Di chúc của chủ tịch Hồ Chí Minh với công tác xây dựng, chỉnh đốn đảng trong giai đoạn hiện nay

83
Nghiên cứu - Trao đổi
DI CHÚC CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH VỚI CÔNG TÁC 
XÂY DỰNG, CHỈNH ĐỐN ĐẢNG TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
 Nguyễn Tốt*, Lê Thanh Đức**
TÓM TẮT
Chủ tịch Hồ Chí Minh - lãnh tụ vĩ đại và kính yêu của Đảng và dân tộc ta, người chiến sĩ lỗi lạc 
của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế trước lúc “đi xa” đã để lại cho toàn Đảng, toàn dân 
và toàn quân ta bản Di chúc lịch sử. Đó là những lời căn dặn cuối cùng của Người, được các thế hệ 
người Việt Nam và bạn bè quốc tế coi là di sản tinh thần vô giá, kết tinh những tư tưởng, tình cảm, 
đạo đức của một vĩ nhân. Trong Di chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng việc cần phải làm trước tiên 
là chỉnh đốn lại Đảng, làm cho mỗi đảng viên, mỗi đoàn viên, mỗi chi bộ đều ra sức làm tròn nhiệm 
vụ Đảng giao phó cho mình, toàn tâm toàn ý vì nhân dân. Làm được như vậy, thì dù công việc to lớn 
mấy, khó khăn mấy chúng ta cũng nhất định thắng lợi. Xây dựng, chỉnh đốn Đảng cũng vì đất nước, 
vì nhân dân và con người.
Từ khóa: Di chúc, xây dựng, chỉnh đốn Đảng, Hồ Chí Minh
DIVISION OF HO CHI MINH CHAIR WITH CONSTRUCTION WORKS, 
ADJUSTING PARTY PAYMENTS IN THE CURRENT PHASE
ABSTRACT
President Ho Chi Minh - the great and beloved leader of the Party and our people, the eminent 
soldier of the communist movement and international workers before “going away” has left the 
whole Party and the entire people. and our entire army of historical wills. These are his last words, 
considered by the generations of Vietnamese and international friends to be priceless spiritual 
heritage, crystallizing the thoughts, feelings and morals of a great man. In the Will, President Ho 
Chi Minh said that the first thing to do is to reorganize the Party, to make each party member, each 
member, each branch try to fulfill the task of the Party entrusted to them, all whole mind for the 
people. Doing so, even if the work is big and difficult, we will definitely win. Building and adjusting 
the Party for the country, for the people and people.
 Keywords: Will, build, regulate the Party, Ho Chi Minh
* TS. GVCC. Trường T39- Bộ Công An 
** ThS. Trường T39- Bộ Công An
Di chúc của chủ tịch Hồ Chí Minh ...
84
Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật
Lịch sử đã chứng minh rằng: Hồ Chí Minh 
là một con người đặc biệt. Hai tiếng Bác Hồ là 
cách gọi chất chứa cả niềm tôn kính và tình cảm 
quý mến của những con người yêu tự do, ưa 
chuộng hòa bình của Việt Nam nói riêng và thế 
giới nói chung dành cho vị lãnh tụ vĩ đại. Và cả 
khi Hồ Chí Minh đã vĩnh viễn yên nghỉ trong 
cõi vĩnh hằng thì Người cũng không bao giờ trở 
thành một hoài niệm của quá khứ - Người sống 
mãi. Những cống hiến và phẩm giá có sự kết 
hợp hài hòa của những truyền thống dân tộc tốt 
đẹp và những tinh hoa của loài người mà đỉnh 
cao là học thuyết Mác - Lênin - ánh sáng tư 
tưởng của thời đại sẽ còn mãi trong trong ký ức 
của nhân loại mọi thời đại. Cùng với thời gian, 
di sản tư tưởng của Người và bản Di chúc “hiện 
nay và mai sau, không chỉ là của riêng nhân dân 
Việt Nam, mà còn dành cho tất cả các dân tộc, 
các Đảng đấu tranh về chủ nghĩa xã hội và chủ 
nghĩa cộng sản, dù ở châu Á, châu Âu hoặc bất 
cứ nơi nào trên các lục địa”.
50 năm đã trôi qua kể từ ngày Chủ tịch Hồ 
Chí Minh - vị lãnh tụ vĩ đại, người anh hùng giải 
phóng dân tộc, danh nhân văn hóa kiệt xuất đã 
yên nghỉ trong giấc ngủ ngàn thu, song di sản 
tư tưởng, tinh thần lớn lao hàm chứa trong từng 
trước tác của Người vẫn đang cùng dân tộc Việt 
Nam đồng hành trong những thiên niên kỷ mới. 
Một trong số những di sản đó chính là lời dặn lại 
đầy tâm huyết, tiếng nói khiêm nhường của một 
người cộng sản, thấm đẫm chất nhân văn, đậm đà 
bản sắc văn hoá dân tộc và thời đại có giá trị vượt 
không gian và thời gian - Bản Di chúc lịch sử. 
Giờ đây, mỗi khi lật lại những trang bản 
thảo, những bút tích chỉnh sửa, bổ sung của 
Người trong bản Di chúc thiêng liêng như một 
Cương lĩnh hành động ngày nào, dường như vẫn 
thấy một Hồ Chí Minh đang cẩn trọng, cân nhắc 
từng ý, từng việc, để cô đọng nhất những trăn 
trở, những điều cần phải dặn lại. Đó là những 
vấn đề quan trọng, cần thiết phải làm, nhằm 
đảm bảo vai trò lãnh đạo cách mạng của một 
Đảng cầm quyền, đồng thời đưa đến thắng lợi 
của cách mạng Việt Nam trong cuộc đấu tranh 
chung, vì độc lập dân tộc và những tiến bộ xã 
hội. Đó cũng chính là những dòng chữ cuối cùng 
của người Anh hùng giải phóng dân tộc, nhà 
văn hoá lớn, người chiến sĩ quốc tế nặng lòng vì 
Đảng, vì dân, vì tình đoàn kết giữa các Đảng anh 
em và các dân tộc đang đấu tranh cho công lý.
Với tư cách là Người sáng lập và rèn luyện 
Đảng ta, bằng dự cảm của riêng mình, Chủ tịch 
Hồ Chí Minh thấu hiểu rằng, mọi thắng lợi của 
cách mạng Việt Nam đều gắn liền với sự trưởng 
thành ngày càng vững mạnh của Đảng - đội tiền 
phong của giai cấp và của dân tộc Việt Nam, nên 
đã dành những điều “trước hết nói về Đảng” và 
yêu cầu “việc cần phải làm trước tiên là chỉnh 
đốn lại Đảng , làm cho mỗi Đảng viên, mỗi đoàn 
viên, mỗi chi bộ đều ra sức làm tròn nhiệm vụ 
đảng giao phó cho mình, toàn tâm, toàn ý phục 
vụ nhân dân”1. Tự đổi mới, tự chỉnh đốn là công 
việc phải tiến hành thường xuyên nhằm giữ vững 
bản chất giai cấp công nhân, nâng cao năng lực 
lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, bảo đảm 
cho Đảng đủ sức hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm 
vụ cách mạng. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định 
vị trí, vai trò tổ chức và lãnh đạo của Đảng trong 
sự nghiệp cách mạng của dân tộc ta. Người viết: 
“Đảng ta đã đoàn kết, tổ chức và lãnh đạo nhân 
dân ta hǎng hái đấu tranh tiến từ thắng lợi này 
đến thắng lợi khác2. Đây là sự tổng kết lý luận 
và thực tiễn sâu sắc về vị trí, vai trò của Đảng; 
cách mạng Việt Nam từ khi có Đảng ra đời, Đảng 
đã lãnh đạo nhân dân ta tiến hành Cách mạng 
Tháng Tám thắng lợi, lập nên nhà nước công 
nông đầu tiên trong lịch sử nước ta; tiếp đó, Đảng 
lãnh đạo nhân dân ta tiến hành cuộc kháng chiến 
anh dũng chống thực dân Pháp xâm lược. Người 
thấu hiểu và luôn luôn rèn luyện bản chất cách 
mạng của Đảng, đó là một lòng một dạ phục vụ 
giai cấp, phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc. 
1 Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhà xuất 
bản Trẻ, TP. Hồ Chí Minh, 2014, tr. 28.
2 Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhà xuất 
bản Trẻ, TP. Hồ Chí Minh, 2014, tr. 37.
85
Người khẳng định điều đó trong Di chúc, khẳng 
định bản chất giai cấp, bản chất nhân dân và dân 
tộc trong sáng của Đảng suốt chặng đường lịch 
sử đã qua và cũng là mong muốn trong sự phát 
triển của Đảng không bao giờ được xa rời bản 
chất và mục tiêu cao cả đó. Đó là giá trị lý luận 
bền vững về bản chất cách mạng của Đảng Cộng 
sản Việt Nam, bảo đảm sự gắn bó mật thiết giữa 
Đảng với giai cấp, nhân dân và dân tộc. 
Không chỉ khẳng định vị trí, vai trò của 
Đảng đối với sự nghiệp cách mạng nước ta, trong 
Di chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn đúc kết, khái 
quát mang tầm lý luận sâu sắc về những nguyên 
nhân, yếu tố cốt lõi dẫn đến sự tổ chức, lãnh 
đạo thành công của Đảng ta. Người viết: “Nhờ 
đoàn kết chặt chẽ, một lòng một dạ phục vụ giai 
cấp, phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc”1. Như 
vậy, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, nguyên nhân 
tạo cho Đảng ta có khả năng tổ chức, lãnh đạo, 
tập hợp được đông đảo quần chúng nhân dân, 
phát huy được sức mạnh của cả dân tộc trong sự 
nghiệp cách mạng là sự đoàn kết chặt chẽ trong 
Đảng và Đảng một lòng, một dạ phục vụ giai 
cấp, phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc. Đảng 
có đoàn kết chặt chẽ thì mới thực hiện được tôn 
chỉ, mục đích phục vụ giai cấp, phục vụ nhân 
dân, phục vụ Tổ quốc. Ngược lại, phục vụ giai 
cấp, phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc là cơ 
sở để tạo ra và củng cố sự đoàn kết, thống nhất 
trong Đảng. Kết hợp cả hai yếu tố: đoàn kết chặt 
chẽ trong Đảng và phục vụ giai cấp, phục vụ 
nhân dân, phục vụ Tổ quốc là nguyên nhân của 
mọi thắng lợi. Đảng ta tổ chức, lãnh đạo nhân 
dân ta hăng hái đấu tranh tiến từ thắng lợi này 
đến thắng lợi khác.
Từ khẳng định nguyên nhân dẫn đến sự tổ 
chức và lãnh đạo thành công của Đảng, trong Di 
chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn xây dựng 
sự đoàn kết nhất trí của Đảng. Điều sâu xa và 
cảm động nhất là điều Người căn dặn: “Đoàn 
kết là một truyền thống cực kỳ quý báu của 
1 Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhà xuất 
bản Trẻ, TP. Hồ Chí Minh, 2014, tr. 37.
Đảng và của dân ta”. Người và tất cả mỗi người 
cán bộ, đảng viên của Đảng đều tâm niệm rằng: 
đoàn kết thì sống, chia rẽ thì chết và đoàn kết 
làm nên thành công, nên đã luôn cố gắng giữ gìn 
sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng. Mọi sự chia 
rẽ đều là nguy cơ dẫn tới sự thất bại và sụp đổ. 
Tuy nhiên, cũng đã có những thời điểm, những 
con người, vì nhiều lý do khác nhau, đã quên 
đi lý tưởng và lời thề cộng sản, xa rời đạo đức 
cách mạng, phá hoại khối đoàn kết “muôn người 
như một” của Đảng. Vì vậy, Người nhấn mạnh: 
“Các đồng chí từ Trung ương đến các chi bộ 
cần phải giữ gìn sự đoàn kết nhất trí của Đảng 
như giữ gìn con ngươi của mắt mình”2. Sự so 
sánh giữa “giữ gìn đoàn kết nhất trí trong Đảng 
như giữ gìn con ngươi của mắt mình” hàm chứa 
ẩn ý rất sâu sắc; có giữ gìn được đoàn kết trong 
Đảng mới giúp cho Đảng ta sáng suốt trong tổ 
chức, lãnh đạo nhân dân, trong xác định đường 
lối cách mạng. Ngược lại, Đảng không giữ gìn 
được sự đoàn kết, khác nào “con mắt bị hỏng 
con ngươi”, như người mù không thấu tỏ đường 
đi. Theo Người, đó là cách tốt nhất để củng cố và 
phát triển sự đoàn kết và thống nhất của Đảng. 
Phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau. Cũng 
như vậy, việc khôi phục lại khối đoàn kết giữa 
các Đảng anh em phải trên nền tảng chủ nghĩa 
Mác - Lênin và chủ nghĩa quốc tế vô sản, có lý, 
có tình. Người đã chỉ rõ cả mục đích và nguyên 
tắc, cả phương pháp và điều kiện để thực hiện 
đoàn kết, cả lý luận khoa học lẫn đạo đức, cả giá 
trị truyền thống và ứng xử văn hóa không chỉ để 
thực hành dân chủ và đoàn kết trong Đảng mà 
còn trong xây dựng Đảng nói chung. 
Nỗi đau lớn, dằn vặt Người suốt bao năm 
tháng là tình trạng bất hòa giữa các Đảng anh 
em trong phong trào cộng sản và công nhân 
quốc tế. Người căn dặn Đảng ta phải làm hết 
sức mình, góp phần đắc lực vào việc khôi phục 
lại khối đoàn kết. Người cũng tin tưởng sâu sắc 
2 Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhà xuất 
bản Trẻ, TP. Hồ Chí Minh, 2014, tr. 37.
Di chúc của chủ tịch Hồ Chí Minh ...
86
Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật
rằng, các Đảng anh em, các nước anh em nhất 
định sẽ phải đoàn kết lại.
Đoàn kết là một tư tưởng lớn, đó là đường 
lối chiến lược của cách mạng Việt Nam, là chính 
sách chính trị lớn nhất, bao trùm nhất, trong chỉ 
đạo hoạt động thực tiễn của Đảng, của Hồ Chí 
Minh mà Người đã dày công xây đắp cũng như 
ra sức thực hành mẫu mực nhất trong cả cuộc 
đời. Những chỉ dẫn của Người về đoàn kết mang 
tính toàn diện, từ đoàn kết trong Đảng đến đoàn 
kết trong dân và đoàn kết quốc tế, kết hợp nhuần 
nhuyễn giữa chủ nghĩa yêu nước của dân tộc 
Việt Nam với chủ nghĩa quốc tế chân chính của 
giai cấp công nhân.
Trong Di chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh 
không chỉ căn dặn toàn Đảng giữ gìn đoàn kết 
nhất trí, mà còn chỉ ra cách thức, phương pháp 
để thực hiện đoàn kết nhất trí trong Đảng. Người 
viết: “Trong Đảng thực hành dân chủ rộng rãi, 
thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và 
phê bình”1. Theo Người, đó không chỉ là nhiệm 
vụ trọng yếu, là yêu cầu bức thiết của Đảng cầm 
quyền trước mỗi bước chuyển của cách mạng, 
mà còn là cách tốt nhất để “củng cố và phát triển 
sự đoàn kết và thống nhất của Đảng”, để Đảng 
trong sạch, vững mạnh, để “dù công việc to lớn 
mấy, khó khăn mấy chúng ta cũng nhất định 
thắng lợi”. Sở dĩ phải thực hiện tự phê bình và phê 
bình là bởi theo Người, “Một Đảng mà giấu giếm 
khuyết điểm của mình là một Đảng hỏng. Một 
Đảng có gan thừa nhận khuyết điểm của mình, 
vạch rõ những cái đó, vì đâu mà có những khuyết 
điểm đó, xét rõ hoàn cảnh sinh ra khuyết điểm đó, 
rồi tìm kiếm mọi cách để sửa chữa khuyết điểm 
đó. Như thế là một Đảng tiến bộ, mạnh dạn, chắc 
chắn, chân chính”2.
Đây không chỉ là sự đúc kết, khái quát 
mang tầm lý luận sâu sắc mà còn là biểu hiện 
tầm cao trí tuệ, tình thương yêu rộng lớn đối với 
1 Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhà xuất 
bản Trẻ, TP. Hồ Chí Minh, 2014, tr. 38.
2 Hồ Chí Minh toàn tập, tập 5, NXB Chính trị 
Quốc gia – Sự thật, Hà Nội, 2011, tr.301.
con người của một nhân cách lớn ở Người. Sinh 
thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu ra nguyên 
lý của đoàn kết trong Đảng: Không thực hiện 
dân chủ thì không đoàn kết được, nhất là dân 
chủ trong Đảng. Vì Đảng ta cầm quyền, không 
dân chủ trong Đảng thì làm sao dân chủ trong 
dân được. Việc chỉ ra cách thức, phương pháp 
để thực hiện đoàn kết trong Đảng bằng cách 
“thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và 
phê bình”, là sự trung thành với những nguyên 
tắc xây dựng đảng kiểu mới của chủ nghĩa Mác 
- Lênin, là sự vận dụng đúng đắn quy luật tồn tại 
và phát triển, giải quyết mâu thuẫn trong Đảng 
bằng phương pháp hòa bình, đó là tự phê bình và 
phê bình. Đây là sự căn dặn cực kỳ sâu sắc, thể 
hiện sự sâu sát thực tiễn ở Người. Bởi vì, tự phê 
bình và phê bình không được tiến hành thường 
xuyên, lúc làm, lúc không thì sự tự phê bình và 
phê bình không kịp thời; mặt khác, tiến hành tự 
phê bình và phê bình không nghiêm chỉnh, qua 
loa, hình thức, “dĩ hòa vi quý”, đảng viên không tự 
phê bình mình và ngại phê bình người khác, thì tự 
phê bình và phê bình như vậy không có hiệu quả, 
thậm chí còn có hại, phản tác dụng. 
Mặt khác, khi nói về phê bình và tự 
phê bình, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn căn 
dặn: “Phải có tình thương yêu lẫn nhau”. Đây 
là lời căn dặn thật chí tình, chí nghĩa thể hiện 
tình cảm bao dung, nhân văn ở Người. Tự phê 
bình và phê bình là để đồng chí của mình nhận 
thức ra khuyết điểm và sửa chữa, phấn đấu. 
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Phê 
bình mình cũng như phê bình người phải ráo 
riết, triệt để, thật thà, không nể nang, không 
thêm bớt. Phải vạch rõ cả ưu điểm và khuyết 
điểm. Đồng thời chớ dùng những lời mỉa mai, 
chua cay, đâm chọc. Phê bình việc làm, chứ 
không phải phê bình người”. Rõ ràng là, Chủ 
tịch Hồ Chí Minh muốn căn dặn, nhắc nhở 
chúng ta giải quyết vấn đề mất đoàn kết trong 
Đảng phải được tiến hành một cách bao dung, 
xử lý dựa trên nguyên tắc, Điều lệ Đảng, 
nhưng thấm đẫm tình người.
87
Những lời dặn thiết tha, đậm chất nhân 
văn trong Di chúc chứa đựng những giá trị tư 
tưởng, tinh thần cao quý của cuộc đời Chủ tịch 
Hồ Chí Minh, từ cuộc đời Hồ Chí Minh. Theo 
Người, dù đã có những đóng góp nhất định, 
song để thật sự trong sạch, “xứng đáng là người 
lãnh đạo, là người đày tớ thật trung thành của 
nhân dân”, mỗi cán bộ, đảng viên, đoàn viên và 
thanh niên phải hết lòng tận trung với nước, tận 
hiếu với dân, phải thấm nhuần và nâng cao “đạo 
đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí 
công vô tư”, và vượt lên hết thảy là phải sống 
với nhau có tình, có nghĩa, có “tình đồng chí 
thương yêu lẫn nhau”. Và cũng theo Chủ tịch 
Hồ Chí Minh, để rời xa những biểu hiện của chủ 
nghĩa cá nhân, để làm mực thước cho dân, cán 
bộ, đảng viên nhất định phải thường xuyên tiến 
hành tự phê bình và phê bình. 
Khi nói về Đảng, một vấn đề cực kỳ quan 
trọng về xây dựng Đảng được Chủ tịch Hồ Chí 
Minh đề cập là Đảng ta là đảng cầm quyền. 
Người viết: “Đảng ta là một đảng cầm quyền. 
Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm 
nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm 
liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta 
thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh 
đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân 
dân”1. Người đã dành cả một đoạn để nói về 
trách nhiệm của Đảng, về sự rèn luyện tu dưỡng 
đạo đức cách mạng của cán bộ đảng viên. Toát 
lên trong toàn bộ nội dung bản Di chúc là lời căn 
dặn của Người, phải củng cố bền chặt mối quan 
hệ máu thịt giữa Đảng với dân. Đảng và Chính 
phủ (cũng như Nhà nước nói chung) phải làm 
hết sức mình để phục vụ nhân dân, chăm lo tới 
cuộc sống của người dân. Sinh thời, trong nhiều 
bài nói, viết, Người đã luôn luôn nhắc đến việc 
chính quyền do Đảng Cộng sản tổ chức và lãnh 
đạo phải là chính quyền của dân, do dân và vì 
dân. Trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” – 
1 Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhà xuất 
bản Trẻ, TP. Hồ Chí Minh, 2014, tr. 38.
năm 1947, Người đã giáo dục cho cán bộ, đảng 
viên lề lối làm việc, tác phong lãnh đạo, tư cách 
đạo đức cách mạng; khắc phục nguy cơ quan 
liêu, xa rời quần chúng, bệnh cục bộ địa phương, 
bè phái, hẹp hòi ích kỷ, vô tổ chức, vô kỷ luật,
trong bộ máy Nhà nước và đội ngũ cán bộ, đảng 
viên, nhằm củng cố, xây dựng Đảng vững mạnh, 
gắn bó mật thiết với nhân dân, xứng đáng là lực 
lượng lãnh đạo và quyết định thắng lợi của sự 
nghiệp kháng chiến chống thực dân Pháp xâm 
lược của dân tộc.
Lời dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh, việc 
trước hết, trước tiên phải chỉnh đốn lại Đảng, 
vào lúc này càng trở nên cấp thiết, bức xúc và 
có tính thời sự biết nhường nào. Cách tốt nhất 
để thực hiện lời dặn hệ trọng và thiêng liêng đó 
của Người vào lúc này là ra sức làm tốt những gì 
chưa làm được theo tinh thần Nghị quyết Trung 
ương 4, khóa XII của Đảng, khắc phục bằng 
được tình trạng suy thoái về tư tưởng, chính trị, 
đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ 
cán bộ đảng viên, trong đội ngũ cán bộ lãnh đạo, 
quản lý các cấp hiện nay để lấy lại niềm tin của 
dân với Đảng Cộng sản Việt Nam. 
Như vậy, có thể thấy rằng, những nội dung 
nói về Đảng trong Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí 
Minh là sự khái quát lý luận sâu sắc những vấn 
đề cốt lõi về xây dựng Đảng. Di chúc của Người 
đã khẳng định vị trí, vai trò to lớn của Đảng ta 
trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc; chỉ ra 
nguyên nhân cốt lõi dẫn đến sự lãnh đạo thành 
công của Đảng là do Đảng đoàn kết chặt chẽ, 
một lòng một dạ phục vụ giai cấp, phục vụ nhân 
dân, phục vụ Tổ quốc; đúc rút phương pháp tốt 
nhất để thực hiện đoàn kết nhất trí trong Đảng 
là thực hành dân chủ rộng rãi, thường xuyên 
và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình; căn 
dặn cán bộ, đảng viên phải thật sự thấm nhuần 
đạo đức cách mạng, Đảng phải trong sạch, xứng 
đáng là người lãnh đạo, người đầy tớ thật trung 
thành của nhân dân.
Cho đến nay, đã 50 năm trôi qua, kể từ 
khi Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩnh biệt chúng ta và 
Di chúc của chủ tịch Hồ Chí Minh ...
88
Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật
di chúc của Người được công bố, cách mạng 
nước ta đã và đang thu được nhiều thành tựu 
mới dưới sự lãnh đạo của Đảng. Vận dụng 
sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng 
Đảng, Đảng Cộng sản Việt Nam đã thường 
xuyên tiến hành công tác xây dựng Đảng 
trong nhiều nhiệm kỳ, nhiều cuộc vận động 
với nhiều biện pháp cơ bản và quan trọng góp 
phần nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến 
đấu của Đảng, đáp ứng những đòi hỏi của 
công cuộc đổi mới. Đại hội đại biểu toàn quốc 
lần thứ VII (năm 1991) của Đảng chính thức 
đặt ra vấn đề đổi mới gắn liền với chỉnh đốn 
Đảng. Điều này thể hiện rất rõ trong Cương 
lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ 
lên chủ nghĩa xã hội. Cương lĩnh chỉ rõ: “Để 
đảm đương được vai trò lãnh đạo, Đảng phải 
vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, 
phải thường xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn, 
ra sức nâng cao trình độ trí tuệ, năng lực lãnh 
đạo”1. Chính vì thế, qua thực tiễn, Đảng đã và 
đang ngày càng tiến bộ và trưởng thành. Nghị 
quyết Trung ương 4 khóa XII của Ban Chấp 
hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam 
chỉ rõ: “Nhìn một cách tổng thể, trong suốt 
quá trình xây dựng, chiến đấu, trưởng thành 
và lãnh đạo cách mạng, hơn 86 năm qua Đảng 
ta luôn giữ vững bản lĩnh chính trị, bản chất 
cách mạng và khoa học; kiên định chủ nghĩa 
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, mục tiêu 
độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; thường 
xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn và ngày càng 
lớn mạnh”.
Tuy nhiên, nhìn thẳng vào sự thật, đánh 
giá một cách khách quan, hiện nay trong Đảng 
còn rất nhiều vấn đề phải giải quyết như Đại 
hội XII của Đảng Cộng sản Việt Nam đã đánh 
giá: “Tình trạng tham nhũng, lãng phí vẫn còn 
nghiêm trọng với biểu hiện ngày càng tinh vi, 
1 Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Cương lĩnh 
xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ 
nghĩa xã hội, NXB Sự thật, Hà Nội, tr.21.
phức tạp, gây bức xúc trong dư luận, ảnh hưởng 
đến niềm tin của nhân dân với Đảng, Nhà nước. 
Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo 
đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán 
bộ, đảng viên chưa bị đẩy lùi; có mặt, có bộ 
phận còn diễn biến phức tạp hơn; một số rất ít 
cán bộ, đảng viên bị phần tử xấu lợi dụng lôi 
kéo, kích động, xúi giục, mua chuộc đã có tư 
tưởng, việc làm chống đối Đảng, Nhà nước”. 
“Việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức 
Hồ Chí Minh” chưa đều, chưa đi vào chiều sâu ở 
nhiều ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị; một 
số nơi thực hiện còn mang tính hình thức”2 Để 
đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới 
của sự nghiệp đổi mới, Nghị quyết Đại hội XII 
của Đảng còn nhấn mạnh nhiệm vụ đẩy mạnh 
chỉnh đốn, xây dựng Đảng về “chính trị, tư 
tưởng, tổ chức và đạo đức”. Trong đó, đặc biệt 
chú trọng “đẩy mạnh việc học tập và làm theo 
tư tưởng, đạo đức phong cách Hồ Chí Minh” 
gắn liền với cuộc đấu tranh “chống suy thoái về 
tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những 
biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong 
nội bộ. “Kiên quyết đấu tranh chống quan liêu, 
tham nhũng, lãng phí, chủ nghĩa cá nhân, lối 
sống cơ hội, thực dụng, bè phái, “lợi ích nhóm”, 
nói không đi đôi với làm”3.
 Từ thực trạng đó trong Đảng, cho thấy 
những vấn đề khái quát lý luận về xây dựng 
Đảng trong Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh 
vẫn còn nguyên giá trị và tính thời sự. Trong 
tình hình hiện nay, để lãnh đạo nhân dân ta thực 
hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa 
xã hội, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam 
xã hội chủ nghĩa, đòi hỏi toàn Đảng phải chú 
trọng giữ gìn sự đoàn kết nhất trí của Đảng; 
2 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đaị 
biểu toàn quốc lần thứ XII, NXB. CTQG, H.2016, 
tr.185, 193.
3 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện đại hội 
đại biểu toàn quốc lần thứ XII, NXB. Chính trị 
quốc gia – Sự thật, 2016, tr. 202.
89
thực hành dân chủ rộng rãi và nghiêm chỉnh 
thực hiện tự phê bình và phê bình trong Đảng; 
đồng thời, đẩy mạnh chỉnh đốn Đảng, kiên 
quyết đưa những phần tử thoái hóa, biến chất, 
suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối 
sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ra khỏi 
Đảng, nhằm xây dựng Đảng ta xứng đáng là 
đảng cầm quyền, mọi cán bộ, đảng viên của 
Đảng thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, 
Đảng phải thật sự trong sạch, xứng đáng là 
người lãnh đạo, người đầy tớ thật trung thành 
của nhân dân đúng như Chủ tịch Hồ Chí Minh 
đã căn dặn trong Di chúc của Người. Có được 
như thế chắc chắn Đảng Cộng sản Việt Nam 
sẽ ngày càng trong sạch, vững mạnh, lãnh đạo 
cách mạng Việt Nam vượt qua được những khó 
khăn, thử thách để xây dựng đất nước “ngày 
càng đàng hoàng hơn, to đẹp hơn”. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Ban Tuyên giáo Trung ương: Giới thiệu một 
số tác phẩm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nxb. 
Chính trị quốc gia, Hà nội, 2012.
2. Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhà xuất 
bản Trẻ, TP. Hồ Chí Minh, 2014.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Cương lĩnh 
xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ 
nghĩa xã hội, NXB Sự thật, Hà Nội.
4. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện đăng toàn 
tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2004.
5. Hồ Chí Minh toàn tập, tập 5, tập 12, NXB 
Chính trị Quốc gia – Sự thật, Hà Nội, 2011.
6. Bùi Kim Hồng: Chủ tịch Hồ Chí Minh- Bản 
Di chúc lịch sử, Nxb. Văn hóa thông tin, 2009.
7. Nhiều tác giả: 45 năm thực hiện Di chúc của 
Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nxb. Chính trị quốc 
gia – Sự thật, Hà Nội, 2014.
Di chúc của chủ tịch Hồ Chí Minh ...