Giáo trình Hình học họa hình (Phần 2)
1/ Hình chiếu xuyên tâm hay song song của tiếp tuyến của đường cong tại một điểm nói chung là tiếp tuyến của hình chiếu đường cong tại hình chiếu điếm đó.
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Hình học họa hình (Phần 2)", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
Tóm tắt nội dung tài liệu: Giáo trình Hình học họa hình (Phần 2)
41 PháönIII: ÂÆÅÌNG VAÌ MÀÛT- CAÏC BAÌI TOAÏN VÃÖ GIAO Chæång taïm: BIÃØU DIÃÙN ÂÆÅÌNG VAÌ MÀÛT 8.1-CAÏC HÇNH PHÀÓNG CÄØ ÂIÃØN: 8.1.1-Tam giaïc : Âãø biãøu diãùn âäö thæïc cuía mäüt tam giaïc báút kyì, ta cho âäö thæïc cuía ba âiãøm báút kyì laì ba âènh cuía tam giaïc. Âãø biãøu diãùn âäö thæïc cuía mäüt tam giaïc âaî âæåüc xaïc âënh kêch thæåïc , hçnh daûng thuäüc mäüt màût phàóng naìo âoï, ta sæí duûng pheïp gáûp quanh màût phàóng âæa màût phàóng âaî cho vãö truìng våïi màût phàóng hçnh chiãúu. Trãn hçnh-7.14, muûc 7.6.1 , âaî trçnh baìy viãûc sæí duûng pheïp gáûp quanh vãút bàòng âãø dæûng mäüt tam giaïc âãöu , caûnh a thuäüc màût phàóng α (mα, nα). 8.1.2-Hçnh bçnh haình, hçnh thoi : Do pheïp chiãúu vuäng goïc baío täön tênh song song vaì tyí säú âån cuía ba âiãøm thàóng haìng, nãn ta coï caïc hçnh chiãúu cuía mäüt hçnh haình laì caïc hçnh bçnh haình. Trãn hçnh-8.1, biãøu diãùn mäüt hçnh bçnh haình ABCD. Træåìng håüp hai âæåìng cheïo cuía hçnh bçnh haình thoía maîn vuäng goïc trong khäng gian, thç hçnh bçnh haình tråí thaình hçnh thoi. Hçnh-8.2, biãøu diãùn mäüt hçnh thoi coï âæåìng cheïo AC laì âæåìng bàòng. Hçnh-8.1 Hçnh-8.2 A2 B2 C2 D2 A1 D1 B1 C1 x x A2 B2 C2 D2 D1 A1 B1 C1 42 8.1.2-Hçnh chæî nháût, hçnh vuäng: Âãø biãøu diãùn mäüt hçnh chæî nháût ,ta nãn choün mäüt trong hai càûp caûnh song song våïi màût phàóng hçnh chiãúu . Khi âoï goïc vuäng trãn hçnh chiãúu tæång æïng âæåüc baío täön. Hçnh-8.3, biãøu diãùn mäüt hçnh chæî nháût coï càûp caûnh laì âæåìng bàòng. Trong træåìng håüp cáön biãøu diãùn mäüt hçnh chæî nháût coï kêch thæåïc cho træåïc hay mäüt hçnh vuäng coï caûnh cho træåïc , phæång aïn täút nháút laì sæí duûng pheïp gáûp âæa màût phàóng âaî cho vãö truìng våïi màût phàóng hçnh chiãúu. Hçnh-8.4, biãøu diãùn mäüt hçnh vuäng ABCD. Hçnh-8.3 Hçnh-8.4 8.2-ÂÆÅÌNG CONG: 8.2.1-Khaïi niãûm: Âæåìng cong hçnh hoüc coï thãø xem nhæ laì qué têch cuía mäüt âiãøm chuyãøn âäüng theo mäüt qui luáût naìo âoï. Nhæîng âæåìng cong phàóng hay gàûp laì nhæîng âæåìng báûc 2 nhæ âæåìng troìn , elip , parabol , hyperbol. Coï thãø noïi elip , parabol , hyperbol laì nhæîng âæåìng cong báûc 2 láön læåüt khäng coï âiãøm vä táûn, coï mäüt âiãøm vä táûn, coï hai âiãøm vä táûn. Âæåìng troìn âæåüc xem nhæ elip âàûc biãût coï hai truûc bàòng nhau. 8.2.1-Hçnh chiãúu cuía mäüt âæåìng cong: Caïc tênh cháút: 1/ Hçnh chiãúu xuyãn tám hay song song cuía tiãúp tuyãún cuía âæåìng cong taûi mäüt âiãøm noïi chung laì tiãúp tuyãún cuía hçnh chiãúu âæåìng cong taûi hçnh chiãúu âiãøm âoï. A2 B2 C2 D2 A1 D1 B1 C1 x nα Xα mα N2 B1 A'1 A1 C2 N1 n'α N'1 B'1 C'1 D'1 A2 B2 D2 C1 D1 h'1 h1 h2 43 (H-8.5) 2/ Hçnh chiãúu cuía âæåìng cong âaûi säú báûc n ,noïi chung laì mäüt âæåìng cong âaûi säú báûc n. 3/Hçnh chiãúu vuäng goïc cuía âæåìng cong âaûi säú báûc n lãn màût phàóng âäúi xæïng cuía noï laì mäüt âæåìng cong phàóng âaûi säú coï báûc n/2. *Chuï yï ràòng hçnh chiãúu cuía elip, parabol, hyperbol láön læåüt laì elip, parabol, hyperbol. Khi veî chuïng ta cáön quan tám âãún caïc truûc âäúi xæïng hoàûc hçnh chiãúu truûc âäúi xæïng cuía chuïng. Hçnh chiãúu song song cuía càûp âæåìng kênh liãn håüp cuía elip laì càûp âæåìng kênh liãn håüp cuía noï. Riãng âæåìng troìn ta phaíi khaío saït thãm dæåïi âáy. 8.2.2 Âæåìng troìn: Hçnh chiãúu vuäng goïc cuía âæåìng troìn noïi chung laì mäüt elip. Våïi truûc daìi laì hçnh chiãúu cuía âæåìng kênh âæåìng troìn song song våïi màût phàóng hçnh chiãúu tæång æïng. Do âoï truûc daìi cuía elip bàòng âæåìng kênh cuía âæåìng troìn âæåüc chiãúu. Càûp âæåìng kênh liãn håüp cuía âæåìng troìn laì càûp âæåìng kênh vuäng goïc nhau. Vê duû: Haîy veî hçnh chiãúu cuía âæåìng troìn tám O, baïn kênh R thuäüc màût phàóng α vuäng goïc P2. Giaíi: Hçnh chiãúu âæïng cuía âæåìng troìn tám O , baïn kênh R laì âoaûn thàóng C2D2 = 2R vaì C2D2 ∈ α2. Coï thãø xem âáy laì mäüt elip våïi truûc daìi C2D2 vaì truûc ngàõn bàòng 0. Hçnh chiãúu bàòng âæåìng troìn laì elip, tám O1, truûc daìi A1B1 = 2R , hçnh chiãúu cuía âæåìng kênh AB song song màût phàóng hçnh chiãúu bàòng P1. Truûc ngàõn laì C1D1 vuäng goïc A1B1. Vê duû: Haîy veî hçnh chiãúu cuía âæåìng troìn tám O, baïn kênh R thuäüc màût phàóng α (h,f). Giaíi: Trãn hçnh-8.7 veî hçnh chiãúu âæïng vaì hçnh chiãúu bàòng cuía mäüt Hçnh-8.5 Hçnh-8.6 D2 A1 B1 D1 C1 O1 C2 A2≡B2≡O2 α2 x (c) (c') t t' P 44 Âæåìng troìn nàòm trong màût phàóng α (h,f). Tám O vaì baïn kênh r laì nhæîng yãúu täú âaî cho. Hçnh chiãúu bàòng vaì hçnh chiãúu âæïng cuía âæåìng troìn âæåüc biãøu diãùn laì caïc elip.Elip hçnh chiãúu bàòng coï truûc daìi song song våïi h vaì bàòng 2 r. Elip hçnh chiãúu âæïng coï truûc daìi song song f vaì bàòng 2 r . Âãø xaïc âënh caïc truûc ngàõn cuía caïc ellip âoï ta gáûp màût phàóng âãún truìng P1. Hçnh chiãúu bàòng cuía âæåìng troìn sau khi gáûp laì âæåìng v’1 vaì dæûa vaìo âæåìng troìn náöy ta suy ra truûc ngàõn cuía caïc ellip hçnh chiãúu. Trãn hçnh veî cuîng chè roî caïch veî hçnh chiãúu bàòng mäüt âiãøm M báút kyì cuía âæåìng troìn. 8.3-CAÏC ÂA DIÃÛN TRONG KHÄNG GIAN: 8.3.1-Caïc khaïi niãûm vaì qui tàõc biãøu diãùn: Âa diãûn laì mäüt màût kên taûo thaình båíi caïc âa giaïc phàóng gàõn liãön våïi nhau båíi caïc caûnh (H-8.8). Caïc âa giaïc taûo thaình âa diãûn goüi laì caïc màût cuía âa diãûn. Caïc caûnh vaì caïc âènh cuía âa giaïc goüi laì caïc caûnh vaì caïc âènh cuía âa diãûn. Nhiãöu khi ngæåìi ta cuîng goüi váût thãø giåïi haûn båíi caïc màût cuía âa diãûn laì âa diãûn. Âãø traïnh nháöm láùn ta thäúng nháút âa diãûn laì mäüt màût. Nhæ váûy caïc màût hçnh thaïp, hçnh làng truû ,.. .laì caïc âa diãûn âàûc biãût. Âãø biãøu diãùn mäüt âa diãûn ta chè cáön biãøu diãùn caïc caûnh hoàûc caïc âènh cuía âa diãûn âoï. Chuï yï caïc caûnh nàòm bãn trong caïc âæåìng bao trãn hai hçnh chiãúu phaíi âæåüc xeït tháúy khuáút. 8.3.2-Biãøu diãùn tæï diãûn : Hçnh-8.9 biãøu diãùn mäüt tæï diãûn SABC. Trãn hçnh chiãúu âæïng âæåìng gáùy khuïc kên S2A2B2C2 laì âæåìng bao quanh hçnh chiãúu âæïng, trãn hçnh chiãúu bàòng âæåìng gáùy khuïc kên S1B1A1C1 laì âæåìng bao quanh hçnh chiãúu bàòng . Hçnh-8.8 f'2 v1 f2 h2 v2 O2 f1 h1 v'1 O'1 O1 M'1 M1 Hçnh-8.7 45 Caïc caûnh S1A1, B1C1 åí hçnh chiãúu bàòng vaì S2B2,A2C2 åí hçnh chiãúu âæïng âæåüc xeït tháúy khuáút nhåì caïc âiãøm cuìng tia chiãúu âæïng vaì cuìng tia chiãúu bàòng nhæ âaî biãút. Giaí sæí biãút M2 cuía âiãøm M thuäüc tæï diãûn, haîy veî M1. Dãù tháúy coï hai âiãøm M maì caïc hçnh chiãúu âæïng cuía chuïng truìng nhau , mäüt màût thuäüc SAB, mäüt màût thuäüc SAC. Aïp duûng baìi toaïn cå baín thuäüc caïc màût phàóng trãn, ta veî âæåìng SM chàóng haûn. ÅÍ hçnh chiãúu bàòng tháúy roî hai âiãøm M1 vaì M’1. 8.3.3-Biãøu diãùn màût thaïp : Biãøu diãùn mäüt màût thaïp khi biãút màût phàóng âaïy, chiãöu cao vaì caïc chán. Hçnh-1.8 cho vê duû vãö viãûc biãøu diãùn mäüt màût thaïp maì màût âaïy xaïc âënh båíi hçnh vuäng coï tám laì O vaì mäüt caûnh nàòm trãn âæåìng bàòng h. Âãø xáy dæûng hçnh vuäng ta coï thãø sæí duûng caïc pheïp biãún âäøi âaî biãút , nhæ pheïp gáûp âaî noïi åí caïc pháön trãn. ÅÍ âáy seî sæí duûng phæång phaïp thay âäøi màût phàóng hçnh chiãúu âæïng âæa màût phàóng âaïy tråí thaình chiãúu âæïng khi choün truûc x’ vuäng goïc våïi hçnh chiãúu bàòng âæåìng bàòng h1.Caïch dæûng caïc caûnh cuía hçnh vuäng, âènh cuía màût thaïp vaì viãûc xaïc âënh caïc hçnh chiãúu ban âáöu cuía caïc âiãøm S,A,B,C,D âæåüc chè roî trãn hçnh-8.10. Hçnh veî cuîng trçnh baìy mäüt âiãøm M thuäüc màût thaïp. 8.3.4-Biãøu diãùn màût làng truû : Hçnh-8.9 S2 A2 B2 C2 M2≡M'2 C1 A1 B1 S1 M'1 M1 h2 Hçnh-8.10 S2 C2 A2 B2 D2 O2 S1 S'1 A1 D1 C1 B1 O1 h1 x' α'1 46 n Hoaìn toaìn tæång tæû nhæ âäúi våïi màût thaïp. Hçnh-8.11 trçnh baìy caïch dæûng mäüt màût làng truû biãút âaïy ABC thuäüc màût phàóng P1 vaì mäüt caûnh CD , âäöng thåìi làng truû náöy coï màût âaïy thæï hai DEF vuäng goïc våïi caïc caûnh. Phæång phaïp sæí duûng âån giaín laì âæa caïc caûnh cuía làng truû thaình âæåìng màût nhåì pheïp thay âäøi màût phàóng hçnh chiãúu âæïng måïi. Hçnh veî cuîng chè roî caïc hçnh chiãúu cuía mäüt âiãøm M thuäüc làng truû âaî cho. 8.4-BIÃØU DIÃÙN MÀÛT CONG: 8.4.1-Caïc khaïi niãûm vaì qui tàõc biãøu diãùn: Ta coï thãø xem màût cong laì qué têch cuía mäüt âæåìng chuyãøn âäüng theo mäüt qui luáût hçnh hoüc nháút âënh. Âæåìng chuyãøn âäüng goüi laì âæåìng sinh . Âæåìng sinh coï thãø laì âæåìng thàóng hoàûc âæåìng cong vaì coï thãø biãún daûng trong quaï trçnh hçnh thaình màût. Nãúu âæåìng sinh laì âæåìng thàóng thç màût taûo thaình goüi laì màût keî. Coï loaûi màût keí khai triãùn âæåüc vaì màût keî khäng khai triãøn âæåüc. Nhæîng màût hçnh hoüc thæåìng gàûp laì: Màût noïn ,màût truû , màût cáöu, elipsoit, hypebolit, paraboloit , màût xuyãún , màût xoàõn Biãøu diãùn mäüt màût laì biãøu diãùn mäüt säú thaình pháön cuía màût âuí xaïc âënh màût âoï. Âãø dãù hçnh dung ta thæåìng biãøu diãùn màût bàòng âæåìng bao hçnh chiãúu vaì âæåìng chuyãøn tiãúp cuía màût trãn hçnh chiãúu. 8.4.1-Màût noïn: Màût noïn laì màût taûo thaình båíi âæåìng thàóng chuyãøn âäüng âi qua mäüt âiãøm cäú âënh goüi laì âènh cuía màût noïn vaì tæûa trãn mäüt âæåìng cong goüi laì âæåìng chuáøn cuía noïn. Hçnh-8.11 A2 B2 C2 M2 F2 E2 D2 x x' A1 B1 C1 D1 E1 F1 D'2 E'2 F'2 α'2 M1 M'1 47 Hçnh 8.12 biãøu diãùn mäüt pháön cuía màût noïn báûc 2 giåïi haûn tæì âènh S âãún âæåìng chuáøn báûc 2 (c). Cuîng coï thãø xem (c) laì hçnh phàóng laìm thaình âaïy noïn. Pháön tháúy khuáút nhæ hçnh veî. Trãn hçnh chiãúu âæïng m2, n2 laì caïc âæåìng sinh bao. ÅÍ hçnh chiãúu bàòng ta khäng veî m1, n1 vç chuïng laì âæåìng sinh bçnh thæåìng. Âæåìng bao cuía hçnh chiãúu bàòng laì p1 vaì q1, hçnh chiãúu cuía p, q khaïc m, n. Trong taìi liãûu náyö chè nghiãn cæïu noïn báûc 2 , cho nãn khi noïi màût noïn ta hiãøu laì noïn báûc 2. Giaí sæí biãút M2 cuía âiãøm M thuäüc noïn, haîy veî âiãøm M1. Dãù tháúy coï hai âiãøm M maì M2≡M'2 . Ta veî caïc âæåìng sinh SM vaì SM' tæïc laì S2M2 ≡ S2M'2. ÅÍ hçnh chiãúu tháúy roî hai nghiãûm M1 vaì M'1 .Theo hçnh âaî cho M1 khuáút vç S1A1 khuáút vaì M'1 tháúy vç S1B1 tháúy; M2 tháúy vç S2A2 tháúy vaì M'2 khuáút vç S2B2 khuáút. Hçnh-8.13 biãøu diãùn màût noïn troìn xoay, truûc vuäng goïc våïi P1. Træåìng håüp naìy noïn laì noïn laì noïn troìn xoay, váûy âãø veî mäüt âiãøm thuäüc noïn ta coï thãø gàõn âiãím âoï vaìo mäüt âæåìng sinh hoàûc âæåìng báûc 2 thuäüc màût phàóng song song våïi màût phàóng cuía âæåìng chuáøn âi qua âiãøm âoï. Hçnh-8.12 Hçnh-8.13 8.4.2-Màût truû: Màût truû laì màût keî khai triãøn âæåüc. Coï thãø xem màût truû laì màût noïn våïi âènh åí vä táûn. Hçnh-8.14 biãøu diãùn mäüt màût truû báûc 2 bàòng caïc âæåìng sinh bao cuía caïc S1 M1 M'1 (c1) (c2) M2≡M'2 S2 x S2 S1 M2≡M'2 M1 M'1 (c1) (c2)x 48 hçnh chiãúu vaì âæåìng chuáùn (c) laì âæåìng báûc 2 maì hçnh chiãúu bàòng laì âæåìng troìn , hçnh chiãúu âæïng laì âoaûn thàóng .Giaí sæí biãút hçnh chiãúu âæïng M2 cuía âiãøm M thuäüc màût truû, haîy veî M1 . Tæång tæû nhæ trãn màût noïn ta veî qua M âæåìng sinh hoàûc âæåìng báûc 2, (c') thuäüc màût phàóng song song våïi màût phàóng cuía (c) .Sau khi xaïc âënh tám I cuía (c') , veî (c'1) tám I1 tiãúp xuïc våïi caïc âæåìng bao våïi hçnh chiãúu bàòng cuía màût truû. Hçnh-8.14 8.4.3-Màût cáöu: Màût cáöu laì màût báûc 2 vaì laì màût troìn xoay . Hçnh-8.15 biãøu diãùn màût cáöu tám O baïn kênh R. Caïc hçnh chiãúu cuía màût cáöu laì caïc âæåìng troìn tám O1, O2 baïn kênh R; âæåìng troìn (a2) laì hçnh chiãúu âæïng cuía âæåìng troìn låïn (a) thuäüc màût phàóng song song våïi P2 ,âæåìng troìn (b1) laì hçnh chiãúu âæïng cuía âæåìng troìn xêch âaûo (b). Nhæîng âiãøm thuäüc næía trãn cuía màût cáöu âæåüc tháúy åí hçnh chiãúu bàòng. Nhæîng âiãøm thuäüc næía træåïc cuía màût cáöu âæåüc tháút åí hçnh chiãúu âæïng. Giaí sæí biãút M2 cuía âiãøm M thuäüc màût cáöu , haîy veî M1. Qua M, ta veî âæåìng troìn thuäüc màût phàóng song song våïi P1 ( hoàûc våïi P2) âãø veî hçnh chiãúu cuía noï laì âæåìng thàóng hoàûc âæåìng troìn åí hçnh chiãúu coìn laûi. 8.4.4-Màût xuyãún: Màût xuyãún laì màût troìn xoay báûc 4 ,taûo thaình båíi mäüt âæåìng troìn quay quanh mäüt truûc thuäüc màût phàóng cuía âæåìng troìn nhæng khäng qua tám. I2 I1 M2≡M'2 M1 M'1 (c1) (c2) (c'1) O2 O1 x O2 (a2) (b2) M2≡M'2 O1 M1 M'1 (b1) (a1) Hçnh-8.15 49 Nãúu truûc khäng càõt âæåìng troìn ta coï xuyãún håí, nãúu truûc càõt âæåìng troìn ta coï xuyãún kên. Màût xuyãún thæåìng biãøu diãùn åí vë trê âàûc biãût, truûc troìn xoay thæåìng choün vuäng goïc våïi màût phàóng hçnh chiãúu, luïc âoï caïc âæåìng bao hçnh chiãúu veî âæåüc dãù daìng. Hçnh-8.16 , biãøu diãùn mäüt màût xuyãún våïi truûc t laì âæåìng thàóng chiãúu âæïng. Hçnh chiãúu âæïng: a2 vaì b2 laì hçnh chiãúu cuía caïc âæåìng troìn vé tuyãún sinh ra do âiãøm thuäüc âæìång troìn sinh (c), caïch xa truûc t nháút. Hai vé tuyãún a vaì b thuäüc màût phàóng âäúi xæïng cuía màût xuyãún vuäng goïc våïi truûc t. Hçnh chiãúu bàòng: c1 vaì c'1 laì hçnh chiãúu cuía âæåìng troìn sinh (c) åí vë trê thuäüc màût phaíng qua truûc t vaì song song våïi P1, d1 laì hçnh chiãúu cuía âæåìng troìn vé tuyãún coï âæåìng bàòng trung bçnh coüng caïc âæåìng kênh cuía a vaì b , d2 truìng våïi hçnh chiãúu âæïng cuía âæåìng troìn qué têch tám cuía (c).Nhæîng âiãøm thuäüc næía trãn vaì giåïi haûn tæì hai âæåìng troìn d âæåüc tháúy åí hçnh chiãúu bàòng. Nhæîng âiãøm thuäüc næía træåïc cuía xuyãún giåïi haûn båíi hai âæåìng troìn a vaì b âæåüc tháúy åí hçnh chiãúu âæïng. Giaí sæí, biãút hçnh chiãúu bàòng M1 cuía âiãøm M thuäüc màût xuyãún, haîy veî âiãøm M2. Qua M ta veî hai âæåìng troìn vé tuyãún e vaì g (e1≡g1) . Trãn hçnh chiãúu âæïng ta tháúy roî bäún nghiãûm: M2, M'2, M''2, M'''2. Hçnh-8.16 M1 M2 M'2 M'''2 M''2 a2 b2 d2 e2 g2 c'2 a1≡b1 d1 d'1 c'1 c1 c2 e1≡g1 50 Chæång chên: MÀÛT PHÀÓNG TIÃÚP XUÏC MÀÛT CONG 9.1-KHAÏI NIÃÛM : Tiãúp tuyãún taûi mäüt âiãøm cuía mäüt âæåìng cong thuäüc màût cong cuîng goüi laì tiãúp tuyãún cuía màût cong taûi âiãøm âoï . Nãúu taûi mäüt âiãøm cuía màût cong coï vä säú tiãúp tuyãún cuîng thuäüc mäüt màût phàóng thç màût phàóng naìy goüi laì màût phàông tiãúp xuïc cuía màût cong taûi âiãøm âoï .Màût phàóng tiãúp xuïc thæåìng âæåüc duìng âãø veî tiãúp tuyãún cuía giao hai màût , veî âæåìng bao cuía boïng trãn hai màût ... 9.2- MÀÛT PHÀÓNG TIÃÚP XUÏC VÅÏI MÀÛT KEÍ : Nãúu mäüt màût phàóng tiãúp xuïc våïi mäüt màût keí taûi mäüt âiãøm thç noï thuäüc caïc âæåìng sinh thàóng cuía màût keí qua âiãøm âoï .Nãúu màût phàóng tiãúp xuïc våïi màût keí doüc theo mäüt âæåìng sinh thç màût keí naìy khai triãøn âæåüc , nhæ màût noïn ,màût truû ... Sau âáy , ta xeït vaìi vê duû : ... u âæïng . Trãn hçnh chiãúu bàòng seî tråí thaình càûp âæoìng kênh liãn hiãûp vaì âuí xaïc âënh elip. Xem hçnh veî bãn. 3 -(H-115) Xem A laì âiãøm âáöu cuía mäüt voìng xoàõn . 4 -(H-116) Veî hçnh gáûp cuía âaïy (A0B0C0) vaì tám (H0) cuía âaïy .Xaïc âënh caïc hçnh chiãúu cuía ABC vaì tám H . Qua H dæûng âæåìng thàóng d vuäng goïc våïi P,räöi âàût trãn d âoaûn SH=30mm. 5 -(H-117) Læu yï caûnh AB laì âæåìng bàòng vaì AC laì âæåìng màût vç váûy nãúu goüi a,b,c láön læåüt laì caïc caûnh cuía làng truû âi qua A,B,C ta seî coï a1,b1,c1 ⊥ A1B1 vaì a2,b2,c2 ⊥ A2C2. 6 -(H-118) Goüi O laì tám âæåìng troìn âaïy (c), ta coï S2O2=30mm. Hçnh chiãúu âæïng cuía âæåìng troìn âaïy laì âoaûn thàóng daìi 30mm, hçnh chiãúu bàòng laì elip (xem H- 86,trang 43 saïch lyï thuyãút). 7 -(H-119) Goüi chán âæåìng vuäng goïc haû tæì A âãún l laì O, ta coï A2O2⊥l2 , ⇒ O1∈l1. Duìng phæång phaïp tam giaïc xaïc âënh âäü låïn AO .Veî cáöu tám O baïn kênh OA, caïc âæåìng sinh bao cuía truû seî tiãúp xuïc caïc âæåìng troìn bao cuía cáöu vaì song song l1,l2. 8 -(H-120) Duìng phæång phaïp tam giaïc xaïc âënh âäü låïn AO. Hai âæåìng troìn coï tám O1 vaì O2, coï baïn kênh bàòng OA laì hai âæåìng troìn bao cuía cáöu. x a1 b1 b2 a2 H-114 O1 A2 B2 C2 D2 A1 B1 C1 D1 g1 g2 10 9 -(H-121) Xem H-8.14 trang 48 saïch lyï thuyãút. -(H-122) Xem H-8.12 trang 47 saïch lyï thuyãút. -(H-123) Xem H-8.15 trang 48 saïch lyï thuyãút. -(H-124) Xem H-8.16 trang 49 saïch lyï thuyãút. Màût phàóng tiãúp xuïc 1 -(H-125) Màût phàóng cáön dæûng laì màût phàóng âi qua A vaì tiãúp xuïc truû troìn xoay truûc h coï baïn kênh r. Thay âäøi màût phàóng hçnh chiãúu âæïng måïi âæa truû thaình chiãúu âæïng, truû suy biãún thaình âæåìng troìn tám h'2 coï baïn kênh r vaì màût phàóng cáön dæûng suy biãún thaình âæåìng thàóng âi qua A'2 vaì tiãúp xuïc våïi âæåìng troìn. Traí vãö hãû thäúng cuî, màût phàóng xaïc âënh båíi A vaì âæåìng sinh tiãúp xuïc.(Chuï yï biãûn luáûn nghiãûm) 2 -(H-126) Màût phàóng cáön dæûng laì màût phàóng âi qua d vaì tiãúp xuïc noïn troìn xoay truûc h ⊥ P ,coï goïc nghiãng taûo våïi P laì α. Thay âäøi màût phàóng hçnh chiãúu bàòng måïi âæa noïnû thaình chiãúu bàòng. Xem H- 9.2 trang 51 saïch lyï thuyãút.(Chuï yï biãûn luáûn nghiãûm) 3 -(H-127) Xaïc âënh hai màût phàóng tiãúp xuïc noïn âäöng thåìi song song våïi âæåìng bàòng cuía màût phàóng. Âiãøm cao nháút vaì tháúp nháút laì giao cuía màût phàóng càõt våïi hai âæåìng sinh tiãúp xuïc. 4 -(H-128) Xem H-9.10 trang 55 saïch lyï thuyãút. Giao cuía màût phàóng våïê caïc màût. 1 -(H-129) Dãù tháúy P laì màût phàóng chiãúu âæïng do âoï âaî biãút hçnh chiãúu âæïng cuía giao tuyãún laì mäüt tæï giaïc truìng våïi hçnh chiãúu suy biãún cuía màût phàóng.Veî hçnh chiãúu coìn laûi cuía caïc âènh bàòng baìi toaïn âiãøm thuäüc âæåìng thàóng. 2 -(H-130) Âáy cuîng thuäüc træåìng håüp âàûc biãût : làng truû laì chiãúu âæïng vç váûy hçnh chiãúu âæïng cuía giao tuyãún âaî biãút, truìng våïi hçnh chiãúu suy biãún cuía làng truû.Æïng duûng baìi toaïn cå baín säú 2- âiãøm thuäüc màût phàóng âãø dæûng hçnh chiãúu bàòng caïc âènh cuía tæï giaïc giao tuyãún. 3 -(H-131) Sæí duûng phæång phaïp phuû tråü âãø tçm giao âiãøm cuía caïc caûnh tæï diãûn våïi màût phàóng Q. Giao tuyãún seî laì mäüt tam giaïc IJK, våïi I=SAxQ,J=SBxQ,K=SCxQ. 4 -(H-132) Veî mäüt màût phàóng Q vuäng goïc våïi caïc caûnh cuía làng truû abc( màût phàóng Q coï thãø xaïc âënh bàòng hai vãút (mQ ⊥a1,nQ⊥a2)).Sau âoï sæí duûng phæång phaïp phuû tråü âãø tçm giao âiãøm cuía caïc caûnh làng 11 truû våïi màût phàóng Q .Tiãút diãûn vuäng goïc laì mäüt tam giaïc ,sæí duûng pheïp gáûp quanh vãút âãø tçm âäü låïn tháût. 5 -(H-133a) Màût phàóng càõt xaïc âënh båíi vãút bàòng vaì âènh S. Âãø xaïc âënh vãút âæïng, qua S veî âæåìng bàòng cuía màût phàóng .Vãút âæïng cuía màût phàóng seî âi qua vãút âæïng cuía âæåìng bàòng.( Coï thãø duìng biãún âäøi hçnh chiãúu âãø giaíi quyãút. -(H-133b,c,d) Thay âäøi màût phàóng hçnh chiãúu âæïng måïi âæa màût phàóng P tråí thaình chiãúu âæïng .Vãút âæïng måïi seî thoía maîn càõt theo tæìng daûng giao tuyãún nhæ hçnh veî bãn.Trãn hçnh coï traí vãö vãút âæïng cuía daûng parabol. 6 -(H-134) Sæí duûng màût phàóng hçnh chiãúu caûnh seî cho giao tuyãún suy biãún thaình âoaûn thàóng vaì daûng giao laì elip .Traí vãö hai hçnh chiãúu càûp truûc âuí xaïc âënh elip. -(H-135) Xem H-10.7 trang 61 saïch lyï thuyãút. Cuîng coï thãø thay âäøi màût phàóng hçnh chiãúu âæïng måïi (H-133) âãø giaíi quyãút. 7 -(H-136) Do P laì màût phàóng chiãúu âæïng nãn hçnh chiãúu âæïng cuía elip giao tuyãún âaî biãút, truìng våïi hçnh chiãúu suy biãún cuía màût phàóng.Âæa càûp âæåìng kênh liãn håüp xuäúng hçnh chiãúu bàòng. -(H-137) Xem H-10.2 trang 57 saïch lyï thuyãút. 8 -(H-138) Thay âäøi màût phàóng hçnh chiãúu âæïng måïi âæa màût phàóng càõt tråí thaình màût phàóng chiãúu âæïng. Âæåìng troìn giao tuyãún seî tråí thaình âoaûn thàóng. Âæa càûp âæåìng kênh vuäng goïc tråí vãö âãø xaïc âënh elip trãn hai hçnh chiãúu. 9 -(H-139) Thay âäøi màût phàóng hçnh chiãúu âæïng måïi âæa màût phàóng P tråí thaình màût phàóng chiãúu âæïng. Veî màût phàóng Q song song P vaì tiãúp S2 S1 mP H-133b,c,d n’P n’P n’P Elip Parabol Hyperbol x’ 12 xuïc våïi cáöu coï baïn kênh r= 22 15R − (Læu yï n’Q // n’P vaì tiãúp xuïc våïi âæåìng troìn coï baïn kênh r= 22 15R − ). Giao cuía âæåìng thàóng våïi caïc màût. 1 -(H-140) a laì âæåìng thàóng chiãúu âæïng nãn âaî biãút mäüt hçnh chiãúu âæïng cuía hai giao âiãøm. Aïp duûng baìi toaïn âiãøm thuäüc màût tçm hçnh chiãúu coìn laûi. Âãø tçm giao âiãøm cuía c, phaíi sæí duûng màût phàóng phuû tråü laì màût phàóng chiãúu âæïng ϕ2≡c2. 2 -(H-141) Âãø tçm giao âiãøm cuía b, phaíi sæí duûng màût phàóng phuû tråü laì màût phàóng chiãúu âæïng ϕ2≡b2. Âãø tçm giao cuía MN ,sæí duûng màût phàóng phuû tråü ϕ (SM,SN). 3 -(H-142) a/ a laì âæåìng thàóng chiãúu âæïng nãn âaî biãút mäüt hçnh chiãúu âæïng cuía hai giao âiãøm. Aïp duûng baìi toaïn âiãøm thuäüc màût noïn tçm hçnh chiãúu coìn laûi. Âãø tçm giao cuía b, sæí duûng màût phàóng phuû tråü ϕ (S,b). -(H-143) b/ a laì âæåìng thàóng chiãúu âæïng nãn âaî biãút mäüt hçnh chiãúu âæïng cuía hai giao âiãøm. Aïp duûng baìi toaïn âiãøm thuäüc màût noïn tçm hçnh chiãúu coìn laûi. Âãø tçm giao cuía b, sæí duûng màût phàóng phuû tråü ϕ (s,b). Våïi s laì mäüt âæåìng thàóng càõt b vaì song song âæåìng sinh truû. Xem hçnh-143 bãn caûnh ta coï hai giao âiãøm laì I,J. -(H-144) c/Âæåìng thàóng a laì chiãúu âæïng nãn âaî biãút mäüt hçnh chiãúu âæïng cuía hai giao âiãøm. Aïp duûng baìi toaïn âiãøm thuäüc màût cáöu tçm hçnh chiãúu coìn laûi. Âãø tçm giao cuía b, sæí duûng thay âoíi màût phàóng hçnh chiãúu , xem H-11.6 trang 68 saïch lyï thuyãút. 4 -(H-145) Baìi toaïn tråí thaình âi tçm giao âiãøm I,J cuía âæåìng thàóng a våïi màût noïn troìn xoay chiãúu bàòng âènh S, goïc taûo våïi P1 laì 600 . SI vaì SJ laì hai âæåìng thàóng cáön dæûng. Chuï yï biãûn luáûn nghiãûm. 5 -(H-146) Baìi toaïn tråí thaình âi tçm giao âiãøm I,J cuía âæåìng thàóng a våïi màût cáöu tám O âæåìng kênh AB. Baìi toaïn coï daûng âàûc biãût vç d laì O2 O1 b2 s2 b1 s1 H-143 I2 J2 I1 J1 13 âæåìng thàóng chiãúu. (Duìng phæång phaïp tam giaïc âãø tçm âäü låïn tháût AB). 6 -(H-147) Baìi toaïn tråí thaình âi tçm giao âiãøm I,J cuía âæåìng thàóng l våïi màût truû troìn xoay chiãúu âæïng truûc d, baïn kênh R. Baìi toaïn coï daûng âàûc biãût vç truû laì chiãúu âæïng. Giao cuía hai màût 1 -(H-148) Baìi toaïn giao thuäüc daûng 1-giao hai âa diãûn : giao tuyãún laì 2 âæåìng gáúp khuïc kên( giao hoaìn toaìn) gäöm caïc âoaûn thàóng. Hçnh chiãúu âæïng cuía giao tuyãún cuîng âaî biãút truìng våïi hçnh chiãúu suy biãún cuía làng truû tam giaïc.Dæûng hçnh chiãúu bàòng 8 âènh cuía âæåìng 2 gáúp khuïc bàòng baìi toaïn âiãøm thuäüc âæåìng thàóng vaì baìi toaïn âiãøm thuäüc màût phàóng.Chuï yï âàût tãn âáöy âuí cho caïc caûnh cuía làng truû , caïc âènh cuía choïp vaì caïc âènh cuía giao tuyãún. Âãø xeït tháúy khuáút cuía giao tuyãún phaíi xeït láön læåüt våïi caí hai màût. 2 -(H-149) Baìi toaïn giao thuäüc daûng 1-giao hai âa diãûn : giao tuyãún laì âæåìng gáúp khuïc kên gäöm caïc âoaûn thàóng. Hçnh chiãúu bàòng cuía giao tuyãún cuîng âaî biãút truìng våïi hçnh chiãúu suy biãún cuía làng truû tæï giaïc.Dæûng hçnh chiãúu âæïng 10 âènh cuía âæåìng gáúp khuïc bàòng baìi toaïn âiãøm thuäüc âæåìng thàóng vaì baìi toaïn âiãøm thuäüc màût phàóng.Chuï yï âàût tãn âáöy âuí cho caïc caûnh cuía 2 làng truû vaì caïc âènh cuía giao tuyãún. 3 -(H-150) Baìi toaïn giao thuäüc daûng 1-giao hai âa diãûn : giao tuyãún laì âæåìng gáúp khuïc kên gäöm caïc âoaûn thàóng. Hçnh chiãúu âæïng cuía giao tuyãún cuîng âaî biãút truìng våïi hçnh chiãúu suy biãún cuía làng truû tam giaïc.Dæûng hçnh chiãúu bàòng 10 âènh cuía âæåìng gáúp khuïc bàòng baìi toaïn âiãøm thuäüc âæåìng thàóng vaì baìi toaïn âiãøm thuäüc màût phàóng.Chuï yï âàût tãn âáöy âuí cho caïc caûnh cuía làng truû , caïc âènh cuía choïp vaì caïc âènh cuía giao tuyãún. 4 -(H-151) Baìi toaïn giao thuäüc daûng 2-giao âa diãûn vaì màût cong: giao tuyãún laì âæåìng gáúp khuïc kên gäöm caïc cung troìn . Hçnh chiãúu bàòng cuía giao tuyãún cuîng âaî biãút truìng våïi hçnh chiãúu suy biãún cuía làng truû tam giaïc.Dæûng hçnh chiãúu âæïng 10 cuía âæåìng gáúp khuïc bàòng baìi toaïn âiãøm thuäüc cáöu vaì baìi toaïn âæåìng troìn thuäüc màût cáöu.Chuï yï âàût tãn âáöy âuí cho caïc caûnh cuía làng truû vaì caïc âènh cuía giao tuyãún. 4 -(H-151) Baìi toaïn giao thuäüc daûng 2- giao âa diãûn vaì màût cong: giao 14 tuyãún laì âæåìng gáúp khuïc kên gäöm caïc cung troìn vaì elip . Hçnh chiãúu âæïng cuía giao tuyãún cuîng âaî biãút, truìng våïi hçnh chiãúu suy biãún cuía làng truû tam giaïc.Dæûng hçnh chiãúu cuía âæåìng gáúp khuïc bàòng baìi toaïn âiãøm thuäüc noïn vaì baìi toaïn âæåìng thuäüc màût noïn. Chuï yï âàût tãn âáöy âuí cho caïc caûnh cuía làng truû vaì caïc âènh cuía giao tuyãún. 6 -(H-153) Baìi toaïn giao thuäüc daûng 2-giao âa diãûn vaì màût cong: giao tuyãún laì 2 âæåìng gáúp khuïc kên (giao hoaìn toaìn) gäöm caïc cung næía elip . Hçnh chiãúu âæïng cuía giao tuyãún cuîng âaî biãút, truìng våïi hçnh chiãúu suy biãún cuía truû troìn xoay. Dæûng hçnh chiãúu bàòng cuía âæåìng gáúp khuïc bàòng baìi toaïn âiãøm thuäüc màût phàóng vaì baìi toaïn âæåìng thuäüc màût phàóng.Chuï yï âàût tãn âáöy âuí cho caïc caûnh cuía làng truû vaì caïc âènh cuía giao tuyãún. 7 -(H-154) Baìi toaïn giao thuäüc daûng 3- giao 2 màût cong: giao tuyãún laì âæåìng cong ghãönh báûc 2x2=4 . Hçnh chiãúu âæïng cuía giao tuyãún cuîng âaî biãút, truìng våïi hçnh chiãúu suy biãún cuía truû troìn xoay. Dæûng hçnh chiãúu bàòng cuía âæåìng cong bàòng baìi toaïn âiãøm thuäüc màût noïn vaì baìi toaïn âæåìng thuäüc màût .Chuï yï choün caïc âiãøm cáön thiãút nhæ thuäüc âæåìng bao cuía 2 màût, ranh giåïi tháúy khuáút cuía truû. Hçnh chiãúu bàòng giao tuyãún coï truûc âäúi xæïng nàòm ngang. 8 -(H-155) Baìi toaïn giao thuäüc daûng 3- giao 2 màût cong: giao tuyãún laì âæåìng cong ghãönh báûc 2x2=4.ÅÍ âáy chè xeït næía baìi toaïn. Hçnh chiãúu bàòng cuía giao tuyãún cuîng âaî biãút, truìng våïi hçnh chiãúu suy biãún cuía truû troìn xoay. Dæûng hçnh chiãúu âæïng cuía âæåìng cong bàòng baìi toaïn âiãøm thuäüc màût cáöu vaì baìi toaïn âæåìng thuäüc màût cáöu .Chuï yï choün caïc âiãøm cáön thiãút nhæ thuäüc âæåìng bao cuía 2 màût, ranh giåïi tháúy khuáút cuía truû. 9 -(H-156) Tæång tæû baìi 8,H-155. 10 -(H-157) ÆÏng duûng âënh lyï 2 cuía giao hai màût báûc 2 coï kãút quaí giao laì hai âæåìng elip . Hçnh chiãúu âæïng cuía giao tuyãún cuîng âaî biãút, truìng våïi hçnh chiãúu suy biãún cuía truû troìn xoay. Dæûng hçnh chiãúu bàòng cuía âæåìng cong bàòng baìi toaïn âiãøm thuäüc màût noïn vaì baìi toaïn âæåìng thuäüc màût. Caïc baìi tæì 11 âãún 15 hoaìn toaìn tæång tæû våïi caïc læu yï: -Xãúp daûng baìi toaïn âãø coï daûng giao tuyãún (daûng 1,2,3,daûng caïc màût báûc 2 thoía maîn caïc âënh lyï âàûc biãût); -Nháûn xeït caïc yãúu täú âäúi xæïng; -Choün caïc âiãøm 15 cáön thiãút phaíi veî (caïc âiãøm gaîy, âiãøm thuäüc âæåìng bao, âiãøm thuäüc ranh giåïi tháúy khuáút, âiãøm cao nháút, âiãøm tháúp nháút...) ;-Näúi theo trçnh tæû håüp lyï vaì xeït tháúy khuáút. PHÁÖN IV : Âãö thi máùu Cáu1 : Tçm khoaíng caïch tæì âiãøm A âãún màût phàóng α(h,f) .(H-164) Giaíi: -Qua A veî d vuäng goïc α : d1 ⊥ h1 ; d2 ⊥ f2.. -Sæí duûng màût phàóng phuû tråü ϕ laì chiãúu âæïng, chæïa d: ϕ2 ≡ d2≡ g2 , suy ra g1 vaì tçm âæåüc I1 = d1 x g1, âæa lãn hçnh chiãúu âæïng co ïI2∈ d2. -Sæí duûng phæång phaïp tam giaïc , coï khoaíng caïch cánö tçm AI = A1I0. Thæåìng ngæåìi ta coï thãø sæí duûng caïc pheïp biãún âäøi hçnh chiãúu âãø âæa baìi toaïn vãö træåìng håüp âàûc biãût. Âæa màût phàóng vãö vë trê màût phàóng chiãúu.(xem chæång 7) Cáu 2 : Veî hai hçnh chiãúu cuía tam giaïc âãöu thuäüc màût phàóng α, âaî biãút hçnh chiãúu bàòng A1B1 cuía caûnh AB thuäüc âæåìng bàòng.(H-165) Giaíi: Sæí duûng pheïp quay quanh vãút bàòng âæa màût phàóng α truìng P1.Coï hçnh chiãúu bàòng måïi cuía AB laì A'1B'1, ta veî thãm âènh C'1 cuía tam giaïc âãöu tháût. Gàõn caïc âènh nhæ hçnh veî seî âæa vãö x d2 h1 ϕ2≡g2 d1 g1 I2 I1 I0 A2 A1 H-164 f1 h2 f2 nα Xα mα N2 B1 A'1 A1 C2 N1 n'α N'1 B'1 C'1 A2 B2 C1 h'1 h1 h2 H-165 16 âæåüc hai hçnh chiãúu ban âáöu. Thæåìng ngæåìi ta sæí duûng pheïp gáûp quanh caïc vãút âãø giaíi caïc baìi toaïn liãn quan âãún âäü låïn tháût nhæ dæûng hçnh vuäng, âæåìng troìn...). Cáu3: Veî giao tuyãún cuía hai làng truû. (H-166) Giaíi: Baìi toaïn giao thuäüc daûng 1-giao hai âa diãûn : giao tuyãún laì âæåìng gáúp khuïc kên (giao khäng hoaìn toaìn) gäöm caïc âoaûn thàóng. Hçnh chiãúu bàòng cuía giao tuyãún cuîng âaî biãút truìng våïi hçnh chiãúu suy biãún cuía làng truû tæï giaïc.Dæûng hçnh chiãúu âæïng 10 âènh cuía âæåìng gáúp khuïc bàòng baìi toaïn âiãøm thuäüc âæåìng thàóng vaì baìi toaïn âiãøm thuäüc màût phàóng thuäüc làng truû coìn laûi. Chuï yï âàût tãn âáöy âuí cho caïc caûnh cuía làng truû vaì caïc âènh cuía giao tuyãún. Âãø xeït tháúy khuáút cuía giao tuyãún phaíi xeït láön læåüt våïi caí hai màût. Âãö thi tham khaío: ÂÃÖ THI : HÇNH HOÜC HOÜA HÇNH ÂAÛI HOÜC KYÎ THUÁÛT ÂAÌ NÀÔNG THÄNG QUA : ÂÃÖ SÄÚ : 01A/2001 1/ Khäng thay âäøi màût phàóng hçnh chiãúu ,xaïc âënh goïc nghiãng cuía màût phàóng α( mα,nα) våïi caïc màût phàóng hçnh chiãúu. 2/Veî hçnh chiãúu âæïng cuía âæåìng thàóng a âi qua A ,nghiãng våïi màût phàóng chiãúu bàòng Q1 mäüt goïc 30o ( chuï yï caïc qué têch). 3/ Veî giao hai màût. 11 31 51 71 d1≡21≡2'1 e1≡41≡4'1 f1≡61≡6'1 a1 b1 c1 c2 12 72 22 62 42 4'2 2'2 6'2 32 52 a2 b2 d2 e2 f2 g2 g1 H-166 17 MUÛC LUÛC Pháön I : Cáu hoíi än táûp 01 Pháön II : Âãö baìi táûp 04 Pháön III : Hæåïng dáùn giaíi 58 Pháön IV : Baìi thi máùu 73
File đính kèm:
- giao_trinh_hinh_hoc_hoa_hinh_phan_2.pdf