Đánh giá kết quả điều trị phẫu thuật tắc ruột do ung thư đại trực tràng

 Y HỌC THỰC HÀNH (907) – SỐ 3/2014 
2
MôC LôC (sè 907) 
 NguyÔn Duy C­êng, 
TrÇn ThÞ H­¬ng* 
Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm l©m sµng, cËn l©m sµng cña xuÊt huyÕt tiªu hãa do gi·n 
vì tÜnh m¹ch thùc qu¶n ë bÖnh nh©n x¬ gan cã nghiÖn r­îu vµ kh«ng nghiÖn 
r­îu 
56 
 Vò Anh TuÊn, 
TrÇn H÷u Vinh 
KÕt qu¶ phÉu thuËt c¾t toµn bé tuyÕn vó n¹o vÐt h¹ch n¸ch sau x¹ trÞ trong ®iÒu 
trÞ ung th­ vó t¹i BÖnh viÖn B¹ch Mai 
59 
 NguyÔn V¨n H­¬ng §¸nh gi¸ kÕt qu¶ phÉu thuËt tho¸t vÞ bÑn nghÑt t¹i BÖnh viÖn H÷u nghÞ ®a khoa 
NghÖ An 
62 
 Lª ThÞ BÝch Liªn 
Lª ThÞ B×nh 
KiÕn thøc, thùc hµnh trong ®iÒu trÞ ARV cña bÖnh nh©n HIV/AIDS vµ mét sè 
ho¹t ®éng hç trî cña céng ®ång t¹i trung t©m y tÕ HuyÖn Tõ Liªm, Hµ Néi 
66 
 NguyÔn ThÕ Vinh 
Vò §øc Long 
Mét sè yÕu tè liªn quan ®Õn kiÕn thøc cña häc sinh vÒ HIV/AIDS t¹i hai tr­êng 
phæ th«ng trung häc thµnh phè H¶i Phßng n¨m 2013 
70 
 §INH QuèC TH¾NG Bµn vÒ phóc lîi y tÕ ViÖt Nam hiÖn nay 73 
 NguyÔn V¨n HiÖp, 
Tèng Minh S¬n 
NhËn xÐt t×nh h×nh s©u hố r·nh r¨ng hµm lín thø nhÊt ë trÎ em 6-12 tuæi t¹i lµng 
trÎ må c«i Birla – Hµ Néi 2014 
74 
 Cao Tr­êng Sinh X¸c ®Þnh tû lÖ t¨ng huyÕt ¸p ph¶n øng ë bÖnh nh©n nhåi m¸u n·o giai ®o¹n cÊp 
cã t¨ng huyÕt ¸p b»ng theo dâi huyÕt ¸p l­u ®éng 24 giê 
77 
 YHTH Th«ng tin y häc 80 
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ PHẪU THUẬT TẮC RUỘT 
DO UNG THƯ ĐẠI TRỰC TRÀNG 
NGUYỄN VĂN HƯƠNG 
Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An 
TÓM TẮT 
Mục tiêu nghiên cứu: Đánh giá kết quả thái độ 
xử trí phẫu thuật cấp cứu điều trị tắc ruột do ung thư 
đại trực tràng. Đối tượng và phương pháp nghiên 
cứu: Nghiên cứu mô tả hồi cứu 58 bệnh nhân phẫu 
thuật cấp cứu điều trị tắc ruột do ung thư đại trực 
tràng từ tháng 1/2010-12/2013 tại bệnh viện hữu nghị 
đa khoa Nghệ An. Kết quả: Tuổi trung bỡnh 66,16 ± 
12,5 (32-86) tuổi; Nữ 35 (60,3%), Nam 23 (39,7%). Lý 
do vào viện đau bụng(100%), bí trung đại tiện 
(93,1%); các triệu chứng biểu hiện thường gặp là: 
bụng chướng (96,5%), bí trung đại tiện (98,3%), siêu 
âm có gợi ý hỡnh ảnh tắc ruột (72,4%). Vị trớ khối u, 
xử lý phẫu thuật: Ung thư đại tràng phải 24 (41,4%), 
cắt bỏ khối u nối ngay 10 (17,2%), cắt u và làm 
HMNT 13 (22,4%). Ung thư đại tràng ngang 5 (8,6%): 
Cắt u và làm HMNT 3 (5,2%), Cắt nối ngay 1 (1,7%), 
làm HMNT 1 (1,7%). Ung thư đại tràng trái 21 (36,2 
%): cắt u và làm HMNT 20 (34,5%). Ung thư trực 
tràng 8 13,8%): phẫu thuật Hartmann 4 6,9%), Cắt u 
4 (6,9%). Kết quả điều trị: không gặp tử vong, biến 
chứng chung là 34,5%. Kết luận: Tắc ruột là biến 
chứng gặp nhiều của ung thư đại tràng phải và đại 
tràng trái. Khi xử trớ tắc ruột do ung thư đại tràng cố 
gắng giải quyết tắc ruột và ung thư ngay thỡ đầu với 
điều kiện cho phép; đối với ung thư trực tràng thỡ cố 
gắng giải quyết tắc ruột và u nhưng nên làm HMNT. 
Từ khỳa: Tắc ruột, ung thư đại trực tràng, phẫu 
thuật. 
SUMMARY 
ASSESSMENT RESULTS SURGICAL TREATMENT 
OF INTESTINAL OBTRUCTION COLORECTAL CANCER 
Objective: Assessment and management 
attitudes emergency surgery results obstruction 
treatment of colorectal cancer. 
Material and menthod: we performed a 
retrospective study describes 58 patients with 
emergency surgical treatment of obstruction due to 
colorectal cancer in the Nghe an General Frienship 
Hospital from January 2010 to december 2013. 
Results: 58 patients with an average age of 66.16 
± 12.5 (32-86) years old, Female 35 (60.3%), Male 23 
(39.7%). The reason is the highest admission 
abdominal pain (100%) and being hit by defecation 
(93.1%); expression of the common symptoms are: 
abdominal distention (96.5%), being hit by defecation 
(98.3%), ultrasound images suggest intestinal 
obstruction (72.4%). Tumor location, surgical 
handling: right colon cancer to 24 (41.4%), to remove 
the tumor and circulate connection digest 10 17.2%), 
cutting the tumor and do anal Artificial 13 22.4%). 
Transverse colon cancer 5 (8.6%): Removal of the 
tumor and ostomies 3 (5.2%), tumor resection and 
gastrointestinal circulation connection 1 (1.7%), do 
ostomies 1 (1.7%). Left colon cancer 21 (36.2%) to 
remove the tumor and ostomies 20 34.5%). 
Colorectal cancer 8 (13.8%): Surgical Hartmann 4 
(6.9%), tumor resection and ostomies 4 (6.9%). 
Treatment outcomes: not meet death, common 
Y HỌC THỰC HÀNH (907) – SỐ 3/2014 
3
complications is 34.5% 
Conclusions: Obstruction is encountered multiple 
complications of colon cancer and colon to the left. 
When the management of obstruction due to colon 
cancer ileus trying to solve immediate and cancer 
patients with conditions allow, for cancer Rectal is 
trying to solve obstruction but u should do ostomies 
Keywords: Obstruction, Colorectal Cancer, 
Surgical. 
ĐẶT VẤN ĐỀ 
Ung thư đại trực tràng (UTĐTT) đứng hàng thứ 3 
trên thế giới. Ở cộng đồng các nước phát triển, 
UTĐTT đứng hàng thứ hai, đang có xu hướng tăng 
lên ở mức thường gặp nhất. Đây là loại ung thư có 
liên quan chặt chẽ với chế độ dinh dưỡng. UTĐTT 
chủ yếu phát triển từ các tế bào tuyến của niêm mạc 
đại tràng, xâm lấn vào thành ruột lan ra các tổ chức 
xung quanh. Di căn theo hai đường: đường bạch 
huyết tới các nhóm hạch, đường máu tới gan, phổi, 
xương 
Tắc ruột là một biến chứng thường gặp nhất của 
UTĐTT. Trong nước, tỷ lệ này khoàng 12-15% [1], 
[4], [5]. Trong cấp cứu, xử lý tắc ruột do UTĐTT còn 
có nhiều ý kiến khác nhau: Cắt đại tràng 1 thì hoặc 2 
thì; vấn đề đặt ra là cắt u ngay thì đầu hay làm hậu 
môn nhân tạo để giải quyết tắc ruột sau đó giải quyết 
thì 2 cắt u khi còn khả năng cắt được. Vấn đề thứ 2 
là cắt u thì đầu thì cần nối ngay hay không. Chúng tôi 
thực hiện nghiên cứu này muốn nêu lên những nhận 
xét về thái độ xử trí trong cấp cứu và kết quả điều trị 
tắc ruột do UTĐTT. 
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
1. Đối tượng nghiên cứu. 
Nghiên cứu 58 bệnh nhân được phẫu thuật cấp 
cứu điều trị tắc ruột do UTĐTT tại bệnh viện hữu nghị 
đa khoa Nghệ An trong 4 năm (1/2010 - 12/2013), 
không tính đến những trường hợp bán tắc ruột. 
2. Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả 
hồi cứu kết hợp tiến cứu. 
3. Các chỉ tiêu nghiên cứu: 
Tuổi, giới, nghề nghiệp, chẩn đoán vị trí khối u, 
phương pháp xử lý phẫu thuật, thời gian phẫu thuật, 
các biến chứng trong mổ, tổn thương giải phẫu bệnh, 
thời gian nằm viện sau mổ, các biến chứng sau mổ 
4. phương pháp xử lý số liệu: theo chương 
trình SPSS 16.0 
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 
 58 BN tắc ruột do ung thư đại trực tràng được 
phẫu thuật cấp cứu tại Bệnh viện Hữu nghị đa khoa 
Nghệ An từ 1/2010 đến 12/2013, trong đó có 23 bệnh 
nhân nam chiến 39,7% và 35 bệnh nhân nữ chiếm 
60,3%; tuổi trung bình là 66,16 ± 12,5 trong đó bệnh 
nhân tuổi thấp nhất là 32 tuổi và cao nhất là 86 tuổi, 
gặp nhiều nhất là độ tuổi 41-70. 
Bảng 1. Lý do vào viện, triệu chứng lâm sàng và 
cận lâm sàng khi thăm khám 
Lý do vào viện BN Tỷ lệ % 
Suy kiệt 12 20,7 
Đau bụng 58 100 
Nôn 15 25,7 
Chướng bụng 20 34,5 
Bí trung tiện, đại tiện 54 93,1 
Rối loạn đi cầu(són phân, ỉa máu..) 4 6,9 
Các triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng 
Bụng chướng 56 96,5 
Nôn 25 43,1 
Quai ruột nổi 24 41,4 
Dấu hiệu rắn bò 20 34,5 
 U ổ bụng 12 20,7 
Thăm trực tràng có u 5 8,6 
X quang có mức nước, mức hơi 56 96,5 
Siêu âm bụng có gợi ý dấu hiệu tắc ruột 42 72,4 
Siêu âm bụng phát hiện khối u 38 65,5 
Lý do vào viện là đau bụng 58/58 chiếm 100%, tiếp 
đến là bí trung đại tiện 54/58 (93,1%). Những triệu 
chứng lâm sàng thường xuất hiện là bụng chướng 
(96,5%), nôn (43,1%), quai ruột nổi (41,4%). Những 
dấu hiệu cận lâm sàng gợi ý là X quang có mức nước, 
mức hơi (96,5%), siêu âm gợi ý tắc ruột (72,4%). 
Bảng 2. Các triệu chứng liên quan đến u đại trực 
tràng trước khi gây tắc ruột 
Triệu chứng BN Tỷ lệ % 
Đại tiện phân có nhầy, mũi, máu 15 25,7 
Tiêu chảy 10 17,2 
Táo bón 8 13,8 
Đau bụng 58 100 
Mót rặn 5 8,6 
Các dấu hiệu có tiền triệu trước khi BN có dấu 
hiệu tắc ruột là Đại tiện phân có nhầy và mũi, máu 
(27,5%), tiêu chảy (17,2%), có xuất hiện cả táo bón 
và BN vẫn hay có dấu hiệu mót rặn; đặc biệt là 100% 
có tiền sử đau bụng. 
Bảng 3. Chẩn đoán trước mổ 
Chẩn đoán trước mổ BN Tỷ lệ % 
Tắc ruột do u đại tràng 42 72,4 
Tắc ruột do u trực tràng 5 8,6 
Tắc ruột chưa rõ nguyên nhân 9 15,5 
Viêm phúc mạc 2 3,4 
72,4% các BN được chẩn đoán trước mổ bằng 
nghĩ tới tắc ruột do u đại trực tràng dựa vào tiền sử, 
bệnh sử và thăm khám lâm sàng và cận lâm sàng. 
Bảng 4. Chẩn đoán vị trí khối u trong mổ 
Vị trí khối u BN Tỷ lệ % Tổng số (%) 
Đại tràng 
phải 
Manh tràng 9 15,5 24 (41,4) 
Đại tràng lên 4 6,9 
Góc gan 11 19,0 
Đại tràng ngang 5 8,6 5 (8,6) 
Đại tràng 
trái 
Góc lách 6 10,3 21 (36,2) 
ĐT xuống 3 5,2 
Sigma 12 20,7 
Trực 
tràng 
Cao 4 6,9 8 (13,8) 
Thấp 4 6,9 
Trong mổ xác định vị trí u nằm ở đại tràng phải 24 
BN (41,4), Đại tràng ngang 5 (8,6), Đại tràng trái 21 
(36,2), Trực tràng 8 (13,8). 
Bảng 5. Phương pháp phẫu thuật 
Vị trí khối u BN Tỷ lệ % 
 Y HỌC THỰC HÀNH (907) – SỐ 3/2014 
4
Đại tràng 
phải 
Cắt Đại tràng phải + nối ngay 10 17,2 
Cắt Đại tràng phải + làm 
HMNT 
13 22,4 
Làm HMNT 1 1,7 
Nối tắt 0 0 
Đại tràng 
ngang 
Cắt Đại tràng ngang + nối 
ngay 
1 1,7 
Cắt Đại tràng ngang + làm 
HMNT 
3 5,2 
Làm HMNT 1 1,7 
Nối tắt 0 0 
Đại tràng 
trái 
Cắt Đại tràng trái + nối ngay 0 0 
Cắt Đại tràng trái + làm 
HMNT 
20 34,5 
Làm HMNT 1 1,7 
Nối tắt 0 0 
Trực 
tràng cao 
Cắt+ nối ngay 0 0 
Cắt + HMNT 1 1,7 
HMNT 3 5,2 
Cắt cụt trực tràng 0 0 
Trực 
tràng 
thấp 
Cắt+ nối ngay 0 0 
Cắt + HMNT 2 3,5 
HMNT 1 1,7 
Cắt cụt trực tràng 1 1,7 
Đại tràng phải: Cắt Đại tràng phải + làm HMNT 
chiếm nhiều hơn (22,4%), Cắt Đại tràng phải + nối 
ngay (17,2%). Đại tràng ngang: Cắt u làm HMNT 3 
(5,2%), cắt u nối ngay 1 (1,7%), HMNT 1 (1,7%). Đại 
tràng trái: Cắt Đại tràng trái + làm HMNT là cơ bản 
với 20 BN (34,5%). Trực tràng: cắt u làm HMNT 4 
(6,9%), làm HMNT thì đầu 4 (6,9%). 
Bảng 6. Kết quả điều trị 
Các biến chứng BN Tỷ lệ % 
VPM sau mổ 0 0 
Tắc ruột sau mổ phải mổ lại hậu phẫu 0 0 
Tắc ruột sau mổ không phải mổ lại hậu 
phẫu 
1 1,7 
Rò tiêu hóa sau mổ 0 0 
Bục vết mổ do hoại tử vết mổ phải đóng 
lại vết mổ 
2 3,5 
Nhiễm trùng vết mổ 12 20,7 
Hoại tử hậu môn nhân tạo phải mổ lại 0 0 
Hoại tử hậu môn nhân tạo không phải mổ 
lại 
4 6,9 
Tụt hậu môn nhân tạo 1 1,7 
Tử vong sau mổ 0 0 
Tổng số 20 34,5 
Biến chứng chung là 34,5%, nhiều nhất là nhiễm 
trùng vết mổ (20,7), sau đó là hoại tử hậu môn nhưng 
không phải mổ (6,9%). Không có BN nào tử vong 
trong và sau mổ. 
BÀN LUẬN 
 Tắc ruột là loại biến chứng thường gặp nhiều 
nhất so với các biến chứng khác của UTĐTT. 
Nguyễn Đại Bình thống kê 10 năm (1977-1986) tại 
BV Việt Đức với 210 ung thư đại tràng đã thấy 78 
biến chứng phải mổ cấp cứu, trong đó: tắc ruột 60 
trường hợp (28,6%), áp xe quanh u (3,8%), thủng 
gây viêm phúc mạc (2,4%), thủng vào trạng rỗng 
(2,4%) [1]. Tại TPHCM, Võ Tấn Long và Phạm Văn 
Tấn với 127 biến chứng trong tổng số 385 trường 
hợp UTĐTT trong 5 năm (1978-1983) tại bệnh viện 
Chợ Rẫy; Trong đó tắc ruột chiếm 6,2% viêm phúc 
mạc 4,4%, áp xe thành bụng 1,3%, xuất huyết tiêu 
hóa nặng 0,5% và rò các cơ quan khác 0,5% [4]. 
* Về chẩn đoán tắc ruột do UTĐTT 
Trong nghiên cứu của chúng tôi, lâm sàng biểu 
hiện rõ của hội chứng tắc ruột thấp với các triệu chứng 
cơ năng như đau bụng từng cơn 100%, bí trung đại 
tiện 93,1%. Các triệu chứng thực thể như bụng 
chướng 96,5%, quai ruột nồi 41,4%, dấu hiệu rắn bò 
34,5%, u phát hiện khi khám 20,7% và thăm trực tràng 
có khối u 8,6%. Các triệu chứng cận lâm sàng rõ như 
X quang có hình ảnh mức nước và mức hơi 96,5%, 
Siêu âm gợi ý hình ảnh tắc ruột 74,2% hoặc có u 
65,5%, Chụp cắt lớp vi tính (CLVT) phát hiện tắc ruột 
do u đại trực tràng 36/40 BN chiếm 90,0%. 
Trên thực tế việc chẩn đoán tắc ruột để mổ là 
không khó với lâm sàng biểu hiện của một hội chứng 
tắc ruột thấp điển hình. Vấn đề đặt ra là làm thế nào 
để chẩn đoán nguyên nhân tắc và tắc ở đâu mới là 
việc khó. Nhờ có sự hỗ trợ của siêu âm và chụp 
CLVT nên trong nghiên cứu này, chẩn đoán trước mổ 
tắc ruột do ung thư đại trực tràng với 47/58 BN chiếm 
tỷ lệ 81%. 
* Về vị trí của khối u 
Theo nhiều nghiên cứu thì vị trí khối u có khác 
nhau nhưng nhìn chung thường gặp nhiều nhất là ở 
đại tràng sigma, góc gan, góc lách và manh tràng [1], 
[2], [4]. Theo kinh điển ung thư phần cuối của đại 
tràng ngang đến đại tràng sigma với tổn thương thâm 
nhiễm kiểu vòng nhẫn để gây tắc ruột hơn ung thư ở 
các vị trí khác [3], [4], [5]. Vì số liệu của chúng tôi chỉ 
nghiên cứu những bệnh nhân bị tắc ruột do UTĐTT 
đã được phẫu thuật, nên tỷ lệ ung thư đại tràng 
sigma 20,7%, đại tràng góc gan 19%, manh tràng 
15%, góc lách 10,3%, nhiều hơn những vị trí khác. 
* Phương pháp xử trí tắc ruột do UTĐTT 
+Ung thư ở đại tràng phải (p): 
Theo quan điểm của những nghiên cứu trước: 
Nếu thương tổn ung thư không lấy được thì nên mở 
thông hồi tràng thay cho hậu môn nhân tạo (HMNT) 
hay nối hồi tràng với đại tràng ngang. Nếu thương 
tổn ung thư có thể lấy được thì làm 1 thì hay 2 thì: 
- Phương pháp 1 thì: Cắt đại tràng trong cấp cứu 
và nối ngay, có dẫn lưu đại tràng (Quénu) hay không, 
hoặc không nối ngay và đưa hai đầu ra ngoài 
(Mikulicz)[4], [trích dẫn từ 5]. 
- Phương pháp 2 thì: Thì 1 mở thông hồi tràng ra 
da, sau vài tuần sẽ chủ động làm thì 2 để cắt đại 
tràng phải [4], [trích dẫn từ 5]. 
Theo Barth [6] việc dẫn lưu ra ngoài dù tạm thời 
hay vĩnh viễn là một giải pháp xấu. Dẫn lưu hồi tràng 
làm nặng thêm tình trạng rối loạn nước điện giải và 
mất dinh dưỡng. Dù vậy tác giải đưa ra ý kiến nên 
nối tắt hồi với đại tràng ngang tạm thời chỉ được sử 
dụng trong trường hợp u không thể cắt được và có di 
căn nhiều nơi ở đại tràng phải. Cắt u ngay thì đầu với 
phương pháp cắt ½ đại tràng phải là có thể và hợp lý, 
thường nối ngay có hiệu quả tốt hơn. 
Theo Guivarc’h [7] phương pháp dẫn lưu manh 
Y HỌC THỰC HÀNH (907) – SỐ 3/2014 
5
tràng hay nối tắt (thậm chí trong trường hợp di căn 
gan hay phúc mạc) cần phải loại bỏ vì nguy cơ cao 
mà kết quả không tốt. Phương pháp chọn lựa tốt nhất 
là cắt ½ đại tràng (P), nối ngay bằng máy. 
Theo Panis Y [8] điều trị ngoại khoa tắc ruột do 
ung thư đại tràng phải duy nhất là cắt đại tràng phải 
và thường nối ngay hồi – đại tràng ngang. 
Kết quả nghiên cứu của chúng tôi trong 24 BN tắc 
ruột do ung thư đại tràng phải (không có BN nào nằm 
ở vị trí ½ phải của đại tràng ngang) thì cắt u và nối 
ngay có 13/24 (54,2%), cắt u và làm HMNT 10/24 
(41,7%) đưa hồi tràng ra da 1 (4,7%) không có BN 
nào thực hiện nối tắt 
Nhìn chung quan điểm của chúng tôi gần như 
thống nhất hiện nay trong xử trí tắc ruột do ung thư 
đại tràng phải trên thế giới và trong nước (ngoại trừ 
một số trường hợp không thể cắt được u và có di căn 
nhiều nơi) phương pháp hợp lý và được lựa chọn là 
cắt ½ đại tràng phải, nối ngay hồi - đại tràng ngang 
trong cấp cứu [3],[4], [9],[10], [11] gồm những kỹ 
thuật sau:. 
+ Ung thư ở đại tràng trái: 
Theo quan điểm kinh điển, vị trí tắc ruột do khối u 
nằm ở đại tràng trái thì nên làm HMNT ở thì 1 với vị 
trí ở đại tràng ngang và trong khi mổ nếu đánh giá 
thương tổn có thể cắt bỏ được thì sau vài tuần sẽ mổ 
lại cắt đại tràng trái [2], [3], [4], [7], [8]: 
- Nếu tắc ở đại tràng sigma hay trực tràng làm 
HMNT ở thì 1 ngay ở đại tràng sigma phía trên khối 
u. Nếu thương tổn có thể cắt bỏ được thì sau vài 
tuần có thể mổ lại cắt đại tràng và nối. Tùy theo vị trí 
u ở trực tràng có thể làm phẫu thuật Hartmann hay 
phẫu thuật Miles. Như vậy, trong khi mổ cấp cứu tắc 
ruột phải thăm dò đánh giá thương tổn để quyết định 
có nên làm thì 2 hay không. 
- Theo Nguyễn Dương Quang, Nguyễn Đức Ninh 
[trích dẫn từ 1,4 và 5] phương pháp cắt đại tràng và 
nối ngay không được áp dụng trong tắc ruột ở đại 
tràng trái mà đề nghị phẫu thuật 3 thì: Thì 1: làm 
HMNT ở đại tràng ngang; Thì 2: cắt ½ đại tràng trái 
và nối, HMNT được giữ lại; Thì 3: đóng HMNT. 
Nếu theo cách phẫu thuật 3 thì thời gian nằm viện 
kéo dài, nhiều bệnh nhân không đến đóng HMNT. 
Nhưng điều đáng quan tâm là tỷ lệ tử vong và biến 
chứng của nhiều lần mổ sẽ cộng lại và tăng lên. Thời 
gian sống thêm sau 3 lần mổ và tiện nghi sinh hoạt bị 
ảnh hưởng do phải mang HMNT dài ngày. 
Nếu theo phương pháp mổ 2 thì kèm với đưa đầu 
trên làm HMNT đóng đầu dưới kiểu Hartmann hoặc 
đưa cả hai đầu ra làm HMNT phổ biến vì thời gian 
phẫu thuật nhanh. Nguy cơ rò miệng nối thấp nhất. 
nhưng bất lợi chính của mổ 2 thì là làm HMNT và 
bệnh nhân phải điều chỉnh về tâm sinh lý để quen với 
HMNT trong một thời gian dài. Nếu phẫu thuật cắt và 
nối ngay thì đầu kèm với mở HMNT trên dòng là 1 cải 
tiến của mổ hai thì. Lỗ HMNT được đóng sau 8 đến 
12 tuần nhưng ít làm. 
Nếu mổ 1 thì là cắt đoạn đại tràng, nối ngay thì 
đầu có những thuận lợi rõ rệt. Tuy nhiên cuộc mổ đòi 
hỏi phải kỹ thuật hơn và chấp nhận nguy cơ cao hơn. 
Nguy cơ rò miệng nối có thể giảm hơn chỉ bằng cách 
chuyển cuộc mổ cấp cứu thành mổ bán cấp cứu và 
thực hiện bởi những phẫu thuật viên có nhiều kinh 
nghiệm và kèm sử dụng phương pháp tưới rửa đại 
tràng trong lúc mổ và khâu nối bằng máy. Tuy nhiên 
phương pháp này mất thời gian và dễ nhiễm trùng. 
Trong nghiên cứu của chúng tôi tắc ruột ở đại 
tràng trái (kể cả ½ trái của đại tràng ngang) có 26/58 
BN (44,8%) trong đó cắt và làm HMNT 23/26 
(84,7%), cắt nối ngay 1 (3,8%), Làm HMNT 2 (7,6%), 
không nối tắt ca nào. Nhìn chung các phẫu thuật viên 
vẫn chưa mạnh dạn cắt nối ngay vì sợ rò miệng nối, 
đa số cắt kèm HMNT hẹn mổ đóng HMNT (chọn 
phương pháp mổ 2 thì). 
+ Ung thư ở trực tràng: 
Đối với ung thư trực tràng thì phần lớn độ xâm lấn 
của u nguyên phát là T3 và T4 nên thường được chỉ 
định làm HMNT cấp cứu. Sau đó, bệnh nhân được 
điều trị thăm dò bằng các phương pháp khác rồi xét 
cắt cụt trực tràng sau. Phẫu thuật mở rộng trong 
trường hợp khối u xâm lấn hoại tử vào các tạng lân 
cận có thể cắt bỏ thành một khối. Với cắt được u dù 
không bảo đảm triệt căn cũng nên thực hiện nếu điều 
kiện phẫu thuật cho phép vì nó giúp cải thiện triệu 
chứng đáng kể và giảm thiểu các biến chứng trong 
quá trình điều trị triệu chứng và giảm nhẹ sau này [5], 
[9],[10],[11]. 
Trong nghiên cứu của chúng tôi, cắt u và và làm 
HMNT 3/8 (37,%), Làm HMNT 4/8 (50,0%), Cắt cụt 
trực tràng 1/8 (12,5%) đây là trường hợp u hoại tử và 
xâm lấn tang và xét cắt bỏ được với phẫu thuật viên 
có kinh nghiệm. 
+ Với những quan điểm điều trị như vậy, chúng tôi 
gặp biến chứng chung là 34,5%; Trong đó nhiều nhất 
là nhiễm trùng vết mổ (20,7%), sau đó là hoại tử hậu 
môn nhưng không phải mổ (6,9%), bục vết mổ do hoại 
tử vết mổ 3,5%, tụt HMNT 1,7%, dính ruột sau mổ 
1,7% và không có BN nào tử vong trong và sau mổ. 
KẾT LUẬN 
Tắc ruột là biến chứng gặp nhiều nhất trong số 
các biến chứng khác của ung thư đại trực tràng. 
Cách xử trí tắc ruột trong cấp cứu tùy thuộc vào điều 
kiện bệnh nhân, kinh nghiệm của phẫu thuật viên, 
điều kiện gây mê hồi sức và đặc điểm của khối u để 
lựa chọn phẫu thuật đúng đắn và thích hợp cho từng 
trường hợp cụ thể là rất quan trọng. 
Tắc ruột do ung thư đại tràng phải: Cắt ½ đại 
tràng phải và có thể nối ngay trong cấp cứu hoặc làm 
HMNT khi còn khả năng cắt u. Tắc ruột do ung thư 
đại tràng trái: Cắt đại tràng trái trong cấp cứu, có thể 
đưa 2 đầu hoặc đóng đầu dưới đưa đầu trên ra làm 
HMNT. Sau 12 tuần mổ lập lại lưu thông tiêu hóa ở 
thì 2. Tắc ruột do ung thư ở trực tràng, làm hậu môn 
nhân tạo ở thì 1, sau 3-4 tuần mổ lại ở thì 2. Cắt trực 
tràng nối tay hoặc bằng máy hay phẫu thuật Miles. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Nguyễn Đại Bình: một số nhận xét bước đầu về 
điều trị ung thư đại tràng tại BV Việt Đức trong 10 năm 
 Y HỌC THỰC HÀNH (907) – SỐ 3/2014 
6
1977-1986- luận văn tốt nghiệp bác sỹ nội trú, trường 
ĐH Y Hà Nội, 1987 mã số 30107. 
2. Trịnh Hồng Sơn, Chu Nhật Minh, Đỗ Đức Vân: 
Tắc ruột do ung thư đại tràng:nhận xét về chẩn đoán, chỉ 
định và cách xử trí qua 99 trường hợp được mổ cấp cứu 
tại BV Việt Đức (Hà Nội). Ngoại khoa 1996, 9, 129-136. 
3. Hà Văn Quyết và cộng sự (2005), Nghiên cứu 
chẩn đoán và điều trị phẫu thuật tắc ruột do ung thư đại 
tràng, Ngoại khoa số 3, tr 28-36. 
4. Phạm Văn tấn, Võ Tấn Long, Bùi Văn Ninh và CS 
(2005), Xử lý tắc ruột do ung thư đại trực tràng, Y học 
TP Hồ Chí Minh, tập 9, số 1, 99-105. 
5. Lê sỹ Thắng (2005), Nghiên cứu đặc điểm lâm 
sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị phẫu thuật thì tắc 
ruột do UTĐTT tại bệnh viện Việt Đức 1995-2005, Luận 
văn tốt nghiệp bác sỹ chuyên khoa cấp II, Hà Nội. 
6. Barth X; Lanricon A; Repellin Ph; et al. (1990), "Les 
occlusions aigue pon cancer colique: analyse, d’une serie 
de 163 observations", Lyon Chir, 86, pp 12-17. 
7. Guivarc’h M; Boche D; Roulet- Andy J.C; et al 
(1992), "occlusions aigue du colon pon 
cancer,Indications chirurgicall en urgence", Ann Chir, 46, 
pp 239-243 
8. Panis Y; Fagnier P.L: Chirurgie des cancers du 
colom et du rectum. Rev Prot (Paris); 1994, 44, 2715- 
2720. 
9. Biondo Sebastiano, Kreisler Esther et al (2008), 
"Differences in patient postoperative and long-term 
outcome between obstructive and perforated colonic 
cancer", The American Journal of Surgery, 195, pp 427-
432. 
10. Madison Cuffy, Farshad Abir, Riccardo A. et al,. 
(2004), "Colorectal cancer presenting as surgical 
emaergencies", Surgical Oncology, 13, pp. 149-157. 
11. Yee Man Lee, Wai Lan Law, Kin Wah Chu, et al, 
(2001), "Emergency Surgery for Obstructing Colorectal 
cancer: A Comparision Between Right-sided and Left-
Sided Lesions", Journal American College of Surgeons, 
Vol. 192, No.6, pp. 719-725. 
KIÕN THøC CñA C¸C Bµ MÑ NU¤I CON NHá D¦íI 24 TH¸NG TUæI 
VÒ C¸C BIÖN PH¸P TR¸NH THAI 
Ph¹m Xu©n Thµnh - Cục Quản lý môi trường y tế - Bộ Y tế 
NguyÔn §øc Thanh - Trường Đại học Y Dược Thái Bình 
TÓM TẮT 
Điều tra mô tả cắt ngang được tiến hành trên 210 
bà mẹ đang nuôi con dưới 24 tháng tuổi về kiến thức 
của các đối tượng về các biện pháp tránh thai trên địa 
bàn Phú Thọ. Kết quả cho thấy: Tỷ lệ bà mẹ biết ít 
nhất 3 biện pháp tránh thai hiện đại ở mức khá cao 
(84,8%) trong đó tỷ lệ biết về bao cao su lớn nhất 
(98,1%). Tỷ lệ bà mẹ trả lời đúng về thời điểm sử dụng 
biện pháp tránh thai trở lại sau khi sinh còn thấp; còn 
3,3% số bà mẹ không biết về thời điểm cần sử dụng 
biện pháp tránh thai sau sinh. Phần lớn các bà mẹ đều 
biết về nơi có thể mua hoặc nhận bao cao su, trong đó 
trạm y tế xã và hiệu thuốc là hai địa chỉ được biết đến 
nhiều nhất (cùng tỷ lệ 86,7%), còn lại là cộng tác viên 
dân số, y tế thôn bản (76,2%) và phòng khám tư 
(0,5%). Tuy nhiên, còn tới 1,9% không biết có thể 
mua/nhận bao cao su ở đâu. Phần lớn các bà mẹ đều 
biết về nơi có thể mua hoặc nhận thuốc tránh thai 
trong đó trạm y tế xã và hiệu thuốc cũng là hai địa chỉ 
được biết đến nhiều nhất (87,1% và 88,1% theo thứ 
tự). Lý do hàng đầu bao cao su không được sử 
dụng rộng rãi được các bà mẹ đưa ra là do e sợ bao 
cao su có tác dụng phụ (59,5%). Còn lý do thuốc uống 
tránh thai ít được sử dụng được các bà mẹ đưa ra là 
do việc hay quên uống thuốc (81,4%). 
Từ khóa: Bà mẹ, biện pháp tránh thai 
SUMMARY 
The descriptive cross-sectional survey conducted 
on 210 mothers raising children 24 months of age on 
their knowledge on family planning methods in Phu 
Tho province. The results showed that: The mothers 
who know at least 3 modern methods of 
contraception was found at a high rate (84.8%), in the 
highest rate was found for condoms (98.1%). The 
rate of mothers who answered correctly on the time of 
use contraception after birth is still low, while 3.3% of 
the mothers did not know about when to use 
contraception after birth. Most of the mothers know 
where to buy or get condoms. Commune health 
centers and pharmacies are the two addresses which 
are most known (at the same rate of 86.7%), the rest 
ones are population, village health workers (76.2%) 
and private clinics (0.5%). However, while 1.9% of the 
mothers did not know where they can buy/receive 
condoms. Most of the mothers knew about where to 
buy or get oral pills; commune health centers and 
pharmacies are also the two most addresses (87.1% 
and 88.1%, respectively). The top reason why 
condoms have been not widely used are that people 
are afraid of condom side effects (59.5%). And 
reason why oral pills have been rarely used is that 
people may forget to use (81.4%). 
Keywords: Mothers, contraceptives 
ĐẶT VẤN ĐỀ 
Theo định nghĩa của Tổ chức Y tế Thế giới 
(WHO), kế hoạch hóa gia đình là nỗ lực có ý thức 
của các cặp vợ chồng để điều chỉnh số con và 
khoảng cách sinh con theo ý muốn [6]. Kế hoạch hoá 
gia đình là công tác quan trọng đối với hầu hết các 
nước trên thế giới, đặc biệt là các nước đang phát