Giáo trình Thực hành Hàn hồ quang (Phần 1)

Jica – hic, dự án tăng c−ờng khả năng đào tạo công nhân kỹ thuật 
Tr−ờng cao đẳng công nghiệp hà nội 
Ban gia công kim loại tấm 
Thực hành 
Hμn hồ quang 
Tập I 
Hà nội tháng 1 năm 2003 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 1
Lời Nói Đầu 
 Khoa học và công nghệ ngày càng phát triển trên thế giới. Chúng ta cần 
cung cấp khoa học công nghệ cho công nhân trẻ, những ng−ời mong muốn đ−ợc 
học tập và nghiên cứu để tiếp tục sự nghiệp phát triển nền công nghiệp Việt 
Nam. 
 Để đáp ứng nhu cầu trên, Dự án “Tăng c−ờng Khả năng Đào tạo Công 
nhân kỹ thuật tại tr−ờng Cao đẳng Công nghiệp Hà Nội” đã đ−ợc thành lập 
và bắt đầu hoạt động từ ngày 1 tháng 4 năm 2000 theo thoả thuận hợp tác kỹ 
thuật giữa hai chính phủ Việt Nam và Nhật Bản. Đây là dự án hợp tác kỹ thuật về 
dạy nghề trên 3 lĩnh vực: Gia công kim loại tấm, điều khiển điện và gia công cơ 
khí. 
 Cuốn giáo trình “Thực hành hàn hồ quang – tập I” đ−ợc viết với sự hỗ trợ 
của chuyên gia Nhật Bản là một trong những kết quả hoạt động của Dự án. 
 Giáo trình này đ−a ra các ý t−ởng để nghiên cứu một cách rất hiệu quả về 
công nghệ hàn hồ quang tay trong lĩnh vực gia công kim loại tấm cho cả giáo 
viên dạy nghề và học viên. 
 Nội dung giáo trình còn đ−a ra nhiều bài học thực hành cơ bản bổ ích và 
hiệu quả cho học viên. 
 Chúng tôi hy vọng cuốn giáo trình này sẽ đ−ợc sử dụng hữu ích trong việc 
phát triển khả năng nghề của học viên tại môi tr−ờng làm việc công nghiệp đích 
thực. 
Ngày 16 tháng 01 năm 2003 
Dự án JICA-HIC 
 Ban gia công kim loại tấm 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 2
Mục lục 
1. Vận hành máy mài hai đá.... .3 
2. Vận hành máy cắt cao tốc..6 
3. Vận hành máy mài cầm tay....11 
4. Vận hành máy khoan bàn16 
5. Vận hành máy hàn hồ quang xoay chiều.22 
6. Chuẩn bị các trang bị bảo hộ lao động và dụng cụ..28 
7. Gây hồ quang...33 
8. Hình thành mối hàn trên mặt phẳng ở vị trí sấp, que hàn đi thẳng..43 
9. Hình thành mối hàn trên mặt phẳng ở vị trí sấp, que hàn chuyển động 
 ngang...51 
10. Hàn giáp mối không vát mép có khe hở ở vị trí sấp..57 
11. Hàn giáp mối vát mép chữ V ở vị trí sấp, dùng tấm đệm..61 
12. Hàn giáp mối vát mép chữ V ở vị trí sấp, không dùng tấm đệm...68 
13. Kiểm tra mối hàn giáp mối bằng ph−ơng pháp uốn..75 
14. Hàn góc ở vị trí lòng thuyền..81 
15. Hàn góc ở vị trí ngang (một đ−ờng hàn)...87 
16. Hàn góc ở vị trí ngang (nhiều đ−ờng hàn).93 
17. Hàn đắp mặt phẳng...99 
18. Hàn đắp trục104 
19. Bài tập tổng hợp..106 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 3
Bμi 1: vận hμnh máy mμi hai đá 
Mục đích: 
 Hình thành kỹ năng kiểm tra và vận hành máy mài hai đá. 
Vật liệu: 
Thiết bị, dụng cụ: 
- Mỏ lết. 
- Kính bảo hộ. 
- Giẻ lau. 
- N−ớc. 
- Mũi sửa đá. 
1. Chuẩn bị 
- Lau kính bảo vệ bằng giẻ lau sạch. 
- Đổ đầy n−ớc làm mát. 
- Đeo kính bảo hộ. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 4
2. Kiểm tra an toàn 
- Quay đá bằng tay, kiểm tra xem có các vết x−ớc hoặc nứt không. 
- Kiểm tra, đảm bảo khe hở giữa bệ tỳ và đá không lớn quá 3 mm. 
- Kiểm tra đảm bảo khe hở giữa kính bảo vệ và đá không lớn quá 10 mm. 
3. Bắt đầu chạy máy 
- Không đứng thẳng ở phía tr−ớc đá mài. 
- Bật công tắc nguồn, chờ cho đá quay đủ tốc độ tiêu chuẩn. Nếu có nhiều 
tiếng ồn hoặc rung thì phải tắt máy kiểm tra. 
Khoảng 10 mm 
 Khoảng 3 mm 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 5
4. Mài phẳng mặt đá 
- Cầm mũi sửa đá bằng cả hai tay và tỳ vào bệ tỳ. 
- Đẩy mũi sửa đá cho chạm vào mặt đá. 
- Di chuyển mũi sửa đá nhẹ nhàng sang trái và phải, mài đá cho đến hết các 
vết lõm và mặt đá bằng phẳng. 
 Bệ tỳ 
 Tránh Tránh 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 6
Bμi 2: Vận hμnh máy cắt cao tốc 
Mục đích: 
 Hình thành kỹ năng vận hành máy cắt cao tốc. 
Vật liệu: 
 Thép góc L40 40 5 300. 
Thiết bị, dụng cụ: 
- Máy cắt cao tốc. 
- Th−ớc lá 300. 
- Mũi vạch. 
- Ke vuông. 
- Cà lê. 
- Đá cắt. 
- Găng tay. 
Nắp bảo vệ 
 Tay cầm 
Động cơ Đá cắt 
 Vật cắt
 Ê tô 
 Tay quay ê tô 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 7
1. Chuẩn bị 
- Vạch dấu 20 mm cách đều trên thanh thép góc. 
- Kiểm tra độ vuông góc giữa đá cắt và ê tô. 
2. Tháo đá 
- Tháo lắp bảo vệ. 
- Dùng cà lê tháo mũ ốc, lấy vành giữ đá ra ngoài. 
- Tháo đá cắt. 
 Ke 
Thép góc 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 8
3. Lắp đá cắt 
- Kiểm tra h− hại của đá. 
- Đặt đá cắt vào trục quay. 
- Lắp vành giữ đá và vặn chặt mũ ốc bằng cà lê (chú ý không vặn mũ ốc quá 
 chặt hoặc ch−a đủ chặt hoặc lắp đá không đồng tâm). 
- Đậy nắp bảo vệ. 
4. Chạy thử 
- Nối ổ cắm với nguồn điện. 
- Bật công tắc. 
- Cho máy chạy không khoảng 3 phút, kiểm tra không có điều gì bất bình 
th−ờng xảy ra. 
Bu lông bắt chặt
Nắp bảo vệ
Vành chặn đá
Đai ốc
Đá cắt 
 Công tắc 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 9
 5. Lắp vật cắt 
- Xiết vừa phải vật cắt trong ê tô. 
- Hạ thấp đá cho chạm nhẹ vào vật. 
- Điều chỉnh vị trí cắt. 
 (Điều chỉnh vạch dấu trùng với mép ngoài của đá). 
- Xiết chặt vật cắt một cách cẩn thận sao cho vật cắt ở vị trí nằm ngang. 
6. Cắt 
- Đeo kính bảo hộ. 
- Đứng tránh h−ớng quay của đá. 
- Bật công tắc. 
- Hạ thấp tay cầm và bắt đầu cắt một cách từ từ. 
- Không tác dụng lực quá mạnh lên đá khi cắt. 
- Khi mạch cắt gần đứt, giảm bớt tốc độ cắt (giảm lực ấn). 
Đá cắt
Th−ớc 
 Vị trí cắt
 Dấu cắt
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 10
7. Tháo vật cắt 
- Sau khi cắt đứt, nâng tay cầm đ−a đá cắt về vị trí ban đầu. 
- Tắt công tắc. 
- Khi đá đã dừng hẳn, tháo vật cắt ra khỏi ê tô. 
H−ớng đá quay 
 Đứng tránh 
h−ớng đá quay 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 11
Bμi 3: Vận hμnh Máy mμi cầm tay 
Mục đích: 
 Hình thành kỹ năng vận hành máy mài cầm tay. 
Vật liệu: 
 Thép chữ U (han gỉ), dài 200 mm. 
Thiết bị, dụng cụ: 
- Máy mài tay. 
- Đá mài (φ 100 x 4 x 16). 
- Cà lê. 
- Giá đỡ. 
1. Kiểm tra an toàn 
- Đeo kính bảo hộ và găng tay. 
- Kiểm tra không có chất dễ cháy nổ ở gần khu vực làm việc. 
- Kiểm tra không có ng−ời đứng trên h−ớng các tia lửa bắn ra. 
Hộp bánh răng
 Vít 
Đá
Nắp bảo 
vệ đá 
 Phích cắm 
Dây nối đất 
Công tắc 
 Thân máy
Lỗ nắp 
chổi than 
Vỏ hộp đấu điện 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 12
2. Kiểm tra máy mài 
- Kiểm tra đá mài tr−ớc khi lắp. 
- Kiểm tra tình trạng lắp chặt của đá. 
3. Cắm phích cắm vào nguồn 
- Kiểm tra công tắc trên máy ở vị trí OFF. 
Kính bảo hộ
Găng tay
Cà lê chuyên dùng
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 13
- Cắm phích nối dây tiếp đất. 
- Cắm phích cắm vào nguồn. 
4. Cầm máy mài 
- Cầm máy mài chắc chắn bằng cả hai tay. 
5. Bật công tắc 
- Gạt công tắc về vị trí ON. 
- Để máy mài chạy không khoảng 1 phút. 
- Kiểm tra không có gì bất bình th−ờng xảy ra trong quá trình máy chạy. 
 ổ cắm 
Nối đất
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 14
6. Mài 
- Cầm chếch máy một góc khoảng 150 ~ 300 và cho cạnh đá tiếp xúc với vật. 
- Di chuyển đá trên mặt vật về phía tr−ớc, phía sau, sang phải và sang trái 
với lực ấn đều. 
 Chạy không tải
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 15
7. Tắt công tắc 
- Nâng đá lên khỏi bề mặt vật. 
- Tắt công tắc. 
- Đợi đá đứng yên. 
- Đặt đá mài trên giá đỡ. 
 Chú ý khi sử dụng máy mài: 
- Luôn đeo kính bảo hộ và găng tay. 
- Không sử dụng đá có đ−ờng kính lớn hơn tiêu chuẩn. 
- Luôn có b−ớc chạy không tr−ớc khi mài. 
- Không tỳ đá quá mạnh hoặc đột ngột vào vật. 
- Để các chất dễ cháy nổ xa nơi làm việc. 
- Cầm máy mài cẩn thận và chú ý chỗ để chân khi mài. 
- Nếu tỳ đá quá mạnh vào vật khi mài, đá sẽ bị cháy. 
- Máy mài cầm tay th−ờng đ−ợc dùng để mài gỉ sét trên bề mặt vật tr−ớc khi 
hàn, mài xỉ hàn trong các khe rãnh hoặc mài các cạnh sau khi cắt. 
 Phòng chống điện giật 
- Cần phải lắp đặt một áp tô mát phù hợp vào nguồn điện đồng thời áp tô 
mát phải làm việc với độ tin cậy cao. 
- Tránh làm việc ở nơi ẩm −ớt dễ gây ra điện giật. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 16
Bμi 4: vận hμnh máy khoan bμn 
Mục đích: 
 Hình thành kỹ năng vận hành máy khoan bàn. 
Vật liệu: 
Thiết bị, dụng cụ: 
 Máy khoan bàn. 
1. Thay đổi số vòng quay của trục chính 
- Mở nắp che dây đai. 
- Nới lỏng vít khoá. 
- Điều chỉnh đòn bẩy căng dây đai để nới lỏng dây đai. 
 Trục 
í
Tay quay trục chính 
Nắp bảo vệ 
Tay quay bàn máy 
Thân máy 
 Bàn 
m y
 Đế 
á
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 17
- Di chuyển dây đai đến rãnh puly mong muốn. 
 + Khi di chuyển dây đai, đầu tiên tháo dây đai từ rãnh puly có đ−ờng kính 
 lớn hơn, khi lắp vào thì lắp dây đai vào rãnh puly có đ−ờng kính nhỏ hơn 
 tr−ớc. 
 + Cẩn thận tránh bị kẹp tay vào giữa puly và dây đai. 
- Kéo đòn bẩy căng đai về phía trong lòng, căng dây đai hết cỡ sau đó vặn 
chặt khoá đòn bẩy căng đai lại. 
- Lắp nắp che dây đai lại. 
Đòn bẩy căng đai 
Tay quay trục chính 
Vít khoá 
Nắp bảo vệ 
Đai 
Trục chính
 Động cơ
Pu li Pu li 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 18
2. Di chuyển bàn khoan lên và xuống 
- Nới lỏng khoá hãm. 
- Quay tay quay điều chỉnh bàn lên xuống theo chiều kim đồng hồ để đ−a 
bàn lên cao. 
- Quay tay quay điều chỉnh bàn lên xuống ng−ợc chiều kim đồng hồ để hạ 
thấp bàn xuống. 
- Đặt bàn ở chiều cao thích hợp rồi xiết khoá hãm lại. 
3. Di chuyển bàn sang phải và trái 
- Nới lỏng khoá hãm. 
- Đẩy bàn sang phải hoặc trái bằng tay. 
- Quay bàn đến đúng vị trí rồi xiết khoá hãm lại. 
 Khoá hãm
Thanh răng
Tay quay bàn máy 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 19
4. Di chuyển trục chính lên và xuống 
- Đứng phía tr−ớc của máy, cầm tay quay điều chỉnh trục chính lên xuống. 
- Quay tay quay để điều chỉnh trục chính lên xuống. 
 Khoá hãm 
Tay quay bàn máy 
Tay quay trục 
chính 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 20
 Tốc độ khoan 
 Tốc độ khoan nên đ−ợc thay đổi theo vật liệu khoan và đ−ờng kính của mũi 
khoan. Trong bảng 1, tốc độ cắt của mũi khoan (tốc độ đ−ờng chu vi ngoài cùng) 
và tốc độ quay của trục chính đ−ợc tính nh− sau: 
 d
vn
.
1000
Π= 
 Trong đó: 
 n: Số vòng quay của trục chính (v/ph). 
 v: Tốc độ cắt (m/ph). 
 d: Đ−ờng kính của mũi khoan (mm). 
Bảng 1: Tốc độ cắt và b−ớc tiến cho mũi khoan thép gió 
2 ~ 5 6 ~ 11 12 ~18 ĐK mũi khoan 
 (mm) 
 V.liệu khoan 
Tốc độ 
cắt 
(m/ph)
B−ớc 
tiến 
(mm/vg)
Tốc độ 
cắt 
(m/ph)
B−ớc 
tiến 
(mm/vg)
Tốc độ 
cắt 
(m/ph) 
B−ớc 
tiến 
(mm/vg)
Thép 
Độ bền kéo 
(kg/mm2) 
30 ~ 50 
50 ~ 70 
20~25 
20~25
0,1 
0,1 
20~25 
20~25
0,2 
0,2 
30~35 
20~25 
0,25 
0,25 
Gang 
Độ cứng HB 
≤ 220 
220 ~ 260 
25~30 
12~18
0,1 
0,1 
30~40 
14~18
0,2 
0,15 
25~30 
16~20 
0,35 
0,2 
Hợp kim đồng có độ 
cứng ≤ 80 HB ≤50 0,05 ≤50 0,15 ≤50 0,3 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 21
 Ví dụ: 
 Đ−ờng kính mũi khoan là 10, tốc độ cắt là 25m/ph, số vòng quay trục chính 
sẽ là: 
 8,7951014,3
251000 =ì
ì
 Lấy tròn giá trị là 796 v/ph. 
 Chú ý khi khoan: 
- Không đ−ợc dùng găng tay trong quá trình khoan, găng tay có thể bị quấn 
vào mũi khoan gây tai nạn. 
- Khi khoan những lỗ có đ−ờng kính lớn, trở lực cắt sẽ cao do vậy êtô cần 
đ−ợc bắt chặt với bàn máy khoan bằng bu lông để chống xoay. 
- Luôn đeo kính bảo hộ trong khi khoan. 
(v/ph) 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 22
Bμi 5: Vận hμnh máy hμn hồ quang xoay chiều 
Mục đích: 
 Hình thành kỹ năng vận hành máy hàn hồ quang xoay chiều và điều chỉnh 
c−ờng độ dòng điện hàn. 
Vật liệu: 
Thiết bị và dụng cụ: 
- Clê 
- Tuốc nơ vít 
- Cáp nối đất 
- Cáp hàn 
- Băng cách điện 
- Ampe kế 
- Bút thử điện 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 23
1. Kiểm tra mạch điện đầu vào 
- Kiểm tra công tắc nguồn điện ở vị trí OFF. 
- Kiểm tra tiếp xúc tại các chỗ nối. 
- Xiết chặt các bu lông. 
- Kiểm tra dây nối đất của máy. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 24
2. Kiểm tra mạch điện đầu ra 
- Kiểm tra tiếp xúc tại các chỗ nối. 
- Xiết chặt các bu lông. 
- Nối dây mát với bàn hàn. 
- Kiểm tra tiếp xúc của dây. 
- Lắp vuông góc que hàn vào kìm hàn. 
 ∗ Chú ý: 
 Lắp que hàn tiếp xúc tốt tránh để phóng điện giữa que hàn và kìm hàn. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 25
3. Chuẩn bị Ampe kế 
- Vặn núm chỉnh Ampe kế ở vị trí phù hợp. 
- Điều chỉnh cho cáp hàn nằm ở giữa khe mỏ kẹp của Ampe kế. 
4. Điều chỉnh c−ờng độ dòng điện 
- Bật công tắc điện vào máy. 
- Bật công tắc trên máy hàn (ON). 
- Xoay vô lăng điều chỉnh dòng điện theo vạch số trên máy hàn. 
 Ih
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 26
- Cho đầu que hàn tiếp xúc với vật hàn. 
- Kiểm tra số chỉ dòng điện hàn trên Ampe kế. 
- Tắt công tắc trên máy hàn. 
 Thông số kỹ thuật của các máy hàn hồ quang xoay chiều 
Dòng điện 
thứ cấp (A) 
Loại 
Dòng 
điện 
hàn 
(A) 
Chu kỳ 
tải (%) 
Điện 
áp tải 
(V) 
Điện áp 
không 
tải Max 
(V) 
Max Min 
Đ−ờng 
kính que 
hàn 
(mm) 
AW200 200 50 30 85 200~220 <35 2~4 
AW300 300 50 35 85 300~330 <60 2.6~5 
AW400 400 50 40 85 400~440 <80 3~8 
Ghi chú: 
 AW – Ký hiệu máy hàn hồ quang xoay chiều. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 27
 Quan hệ giữa chiều dài cáp hàn và c−ờng độ dòng điện hàn 
 Chiều dài cáp 
 Dòng (mm) 
điện hàn (A) 
25 
50 
75 
100 38 mm2 38 mm2 38 mm2 
150 38 50 60 
200 38 60 80 
250 38 80 100 
300 50 100 125 
350 50 100 125 
400 50 125 
450 50 125 
 Tiêu chuẩn của kìm hàn 
Loại 
Chu kỳ tải 
(%) 
Dòng điện 
hàn (A) 
Điện áp hồ 
quang (V)
Đ−ờng kính 
que hàn 
(mm) 
Cáp hàn 
Max 
(mm2) 
No. 100 
No. 200 
No. 300 
No. 400 
No. 500 
70 
70 
70 
70 
70 
100 
200 
300 
400 
500 
25 
30 
30 
30 
30 
1.2 ~ 3.2 
2.0 ~ 5.0 
3.2 ~ 6.4 
4.0 ~ 8.0 
5.0 ~ 9.0 
22 
38 
50 
60 
80 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 28
bμi 6: Chuẩn bị các trang bị bảo hộ lao động vμ 
dụng cụ 
Mục đích: 
- Biết cách sử dụng các trang bị bảo hộ lao động. 
- Sử dụng các loại dụng cụ phù hợp với từng nội dung công việc. 
Vật liệu: 
Thiết bị và dụng cụ: 
‹Trang bị bảo hộ lao động cho hàn: 
1. Mũ hàn hoặc mặt nạ hàn cầm tay 
2. Tạp dề 
3. ống che tay 
4. Găng tay da 
5. ống che chân. 
6. Kính bảo hộ 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 29
‹ Dụng cụ làm sạch: 
1. Búa tay 
2. Đục bằng 
3. Búa gõ xỉ 
4. Bàn chải sắt 
5. Kìm cặp phôi. 
1. Sử dụng trang bị bảo hộ lao động 
- Lắp 2 miếng kính trắng bảo vệ ở 2 mặt của kính lọc ánh sáng. 
- Mặc quần áo và trang bị bảo hộ lao động đảm bảo chắc chắn để không 
làm ảnh h−ởng tới thao tác hàn. 
- Sử dụng quần áo bảo hộ khô và an toàn. 
- Dùng ống che chân ở phía ngoài giày bảo hộ. 
- Mặc tạp dề sao cho túi tạp dề ở phía mặt trong. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 30
2. Chuẩn bị dụng cụ làm sạch: 
(1) Búa tay 
(2) Đục bằng 
(3) Búa gõ xỉ 
(4) Bàn chải sắt 
(5) Kìm cặp phôi. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 31
 Kính lọc ánh sáng 
Số kính No. ứng dụng 
6 ~ 7 
Hàn và cắt bằng khí với mức nhiệt trung bình, hàn và cắt bằng 
hồ quang với dòng điện không v−ợt quá 30 A. 
8 ~ 9 
Hàn và cắt bằng khí với mức nhiệt cao. Hàn và cắt bằng hồ 
quang với dòng điện từ 30 A ~ 100 A. 
10 ~ 12 Hàn và cắt bằng hồ quang dòng điện từ 100 A ~ 300 A 
13 ~ 14 
Hàn và cắt bằng hồ quang với c−ờng độ dòng điện lớn hơn 
300 A. 
Điện giật 
 Các giá trị khảo sát thực tế của 1 số công ty bảo hiểm Mỹ 
 Dòng điện DC; 12V; 1mA, 5mA. 
Điện trở Bộ phận cơ 
thể 
Trạng 
thái Nam Nữ 
Tay - Tay Khô 18000 6600 
Tay - Tay Ướt 2720 930 
Tay- Chân Khô 13500 1550 
Tay- Chân Ướt 1260 610 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 32
C−ờng độ dòng điện và mức độ ảnh h−ởng 
Dòng ... Dũa. 
- D−ỡng đo. 
- Th−ớc cặp. 
- Máy kiểm tra uốn. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 76
1. Cắt phôi uốn 
- Vạch dấu đ−ờng cắt. 
- Cắt phôi trên máy cắt hoặc cắt bằng ngọn lửa khí rồi đ−a lên máy phay 
phẳng cạnh (đ−ờng cắt bằng ngọn lửa khí cách đ−ờng vạch dấu tối thiểu là 
3 mm). 
2. Mài phôi 
- Mài mối hàn phẳng cả hai mặt bằng máy mài tay. 
- Dùng máy cắt cắt đúng kích th−ớc phôi. 
3. Hiệu chỉnh mẫu kiểm 
- Dũa phẳng toàn bộ bề mặt mẫu kiểm. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 77
- Đặt dũa vuông góc với đ−ờng hàn. 
- Dũa vê cung các cạnh của mẫu kiểm với bán kính R ≤ t/6. 
- Đánh bóng khu vực mối hàn bằng giấy giáp hoặc đá đánh bóng. 
4. Tiến hành kiểm tra uốn 
- Kiểm tra uốn bề mặt trên và bề mặt d−ới của mối hàn 
- Đặt mẫu kiểm sao cho mối hàn nằm chính giữa khuôn uốn. 
5. Kiểm tra 
 Mẫu bị loại bỏ nếu xảy ra các tr−ờng hợp sau: 
- Vết nứt có chiều dài /3 mm. 
- Các vết nứt chiều dài 7 mm. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 78
- Tổng số các lỗ rỗ hoặc vết nứt > 10. 
- Khuyết cạnh sâu hoặc ngậm xỉ nhiều. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 79
 Tham khảo: 
1. Kích th−ớc mẫu kiểm tra uốn. 
Mẫu Số 1 Số 2 Số 3 
Chiều dày (T) 
mm 
3.0 ~3.5 5.5 ~ 6.5 8.5 ~ 9.5 
Chiều dài (L) 
mm 
Khoảng 150 Khoảng 200 Khoảng 250 
Chiều rộng (W) 
mm 
20 ~ 40 20 ~ 40 20 ~ 40 
Bán kính vê tròn (R) 
mm 
 0.5  1.0  1.5 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 80
2. Kích th−ớc của khuôn kiểm tra uốn. 
Loại khuôn Loại A1 Loại A2 Loại A3 
R 
S 
A 
B 
C 
D 
E 
R’ 
7 
38 
100 
14 
60 
50 
52 
12 
13 
68 
140 
26 
85 
50 
94 
21 
19 
98 
170 
38 
110 
50 
136 
30 
Mẫu đ−ợc 
dùng kiểm tra 
Số 1 Số 2 Số 3 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 81
Bμi 14: hμn góc ở vị trí lòng thuyền 
Mục đích: 
 Hình thành kỹ năng hàn góc ở vị trí lòng thuyền với mối hàn nhiều lớp nhiều 
đ−ờng. 
Vật liệu: 
- Thép tấm: (9 ì 100 ì 300) mm x 1 tấm; (9 ì 45 ì 300) mm x 2 tấm. 
- Que hàn: φ 4. 
Thiết bị và dụng cụ: 
- Bộ bảo hộ lao động. 
- Bộ dụng cụ lấy dấu. 
- Bộ dụng cụ làm sạch. 
1. Chuẩn bị vật liệu 
- Làm sạch bề mặt phôi. 
- Vạch dấu các đ−ờng thẳng trên cả 2 mặt tấm vật liệu. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 82
2. Gá đính 
- Đặt tấm vật liệu nhỏ lên tấm lớn theo đ−ờng vạch dấu. 
- Điều chỉnh góc 900. 
- Hàn đính. 
- Hàn tấm thứ 2, nên sử dụng đồ gá nh− hình vẽ. 
Đ−ờng hàn
Gá hàn
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 83
3. Tiến hành hàn 
- Đặt vật hàn ở vị trí lòng thuyền nh− hình vẽ. 
- Chọn vị trí và độ cao cho thích hợp để có thể quan sát đ−ợc toàn bộ đ−ờng 
hàn. 
a. Hàn lớp đầu tiên 
- Điều chỉnh dòng điện hàn ở mức 170 A. 
- Kẹp que hàn vuông góc với kìm hàn. 
- Giữ hồ quang ngắn sao cho lớp thuốc bọc gần nh− chạm vào mặt kim loại. 
- Hàn 3 đ−ờng còn lại theo cách t−ơng tự. 
H−ớng hàn
Thuốc bọc chạm 
vào vật hàn 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 84
- Sau khi hàn xong, làm sạch xỉ hàn và kim loại bắn tóe trên bề mặt vật hàn 
bằng búa gõ xỉ và bàn chải sắt. 
b. Hàn lớp thứ hai 
- Dòng điện hàn nh− lớp 1. 
- Hàn với chuyển động ngang đầu que hàn, tránh mối hàn không bằng 
phẳng. 
- Hàn 3 đ−ờng còn lại theo cách t−ơng tự. 
- Sau khi hàn xong, làm sạch xỉ hàn và kim loại bắn tóe trên bề mặt vật hàn 
bằng búa gõ xỉ và bàn chải sắt. 
c. Hàn lớp thứ 3 
- Dòng điện hàn nh− lớp 1. 
- Thực hiện bằng 2 đ−ờng hàn với chuyển động ngang dầu que hàn một 
chút. 
Lớp 1
Lớp 2
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 85
d. Hàn các lớp còn lại 
 T−ơng tự nh− các lớp trên nh−ng với mỗi một lớp thêm thì lại tăng 1 đ−ờng 
hàn. Lớp cuối cùng cần đảm bảo kích th−ớc các cạnh hàn xấp xỉ nhau. 
 Chú ý: 
- Luôn đảm bảo bề mặt mối hàn phẳng. Nếu bề mặt mối hàn lồi, khuyết tật 
ngậm xỉ dễ xảy ra và độ ngấu mối hàn không đảm bảo. 
Nguyên nhân gây ra bề mặt mối hàn lồi là: 
+ Dòng điện hàn thấp. 
+ Tốc độ hàn quá chậm. 
+ Tốc độ hàn quá nhanh. 
- Khi hàn lớp tiếp theo, tốt nhất là nên bố trí đ−ờng tâm của mối hàn tr−ớc là 
giới hạn của đ−ờng hàn tiếp theo. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 86
- Bố trí các đ−ờng hàn nh− trên có thể đ−ợc ứng dụng khi hàn lớp cuối cùng 
của mối hàn giáp mối vát cạnh hoặc hàn đắp bề mặt kim loại. 
 Lớp cuối cùng khi hàn giáp mối
 Hàn đắp trục
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 87
Bμi 15: hμn góc ở vị trí ngang (một đ−ờng hμn) 
Mục đích: 
 Hình thành kỹ năng hàn góc ở vị trí ngang bằng một đ−ờng hàn. 
Vật liệu: 
- Thép tấm (9 x 40 x 150) mm x 1 tấm. 
- Thép tấm (9 x 75 x 150) mm x 1 tấm. 
- Que hàn (D4301, φ 4 ). 
Thiết bị và dụng cụ: 
- Bộ bảo hộ lao động. 
- Bộ dụng cụ làm sạch. 
- Ampe kế. 
- Th−ớc đo kiểm mối hàn 
1. Chuẩn bị 
- Làm sạch bề mặt vật hàn. 
- Điều chỉnh c−ờng độ dòng điện hàn ở mức 170 A. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 88
2. Hàn đính 
- Gá vật hàn dạng liên kết chữ T. 
- Hàn đính tại hai đầu vật hàn sao cho không gây ảnh h−ởng tới quá trình 
hàn. 
- Đặt vật hàn trên bàn hàn ở vị trí ngang. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 89
3. Gây hồ quang 
- Gây hồ quang cách điểm đầu đ−ờng hàn (10 ~ 20) mm, sau khi phát sinh 
hồ quang đ−a quay trở lại điểm đầu đ−ờng hàn để hàn. 
- Bắt đầu hàn sau khi hồ quang cháy ổn định. 
4. Tiến hành hàn 
- Điều chỉnh cho que hàn nghiêng góc 450 so với bề mặt vật hàn và nghiêng 
góc 750 ~ 800 so với h−ớng hàn. 
- Không chuyển động ngang que hàn. 
- Kích th−ớc cạnh hàn đồng đều trên suốt chiều dài mối hàn. 
- Điều chỉnh cho hồ quang luôn chĩa vào phía phần đầu của bể hàn hàn. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 90
5. Ngắt hồ quang 
 Rút ngắn chiều dài hồ quang và ngắt nhanh . 
6. Nối mối hàn 
- Làm sạch tại chỗ nối. 
- Gây hồ quang cách chỗ nối 20 mm sau đó đ−a quay trở lại vị trí nối. 
- Điều chỉnh cho kim loại điền đầy rãnh hồ quang và hàn tiếp. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 91
7. Lấp rãnh hồ quang 
- Rút ngắn chiều dài hồ quang và ngắt thật nhanh. 
- Dùng ph−ơng pháp hồ quang ngắt để điền đầy rãnh hồ quang tại điểm cuối 
của đ−ờng hàn. 
- Hàn lặp lại liên tục cho đến khi kim loại điền đầy rãnh hồ quang. 
8. Kiểm tra 
- Hình dạng mối hàn (bề rộng mối hàn, chiều cao mối hàn và vảy hàn). 
- Tình trạng chỗ nối mối hàn. 
- Điểm đầu và điểm cuối đ−ờng hàn. 
- Kích th−ớc cạnh hàn (đo bằng th−ớc đo kiểm mối hàn). 
- Khuyết cạnh và chảy tràn. 
- Kim loại bắn tóe, xỉ hàn. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 92
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 93
Bμi 16: Hμn góc ở vị trí ngang (nhiều đ−ờng hμn) 
Mục đích: 
 Hình thành kỹ năng hàn góc ở vị trí ngang bằng nhiều đ−ờng hàn. 
Vật liệu: 
- Thép tấm (9 ì 35 ì 150) mm,1 tấm. 
- Thép tấm (9ì 80 ì 150) mm,1 tấm. 
- Que hàn (D4301, φ 4). 
Thiết bị, dụng cụ: 
- Quần áo và dụng cụ bảo hộ lao động. 
- Dụng cụ làm sạch. 
- Ampe kế 
- Dụng cụ đo kiểm kích th−ớc mối hàn. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 94
1. Công tác chuẩn bị 
 Chuẩn bị giống nh− khi chuẩn bị hàn góc ở vị trí ngang bằng một đ−ờng 
hàn. 
2. Hàn đính 
 Hàn đính t−ơng tự nh− khi hàn đính trong hàn góc ở vị trí ngang bằng một 
đ−ờng hàn. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 95
3. Gây hồ quang 
 Gây hồ quang cũng t−ơng tự nh− khi hàn góc một đ−ờng hàn. 
4. Hàn lớp thứ nhất 
- Giữ que hàn tạo một góc 450 so với bề mặt của vật hàn ở hai bên của 
đ−òng hàn, đồng thời tạo một góc từ 750 đến 800 so với h−ớng hàn. 
- Điều chỉnh dòng điện hàn ở mức 170 A. 
- Không chuyển động ngang que hàn trong quá trình hàn. 
- Giữ tốc độ hàn hợp lý, đảm bảo cạnh hàn đạt kích th−ớc từ (5 ~ 6) mm. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 96
5. Hàn đ−ờng hàn thứ nhất của lớp thứ hai 
- Gõ xỉ và làm sạch đ−ờng hàn thứ nhất. 
- Điều chỉnh dòng điện hàn ở mức 160 A. 
- Giữ que hàn tạo một góc từ 600 đến 700 so với bề mặt kim loại của vật hàn 
nằm ngang, đồng thời tạo một góc từ 750 đến 800 so với h−ớng hàn. 
- Không chuyển động ngang que hàn trong quá trình hàn. 
- Vị trí chĩa của que hàn là chân của đ−ờng hàn thứ nhất trên tấm kim loại 
nằm ngang. 
6. Hàn đ−ờng hàn thứ hai của lớp thứ hai 
- Gõ xỉ và làm sạch đ−ờng hàn tr−ớc. 
- Điều chỉnh dòng điện hàn ở mức 160 A. 
- Giữ que hàn tạo một góc 450 so với bề mặt kim loại nằm ngang, đồng thời 
tạo một góc từ 750 đến 800 so với h−ớng hàn. 
- Không chuyển động ngang que hàn trong quá trình hàn. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 97
- Chĩa hồ quang vào vị trí chân của đ−ờng hàn thứ nhất trên tấm kim loại 
thẳng đứng. 
- Giữ hồ quang ngắn trong quá trình hàn. 
7. Kiểm tra 
- Kiểm tra hiện t−ợng không ngấu của mỗi đ−ờng hàn. 
- Kiểm tra hình dạng của các vảy hàn. 
- Kiểm tra điểm đầu và điểm cuối của các đ−ờng hàn. 
- Kiểm tra sự đồng đều của các cạnh hàn. 
- Kiểm tra khuyết cạnh và không ngấu. 
- Kiểm tra việc làm sạch. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 98
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 99
Bμi 17: hμn đắp mặt phẳng 
Mục đích: 
 Hình thành kỹ năng hàn đắp mặt phẳng. 
Vật liệu: 
- Thép tấm (9 ì 100 ì 100) mm. 
- Que hàn (D4301, φ 4). 
Thiết bị dụng cụ: 
- Bộ bảo hộ lao động. 
- Bộ dụng cụ làm sạch. 
- Ampe kế. 
- 
- 
1. Công tác chuẩn bị 
- Làm sạch bề mặt vật hàn và gá đặt vật hàn trên bàn hàn. 
- Điều chỉnh c−ờng độ dòng điện hàn ở mức (160 ~ 170) A. 
Đúng Sai 
Bằng cánh 
 tay
Bằng cổ 
 tay 
Dao động 
 ngang 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 100
2. T− thế 
3. Gây hồ quang 
 Gây hồ quang cách đầu mối hàn từ (10 ~ 20) mm, sau khi phát sinh hồ 
quang đ−a que hàn quay lại điểm đầu của đ−ờng hàn để hàn. 
4. Tiến hành hàn 
- Điều chỉnh que hàn vuông góc với bề mặt vật hàn theo h−ớng nhìn dọc 
theo mối hàn và nghiêng với h−ớng hàn một góc 750 ~ 800. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 101
- Di chuyển que hàn sang hai bên cạnh hàn, dừng lại một chút ở mỗi cạnh. 
 + Bề rộng chuyển động ngang que hàn trong khoảng 3 lần đ−ờng kính lõi 
 que hàn. 
 + Di chuyển que hàn bằng cả cánh tay với các b−ớc dao động không đổi. 
- Chiều dài hồ quang khoảng (3 ~ 4) mm. 
- H−ớng đầu que hàn (hồ quang) vào phần đầu bể hàn. 
- Đ−ờng hàn sau chồng lên đ−ờng hàn tr−ớc một khoảng b/3 ~ b/2. 
b
b/3-b/2
Điểm dừng hai bên mép
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 102
- Đ−ờng hàn sau ng−ợc chiều với đ−ờng hàn tr−ớc. 
- Các đ−ờng hàn có kích th−ớc không đổi. 
- Khi hàn đắp nhiều lớp, h−ớng của đ−ờng hàn lớp sau vuông góc với h−ớng 
của đ−ờng hàn lớp tr−ớc. 
 H−ớng 
hμn lớp 1 
H−ớng hμn lớp 2
 1 2 
4 3 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 103
- Sau khi hàn xong lớp tr−ớc tiến hành gõ sạch xỉ, để cho vật hàn nguội hẳn 
mới tiến hành hàn lớp sau. 
5. Kiểm tra 
- Biến dạng vật hàn. 
- Hình dạng mối hàn (chiều cao mối hàn và vảy hàn). 
- Điểm đầu điểm cuối đ−ờng hàn. 
- Kích th−ớc lớp kim loại đắp. 
- Độ lồi lõm trên bề mặt hàn đắp. 
- Kim loại bắn tóe, xỉ hàn. 
 Chú ý: 
- Khi hàn đắp mặt phẳng có kích th−ớc lớn cần bố trí phân đoạn để giảm 
ứng suất và biến dạng. 
 Trình tự các đ−ờng hàn: 1, 2, 3, 4,... 
- Khi đắp nhiều lớp nếu cần thiết có thể tiến hành nung nóng để khử ứng 
suất. 
1 2 
3 4 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 104
bμi 18: hμn đắp trục 
Mục đích: 
 Hình thành kỹ năng hàn đắp trục. 
Vật liệu: 
- Thép tròn (φ 30 x 150) mm. 
- Que hàn (D4301, φ 4). 
Thiết bị dụng cụ: 
- Bộ bảo hộ lao động. 
- Bộ dụng cụ làm sạch. 
- Ampe kế. 
1. Công tác chuẩn bị 
- Làm sạch bề mặt vật hàn và gá rồi đặt vật hàn trên bàn hàn. 
- Điều chỉnh c−ờng độ dòng điện hàn ở mức (150 ~ 160) A. 
2. T− thế 
 T− thế thoải mái, giống nh− khi hàn đắp mặt phẳng. 
3. Gây hồ quang 
 Gây hồ quang cách đầu mối hàn (10 ~ 20) mm, sau khi phát sinh hồ quang 
đ−a que hàn quay lại điểm bắt đầu đ−ờng hàn để hàn. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 105
4. Tiến hành hàn 
- Điều chỉnh que hàn vuông góc với bề mặt vật hàn theo h−ớng nhìn dọc 
theo mối hàn và nghiêng với h−ớng hàn một góc 750 ~ 800. 
- Bề rộng mối hàn không đổi và không v−ợt quá hai lần đ−ờng kính lõi que 
hàn. 
- Chiều dài hồ quang khoảng (3 ~ 4) mm. 
- H−ớng đầu que hàn vào phần đầu bể hàn. 
- Bố trí các đ−ờng hàn so le, đối xứng nhau qua tâm. 
- Đ−ờng hàn sau chồng lên đ−ờng hàn tr−ớc khoảng 1/3 bề rộng mối hàn 
5. Kiểm tra 
- Biến dạng vật hàn. 
- Hình dạng mối hàn (chiều cao mối hàn và vảy hàn). 
- Điểm đầu điểm cuối đ−ờng hàn. 
- Kích th−ớc lớp kim loại đắp. 
- Độ lồi lõm trên bề mặt vật hàn. 
- Kim loại bắn tóe, xỉ hàn. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 106
Bμi 19: Bμi tập tổng hợp 
Mục đích: 
 Nâng cao kỹ năng hàn sản phảm bằng công nghệ hàn hồ quang tay với que 
hàn thuốc bọc. 
Vật liệu: 
- Thép tấm: (6 x 250 x 350) mm 
- Que hàn φ 3.2 
Thiết bị và dụng cụ: 
- Bộ bảo hộ lao động. 
- Bộ dụng dấu đo kiểm và lấy dấu. 
- Bộ dụng cụ làm sạch. 
- Máy mài cầm tay. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 107
1. Pha cắt phôi từ tấm vật liệu. 
2. Kiểm tra độ thẳng, phẳng và vuông góc của các bề mặt của tấm vật liệu. Nếu 
cần thiết thì dũa phẳng các cạnh vật liệu. 
2 tấm 2 tấm 
2 tấm 
3 tấm
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 108
3. Dùng máy mài tay hoặc dũa vát cạnh tấm đáy (80 ì 100) với góc 450 ~ 500 ở 
cả 2 phía, độ tù khoảng 2 mm. 
Th−ớc 
Độ thẳng của 
các cạnh 
Độ vuông góc của 
các mặt bên 
Ke vuông 
Máy mài tay Dũa 
1 tấm 2 tấm 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 109
4. Ghép 2 tấm đáy bằng mối đính với khe hở khoảng 2 mm. Tạo biến dạng 
ng−ợc với góc khoảng 10 ~ 20. 
5. Hàn mối nối với dòng điện hàn khoảng (110 ~ 120) A giống nh− khi hàn mối 
hàn giáp mối có khe hở. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 110
6. Kiểm tra độ phẳng của vật hàn, nếu không đảm bảo thì nắn phẳng bằng búa 
nguội. 
7. Hàn nối tấm đáy tiếp theo và nắn phẳng nh− các b−ớc trên. 
Th−ớc 
Th−ớc 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 111
8. Lắp ráp phần thành hộp 
- Hàn đính tấm dài thứ nhất với tấm ngắn ngoài cùng đạt góc 900. 
- Hàn đính tiếp tấm dài thứ 2 với tấm ngắnđạt góc 900. 
- Kiểm tra độ vuông góc giữa các tấm vật liệu đã đ−ợc hàn đính và hàn đính 
tấm ngắn phía trong ở vị trí thiết kế. 
Mối đính 
Gạch 
Mối đính 
Gạch 
Mối đính 
 Chỉnh vuông góc Gạch 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 112
- Đặt phía đã hàn đính xuống mặt bàn và kiểm tra độ vuông góc của thành 
hộp. Nếu không đảm bảo thì nắn sửa lại. 
- Thực hiện 3 mối đính trên mỗi đ−ờng hàn để đảm bảo chắc chắn cho kết 
cấu tr−ớc khi hàn chính thức. 
9. Thực hiện các mối hàn góc ở vị trí ngang phía trong hộp với dòng điện ở mức 
(125 ~ 135) A. 
Chỉnh vuông góc 
 Mối đính 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 113
10. Thực hiện các mối hàn góc ở vị trí ngang phía ngoài hộp t−ơng tự nh− các 
mối hàn góc ở phía trong hộp. 
11. Thực hiện các mối hàn góc ngoài ở vị trí ngang với dòng điện ở mức (100 ~ 
105) A. 
12. Dùng máy mài tay mài phẳng phần lồi của mối hàn trên tấm đáy tại những 
nơi tiếp xúc với thành hộp và 2 tấm lót. 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 114
13. Cố định thành hộp và 2 tấm lót với tấm đáy ở vị trí qui định bằng các mối 
đính (3 ~ 4 mối đính cho mỗi cặp chi tiết). 
14. Hàn các mối hàn chồng giữa tấm đáy và các tấm lót ở vị trí ngang với dòng 
điện ở mức (115 ~ 125) A. 
Máy mài tay 
Tấm đáy 
Mặt trên Mặt d−ới 
Dự án JICA – HIC Hàn hồ quang 
 115
15. Thực hiện mối hàn góc giữa tấm đáy và thành hộp phía trong với dòng điện ở 
mức (125 ~ 135) A. 
 Hàn theo trình tự: 1 tới 2, 2 tới 3, 3 tới 4 và 4 tới 1. 
16. Thực hiện mối hàn góc giữa tấm đáy và thành hộp phía ngoài (cần chú ý tới 
các điểm giống nhau trên sơ đồ). 
17. Làm sạch mối hàn và vùng lân cận bằng búa gõ xỉ và bàn chải sắt.