từ trong bộ nhớ vào Folder đích. 
Chú ý: Nếu trong lệnh sao chép một mục mà Folder nguồn trùng với Folder đích thì chủ đề mới 
được sao chép sẽ có tên “ Copy of ” và chúng ta nên đổi tên này bằng cách gõ tên mới vào rồi 
ấn Enter. Nếu việc thực hiện lệnh Move, Copy, Rename là không phù hợp với yêu cầu thì ta có 
thể dùng lệnh Undo để bỏ qua một lệnh vừa thi hành, bằng cách nhắp vào Menu Edit chọn lệnh 
Undo hoặc nhăp biểu tượng lệnh Undo trên Toolbar 
e) Xoá Folder, File, Shortcut 
Chọn các mục cần xoá và thực hiện các thao tác sau: 
- Cách 1: Gõ phím Delete 
- Cách 2: Nhắp chuột phải vào mục chọn và chọn lệnh Delete 
- Cách 3: Nhắp chuột vào Menu File chọn Delete 
- Cách 4: Kéo các mục chọn vào biểu tượng sọt rác Recycle Bin 
Chú ý: Khi xoá các đối tượng Windows sẽ hiện ra bảng thông báo sau: 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 34
Giáo trình Tin học đại cương 
Nếu chọn Yes thì xoá, còn chọn No thì huỷ bỏ việc xoá 
Phục hồi Folder, File, Shortcut đã bị xoá trong đĩa cứng: Chọn biểu tượng Recycle Bin ta sẽ có 
dạng sau: 
Chọn Folder, File, Shortcut cần phục hồi, nhắp chuột vào Menu File chọn Restore 
- Làm rỗng thùng rác: 
Nhắp vào Menu File chọn Empty Recycle Bin, một hộp thoại hiện ra , nếu chọn Yes thì thùng rác 
sẽ là trống rỗng còn chọn No thì huỷ bỏ lệnh. 
2.4 - Định dạng đĩa mềm
Nhắp nút phải vào biểu tượng ổ đĩa mềm và chọn lệnh Format 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 35
Giáo trình Tin học đại cương 
Chọn Start để tiến hành Format. 
 - Capacity: Dung lượng đĩa mềm 
 - Format Type: CHọn cách định dạng đĩa 
 - Quict Bỏ qua các bước kiểm tra đĩa và chỉ thực hiện việc xoá tất cả các tập tin đã có 
trên đĩa mềm. 
 - Full: Định dạng đĩa và thực hiện việc kiểm tra đẫi để cho biết số sector bị hỏng trên đĩa. 
 - Label: Đặt tên riêng cho đĩa mềm 
 - Display summary when finished: cho hiện ra bang r tổng kết về tình trạng của đíâu khi 
đã định dạng xong 
 - Copy system files: chép các tập tin hệ thống vào đĩa 
 Chú ý: Không thể sử dụng lệnh này để định dạng đĩa cứng khi đĩa đó đang chứa hệ điều 
hành.( Vì bản thân Windows cũng đang được lưu trữ trong đĩa cứng). 
BÀI 6: CONTROL PANEL 
 Chương trình dùng để điểu khiển hệ thống trong Windows 
 Nhắp nút Start, trỏ vào Settings và nhắp chọn Control Panel để mở ra cửa sổ Control Panel, 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 36
Giáo trình Tin học đại cương 
trong cửa sổ này có nhiều biểu tượng tượng trưng cho một chức năng điều khiển hệ thống khác 
nhau cho máy PC cũng như cho Windows 
 Trong phần này chúng ta chỉ xét đến vài tính năng điều khiển đặc trưng, cần thiết mà ở 
mỗi máy PC đều có. 
3.1 - Date/Time 
Đây là tính năng dùng để đặt ngày giờ hệ thống trong máy, nhắp đúp vào biểu tượng Date/time 
Date: Tiến hành các bước chọn ngày, tháng, năm 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 37
Giáo trình Tin học đại cương 
Time: Để điều chỉnh đồng hồ , nhắp chuột vào từng vị trí, giờ , phút, giây và chỉnh bằng cách 
nhắp nút tăng, giảm 
Ngoài ra còn có thể chọn múi giờ cho thích hợp 
Nhắp nút OK để kết thúc 
3.2 –Display 
 Tính năng điều khiển màn hình, nhắp đúp biểu tượng này sẽ mở ra một hộp thoại có 
nhiều lớp, trong mỗi lớp là có một chức năng điều khiển khác nhau: 
Background 
Chọn cách trang trí cho nền của Desktop gồm: 
- Pattern: Trang trí cho nền Desktop bằng cách thể hiện mẫu hình lưới, Nếu chọn - - None thì 
nền chỉ có một màu xanh lá (đậm) 
- Wallpaper: Một dạng ảnh Bitmap, ảnh này có thể đặt giữa Desktop, khi dùng lệnh - Center, còn 
nếu dùng lệnh Tile thì ảnh có khả năng tự lặp lại để che kín hết nền Desktop. 
 Sau khi chọn xong nhắp nút Apply để lệnh có hiệu lực và chọn sang lớp điều khiển khác. 
Screen Saver 
 - Screen Saver: chọn mẫu hình ảnh di động ( nếu chọn None là không dùng đến chức 
năng này). 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 38
Giáo trình Tin học đại cương 
 - Wait: Đặt khoảng thời gian để nhận biết màn hình tĩnh (đơn vị là phút) 
 - Password protected: Đặt mật khẩu để bảo mật cho công việc 
 Ngoài ra có thể nhắp vào mục Settings để đặt thêm một số chế độ cho ảnh động nếu có 
đặt Password Protected thì phải nhập đúng Password 
Appearance: 
 Chọn cách thể hiện màu cho cửa sổ 
 - Shechem: Chọn một tên bộ màu thể hiện cho cách đặt màu cho tất cả các thành phần 
trong cửa sổ. Thường dùng mẫu Windows Standar 
 Chú ý: Các mục còn lại lệ thuộc vào Card điều khiển màn hình trong mỗi máy mà chúng 
ta sẽ có cách đặt khác nhau 
-Keyboard 
 Điều khiển bàn phím gồm các mục 
 - Repeat delay: Khoảng thời gian để nhận biết một ký tự được gõ lặp lại 
Dùng Mouse kéo thanh trượt trong khoảng Long ... Short 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 39
Giáo trình Tin học đại cương 
 - Repeat rate: tốc độ lặp lại của phím được điều chỉnh bằng cách kéo chuột trong khoảng 
Slow ... fast 
3.4 - Mouse- Chuột 
- Điều khiển chuột: 
 - Button Configuration để thay đổi vị trí nút điều khển của mouse. 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 40
Giáo trình Tin học đại cương 
Trong lớp Motion chúng ta có thể dùng thêm lệnh: 
 - Pointer speed: Điều chỉnh tốc độ di chuuyển con trỏ chuột trong khoảng Slow .. Fast 
 - Pointer trail: Nếu chọn lênh (chèn) Showpointer trail thì con trỏ chuột đ ể l ại vi ết tr ên 
đường di chuyển được thực hiện trong khoảng Short ... Long 
3.5 -Regionnal settings 
Regional Settings: Chọn tên nước, khi chọn cái này sẽ ảnh hưởng đến các cách chọn sau: 
 Number 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 41
Giáo trình Tin học đại cương 
 Thông thường máy tính được ngầm định dạng dùng hệ tiếng anh nên dấu chấm là dấu 
phân cách thập phân còn dấu phẩy là dấu phân cách nhóm 3 chữ số, trong khi người Việt Nam 
lại dùng theo hệ tiếng pháp có quy định ngược lại. 
Nếu cần thiết chúng ta có thể thay đổi lại quy định này bằng các lệnh: 
- Decimal symbol: Gõ lại dấu chấm thay cho dấu phẩy 
- Digit grouping symbol: gõ dấu chấm thay cho dấu phẩy 
Time 
 Thường dùng theo dạng hh:mm:ss (giờ:phút:giây) 
Date 
 Hệ tiếng Anh dùng: MM/DD/YY 
 Người Việt dùng: DD/MM/YY 
Chương trình PAINT 
 Trong Windows 98 có một chương trình ứng dụng dùng để vẽ hình theo dạng Bitmap, đó la 
Paint, Để làm việc với chương trình này chúng ta phải mở cửa sổ chương trình bằng cách nhắp vào 
nút Start chọn Programs chọn Accessories và chon Paint 
Cửa sổ Paint xuất hiện 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 42
Giáo trình Tin học đại cương 
Tool box 
Các công cụ để vẽ hình 
Biểu tượng Tên gọi Chức năng
 Free-form select Tạo một mẫu cắt có dạng tuỳ ý
 Select Tạo một mẫu cắt hình chữ nhật
 Eraser Xoá hình
 Fill with color Tô màu trong đường bao khép kín
 Pick Color
Lấy mẫu màu trong một phần hình 
vẽ
 Magnifier Phóng lớp một phần hình vẽ
 Pencil Vẽ đường tự do
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 43
Giáo trình Tin học đại cương 
 Brush Cọ vẽ tự do
 Airbrush Tạo hiệu quả phun màu
 Text Vẽ chữ
 Line Vẽ đoạn thẳng
 Curve Vẽ đoạn cong hình dọc
 Rectangle Vẽ hình chữ nhật
 Polygon Vẽ hình đa giác
 Ellipse Vẽ hình Elip
 Round Rectangle Vẽ hình chữ nhật tròn bốn góc
Có thể chia các công cụ trên thành hai nhóm: 
 - Các công cụ dùng để vẽ hình: Pencil, Brush, Airbrush, Text, Line, Curve, Rectangle, 
Polygon, Ellipse, Rounded Rectangle 
 - Các công cụ dùng để hiệu chỉnh vẽ: Free-form select, Eraser, Select, Pick Color, Magnifer. 
Color box 
 - Nhắp chọn màu bằng nút trái của chuột: màu Foreground 
 - Nhắp chọn màu bằng nút phải của chuột: Màu Background 
Vẽ hình 
* Các bước để vẽ hình 
 - Bước 1: Chọn một công cụ vẽ thích hợp. mỗi công cụ vẽ sẽ có một hiệu quả riêng biệt 
 Chú ý: Hình dạng con trỏ chuột có thể thay đổi theo công cụ vẽ đang chọn 
 - Bước 2: Chọn độ dày của nét vẽ, dạng cọ vẽ hoặc hinhf chữ nhật từ nhóm biểu tượng ở 
dưới Tool box 
 - Bước 3: Chọn màu Foreground 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 44
Giáo trình Tin học đại cương 
 - Buớc 4: Chọn màu Background nếu muốn áp dụng để vẽ bằng công cụ Rectangle hoặc 
Ellipse 
 - Bước 5: Vẽ hình bằng cách kép chuột trong vùng vẽ 
Chú ý: Nếu vẽ hình không thích hợp có thể dùng lệnh Undo bằng cách gõ tổ hợp phím Ctrl+Z 
Sử dụng các công cụ vẽ 
 Các công cụ vẽ đều có thể sử dụng nút trái hoặc nút phải của chuột để vẽ. Vẽ bằng nút trái 
hình sẽ có màu của Foreground, vẽ bằng nút phải hình sẽ có màu Background 
Lưu bản vẽ vào ổ đĩa cứng 
Vào Menu File Chọn Save hộp thoại Save As hiện ra: 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 45
Giáo trình Tin học đại cương 
Gõ tên bản vẽ vào ô File name và chọn Save. 
Trung tâm Phát triển Phần mềm - Đại học Đà Nẵng 46