Đề xuất một vài giải pháp về giảng dạy kiến thức văn hóa nhằm nâng cao chất lượng dạy - học tiếng Pháp (Ngoại ngữ 2) tại Học viện Khoa học quân sự

64 KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 13 - 5/2018
v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY 
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Ngày nay, với xu thế hội nhập, quốc tế hóa 
diễn ra sâu rộng, dạy và học ngoại ngữ đang ngày 
càng trở nên cần thiết. Tuy nhiên, việc dạy-học 
ngoại ngữ trong quá trình toàn cầu hóa hiện nay 
không chỉ đơn thuần là dạy-học về kiến thức ngôn 
ngữ hay các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết mà phải 
hướng tới rèn luyện năng lực giao tiếp hiệu quả, 
đặc biệt là khả năng giao tiếp ở những nền văn 
hóa khác nhau. Nói cách khác, dạy-học một ngôn 
ngữ không thể tách rời dạy-học văn hóa của đất 
nước sử dụng ngôn ngữ đó. Việc hiểu biết về văn 
hóa giúp người dạy cũng như học viên, sinh viên 
tiếp thu được ngôn ngữ một cách có hiệu quả bởi 
NGUYỄN THANH HÀ *
*Học viện Khoa học Quân sự, ✉ minhmitbg@gmail.com
Ngày nhận bài: 22/4/2018; ngày sửa chữa: 20/5/2018; ngày duyệt đăng: 22/5/2018
ĐỀ XUẤT MỘT VÀI GIẢI PHÁP VỀ GIẢNG DẠY 
KIẾN THỨC VĂN HÓA NHẰM NÂNG CAO CHẤT 
LƯỢNG DẠY-HỌC TIẾNG PHÁP (NGOẠI NGỮ 2)
TẠI HỌC VIỆN KHOA HỌC QUÂN SỰ
TÓM TẮT 
Văn hóa và ngôn ngữ là hai yếu tố không thể tách rời. Văn hoá là môi trường trong đó ngôn ngữ 
được sử dụng theo các quy tắc ứng xử chung của một cộng đồng ngôn ngữ. Ngôn ngữ là một thành 
tố quan trọng hàng đầu của văn hóa, là công cụ để ghi lại và biểu đạt văn hóa. Nói cách khác, ngôn 
ngữ chứa đựng trong nó rất nhiều kiến thức văn hóa của cộng đồng sử dụng ngôn ngữ đó. Vì vậy, 
trong giảng dạy ngôn ngữ, giảng dạy kiến thức văn hóa cần được chú trọng và quan tâm đúng mực. 
Trên cơ sở đánh giá khái quát thực trạng giảng dạy kiến thức văn hóa trong quá trình giảng dạy tiếng 
Pháp, bài báo tập trung đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy-học tiếng Pháp tại 
Học viện Khoa học Quân sự thông qua giảng dạy kiến thức văn hóa.
Từ khóa: văn hóa, ngôn ngữ, giảng đạy văn hóa, giảng dạy ngôn ngữ 
nghĩa của một từ, nội dung lời thoại của bất kỳ 
ngôn ngữ nào cũng thay đổi theo ngữ cảnh, tình 
huống giao tiếp cụ thể. Ngược lại, ngôn ngữ cũng 
trợ giúp cho văn hóa được chuyển tải dễ dàng và 
phát triển đa dạng, phong phú hơn. Bàn về vai trò 
của văn hóa trong giảng dạy ngoại ngữ, nhà ngôn 
ngữ học người Mỹ, Winston Breambeck đã phát 
biểu: “Biết một ngôn ngữ nào đó mà không hiểu 
văn hóa của họ thì chính là cách tốt nhất để biến 
mình thành một kẻ ngốc nói ngoại ngữ trôi chảy”.
Tuy nhiên, trong giảng dạy ngoại ngữ, dạy lồng 
ghép kiến thức văn hóa không phải lúc nào cũng 
được chú trọng. Thực tế trong quá trình giảng dạy 
tiếng Pháp tại Học viện Khoa học Quân sự, chúng 
65KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 13 - 5/2018
PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v
tôi nhận thấy giảng viên chưa quan tâm đúng mực 
đến việc dạy kiến thức văn hóa cho học viên, sinh 
viên; nội dung kiến thức văn hóa chưa được đưa 
vào chương trình chi tiết môn học cũng như kế 
hoạch giảng bài của tổ bộ môn.
Với mong muốn giảng viên, học viên, sinh 
viên sẽ có nhận thức đúng đắn hơn về tầm quan 
trọng của dạy-học kiến thức văn hóa trong dạy-học 
ngoại ngữ, đồng thời ứng dụng được những kiến 
thức này trong quá trình dạy-học của mình, trong 
bài viết này, chúng tôi xin được đề cập đến một số 
khái niệm về văn hóa; mối quan hệ giữa ngôn ngữ 
và văn hóa; sự cần thiết phải dạy văn hóa trong 
lớp học ngoại ngữ; thực trạng giảng dạy văn hóa 
Pháp tại Học viện (trên cơ sở quan sát và phiếu 
khảo sát thực tế việc dạy-học của giảng viên và 
học viên); từ đó đề xuất một vài giải pháp nhằm 
nâng cao chất lượng dạy-học tiếng Pháp thông qua 
giảng dạy kiến thức văn hóa. 
2. KHÁI NIỆM VĂN HÓA
“Văn hóa” là một từ cổ trong tiếng Pháp, xuất 
hiện vào khoảng cuối thế kỷ XIII để chỉ một thửa 
đất được trồng trọt. Đầu thế kỷ XVIII, văn hóa 
chính thức được đưa vào Từ điển Hàn lâm Pháp 
(1718). Đến giữa thế kỷ XIX, cùng với sự phát 
triển của các khoa nhân loại học, xã hội học, dân 
tộc học, khái niệm văn hóa đã thay đổi, có 
nghĩa rộng như hiện nay. Người đầu tiên đưa ra 
định nghĩa mới về văn hóa là E.B. Tylor (1832-
1917), nhà nhân loại học đầu tiên của nước Anh. 
Ông nói:“Văn hóa là một tổng thể phức tạp, bao 
gồm tri thức, tín ngưỡng, nghệ thuật, đạo đức, 
luật pháp, tập quán và cả những năng lực, thói 
quen khác mà con người chiếm lĩnh được với tư 
cáchmột thành viên của xã hội” (Tylor, 1871, tr.1).
Sau Tylor, rất nhiều học giả khác cũng đã đưa 
ra định nghĩa về văn hóa tùy theo lĩnh vực nghiên 
cứu, góc độ đề cập và quan điểm của họ.
Chủ tịch Hồ Chí Minh, danh nhân văn hóa thế 
giới thì cho rằng:“Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích 
của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát 
minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, 
khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những 
công cụ cho sinh hoạt hằng ngày về mặt ăn, ở và các 
phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và 
phát minh đó tức là văn hóa” (Hồ Chí Minh, 1995).
Nhà văn hóa học Việt Nam, Trần Ngọc Thêm 
(2004) cho rằng: “Văn hóa là một hệ thống hữu cơ 
các giá trị vật chất và tinh thần do con nguời sáng 
tạo và tích lũy trong quá trình hoạt động thực tiễn, 
trong sự tương tác giữa con người với môi trường 
tự nhiên và xã hội của mình”.
UNESCO (2002) đã đưa ra định nghĩa về 
văn hóa như sau: “Văn hóa nên được đề cập đến 
như là một tập hợp của những đặc trưng về tâm 
hồn, vật chất, tri thức và xúc cảm của một xã hội 
hay một nhóm người trong xã hội và nó chứa 
đựng, ngoài văn học và nghệ thuật, cả cách sống, 
phương thức chung sống, hệ thống giá trị, truyền 
thống và đức tin”.
Nhìn chung, các định nghĩa về văn hóa hiện 
nay rất đa dạng. Mỗi định nghĩa đề cập đến những 
dạng thức hoặc những lĩnh vực khác nhau trong 
văn hóa. Tuy nhiên, đa số các học giả đều cho 
rằng: “Văn hóa là tổng thể những giá trị vật chất 
và tinh thần do con người sáng tạo ra trong quá 
trình lịch sử”.
Chúng tôi dựa trên các định nghĩa đã nêu trên 
để xác định cho mình một khái niệm văn hóa phù 
hợp với nội dung nghiên cứu có liên quan đến ngôn 
ngữ và giao tiếp: Văn hóa được hiểu là những giá 
trị biểu hiện như trang phục, ngôn ngữ, ẩm thực 
và những giá trị ẩn như niềm tin, chuẩn mực đạo 
đức, tư duy và thái độ của một cộng đồng trong xã 
hội mà ở đó, các yếu tố giao thoa văn hóa chủ yếu 
nằm trong những khía cạnh ẩn, trừu tượng, tạo ra 
rào cản trong giao tiếp.
3. MỐI QUAN HỆ GIỮA NGÔN NGỮ VÀ 
VĂN HÓA
Từ định nghĩa trên về văn hóa, chúng ta có 
thể khẳng định mối quan hệ giữa ngôn ngữ và văn 
hóa là “vô cùng chặt chẽ, tới mức mà ta không thể 
hiểu và đánh giá đúng được cái này nếu không có 
66 KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 13 - 5/2018
v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY 
kiến thức về cái kia” (Sapir, 1991). Theo Brown 
(1996), ngôn ngữ là một phần của văn hóa và văn 
hóa là một phần của ngôn ngữ, cả hai đan xen nhau 
để cái nọ không tách khỏi cái kia mà không mất đi 
ý nghĩa của ngôn ngữ hay văn hóa.
Emmit & Pollock (1997) có cùng quan điểm 
khi cho rằng, ngôn ngữ có nguồn gốc từ văn hóa 
và văn hóa được phản ánh và được chuyển tải bởi 
ngôn ngữ từ thế hệ này sang thế hệ khác. Allwringht 
Baily (1991) cho rằng, học một ngoại ngữ mới 
liên quan đến học một nền văn hóa mới. Và kết 
quả là: “Giảng viên ngoại ngữ cũng là giảng viên 
văn hóa” (Byram, 1992). Có thể nói, mối quan hệ 
giữa ngôn ngữ và văn hóa là mối quan hệ có tính 
tương tác qua lại, tác động hỗ trợ lẫn nhau để cùng 
phát triển. Nói cách khác, ngôn ngữ là phương tiện 
chuyển tải mọi kiến thức, trong ý nghĩa đó ngôn 
ngữ là một phần của văn hóa và tư duy.
Theo quan điểm của Wenying (1989), ngôn 
ngữ và văn hóa được chuyển tải thông qua các ẩn 
dụ sau:
- Từ quan điểm triết học:
Ngôn ngữ + Văn hóa => Cơ thể sống
 Thịt Máu
Ngôn ngữ và văn hóa tạo thành cơ thể sống: 
ngôn ngữ là thịt và văn hóa là máu. Không có văn 
hóa, ngôn ngữ sẽ chết, không có ngôn ngữ, văn 
hóa sẽ không được hình thành
- Từ quan điểm giao tiếp:
Ngôn ngữ + Văn hóa => Bơi (giao tiếp)
Kỹ năng bơi Nước
Giao tiếp là bơi, ngôn ngữ là kỹ năng bơi và 
văn hóa là nước. Không có giao tiếp ngôn ngữ thì 
vẫn tồn tại một lượng nước nhỏ; không có văn hóa, 
sẽ không có giao tiếp. 
- Từ quan điểm ngữ dụng:
Ngôn ngữ + Văn hóa => Giao thông (giao tiếp)
Phương tiện Đèn giao thông
Giao tiếp giống như giao thông: ngôn ngữ là 
phương tiện và văn hóa là đèn giao thông. Ngôn 
ngữ làm cho văn hóa dễ dàng hơn và nhanh hơn, 
văn hóa đôi khi thúc đẩy và đôi khi cản trở giao tiếp.
Tóm lại, ngôn ngữ và văn hóa là mối quan hệ 
có tính phản ánh, văn hóa là nội dung và ngôn ngữ 
là phương tiện để mô phỏng nội dung đó. Từ quan 
điểm trên, có thể nhận thấy tầm quan trọng của 
kiến thức văn hóa trong giao tiếp là không thể phủ 
nhận. Giảng viên ngôn ngữ nên áp dụng phương 
pháp giao tiếp trong quá trình dạy và học, đồng 
thời bổ sung các tài liệu dạy có yếu tố văn hóa để 
cung cấp cho học viên những thông tin về ngôn 
ngữ xã hội.
4. SỰ CẦN THIẾT ĐƯA KIẾN THỨC VĂN 
HÓA VÀO CÁC GIỜ DẠY NGOẠI NGỮ
Có thể nói rằng, việc học ngoại ngữ bao gồm 
nhiều yếu tố như hiểu biết ngữ pháp, năng lực giao 
tiếp, cũng như thái độ và nhận thức đối với văn 
hóa bản ngữ và văn hóa nước ngoài. Do đó, trong 
những năm gần đây, nhiều giảng viên ngoại ngữ 
đã nhận thức về tầm quan trọng của các yếu tố văn 
hóa, giao văn hóa trong giảng dạy ngôn ngữ.
Về vấn đề này, nhà nghiên cứu Seelye (1993) 
đã khẳng định: “Khi bạn có sinh viên để dạy, hãy 
dạy họ về văn hóa”. Còn Kramsch (1993) đã nhấn 
mạnh trong nghiên cứu của mình rằng: “Văn hóa 
không phải là một kỹ năng thứ 5 trong giảng dạy 
ngôn ngữ, gắn liền với nghe, nói, đọc, viết. Đó là 
nền tảng để chỉ ra sự giới hạn trong năng lực giao 
tiếp, thách thức khả năng của học viên, sinh viên 
và chỉ ra cho họ thấy ý nghĩa của thế giới”.
Bên cạnh đó, thực tế đã chỉ ra rằng kỹ năng 
giao tiếp bằng ngoại ngữ không chỉ đòi hỏi khả 
năng sử dụng ngôn ngữ thành thạo, đặc biệt trong 
nghe-nói, mà còn yêu cầu vốn sống, sự hiểu biết 
nhất định về đặc thù văn hóa.
Quá trình giao tiếp bao gồm hai yếu tố: truyền 
thông tin và phân tích thông tin. Để truyền thông 
tin, con người sử dụng ngôn ngữ với nhiều ký hiệu 
khác nhau. Tuy nhiên, để phân tích thông tin, ta 
67KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 13 - 5/2018
PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v
cần giải mã các ký hiệu đó để đạt mục đích cuối 
cùng là hiểu thông tin theo đúng nghĩa nó được 
truyền đi. Cả hai quá trình này đều liên quan đến 
văn hóa. Khi người nghe không hiểu văn hóa của 
người nói thì người nghe sẽ giải mã thông tin theo 
văn hóa của chính mình. Nếu nội dung thông tin ở 
hai nền văn hóa khác nhau, được hiểu khác nhau, 
quá trình giao tiếp coi như thất bại. Ví dụ, trong 
văn hóa Pháp, khi một người đàn ông gặp một 
người phụ nữ, anh ta sẽ chào “Bonjour” và ôm hôn 
vào má của người phụ nữ đó, nhưng trong văn hóa 
Việt Nam, nếu người đàn ông ôm hôn một người 
phụ nữ ở chốn đông người thì anh ta sẽ bị cho là 
khiếm nhã, bất lịch sự Hay khi làm quen, người 
Việt Nam có thể hỏi “Bạn bao nhiêu tuổi?”, “Bạn 
có gia đình chưa?”... nhưng với người Pháp và 
người phương Tây, đây lại là những câu hỏi mang 
tính chất riêng tư và nên tránh sử dụng trong quá 
trình giao tiếp.
Từ những lý do trên, có thể khẳng định rằng, 
học viên, sinh viên ngoại ngữ nhất thiết phải được 
học về văn hóa và giao văn hóa. Đối với học viên, 
sinh viên tiếng Pháp, hiểu biết về văn hóa Pháp sẽ 
giúp họ hứng thú hơn trong quá trình học môn tiếng 
Pháp, từ đó hiệu suất học tập sẽ tốt hơn; đồng thời 
nâng cao năng lực giao tiếp, tránh được những “cú 
sốc văn hóa” do thiếu hiểu biết về văn hóa gây ra. 
5. THỰC TRẠNG GIẢNG DẠY KIẾN 
THỨC VĂN HÓA TRONG CÁC GIỜ TIẾNG 
PHÁP (NGOẠI NGỮ 2) TẠI HỌC VIỆN 
KHOA HỌC QUÂN SỰ
5.1. Chương trình đào tạo
Môn tiếng Pháp (Ngoại ngữ 2) là môn học 
được giảng dạy trong 3 học kỳ (tương ứng với 3 
học phần tiếng Pháp: Tiếng Pháp 1, Tiếng Pháp 
2, Tiếng Pháp 3) cho học viên, sinh viên chuyên 
ngành tiếng Anh và tiếng Trung tại Học viện. Học 
viên học theo hình thức niên chế, thời lượng 100 
tiết/học phần, tương ứng với 4 đơn vị học trình. 
Sinh viên học theo hình thức tín chỉ, thời lượng 
125 tiết/học phần, tương ứng với 5 tín chỉ. 
Nội dung chương trình môn học được thiết kế 
nhằm trang bị cho học viên, sinh viên kiến thức 
tiếng Pháp cơ bản, phát triển đồng đều cả bốn kỹ 
năng (nghe, nói, đọc, viết), làm cơ sở học tập và 
công tác sau này; giúp học viên, sinh viên hình 
thành cơ sở ngôn ngữ và các kỹ năng, bước đầu xây 
dựng kỹ năng giao tiếp cơ bản. Theo quy định về 
chuẩn đầu ra của Học viện Khoa học Quân sự, học 
viên, sinh viên sẽ phải đạt bậc 2 theo Khung năng 
lực ngoại ngữ 6 bậc dành cho Việt Nam, tương 
đương với trình độ A2 theo Khung tham chiếu 
Châu Âu về ngôn ngữ (Cadre Européen commun 
de Référence pour les langues - CECRL). Sau khi 
kết thúc môn học, đối với môn ngoại ngữ 2 (tiếng 
Pháp), học viên, sinh viên phải đảm bảo cả bốn kỹ 
năng ở trình độ sơ cấp: Học viên, sinh viên có thể 
hiểu được các câu và cấu trúc thường xuyên được 
sử dụng liên quan đến nhu cầu giao tiếp hàng ngày, 
chẳng hạn như các thông tin về bản thân, gia đình, 
đi mua sắm, đặt phòng khách sạn, hỏi đường, việc 
làm...; có thể giao tiếp những chủ đề đơn giản, trao 
đổi thông tin về những vấn đề quen thuộc như: kể 
về các hoạt động trong ngày, kỳ nghỉ, cuộc sống 
nông thôn-thành thị, sức khỏe...
5.2. Giáo trình tài liệu
Giáo trình chính đang được sử dụng giảng dạy 
tiếng Pháp (Ngoại ngữ 2) hiện nay là giáo trình 
Initial 1, 2 kèm đĩa CD và sách bài tập được biên 
soạn bởi tác giả Sylvie POISSON-QUINTON và 
Marina SALA, nhà xuất bản Clé International, 
năm 2001. Mỗi cuốn giáo trình gồm sáu chương, 
mỗi chương có bốn bài, cuối chương là phần tổng 
kết các kiến thức đã học. Mỗi bài học gồm hai tình 
huống giao tiếp thông dụng trong đời sống hàng 
ngày; phần kiến thức từ vựng, ngữ pháp và ngữ 
âm kết hợp với các hoạt động/bài tập thực hành 
trong giáo trình hoặc trong sách bài tập. Bên cạnh 
giáo trình chính, tổ bộ môn tiếng Pháp còn biên 
soạn các tài liệu bổ trợ như Bài tập từ vựng-ngữ 
pháp, Đọc hiểu tiếng Pháp, Viết tiếng Pháp, Nghe 
tiếng Pháp giúp học viên, sinh viên có thêm tài liệu 
luyện tập từ vựng, ngữ pháp cũng như các kỹ năng 
thực hành tiếng. Trên thư viện còn có thêm các 
giáo trình như Le Nouveau Taxi 1, 2; Festival 1, 
2; Alter Ego 1, 2; Delf A1, A2... Nhìn chung, giáo 
68 KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 13 - 5/2018
v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY 
trình, tài liệu tiếng Pháp đáp ứng được yêu cầu 
giảng dạy tiếng Pháp (Ngoại ngữ 2) tại Học viện. 
Tuy nhiên, giáo trình, tài liệu về văn hóa còn rất 
hạn chế. Một số giáo trình văn hóa vượt quá khả 
năng, trình độ của học viên, sinh viên học ngoại 
ngữ 2 nên không hữu ích với học viên, sinh viên. 
5.3. Đội ngũ giảng viên
Tổ bộ môn tiếng Pháp trực thuộc Khoa tiếng 
Pháp và tiếng các nước khác, hiện có 10 giảng viên 
trực tiếp tham gia giảng dạy, trong đó 01 giảng viên 
chính có trình độ tiến sĩ và 09 giảng viên có trình 
độ thạc sỹ. Đội ngũ giảng viên trong Tổ bộ môn 
được đào tạo cơ bản tại các trường Đại học Ngoại 
ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học Hà Nội; 
05 đồng chí đã tham gia các khóa đào tạo tiếng 
Pháp và nghiệp vụ sư phạm ngắn hạn tại Cộng hòa 
Pháp và Vương quốc Bỉ. Đội ngũ giảng viên đều 
có kinh nghiệm giảng dạy tiếng Pháp lâu năm, có 
tinh t ... h đang dạy môn ngoại ngữ 
2, không phải là môn chuyên ngành nên chưa tích 
cực, chủ động tự học, tự rèn nhằm nâng cao trình 
độ chuyên môn; ít tìm tòi, nghiên cứu, đầu tư cho 
bài giảng, nhất là tìm tòi, nghiên cứu về các vấn 
đề văn hóa. 
Thiếu giáo trình, tài liệu về văn hóa 
Khó khăn tiếp theo của giảng viên liên quan 
đến giáo trình, tài liệu. 40% giảng viên được hỏi 
cho rằng, việc thiếu giáo trình, tài liệu về văn hóa 
là trở ngại tương đối lớn đối với họ trong quá trình 
nghiên cứu, tìm hiểu về văn hóa Pháp. Thực tế, 
giáo trình, tài liệu tiếng Pháp ở thư viện của Học 
viện chủ yếu là các giáo trình, tài liệu thực hành 
tiếng, rất ít giáo trình, tài liệu liên quan đến văn 
hóa. Chính vì điều này mà có đến 90% giảng viên 
được hỏi có đề xuất bổ sung thêm giáo trình, tài 
liệu tiếng Pháp và giáo trình, tài liệu về văn hóa 
Pháp vào thư viện Học viện.
Không đưa kiến thức văn hóa vào các bài kiểm 
tra học trình và cuối học phần
Đây cũng là một khó khăn đối với giảng viên. 
Điều này khiến giảng viên không quan tâm nhiều 
đến việc dạy lồng ghép kiến thức văn hóa trong 
các giờ ngoại ngữ. Trên thực tế, giảng viên thường 
nặng về dạy kiến thức ngôn ngữ. Đa số giảng viên 
chỉ cung cấp kiến thức văn hóa khi kiến thức đó 
xuất hiện trong giáo trình, tài liệu trong khi đây 
lại là một hạn chế của giáo trình Initial và các tài 
liệu bổ trợ. Bên cạnh đó, nếu có giới thiệu kiến 
thức văn hóa, giảng viên cũng chỉ giới thiệu sơ 
lược bằng tiếng Việt, ít có hình ảnh hoặc clip minh 
họa, do đó kiến thức văn hóa không sâu, không tạo 
được ấn tượng sâu sắc với học viên, sinh viên.
5.5.2. Khó khăn của học viên, sinh viên
Thiếu kiến thức ngôn ngữ
Trong số những khó khăn của học viên, sinh 
viên đã được điều tra, thống kê, đứng đầu là khó 
khăn về thiếu kiến thức ngôn ngữ (81%). Thật vậy, 
học viên, sinh viên đều là những học viên, sinh 
viên năm thứ 3, thứ 4 mới học tiếng Pháp chưa lâu 
nên lượng từ vựng của học viên, sinh viên có rất 
ít, học viên, sinh viên không thể tự mình nghiên 
cứu, tìm hiểu các vấn đề văn hóa Pháp nếu không 
có sự trợ giúp từ phía giảng viên. Bên cạnh đó, các 
chủ đề trong giáo trình chính Initial 1, 2 đang được 
giảng dạy chủ yếu là những chủ đề giao tiếp hàng 
ngày, ít đề cập đến những vấn đề văn hóa. Do đó, 
học viên, sinh viên đang bị thiếu hụt một lượng 
lớn kiến thức và từ vựng liên quan đến mảng văn 
hóa Pháp. 
Thiếu kiến thức chung về văn hóa và thiếu kiến 
thức về văn hóa Pháp
Đây là những khó khăn tiếp theo của học viên, 
sinh viên với tỷ lệ phần trăm tương ứng là 44% và 
65%. Tỷ lệ này tương đối phù hợp với tỷ lệ của 
giảng viên khi đưa ra khó khăn là học viên, sinh 
viên thiếu kiến thức văn hóa chung và thiếu kiến 
thức văn hóa Pháp. Việc thiếu kiến thức văn hóa này 
gây trở ngại lớn cho học viên, sinh viên trong quá 
trình tìm hiểu các thông tin liên quan đến đất nước, 
con người và văn hóa Pháp. Với học viên, sinh viên 
học viên, cuộc sống, sinh hoạt hầu như diễn ra trong 
doanh trại quân đội, ít có điều kiện tiếp xúc với bên 
ngoài thì những hiểu biết của học viên, sinh viên 
về văn hóa chung và văn hóa Pháp càng hạn chế.
Kiến thức văn hóa chưa được đưa vào kiểm 
tra, đánh giá 
Đứng thứ tư trong danh sách những khó khăn 
của học viên, sinh viên với 44% lựa chọn là Kiến 
thức văn hóa chưa được đưa vào kiểm tra, đánh 
giá. Tỷ lệ này cũng tương đương với đánh giá của 
70 KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 13 - 5/2018
v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY 
giảng viên về nội dung này (50%). Thông thường, 
với học viên, sinh viên, khi giảng viên không đưa 
một nội dung nào đó vào kiểm tra đánh giá thì họ 
cũng sẽ không quan tâm, không coi trọng nội dung 
đó. Điều này lý giải tại sao tỷ lệ thiếu kiến thức 
văn hóa chung và văn hóa Pháp ở học viên, sinh 
viên cao như chúng ta vừa phân tích ở trên. 
Thiếu tài liệu tham khảo liên quan đến văn hóa
Một khó khăn nữa của học viên, sinh viên với 
tỷ lệ lựa chọn tương đối cao (42%) là khó khăn 
về thiếu tài liệu tham khảo liên quan đến văn hóa. 
Như đã nói ở trên, giáo trình, tài liệu tiếng Pháp 
trong thư viện chủ yếu là giáo trình, tài liệu thực 
hành tiếng, rất ít giáo trình, tài liệu liên quan đến 
văn hóa để học viên, sinh viên có thể nghiên cứu. 
Một số giáo trình, tài liệu văn hóa vượt quá trình 
độ ngôn ngữ của học viên, sinh viên ngoại ngữ 2 
nên không hữu ích đối với các em. Do đó, bổ sung 
thêm vào thư viện những giáo trình, tài liệu về văn 
hóa phù hợp với đối tượng học tiếng Pháp (Ngoại 
ngữ 2) là hết sức cần thiết.
6. MỘT VÀI GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG 
CAO CHẤT LƯỢNG DẠY-HỌC TIẾNG 
PHÁP (NGOẠI NGỮ 2) THÔNG QUA GIẢNG 
DẠY KIẾN THỨC VĂN HÓA
Xuất phát từ thực trạng và khó khăn của giảng 
viên, học viên, sinh viên về dạy-học kiến thức văn 
hóa trong quá trình dạy-học ngoại ngữ, chúng tôi 
xin được đề xuất một vài giải pháp nhằm nâng cao 
chất lượng dạy-học tiếng Pháp tại Học viện thông 
qua giảng dạy kiến thức văn hóa.
6.1. Tăng cường dạy lồng ghép kiến thức 
văn hóa trong các giờ tiếng Pháp
Như đã nói ở trên, văn hóa và ngôn ngữ là 2 
yếu tố không thể tách rời và dạy một ngôn ngữ 
không thể tách rời dạy văn hóa của đất nước sử 
dụng ngôn ngữ đó. Việc dạy văn hóa giúp học viên, 
sinh viên cải thiện năng lực giao tiếp và tránh được 
những cú sốc do thiếu hiểu biết về văn hóa gây ra. 
Đối với học viên, sinh viên tiếng Pháp (Ngoại ngữ 
2) tại Học viện Khoa học Quân sự, qua điều tra, 
tỷ lệ thiếu kiến thức về văn hóa chung và văn hóa 
Pháp là khá cao (65% và 44%). Điều đó đặt ra yêu 
cầu cần phải tăng cường dạy lồng ghép kiến thức 
văn hóa trong các giờ ngoại ngữ. Dưới đây, chúng 
tôi đề xuất một số nội dung văn hóa bám sát theo 
nội dung kiến thức trong giáo trình chính Initial 
1, 2 mà học viên, sinh viên đang học, đồng thời 
đề xuất một vài phương pháp, hoạt động dạy lồng 
ghép kiến thức văn hóa. 
6.1.1. Nội dung văn hóa
Khi đề xuất nội dung kiến thức văn hóa, chúng 
tôi dựa theo những tiêu chí sau: Nội dung kiến 
thức văn hóa phải bám sát mục tiêu đào tạo, chuẩn 
đầu ra của Học viện đối với học viên, sinh viên 
học ngoại ngữ 2 và gắn với chương trình học theo 
giáo trình chính Initial 1, 2. Nội dung giảng dạy 
cần được lồng ghép trong các bài thực hành tiếng 
tổng hợp cũng như các tiết rèn luyện, phát triển kỹ 
năng ngôn ngữ với thời lượng, dung lượng kiến 
thức phù hợp. Nội dung giảng dạy phải rõ ràng, 
ngắn gọn, thiết thực, mang tính thời sự, phù hợp 
với trình độ và nhu cầu của người học. 
Liên quan đến nội dung văn hóa được đưa vào 
giảng dạy lồng ghép cho đối tượng học tiếng Pháp 
(Ngoại ngữ 2), chúng tôi đề xuất 15 nội dung tương 
ứng với 3 học phần tiếng Pháp, mỗi học phần gồm 
5 nội dung như sau:
- Học phần 1: 
+ Giới thiệu tổng quan nước Pháp (vị trí địa 
lý, diện tích, dân số, sông ngòi, khí hậu, các thành 
phố lớn) 
+ Văn hóa chào hỏi của người Pháp
+ Ngôn ngữ cử chỉ của người Pháp
+ Một số nhân vật nổi tiếng ở Pháp
+ Một số thành phố lớn ở Pháp
- Học phần 2: 
+ Văn hóa ẩm thực 
+ Văn hóa mua sắm
+ Du lịch 
+ Giao thông ở Pháp
+ Đặt phòng ở khách sạn
71KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 13 - 5/2018
PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v
- Học phần 3: 
+ Lễ hội Pháp
+ Cuộc sống hôn nhân và gia đình
+ Phương tiện truyền thông của Pháp
+ Hệ thống giáo dục của Pháp 
+ Liên minh Châu Âu và cộng đồng Pháp ngữ.
6.1.2. Phương pháp và hoạt động dạy lồng 
ghép kiến thức văn hóa
Vận dụng linh hoạt các phương pháp giảng 
dạy kiến thức văn hóa
Mỗi phương pháp dạy học đều có những ưu 
điểm và hạn chế nhất định. Vì thế, căn cứ vào mục 
tiêu, yêu cầu, nội dung bài học, thời gian lên lớp 
và đối tượng học viên, sinh viên mà giảng viên 
lựa chọn, kết hợp các phương pháp giảng dạy cho 
phù hợp. Đối với các nội dung văn hóa, giảng viên 
có thể kết hợp phương pháp nghe-nhìn, nghe-
nói; phương pháp thuyết trình với sử dụng các 
phương tiện hỗ trợ bài giảng như hình ảnh, video, 
powerpoint; phương pháp liên văn hóa, giao văn 
hóa để tạo sự hào hứng, phấn khởi cho học viên, 
sinh viên, giúp học viên, sinh viên tiếp thu bài dễ 
dàng và ghi nhớ nội dung kiến thức sâu hơn.
Đa dạng hóa các hoạt động giảng dạy văn hóa
Song song với sử dụng linh hoạt các phương 
pháp giảng dạy, giảng viên còn cần lồng ghép, đa 
dạng hóa các hoạt động giảng dạy văn hóa, chúng 
tôi đề xuất một số các hoạt động sau:
+ Thuyết trình
Với hoạt động này, giảng viên có thể cung 
cấp trước cho học viên, sinh viên các chủ đề 
văn hóa, yêu cầu họ tìm tài liệu liên quan đến 
chủ đề rồi thuyết trình trước lớp. Chẳng hạn, 
giảng viên có thể yêu cầu tìm các tài liệu về 
biểu tượng của nước Pháp hoặc các nhân vật 
nổi tiếng ở Pháp... Trong quá trình thuyết trình, 
học viên, sinh viên có thể sử dụng phương tiện 
như máy tính, tivi để hỗ trợ thêm cho bài thuyết 
trình của mình. Hoạt động này giúp nâng cao ý 
thức tự học của học viên, sinh viên và khuyến 
khích họ tìm tòi kiến thức văn hóa thông qua các 
phương tiện thông như sách, báo, internet 
+ Thảo luận
Giảng viên nên thường xuyên tổ chức các buổi 
thảo luận xung quanh các chủ đề văn hóa Pháp 
được đề cập đến trong thực hành giao tiếp tiếng 
Pháp để giúp học viên, sinh viên nắm bắt các khác 
biệt giữa hai nền văn hóa, và xa hơn, giúp họ tránh 
được các cú sốc văn hóa trong quá trình tiếp xúc 
với nền văn hóa đích này. Ví dụ như sau khi học 
xong một bài liên quan đến hôn nhân và gia đình 
của người Pháp, giảng viên có thể đưa ra các yêu 
cầu đối với học viên, sinh viên như:”Bạn suy nghĩ 
như thế nào về hôn nhân và gia đình trong xã hội 
Việt Nam hiện nay?”, 
+ Câu đố
Đây là cách để trắc nghiệm khả năng ghi nhớ, 
tiếp nhận thông tin của sinh viên về các vấn đề mới 
trong bài học. Sinh có thể chỉ phỏng đoán đáp án, 
dựa trên hiểu biết của bản thân. Câu trả lời đúng 
có thể được giảng viên cung cấp thông qua đoạn 
băng, hình ảnh Có thể thấy, đây là phương pháp 
mang tính trực quan cao, có khả năng kích thích 
học viên, sinh viên, tạo hiệu quả tốt.
+ Bài hát
Một bài hát không những truyền tải được nội 
dung ngôn ngữ mà còn thể hiện được nét đặc trưng 
văn hóa của một dân tộc. Vì thế, dạy lồng ghép 
các bài hát trong quá trình dạy ngôn ngữ, qua đó 
truyền đạt kiến thức văn hóa là một hoạt động rất 
được khuyến khích trong dạy ngoại ngữ. Khi dạy 
một bài hát, giảng viên có thể giới thiệu về hoàn 
cảnh ra đời của bài hát, nhạc sĩ, ca sĩ thể hiện bài 
hát, thông điệp được truyền tải qua bài hát Đây 
chính là kiến thức văn hóa mà bài hát mang lại. 
Ngoài ra, học bài hát còn giúp không khí lớp học 
nhẹ nhàng, thoải mái; học viên, sinh viên hứng 
khởi, tích cực tham gia vào bài. 
72 KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 13 - 5/2018
v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY 
6.2. Tăng cường thêm giáo trình, tài liệu về 
văn hóa
Giáo trình, tài liệu giảng dạy là những yếu tố 
ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng dạy học ngoại 
ngữ nói chung và dạy học kiến thức văn hóa nói 
riêng. Vì vậy, cần tăng cường thêm giáo trình, tài 
liệu tiếng Pháp cũng như giáo trình, tài liệu về văn 
hóa Pháp vào thư viện nhằm đáp ứng nhu cầu dạy-
học của giảng viên, học viên, sinh viên. 
Giáo trình, tài liệu có thể được tăng cường bằng 
2 cách: Thứ nhất là các giảng viên trong tổ biên 
soạn giáo trình, tài liệu, chuyên đề liên quan đến 
văn hóa. Thứ hai là thẩm định, đưa vào sử dụng 
những giáo trình văn hóa, văn minh do người bản 
ngữ biên soạn. Giáo trình, tài liệu cần bám sát nội 
dung, chương trình đào tạo, khắc phục những hạn 
chế của giáo trình Iitial 1, 2 đang được sử dụng và 
phải phù hợp với đối tượng học viên, sinh viên. 
6.3. Đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh 
giá: Đưa kiến thức văn hóa vào quá trình kiểm 
tra học trình và cuối học phần
Để nâng cao chất lượng dạy-học kiến thức văn 
hóa, góp phần nâng cao chất lượng dạy-học môn 
tiếng Pháp, giảng viên cần đưa kiến thức văn hóa 
vào quá trình kiểm tra học trình và cuối học phần. 
Nội dung kiểm tra, đánh giá kiến thức văn hóa 
chiếm 5% đến 10% tổng số nội dung được kiểm 
tra, đánh giá. Hình thức kiểm tra đánh giá có thể 
được đa dạng hóa bằng các bài tập trắc nghiệm 
đúng/sai, câu hỏi đa lựa chọn, câu hỏi đóng, câu 
hỏi mở về kiến thức văn hóa.
Kiểm tra, đánh giá được thực hiện thường 
xuyên, liên tục và toàn diện trong suốt quá trình 
dạy học sẽ đảm bảo tính khách quan, chính xác, 
giúp học viên, sinh viên tích cực, chủ động hơn 
trong học tập.
7. KẾT LUẬN
Học viên, sinh viên ngoại ngữ chỉ có thể giao 
tiếp thành công nếu nắm vững kiến thức văn hóa 
của đất nước sử dụng ngôn ngữ đó. Vì thế, giảng 
dạy ngôn ngữ không thể tách rời giảng dạy kiến 
thức văn hóa. Đối với môn tiếng Pháp cũng vậy, 
trong quá trình giảng dạy, giảng viên cần chú trọng 
đến việc truyền tải các kiến thức văn hóa Pháp cho 
học viên, sinh viên, giúp họ làm quen, hiểu được 
và thích ứng dần với các thực tế văn hóa, xa hơn là 
hành động và ứng xử hiệu quả, thành công trong 
cộng đồng Pháp ngữ. Để làm được điều đó, cần 
tăng cường giảng dạy kiến thức văn hóa Pháp, bổ 
sung thêm giáo trình, tài liệu về văn hóa vào thư 
viện giúp người dạy, học viên, sinh viên dễ dàng 
và thuận lợi nghiên cứu, tìm hiểu về văn hóa Pháp, 
đồng thời đưa kiến thức văn hóa vào quá trình 
kiểm tra, đánh giá. Chúng tôi hy vọng những giải 
pháp này sẽ hữu ích với cả giảng viên và học viên, 
sinh viên trong quá trình dạy-học tiếng Pháp nói 
chung và kiến thức văn hóa Pháp nói riêng./.
Tài liệu tham khảo:
1. Hồ Chí Minh (1995), Toàn tập, NXB Chính 
trị quốc gia, Hà Nội. 
2. Trần Ngọc Thêm (2004), Tìm về bản sắc văn 
hóa Việt Nam, NXB Tổng hợp, TP Hồ Chí Minh.
3. Emmit, M. & Pollock, J. (1990), Language 
and Learning, Oxford University Press, Oxford.
4. Sapir, E. (1991), Language, Harcourt, 
NewYork.
5. Byram M. (1992), Culture et éducation en 
langue étrangère, Hatier/Didier, Paris.
6. Poisson-Quinton S., Sala M, (2001), Initial 
1, CLE international, Paris.
7. Poisson-Quinton S., Sala M, (2001), Initial 
2, CLE international, Paris.
8. Steele R. (2001), Civilisation progressive 
du français (Niveau intermédiaire), CLE 
international, Paris.
9. Zarate G. (1986), Enseignement une culture 
étrangère, Collection F, Hachette, Paris.
73KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰSố 13 - 5/2018
PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v
SUGGESTED SOLUTIONS OF TEACHING CULTURAL KNOWLEDGE TO IMPROVE 
THE QUALITY OF TEACHING AND LEARNING FRENCH AS THE SECOND FOREIGN 
LANGUAGE AT MILITARY SCIENCE ACADEMY
NGUYEN THANH HA
Abstract: Culture and language are two inseparable elements. The culture is the environment in 
which language is used according to the general rules of behavior of a language community. Language 
is an important element of culture, a tool for recording and expressing culture. In other words, the 
language holds in it a lot of cultural knowledge of that language community. Therefore, in teaching 
language, teaching culture must be emphasized. On the basis of the current situation of teaching 
cultural knowledge in the French teaching process, the article focuses on proposing some solutions 
to improve the quality of teaching and learning French at the Military Science Academy through 
teaching cultural knowledge.
Keywords: language, culture, teaching culture, teaching language
Received: 22/4/2018; Revised: 20/5/2018; Accepted for publication: 22/5/2018