Giáo trình Đường lối quốc phòng và an ninh của Đảng Cộng sản Việt Nam - Bài 3: Xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân

TRƢỜNG ĐẠI HỌC ĐÀ LẠT 
KHOA GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG – AN NINH 
BÀI GIẢNG 
Học phần: Đƣờng lối quốc phòng và an ninh của 
Đảng Cộng sản Việt Nam 
Bài 3: Xây dựng nền quốc phòng toàn dân, 
an ninh nhân dân 
Đối tƣợng: Sinh viên đại học 
Năm học: 2017 – 2018 
Cử nhân Vũ Đình Sơn 
LÂM ĐỒNG, THÁNG 01 NĂM 2018 
PHÊ DUYỆT 
Ngày tháng năm 2016 
TRƢỞNG KHOA 
Ngày tháng năm 2016 
TRƢỞNG BỘ MÔN 
TRƢỜNG ĐẠI HỌC ĐÀ LẠT 
KHOA GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG – AN NINH 
BÀI GIẢNG 
 Học phần: Đƣờng lối quốc phòng và an ninh của Đảng 
 Cộng sản Việt Nam 
Bài 3: Xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân 
Đối tƣợng: Sinh viên đại học, cao đẳng 
Năm học: 2017 – 2018 
LÂM ĐỒNG, THÁNG 01 NĂM 2018 
PHÊ DUYỆT 
Ngày tháng năm 2018 
TRƢỞNG KHOA 
TS. Võ Sỹ Lợi 
KẾ HOẠCH GIẢNG BÀI 
PHÊ DUYỆT 
Ngày tháng năm 2018 
TRƢỞNG KHOA 
TS. Võ Sỹ Lợi 
Học phần: Đƣờng lối quân sự của Đảng 
Cộng sản Việt Nam 
Bài 3: Xây dựng nền quốc phòng toàn dân, 
an ninh nhân dân 
Đối tƣợng: Sinh viên đại học, cao đẳng 
Năm học: 2017 - 2018 
Phần I 
Ý ĐỊNH GIẢNG BÀI 
I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU 
A. MỤC ĐÍCH 
- Sinh viên trình bày đƣợc những kiến thức cơ bản về tính chất, đặc điểm, 
quan điểm, nội dung, biện pháp xây dựng nền quốc phòng toàn dân và nền an 
ninh nhân dân. 
- Trên cơ sở đó xây dựng ý thức trách nhiệm, tự giác tham gia xây dựng 
nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. 
B. YÊU CẦU 
Sinh viên chú ý nghe giảng, ghi chép bài, hiểu đúng, đủ nội dung và tích 
cực phát biểu xây dựng bài. 
II. NỘI DUNG, TRỌNG TÂM 
A. NỘI DUNG 
I. Vị trí, đặc trƣng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân. 
II. Xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân vững mạnh để 
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa 
III. Một số biện pháp chính xây dựng nền xây dựng nền quốc phòng toàn 
dân, an ninh nhân dân hiện nay 
B. TRỌNG TÂM 
Xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân vững mạnh để bảo 
vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa 
III. THỜI GIAN 
Tổng số lên lớp: 04 tiết. 
IV. TỔ CHỨC, PHƢƠNG PHÁP 
A. TỔ CHỨC 
Lấy đội hình đại đội để lên lớp, đội hình tiểu đội để thuyết trình, thảo 
luận. 
B. PHƢƠNG PHÁP 
1. Giảng viên: Thuyết trình, giảng giải nêu vấn đề, hƣớng dẫn nghiên cứu 
kết hợp một số phƣơng pháp dạy học tích cực. 
2. Sinh viên: Lắng nghe, quan sát, tổng hợp ghi chép theo ý hiểu. 
V. ĐỊA ĐIỂM 
Trƣờng Đại học Đà Lạt 
VI. VẬT CHẤT BẢO ĐẢM 
A. GIẢNG VIÊN: Giảng đƣờng, giáo trình, bài giảng, tài liệu tham khảo, 
máy tính, máy chiếu. 
B. SINH VIÊN: Giáo trình, vở ghi chép, tài liệu tham khảo, giấy bút để 
thảo luận, làm việc nhóm. 
Phần II 
THỰC HÀNH GIẢNG BÀI 
I. THỦ TỤC GIẢNG BÀI 
Nhận lớp, chấn chỉnh đội hình báo cáo cấp trên (nếu có); Quy định kỷ luật 
học tập; Kiểm tra, hệ thống lại bài cũ; Phổ biến mục đích, yêu cầu, dàn ý nội 
dung, tài liệu, phƣơng pháp hoặc đặt ra những vấn đề cần giải quyết của bài 
mới 
II. TRÌNH TỰ GIẢNG BÀI 
Thứ tự, nội dung 
Thời 
gian 
Phƣơng pháp 
Vật chất 
Giảng viên Sinh viên 
I. VỊ TRÍ, ĐẶC 
TRƢNG NỀN QUỐC 
PHÒNG TOÀN DÂN, 
AN NINH NHÂN DÂN 
(45 phút) 
- Nhóm 
phƣơng pháp 
sử dụng ngôn 
ngữ và trực 
quan. 
- Tổng hợp và 
trả lời câu hỏi 
của giảng 
viên. 
- Máy 
chiếu, bài 
giảng điện 
tử. 
1. Vị trí 
20 phút 
- Giảng giải - Theo dõi 
giáo trình. 
2. Đặc trƣng 
 25 phút 
- Giảng diễn, 
đàm thoại 
củng cố, mở 
rộng. 
- Lắng nghe, 
phát biểu. 
II. XÂY DỰNG 
NỀN QUỐC PHÒNG 
TOÀN DÂN, AN NINH 
(90 phút) 
- Nhóm 
phƣơng pháp 
sử dụng ngôn 
- Tổng hợp và 
trả lời câu hỏi 
của giảng 
- Máy 
chiếu, bài 
giảng điện 
Thứ tự, nội dung 
Thời 
gian 
Phƣơng pháp 
Vật chất 
Giảng viên Sinh viên 
NHÂN DÂN VỮNG 
MẠNH ĐỂ BẢO VỆ TỔ 
QUỐC VIỆT NAM XÃ 
HỘI CHỦ NGHĨA 
ngữ và trực 
quan. 
viên. tử. 
1. Mục đích xây 
dựng nền quốc phòng 
toàn dân, an ninh nhân 
dân vững mạnh hiện nay 
25 phút 
- Giảng giải - Lắng nghe 
và ghi chép. 
2. Nhiệm vụ xây 
dựng nền quốc phòng 
toàn dân, an ninh nhân 
dân vững mạnh hiện nay 
20 phút 
- Giảng diễn, 
đàm thoại 
củng cố, mở 
rộng. 
- Lắng nghe, 
phát biểu. 
3. Xây dựng tiềm 
lực quốc phòng, an ninh 
ngày càng vững mạnh 
20 phút 
- Giảng diễn, 
đàm thoại 
củng cố. 
- Ghi chép, 
phát biểu. 
4. Xây dựng thế trận 
quốc phòng toàn dân, an 
ninh nhân dân vững chắc 25 phút 
- Giảng diễn, 
đàm thoại 
củng cố, mở 
rộng, trình 
bày trực quan. 
- Tổng hợp ý, 
phát biểu. 
III. MỘT SỐ BIỆN 
PHÁP CHÍNH XÂY 
DỰNG NỀN QUỐC 
PHÒNG TOÀN DÂN, 
AN NINH NHÂN DÂN 
HIỆN NAY 
(45 phút) 
- Nhóm 
phƣơng pháp 
sử dụng ngôn 
ngữ và trực 
quan. 
- Thảo luận 
nhóm, trao 
đổi cùng 
giảng viên. 
- Máy 
chiếu, bài 
giảng điện 
tử. 
1. Thƣờng xuyên 
thực hiện giáo dục quốc 
phòng - an ninh 
15 phút 
- Giảng giải - Lắng nghe, 
ghi chép. 
2. Tăng cƣờng sự 
lãnh đạo của Đảng, sự 
quản lí của Nhà nƣớc, 
trách nhiệm triển khai 
thực hiện của các cơ 
quan, tổ chức và nhân 
dân đối với xây dựng 
nền quốc phòng toàn 
dân, an ninh nhân dân 
10 phút 
- Giảng giải - Tổng hợp ý. 
Thứ tự, nội dung 
Thời 
gian 
Phƣơng pháp 
Vật chất 
Giảng viên Sinh viên 
3. Nâng cao ý thức, 
trách nhiệm công dân 
cho sinh viên trong xây 
dựng nền quốc phòng 
toàn dân, an ninh nhân 
dân 
15 phút 
- Giảng giải, 
trình bày trực 
quan. 
- Lắng nghe, 
đánh dấu 
trong giáo 
trình. 
III. KẾT THÚC GIẢNG BÀI 
Kết luận, hệ thống, tóm tắt nội dung chính của bài giảng, giải đáp thắc mắc; 
giới thiệu tài liệu tham khảo; hƣớng dẫn nghiên cứu; kiểm tra vũ khí trang bị, 
vật chất (nếu có); nhận xét buổi học, nhắc nhở sinh viên chuẩn bị nội dung học 
kế tiếp. 
Ngày tháng năm 2018 
NGƢỜI BIÊN SOẠN 
GIẢNG VIÊN 
 Cử nhân Vũ Đình Sơn 
MỞ ĐẦU 
Sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa cần phải 
có sức mạnh tổng hợp. Một trong những yếu tố tạo nên sức mạnh tổng hợp là 
phải xây dựng đƣợc nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân vững mạnh. 
Điều đó chỉ có đƣợc khi mọi công dân, mọi tổ chức, mọi lực lƣợng, mọi cấp, 
mọi ngành ý thức đầy đủ đƣợc nghĩa vụ, trách nhiệm đối với việc xây dựng nền 
quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân. Từ đó, vận dụng vào thực hiện tốt trách 
nhiệm của mình trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân để 
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. 
Trong khi đặt nhiệm vụ phát triển kinh tế là trung tâm, xây dựng Ðảng là 
then chốt, Ðảng ta luôn chú trọng đến nhiệm vụ quốc phòng, xem tăng cƣờng 
quốc phòng, giữ vững an ninh quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ là nhiệm vụ trọng 
yếu thƣờng xuyên 
 I. VỊ TRÍ, ĐẶC TRƢNG NỀN QUỐC PHÒNG TOÀN DÂN, AN NINH 
NHÂN DÂN 
1. Vị trí 
a) Một số khái niệm 
- Quốc phòng toàn dân là nền quốc phòng mang tính chất "vì dân, do dân, 
của dân", phát triển theo phƣơng hƣớng toàn dân, toàn diện, độc lập, tự chủ, tự 
lực, tự cƣờng và ngày càng hiện đại, kết hợp chặt chẽ kinh tế với quốc phòng và 
an ninh, dƣới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lí, điều hành của Nhà nƣớc, do 
nhân dân làm chủ, nhằm giữ vững hoà bình, ổn định của đất nƣớc, sẵn sàng 
đánh bại mọi hành động xâm lƣợc và bạo loạn lật đổ của các thế lực đế quốc, 
phản động ; bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa."(1) 
- "Nền quốc phòng toàn dân là sức mạnh quốc phòng của đất nƣớc đƣợc 
xây dựng trên nền tảng nhân lực, vật lực, tinh thần mang tính chất toàn dân, toàn 
diện, độc lập, tự chủ, tự cƣờng"(2). 
- An ninh nhân dân: 
 "1. Là sự nghiệp của toàn dân, do nhân dân tiến hành, lực lƣợng an ninh 
nhân dân làm nòng cốt dƣới sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lí của Nhà nƣớc. 
Kết hợp phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc với các biện pháp nghiệp 
vụ của lực lƣợng chuyên trách, nhằm đập tan mọi âm mƣu và hành động xâm 
phạm an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội, cùng với quốc phòng toàn dân 
bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. 
2. Bộ phận của lực lƣợng vũ trang nhân dân Việt Nam có vai trò nòng cốt 
trong sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia. An ninh quốc gia có nhiệm vụ : đấu 
tranh làm thất bại mọi âm mƣu hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia, bảo vệ 
chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ Đảng, chính quyền, các lực lƣợng vũ trang và 
nhân dân"
(1)
.
- Nền an ninh là sức mạnh về tinh thần, vật chất, sự đoàn kết và truyền 
thống dựng nƣớc, giữ nƣớc của toàn dân tộc đƣợc huy động vào sự nghiệp bảo 
vệ an ninh quốc gia, trong đó lực lƣợng chuyên trách bảo vệ an ninh nhân dân 
làm nòng cốt. 
b) Vị trí 
Xây dựng nền quốc phòng, an ninh nhân dân vững mạnh là tạo ra sức mạnh 
để ngăn ngừa, đẩy lùi, đánh bại mọi âm mƣu, hành động xâm hại đến mục tiêu 
trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đảng 
(1)
 Trung tâm Từ điển Bách khoa quân sự, Từ điển Bách khoa quân sự Việt Nam, NXB Quân đội nhân dân, Hà 
Nội, 2004, tr. 848. 
(2)
. Luật Quốc phòng, Điều 3, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2005. 
(1)
 Trung tâm Từ điển Bách khoa quân sự, Từ điển Bách khoa quân sự Việt Nam, NXB 
Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2004, tr. 26. 
ta đã khẳng định: "Trong khi đặt trọng tâm vào nhiệm vụ xây dựng chủ nghĩa xã 
hội, chúng ta không một chút lơi lỏng nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, luôn luôn coi 
trọng quốc phòng - an ninh, coi đó là nhiệm vụ chiến lƣợc gắn bó chặt chẽ"(2). 
2. Đặc trƣng 
a) Nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân chỉ có mục đích duy nhất là 
tự vệ chính đáng 
Đặc trƣng thể hiện sự khác nhau về bản chất trong xây dựng nền quốc 
phòng, an ninh của những quốc gia có độc lập chủ quyền đi theo con đƣờng xã 
hội chủ nghĩa với các nƣớc khác. Chúng ta xây dựng nền quốc phòng, an ninh 
nhân dân vững mạnh là để tự vệ, chống lại thù trong, giặc ngoài, bảo vệ vững 
chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ chế độ xã hội chủ 
nghĩa và cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc của nhân dân. 
- Phân tích thêm về mục đích xây dựng quốc phòng toàn dân ở Mỹ và một 
số quốc gia khác hiện nay. 
b) Đó là nền quốc phòng, an ninh vì dân, của dân và do toàn thể nhân dân 
tiến hành 
Đặc trƣng vì dân, của dân, do dân của nền quốc phòng, an ninh nƣớc ta là 
thể hiện truyền thống, kinh nghiệm của dân tộc ta trong lịch sử dựng nƣớc và 
giữ nƣớc. Đặc trƣng vì dân, của dân, do dân và mục đích tự vệ của nền quốc 
phòng, an ninh cho phép ta huy động mọi ngƣời, mọi tổ chức, mọi lực lƣợng đều 
thực hiện xây dựng nền quốc phòng, an ninh và đấu tranh quốc phòng, an ninh. 
Đồng thời, đƣờng lối của Đảng, pháp luật của Nhà nƣớc về quốc phòng, an ninh 
phải xuất phát từ lợi ích, nguyện vọng và khả năng của nhân dân. 
c) Đó là nền quốc phòng, an ninh có sức mạnh tổng hợp do nhiều yếu tố tạo thành 
Sức mạnh tổng hợp của nền quốc phòng, an ninh nƣớc ta tạo thành bởi rất 
nhiều yếu tố nhƣ chính trị, kinh tế, văn hoá, tƣ tƣởng, khoa học, quân sự, an 
ninh,... cả ở trong nƣớc, ngoài nƣớc, của dân tộc và của thời đại, trong đó những 
yếu tố bên trong của dân tộc bao giờ cũng giữ vai trò quyết định. Sức mạnh tổng 
hợp của nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân là cơ sở, tiền đề và là biện 
pháp để nhân dân đánh thắng kẻ thù xâm lƣợc. 
- Tại sao xây dựng nền quốc phòng, an ninh phải có sức mạnh từ nhiều yếu 
tố ? Yếu tố nào đóng vai trò quan trọng ? Vì sao? 
d) Nền quốc phòng, an ninh nhân dân đƣợc xây dựng toàn diện và từng 
bƣớc hiện đại 
Việc tạo ra sức mạnh quốc phòng, an ninh không chỉ ở sức mạnh quân sự, 
an ninh mà phải huy động đƣợc sức mạnh của toàn dân về mọi mặt chính trị, 
quân sự, an ninh, kinh tế, văn hoá, khoa học. Phải kết hợp hữu cơ giữa quốc 
(2)
 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, NXB 
Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1996, tr. 39. 
phòng, an ninh với các mặt hoạt động xây dựng đất nƣớc, kết hợp chặt chẽ giữa 
quốc phòng, an ninh với hoạt động đối ngoại. 
Xây dựng nền quốc phòng, an ninh toàn diện phải đi đôi với xây dựng nền 
quốc phòng, an ninh hiện đại là một tất yếu khách quan. Xây dựng quân đội 
nhân dân, công an nhân dân từng bƣớc hiện đại. Kết hợp giữa xây dựng con 
ngƣời có giác ngộ chính trị, có tri thức với vũ khí trang bị kĩ thuật hiện đại. Phát 
triển công nghiệp quốc phòng, từng bƣớc trang bị hiện đại cho các lực lƣợng vũ 
trang nhân dân. Kết hợp chặt chẽ phát triển kinh tế xã hội với tăng cƣờng quốc 
phòng, an ninh. 
e) Nền quốc phòng toàn dân gắn chặt với nền an ninh nhân dân 
Nền quốc phòng và nền an ninh nhân dân của chúng ta đều đƣợc xây dựng 
nhằm mục đích tự vệ, đều phải chống thù trong, giặc ngoài để bảo vệ Tổ quốc 
Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Giữa nền quốc phòng toàn dân với nền an ninh nhân 
dân chỉ khác nhau về phƣơng thức tổ chức lực lƣợng, hoạt động cụ thể, theo 
mục tiêu cụ thể đƣợc phân công mà thôi. Kết hợp chặt chẽ giữa quốc phòng và 
an ninh phải thƣờng xuyên và tiến hành đồng bộ, thống nhất từ trong chiến lƣợc, 
quy hoạch, kế hoạch xây dựng, hoạt động của cả nƣớc cũng nhƣ từng vùng, 
miền, địa phƣơng, mọi ngành, mọi cấp. 
- Tại sao nền quốc phòng toàn dân gắn chặt với nền an ninh nhân dân ? 
II. XÂY DỰNG NỀN QUỐC PHÒNG TOÀN DÂN, AN NINH NHÂN DÂN 
VỮNG MẠNH ĐỂ BẢO VỆ TỔ QUỐC VIỆT NAM XÃ HỘI CHỦ NGHĨA 
1. Mục đích xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân 
vững mạnh hiện nay 
- Tạo sức mạnh tổng hợp của đất nƣớc cả về chính trị, quân sự, an ninh, 
kinh tế, văn hoá, xã hội, khoa học, công nghệ để giữ vững hoà bình, ổn định, đẩy 
lùi, ngăn chặn nguy cơ chiến tranh, sẵn sàng đánh thắng chiến tranh xâm lƣợc 
dƣới mọi hình thức và quy mô. 
- Tạo thế chủ động cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nhằm bảo 
vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ ; bảo vệ Đảng, 
Nhà nƣớc, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa ; bảo vệ sự nghiệp đổi mới, sự 
nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc ; bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc 
; bảo vệ an ninh chính trị, an ninh kinh tế, an ninh tƣ tƣởng văn hoá, xã hội ; giữ 
vững ổn định chính trị, môi trƣờng hoà bình, phát triển đất nƣớc theo định 
hƣớng xã hội chủ nghĩa. 
2. Nhiệm vụ xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân 
vững mạnh hiện nay 
- Xây dựng lực lƣợng quốc phòng, an ninh đáp ứng yêu cầu bảo vệ vững 
chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa 
 Lực lƣợng quốc phòng, an ninh là những con ngƣời, tổ chức và những cơ sở 
vật chất, tài chính đảm bảo cho các hoạt động đáp ứng yêu cầu của quốc phòng, an 
ninh. Từ đặc trƣng của nền quốc phòng, an ninh ở nƣớc ta thì lực lƣợng quốc phòng, 
an ninh của nền quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân bao gồm lực lƣợng toàn 
dân (lực lƣợng chính trị) và lực lƣợng vũ trang nhân dân. 
Lực lƣợng chính trị bao gồm các tổ chức trong hệ thống chính trị, các tổ 
chức chính trị - xã hội và những tổ chức khác trong đời sống xã hội đã đƣợc 
phép thành lập và quần chúng nhân dân. Lực lƣợng vũ trang nhân dân bao gồm 
quân đội nhân dân, dân quân tự vệ, công an nhân dân. 
- Xây dựng lực lƣợng quốc phòng, an ninh là xây dựng lực lƣợng chính trị 
và lực lƣợng vũ trang nhân dân đáp ứng yêu cầu của quốc phòng, an ninh, bảo 
vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. 
3. Xây dựng tiềm lực quốc phòng, an ninh ngày càng vững mạnh 
Tiềm lực quốc phòng, an ninh là khả năng về nhân lực, vật lực, tài chính có 
thể huy động để thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh. Tiềm lực quốc phòng, 
an ninh đƣợc thể hiện ở trên tất cả lĩnh vực của đời sống xã hội, nhƣng tập trung 
ở tiềm lực chính trị, tinh thần ; tiềm lực kinh tế ; tiềm lực khoa học, công nghệ ; 
tiềm lực quân sự, an ninh. Xây dựng tiềm lực quốc phòng, an ninh là tập trung 
xây dựng tiềm lực chính trị, tinh thần ; tiềm lực kinh tế ; tiềm lực khoa học, công 
nghệ và xây dựng tiềm lực quân sự, an ninh. 
Phân tích và liên hệ thực tiễn các tiềm lực. 
a) Xây dựng tiềm lực chính trị, tinh thần 
- Tiềm lực chính trị, tinh thần của nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân 
là khả năng về chính trị, tinh thần có thể huy động tạo nên sức mạnh để thực hiện 
nhiệm vụ quốc phòng, an ninh. Tiềm lực chính trị, tinh thần đƣợc biểu hiện ở năng 
lực lãnh đạo của Đảng, quản lí điều hành của Nhà nƣớc ; ý chí, quyết tâm của nhân 
dân, của các lực lƣợng vũ trang nhân dân sẵn sàng đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm 
vụ quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc trong mọi điều kiện, hoàn cảnh, tình huống. 
Tiềm lực chính trị tinh thần là nhân tố cơ bản tạo nên sức mạnh của quốc phòng, an 
ninh, có tác động to lớn đến hiệu quả xây dựng và sử dụng các tiềm lực khác, là cơ 
sở, nền tảng của tiềm lực quân sự, an ninh. 
- Xây dựng tiềm lực chính trị, tinh thần của nền quốc phòng toàn dân, an 
ninh nhân dân cần tập trung : Xây dựng tình yêu quê hƣơng đất nƣớc, niềm tin 
đối với sự lãnh đạo của Đảng, quản lí của nhà nƣớc, đối với chế độ xã hội chủ 
nghĩa. Xây dựng hệ thống chính trị trong sạch vững mạnh, phát huy quyền làm 
chủ của nhân dân. Xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân ; nâng cao cảnh giác 
cách mạng ; giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội. Thực hiện tốt giáo 
dục quốc phòng, an ninh. 
b) Xây dựng tiềm lực kinh tế 
- Tiềm lực kinh tế của nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân là khả 
năng về kinh tế của đất nƣớc có thể khai thác, huy động nhằm phục vụ cho quốc 
phòng, an ninh. Tiềm lực kinh tế của nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân 
đƣợc biểu hiện ở nhân lực, vật lực, tài lực của quốc gia có thể huy động cho 
quốc phòng, an ninh và tính cơ động của nền kinh tế đất nƣớc trong mọi điều 
kiện hoàn cảnh. Tiềm lực kinh tế tạo sức mạnh vật chất cho nền quốc phòng 
toàn dân, an ninh nhân dân, là cơ sở vật chất của các tiềm lực khác. 
- Xây dựng tiềm lực kinh tế của nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân 
dân là tạo nên khả năng về kinh tế của đất nƣớc. Do đó, cần tập trung vào : đẩy 
mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự 
chủ. Kết hợp chặt chẽ phát triển kinh tế - xã hội với tăng cƣờng quốc phòng, an 
ninh ; phát triển công nghiệp quốc phòng, trang bị kĩ thuật hiện đại cho quân đội 
và công an. Kết hợp xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế với cơ sở hạ tầng quốc 
phòng ; không ngừng cải thiện đời sống vật chất, tinh thần cho các lực lƣợng vũ 
trang nhân dân. Có kế hoạch chuyển sản xuất từ thời bình sang thời chiến và duy 
trì sự phát triển của nền kinh tế. 
c) Xây dựng tiềm lực khoa học, công nghệ 
- Tiềm lực khoa học, công nghệ của nền quốc phòng toàn dân và an ninh 
nhân dân là khả năng về khoa học (khoa học tự nhiên, khoa học xã hội - nhân 
văn) và công nghệ của quốc gia có thể khai thác, huy động để phục vụ cho quốc 
phòng, an ninh. Tiềm lực khoa học, công nghệ đƣợc biểu hiện ở : số lƣợng, chất 
lƣợng đội ngũ cán bộ khoa học kĩ thuật, cơ sở vật chất kĩ thuật có thể huy động 
phục vụ cho quốc phòng, an ninh và năng lực ứng dụng kết quả nghiên cứu khoa 
học có thể đáp ứng yêu cầu của quốc phòng, an ninh... 
- Xây dựng tiềm lực khoa học, công nghệ của nền quốc phòng toàn dân, an 
ninh nhân dân là tạo nên khả năng về khoa học, công nghệ của quốc gia có thể 
khai thác, huy động phục vụ cho quốc phòng, an ninh. Do đó, phải huy động 
tổng lực các khoa học, công nghệ quốc gia, trong đó khoa học quân sự, an ninh 
làm nòng cốt để nghiên cứu các vấn đề về quân sự, an ninh, về sửa chữa, cải 
tiến, sản xuất các loại vũ khí trang bị. Đồng thời phải thực hiện tốt công tác đào 
tạo, bồi dƣỡng, sử dụng có hiệu quả đội ngũ cán bộ khoa học, kĩ thuật. 
d) Xây dựng tiềm lực quân sự, an ninh 
- Tiềm lực quân sự, an ninh của nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân 
là khả năng về vật chất và tinh thần có thể huy động tạo thành sức mạnh phục vụ 
cho nhiệm vụ quân sự, an ninh, cho chiến tranh. 
- Tiềm lực quân sự, an ninh đƣợc biểu hiện ở khả năng duy trì và không 
ngừng phát triển trình độ sẵn sàng chiến đấu, năng lực và sức mạnh chiến đấu 
của các lực lƣợng vũ trang nhân dân ; nguồn dự trữ về sức ngƣời, sức của trên 
các lĩnh vực đời sống xã hội và nhân dân có thể huy động phục vụ cho nhiệm vụ 
quân sự, an ninh, cho chiến tranh. Tiềm lực quân sự, an ninh là nhân tố cơ bản, 
là biểu hiện tập trung, trực tiếp sức mạnh quân sự, an ninh của nhà nƣớc giữ vai 
trò nòng cốt để bảo vệ Tổ quốc trong mọi tình huống. 
- Tiềm lực quân sự, an ninh đƣợc xây dựng trên nền tảng của các tiềm lực 
chính trị tinh thần, kinh tế, khoa học công nghệ. Do đó, xây dựng tiềm lực quân 
sự, an ninh, cần tập trung vào : Xây dựng lực lƣợng vũ trang nhân dân vững 
mạnh toàn diện. Gắn quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc với quá 
trình tăng cƣờng vũ khí trang bị cho các lực lƣợng vũ trang nhân dân. Xây dựng 
đội ngũ cán bộ trong lực lƣợng vũ trang nhân dân đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo 
vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Bố trí lực lƣợng luôn đáp ứng yêu cầu chuẩn bị 
cho đất nƣớc về mọi mặt, sẵn sàng động viên 
thời chiến. Tăng cƣờng nghiên cứu khoa học quân sự, nghệ thuật quân sự trong 
chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc hiện nay và nâng cao chất lƣợng giáo dục 
quốc phòng, an ninh. 
4. Xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân vững chắc 
- Thế trận quốc phòng, an ninh là sự tổ chức, bố trí lực lƣợng, tiềm lực mọi 
mặt của đất nƣớc và của toàn dân trên toàn bộ lãnh thổ theo yêu cầu của quốc 
phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. 
- Nội dung xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân gồm : 
Phân vùng chiến lƣợc về quốc phòng, an ninh kết hợp với vùng kinh tế trên cơ 
sở quy hoạch các vùng dân cƣ theo nguyên tắc bảo vệ đi đôi với xây dựng đất 
nƣớc. Xây dựng hậu phƣơng, tạo chỗ dựa vững chắc cho thế trận quốc phòng, an 
ninh. Xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh (thành phố) tạo nền tảng của thế trận 
quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân. Triển khai các lực lƣợng trong thế trận ; 
tổ chức phòng thủ dân sự, kết hợp cải tạo địa hình với xây dựng hạ tầng và các 
công trình quốc phòng, an ninh. 
III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHÍNH XÂY DỰNG NỀN QUỐC PHÒNG 
TOÀN DÂN, AN NINH NHÂN DÂN HIỆN NAY 
1. Thƣờng xuyên thực hiện giáo dục quốc phòng - an ninh 
Thực hiện Chỉ thị 12-CT/TW ngày 03/5/2007 của Bộ Chính trị và Nghị 
định 116/2007/NĐ-CP của Thủ tƣớng Chính phủ về giáo dục quốc phòng 
an ninh. Nội dung giáo dục quốc phòng, an ninh phải toàn diện, coi trọng giáo 
dục tình yêu quê hƣơng, đất nƣớc, chế độ xã hội chủ nghĩa ; nghĩa vụ công dân 
đối với xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa ; âm mƣu, thủ 
đoạn của địch ; đƣờng lối, quan điểm của Đảng, pháp luật của Nhà nƣớc về quốc 
phòng, an ninh. Làm cho mọi ngƣời, mọi tổ chức biết tự bảo vệ trƣớc sự chống 
phá của các thế lực thù địch. Phải vận dụng nhiều hình thức, phƣơng pháp giáo 
dục tuyên truyền để nâng cao hiệu quả, chất 
lƣợng giáo dục quốc phòng, an ninh. 
2. Tăng cƣờng sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lí của Nhà nƣớc, trách 
nhiệm triển khai thực hiện của các cơ quan, tổ chức và nhân dân đối với 
xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân 
Cụ thể hoá các nội dung lãnh đạo về quốc phòng - an ninh và bổ sung cơ 
chế hoạt động của từng cấp, từng ngành, từng địa phƣơng, đặc biệt chú trọng khi 
xử trí các tình huống phức tạp. Điều chỉnh cơ cấu quản lí Nhà nƣớc về quốc 
phòng, an ninh của bộ máy Nhà nƣớc các cấp từ Trung ƣơng đến cơ sở. Tổ chức 
phân công cán bộ chuyên trách để phát huy vai trò làm tham mƣu trong tổ chức, 
thực hiện công tác quốc phòng, an ninh. Chấp hành nghiêm Quy chế 107/2003/ 
QĐ-TTg của Thủ tƣớng Chính phủ về phối hợp quân đội với công an và Nghị 
quyết 51-NQ/TW của Bộ Chính trị về việc tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo 
của Đảng, thực hiện chế độ một ngƣời chỉ huy gắn với chế độ chính uỷ, chính trị 
viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam. 
3. Nâng cao ý thức, trách nhiệm công dân cho sinh viên trong xây dựng 
nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân 
Xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân là trách nhiệm của 
toàn dân. Mọi công dân, mọi tổ chức, lực lƣợng đều phải tham gia theo phạm vi 
và khả năng của mình. Đối với sinh viên, phải tích cực học tập nâng cao trình độ 
hiểu biết về mọi mặt, nắm vững kiến thức quốc phòng, an ninh, nhận thức rõ âm 
mƣu, thủ đoạn hoạt động chống phá cách mạng Việt Nam của chủ nghĩa đế quốc 
và các thế lực thù địch. Trên cơ sở đó, tự giác, tích cực luyện tập các kĩ năng 
quân sự, an ninh và chủ động tham gia các hoạt động về quốc phòng, an ninh do 
nhà trƣờng, xã, phƣờng, thị trấn triển khai. 
KẾT LUẬN 
Tóm lại xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân trong tình 
hình mới ngày càng trở nên quan trọng nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của 
dân tộc bảo vệ, giữ gìn độc lập, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ Việt Nam. 
Với vai trò và trách nhiệm của mình thế hệ trẻ cần phát huy tinh thần trên 
mọi mặt trận để sức mạnh của dân tộc mãi mãi tỏa sáng. 
HƢỚNG DẪN NGHIÊN CỨU 
Vấn đề 1: Phân tích mục đích, nhiệm vụ xây dựng nền quốc phòng toàn 
dân, an ninh nhân dân vững mạnh. Liên hệ thực tiễn và trách nhiệm của bản thân 
Vấn đề 2: Phân tích đặc trƣng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân. 
 Ngày  tháng  năm 2018 
NGƢỜI BIÊN SOẠN 
GIẢNG VIÊN 
 Cử nhân Vũ Đình Sơn