Giải pháp nâng cao chất lượng học liệu các môn Lý luận chính trị theo tín chỉ trong các trường Đại học ở Việt Nam

NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 3/2016 | 33
1. Đặt vấn đề
 Đổi mới giáo dục đại học là yêu cầu 
cấp thiết của giáo dục Việt Nam hiện nay. 
Phương pháp đào tạo theo tín chỉ đáp ứng 
yêu cầu trên và trở thành nhiệm vụ trọng 
tâm của các trường đại học ở nước ta hiện 
nay. Để đào tạo theo tín chỉ, hoạt động của 
một trường đại học phải có những thay 
đổi về nhiều mặt, trong đó vấn đề học liệu 
Tóm tắt: Khẳng định sự cần thiết của việc nâng cao chất lượng học liệu trong chuyển 
đổi sang đào tạo theo tín chỉ. Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất 
lượng học liệu các môn Lý luận chính trị trong các trường đại học nhằm đáp ứng yêu 
cầu đổi mới giáo dục đại học ở Việt Nam chuyển từ đào tạo từ niên chế sang đào tạo 
theo tín chỉ, bao gồm: Đổi mới công tác quản lý học liệu; đổi mới chính sách phát triển 
kho học liệu; nâng cao chất lượng công tác phân loại kho học liệu và đổi mới công tác 
phục vụ người dùng tin.
Từ khoá: Học liệu; tín chỉ; lý luận chính trị; thư viện đại học
Improving the quality of the materials of credited political theory subjects at 
universities in Vietnam 
Abstract: Reasoning the necessity of improving the quality of learning materials during 
the transformation of university education system towards credit basis in Vietnam. 
Recommending some solutions to improve the quality of the materials for political theory 
subjects at universities to meet the demand of renewing Vietnamese university education 
system from yearly basis to credit basis, including: Renewing materials management 
activities; Developing policies for materials storage; Improving the quality of materials 
storage classifi cation and related user services.
Keywords: Learning resources; credit; political theory; university library
GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HỌC LIỆU 
CÁC MÔN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ THEO TÍN CHỈ 
TRONG CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC Ở VIỆT NAM
Th S Nguyễn Th ị Th u Hằng
 Trường Đại học Công nghệ Giao thông vận tải
và chất lượng của học liệu đóng vai trò vô 
cùng quan trọng.
Học liệu là một nguồn thông tin quan 
trọng phục vụ giảng dạy và học tập trong 
trường đại học. Ngày nay, trình độ phát 
triển của hệ thống TT-TV là một trong các 
chỉ số quan trọng phản ánh trình độ và thứ 
hạng của các trường đại học. Điều 12, tiêu 
chuẩn 9 trong “Quy định về tiêu chuẩn 
34 | THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 3/2016
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
đánh giá chất lượng giáo dục trường đại 
học” được ban hành kèm theo quyết định 
số 65/2007/QĐ-BGDĐT, ngày 01 tháng 11 
năm 2007 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và 
Đào tạo khẳng định: “Th ư viện của trường 
đại học phải có đủ sách, giáo trình, tài liệu 
tham khảo tiếng Việt và tiếng nước ngoài 
đáp ứng yêu cầu sử dụng của cán bộ, giảng 
viên và người học. Có thư viện điện tử được 
nối mạng, phục vụ dạy, học và nghiên cứu 
khoa học có hiệu quả” [9].
Các môn lý luận chính trị theo quy 
định của Bộ GD&ĐT gồm: 
- Những nguyên lý cơ bản của Chủ 
nghĩa Mác-Lênin; 
- Đường lối cách mạng của Đảng Cộng 
sản Việt Nam; 
- Tư tưởng Hồ Chí Minh. 
Học liệu các môn lý luận chính trị bao 
gồm những nguồn chính: 
- Hệ thống các tác phẩm kinh điển; 
- Văn kiện Đảng; 
- Văn kiện Đại hội Đảng; 
- Văn kiện Hội nghị Trung ương 
của Đảng; 
- Giáo trình các môn lý luận chính trị; 
- Các tài liệu tham khảo như: sách 
chuyên khảo; tạp chí khoa học chuyên 
ngành; kỷ yếu hội thảo khoa học và luận 
văn, luận án, đề tài nghiên cứu khoa học 
đã được bảo vệ. 
Học liệu các môn lý luận chính trị có 
vai trò quan trọng trong mọi hoạt động 
nghiên cứu, giảng dạy và học tập. Th eo 
quy định về quy chế học tín chỉ, để tiếp 
thu được một tín chỉ, sinh viên phải dành 
ít nhất 30 giờ chuẩn bị cá nhân (tự học) 
và giảng viên phải dành ít nhất 30 giờ để 
soạn giáo án, bài tập tình huống, soạn 
đề cương chi tiết, chấm bài tập về nhà, 
bài thi, giải đáp cho sinh viên hoặc phát 
triển môn học. Đây là một trong những 
yêu cầu rất khắt khe dành cho cả người 
học lẫn người dạy. Bởi vậy, chất lượng của 
học liệu sẽ góp phần giúp cho sinh viên 
nâng cao ý thức tự học, rèn luyện phương 
pháp thu thập thông tin, tìm kiếm và chắt 
lọc thông tin, giảng viên được bổ sung 
những tri thức mới làm cho tiết học thêm 
phong phú, sinh động. Những học liệu 
nói trên chính là nguồn tin quan trọng để 
giảng viên chuẩn bị bài giảng và sinh viên 
chuẩn bị bài theo yêu cầu.
Nâng cao chất lượng học liệu các môn 
lý luận chính trị là một việc làm quan trọng. 
Điều này xuất phát từ yêu cầu của Bộ 
GD&ĐT trong việc cấu trúc lại nội dung 
chương trình các môn khoa học Mác-Lênin 
theo quyết định số 52/2008/QĐ-BGDĐT, 
ngày 18 tháng 9 năm 2008 nhằm đáp 
ứng yêu cầu chuyển đổi hoàn toàn từ đào 
tạo theo niên chế sang đào tạo tín chỉ ở 
các trường đào tạo, đồng thời khắc phục 
tâm lý “học đối phó” của sinh viên đối với 
các môn lý luận chính trị. Trên thực tế, 
chất lượng học liệu các môn lý luận chính 
trị ở các trường đại học nhìn chung chưa 
đáp ứng được yêu cầu, công tác quản lý 
còn kém hiệu quả, kho học liệu còn chưa 
phong phú, phục vụ còn chưa chủ động, 
linh hoạt.
Xuất phát từ vai trò, nhu cầu thực tiễn 
của vấn đề học liệu. Trong khuôn khổ bài 
viết này tác giả xin trình bày một số giải 
pháp nhằm nâng cao chất lượng học liệu 
các môn lý luận chính trị ở các trường đại 
học trong quá trình đào tạo theo tín chỉ.
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 3/2016 | 35
2. Một số giải pháp nhằm nâng cao 
chất lượng học liệu các môn Lý luận 
chính trị 
2.1. Đổi mới công tác quản lý học liệu 
các môn lý luận chính trị
- Nâng cao chất lượng quản lý nguồn tài 
liệu/học liệu các môn lý luận chính trị theo 
kỹ thuật nghiệp vụ thư viện thông thường. 
Để nâng cao chất lượng học liệu cần thiết 
phải áp dụng các chuẩn nghiệp vụ tiên tiến 
trong xử lý tài liệu, trong tổ chức kho tài 
liệu để tiến tới phục vụ liên thông giữa các 
thư viện đại học, có cơ sở pháp lý để đi đến 
chuẩn hóa trong hệ thống và là điều kiện 
thuận lợi cho việc phục vụ liên thông giữa 
các thư viện trong hệ thống của trường nói 
riêng và các thư viện đại học nói chung.
- Quản lý học liệu theo môn học/ngành 
học 
Trong kỹ thuật nghiệp vụ thư viện, 
phương pháp quản lý kho tài liệu theo 
môn loại của bảng phân loại thư viện-thư 
mục hoặc theo chủ đề của bảng đề mục 
chủ đề, nói cách khác quản lý tài liệu theo 
nội dung đã được áp dụng từ lâu. Tuy vậy, 
điều này chưa hoàn toàn sát hợp và đáp 
ứng được yêu cầu quản lý tài liệu theo các 
ngành đào tạo, các môn học trong trường 
đại học.
Th eo yêu cầu của kiểm định chất lượng 
đào tạo đại học, thư viện đại học phải đáp 
ứng số đầu sách cho từng môn học theo 
chuẩn nhất định. Nếu thống kê theo ký 
hiệu phân loại thông thường sẽ không đáp 
ứng được yêu cầu này. Còn theo yêu cầu 
của đào tạo theo tín chỉ, thư viện phải chỉ 
ra nguồn tài liệu/học liệu bắt buộc đọc và 
tài liệu tham khảo cho từng môn học đòi 
hỏi trên. Tuy nhiên, kỹ thuật biên mục 
theo nội dung thông thường không đáp 
ứng được. Do vậy, để quản lý nguồn học 
liệu phục vụ đào tạo theo tín chỉ các thư 
viện cần xây dựng cở sở dữ liệu môn học, 
gồm những thông tin thư mục về tài liệu 
có trong thư viện cho giảng viên và sinh 
viên sử dụng. Bên cạnh ký hiệu phân loại 
theo kỹ thuật nghiệp vụ thư viện thông 
thường, thư viện cần phải nghiên cứu xây 
dựng một bảng ký hiệu thể hiện từng môn 
học trong trường để khi biên mục sẽ phân 
loại tài liệu theo ký hiệu môn học luôn. 
Việc này sẽ rất có ích cho công tác quản 
lý và phục vụ học liệu cho đào tạo theo 
tín chỉ.
Ngoài việc áp dụng công nghệ thông 
tin vào quản trị thư viện thông thường, 
cần tăng cường công nghệ quản lý nguồn 
học liệu số hóa. Th ư viện trường phải trở 
thành trung tâm tích hợp nguồn học liệu 
dạng số của nhà trường. Trong đào tạo theo 
tín chỉ, sinh viên sẽ được sử dụng rất nhiều 
dạng bài giảng điện tử do giáo viên biên 
soạn, không đơn thuần chỉ có dạng dữ liệu 
toàn văn mà cả dạng dữ liệu là âm thanh và 
hình ảnh. Do vậy, thư viện phải được trang 
bị phần mềm quản trị đủ mạnh, đáp ứng 
chuẩn về nghiệp vụ TT-TV và công nghệ 
thông tin phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế. 
Đồng thời, thư viện phải có một hạ tầng 
công nghệ thông tin mạnh để đảm bảo cho 
giảng viên và sinh viên truy nhập mọi lúc 
và mọi nơi.
2.2. Đổi mới chính sách phát triển 
kho học liệu các môn lý luận chính trị
Học liệu được cung cấp cho học tập và 
giảng dạy phải phù hợp với từng đề cương 
môn học theo tín chỉ của giảng viên đã 
được cơ sở đào tạo thông qua. Trong từng 
đề cương bài giảng theo tín chỉ, giảng viên 
36 | THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 3/2016
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
thường đưa ra danh mục tài liệu bắt buộc 
sinh viên đọc và danh mục tài liệu yêu cầu 
đọc thêm. Đây là căn cứ rất quan trọng 
cho thư viện xây dựng kế hoạch bổ sung 
theo đề tài, môn học của nhà trường.
Đặc biệt chú ý phát triển kho giáo 
trình - kho học liệu các môn lý luận chính 
trị mà sinh viên bắt buộc phải đọc. Trong 
thư viện trường đại học và cao đẳng lâu 
nay đã có kho giáo trình, giáo khoa mà 
chủ yếu là tài liệu do các giảng viên trong 
nhà trường biên soạn hoặc do các dự án về 
giáo dục tài trợ. Khi đào tạo theo phương 
pháp cũ (đào tạo theo học trình), sinh viên 
tất nhiên vẫn phải có giáo trình để học, 
nhưng không phải là bắt buộc, thậm chí có 
trường hợp sinh viên chỉ cần học theo bài 
ghi trên lớp là có thể đạt kết quả của các 
kỳ thi. Còn hiện nay, theo phương pháp 
đào tạo theo tín chỉ, yêu cầu mượn và đọc 
tài liệu là bắt buộc. Do phương pháp dạy 
và học mới, quy định kho giáo trình bây 
giờ được hiểu rộng hơn, gồm cả những bài 
giảng của giảng viên ở dạng giấy và dạng 
điện tử.
Ở các trường đại học nói chung, hình 
thức đào tạo từ xa, đào tạo trên mạng đang 
có xu hướng triển khai trong những năm 
tới. Sự thay đổi này đòi hỏi việc tiếp cận 
và khai thác các nguồn học liệu phải được 
thuận tiện và bình đẳng. Yêu cầu này chỉ 
được đáp ứng khi vai trò của các trung 
tâm TT-TV đại học được nâng cao.
Trên cơ sở một chính sách nhất quán, 
ổn định và hợp lý về tạo lập, quản lý và 
khai thác thông tin, một hạ tầng công 
nghệ thông tin mạnh, các cơ quan TT-TV 
đại học phải đảm nhận nhiệm vụ không 
hề đơn giản là xây dựng và phát triển môi 
trường thông tin, không gian thông tin 
thống nhất, mà ở đó, mọi người dễ dàng 
khai thác, sử dụng các thông tin đa dạng và 
phong phú cho hoạt động học tập, nghiên 
cứu và đào tạo của mình.
Cùng với việc đổi mới và phát triển 
hoạt động nghiên cứu đào tạo, các loại nhu 
cầu thông tin được hình thành từ chính 
hoạt động này không ngừng phát triển và 
trở nên đa dạng. Trong quá trình đào tạo 
chắc chắn sẽ có sự hợp tác chặt chẽ với đội 
ngũ các nhà khoa học, giảng viên của các 
tổ chức nghiên cứu, đào tạo nước ngoài. 
Ngoài ra, đội ngũ các học viên, nghiên cứu 
sinh và các nhà nghiên cứu nước ngoài 
đang học tập và nghiên cứu tại các tổ chức 
nghiên cứu-đào tạo của nước ta cũng sẽ 
ngày càng gia tăng. Một hệ thống TT-TV 
đủ mạnh và tương thích với nước ngoài 
sẽ trở thành công cụ thiết yếu để duy trì 
và phát triển quá trình hợp tác trên. Có 
thể nhận thấy, trình độ phát triển của hệ 
thống TT-TV trong trường đại học sẽ là 
một trong các chỉ số quan trọng phản ánh 
trình độ và thứ hạng của các trường đại 
học, tổ chức nghiên cứu của nước ta.
Điều cần chú ý là, việc phát triển 
nguồn học liệu tại các tổ chức nghiên 
cứu đào tạo phụ thuộc trực tiếp vào quan 
điểm của người lãnh đạo, vào ý thức và 
sự tham gia của người dùng tin, vào chiến 
lược phát triển hoạt động TT-TV tại đây. 
Bởi vậy, bên cạnh việc xây dựng và tổ chức 
thực hiện tốt các quy chế quản lý thông 
tin thống nhất, cần đặc biệt quan tâm đến 
quyền lợi chính đáng của người dùng tin 
và người tạo ra thông tin. Hơn nữa, cần 
quan tâm đúng mức và hợp lý đến quyền 
lợi của đội ngũ cán bộ TT-TV chuyên 
nghiệp- người đóng vai trò cầu nối giữa 
người dùng tin và người tạo lập thông tin. 
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 3/2016 | 37
Cần thiết phải tạo sự hài hòa về quyền lợi 
của các nhóm người này bởi đó là nền 
tảng và động lực để phát triển hoạt động 
TT-TV nói chung. Điều này cũng hoàn 
toàn phù hợp với nhận định rằng, vấn đề 
khai thác và chia sẻ thông tin phải được 
nhìn nhận chủ yếu từ góc độ chính sách 
chứ không chỉ từ góc độ công nghệ, bởi 
xét cho cùng, tham gia vào quá trình chia 
sẻ và khai thác thông tin là những chủ thể 
có những quyền lợi hợp pháp không hoàn 
toàn thống nhất với nhau, song lại cần 
phải được hài hòa với nhau.
2.3. Nâng cao công tác phân loại 
nguồn học liệu các môn lý luận chính trị 
theo các phương diện khác nhau
Trong thư viện học, có thuật ngữ “vốn 
tài liệu” để chỉ kho tài liệu của thư viện. 
Sau này trong thông tin học có thuật ngữ 
“nguồn tin” để chỉ nguồn lực thông tin của 
cơ quan thông tin. Vốn tài liệu/nguồn 
tin trong thư viện trường là để phục vụ cho 
công tác đào tạo và nghiên cứu khoa học, 
công tác quản lý, nói cách khác là phục vụ 
cho người dùng tin trong các trường đại 
học và cao đẳng. Như vậy, trong đào tạo 
theo tín chỉ, “học liệu” chính là một bộ 
phận của “vốn tài liệu” hay “nguồn tin” 
của thư viện nhà trường 
Xuất phát từ việc học liệu các môn lý 
luận chính trị bao gồm nhiều tài liệu kinh 
điển, tác phẩm, nghị quyết của Đảng, việc 
phân loại nguồn học liệu các môn lý luận 
chính trị cần thực hiện theo các phương 
diện như sau:
- Phân loại về loại hình:
+ Tài liệu dạng truyền thống gồm: tài 
liệu in trên giấy (sách, báo tạp chí, bản 
nhạc in).
+ Tài liệu dạng hiện đại: tài liệu 
nghe-nhìn (A-V), tài liệu điện tử. Tài liệu 
điện tử có dạng lưu trữ trên đĩa CD-ROM, 
bài giảng điện tử, cơ sở dữ liệu online.
- Phân loại theo mục đích sử dụng:
+ Tài liệu bắt buộc đọc: giáo trình, tập 
bài giảng, tài liệu tham khảo chính.
+ Tài liệu tham khảo khác.
- Phân loại theo bản quyền:
+ Học liệu mở.
+ Học liệu được sử dụng chỉ khi được 
cấp quyền truy cập.
Việc phân loại trên mang tính chất 
tương đối. Bản thân một tài liệu có thể 
mang các đặc tính trên. Việc phân loại này 
còn mang ý nghĩa phục vụ cho công tác tổ 
chức, quản lý kho học liệu và xây dựng các 
quy định về phục vụ học liệu các môn lý 
luận chính trị trong thư viện của trường 
đại học.
2.4. Đổi mới công tác phục vụ học liệu 
các môn lý luận chính trị
Th ư viện phải nắm vững kế hoạch đào 
tạo của các khoa, thậm chí cả lịch học của 
từng môn để có kế hoạch đáp ứng chủ 
động, kịp thời trong việc đảm bảo học 
liệu cho giảng viên và sinh viên, chuyển 
từ hình thức thụ động “phục vụ những 
gì mình có sẵn” sang hình thức chủ động 
“phục vụ theo yêu cầu”.
Th ư viện cần đa dạng hóa các hình 
thức phục vụ; tăng cường giờ phục vụ; 
thực hiện hình thức mượn liên thư viện, 
trước hết là giữa các thư viện trong hệ 
thống đại học.
 Để nâng cao hiệu quả việc sử dụng 
tài liệu/học liệu cho phương pháp đào tạo 
38 | THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 3/2016
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
theo tín chỉ, người dùng tin là giảng viên 
và sinh viên cần được đào tạo về kiến thức 
thông tin một cách bài bản. Đó là những 
kiến thức và kỹ năng nhận biết nhu cầu 
thông tin, xác định, đánh giá và sử dụng 
thông tin đúng và có hiệu quả.
 Vấn đề bản quyền trong sử dụng học 
liệu cần được chú trọng. Các quy định về 
sao chụp tài liệu, sử dụng tài liệu điện tử 
trực tuyến cần tuân thủ Luật Sở hữu trí 
tuệ. Những vấn đề về bản quyền tài liệu 
điện tử, như giáo trình, bài giảng điện tử 
cần được thể chế hóa trong nội quy phục 
vụ bạn đọc của thư viện.
 3. Kết luận
Chuyển đổi phương pháp đào tạo đại 
học và cao đẳng từ niên chế sang tín chỉ 
là một cuộc đối mới toàn diện trong hệ 
thống các trường đại học. Trong quá trình 
đó, vấn đề học liệu góp một vai trò quan 
trọng. Trên cơ sở bám sát chương trình 
đào tạo, lịch trình dạy và học của giảng 
viên và sinh viên, thư viện của các trường 
cần có những chiến lược phát triển vốn tài 
liệu/học liệu sát hợp với ngành đào tạo và 
từng môn học; tổ chức và phục vụ nguồn 
học liệu với công nghệ hiện đại và phương 
pháp phục vụ tiện lợi nhất, theo tinh thần 
đáp ứng yêu cầu thông tin của người dùng 
tin là giảng viên và sinh viên ở “mọi lúc, 
mọi nơi”. Người cán bộ thư viện, không 
phải chỉ là thủ thư đơn thuần, mà phải trở 
thành người tư vấn cho giảng viên, người 
hướng dẫn sinh viên biết tiếp cận và sử 
dụng nguồn học liệu- nguồn tin phù hợp 
và hiệu quả nhất. Th ư viện trường phải 
thực sự trở thành trung tâm thông tin văn 
hóa, khoa học, giáo dục và trung tâm học 
liệu của trường đại học - giảng đường thứ 
hai của giảng viên và sinh viên.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Chính phủ. Nghị quyết số 14/2005/
NQ-CP, về đổi mới cơ bản và toàn diện giáo 
dục đại học Việt Nam giai đoạn 2006-2020, 
Hà Nội, ngày 02/11/2005.
2. Đại học Quốc gia Hà Nội- Khoa sư 
phạm, “Chương trình tập huấn về tổ chức, 
thực thi và quản lý chương trình đào tạo 
phù hợp với phương thức đào tạo theo tín 
chỉ”, Hà Nội-2006
3. Đỗ Đức Hồng Hà, Những vấn đề 
chung về dạy-học theo học chế tín chỉ, Tạp 
chí Luật học, số 7-2009
4. Lâm Quang Th iệp, Về việc dạy và 
học ở đại học và vai trò của nhà giáo đại 
học trong thời đại thông tin, Tạp chí Giáo 
dục Đại học và Dạy nghề, số 5/2000.
5. Lê Đức Ngọc, Phương pháp dạy và 
học đại học áp dụng trong học chế tín chỉ, 
Hà Nội – 2007.
6. Luật Giáo dục, Nxb. Chính trị Quốc 
gia, Hà Nội, 2005.
7. Phạm Xuân Hậu, Một số giải pháp 
nâng cao chất lượng đào tạo theo tín chỉ ở 
các trường đại học Việt Nam, Kỉ yếu Hội 
thảo khoa học lần 2, Trường Đại học Sư 
phạm I Hà Nội -2007
8. Quy chế 43 của Bộ Giáo dục và đào 
tạo về đào tạo theo hình thức tín chỉ
9. Quyết định số 65/2007/QĐ-
BGDĐT ngày 01 tháng 11 năm 2007 của 
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc 
ban hành Quy định về tiêu chuẩn đánh giá 
chất lượng giáo dục trường đại học.
 (Ngày Tòa soạn nhận được bài: 14-3-
2016; Ngày phản biện đánh giá: 16-4-2016; 
Ngày chấp nhận đăng: 6-5-2016).