Bài giảng Tràn dịch màng phổi

Tràn dịch
màng phổi
TS.Bs Hoàng Hồng Thái
Bộ môn Nội Đại học Y Hà
nội
TRàN DICH MàNG PHổI
Đại c- ơng - Định nghĩa
• Khoang MP bình th- ờng là khoang ảo, chỉ có 15-
20 ml dịch, đủ cho lá thành lá tạng tr- ợt lên nhau
đễ dàng trong khi thở.
• Vì một lý do nào đó có xuất hiện l- ợng dịch nhiều
hơn bình th- ờng.
• Nếu ít: phát hiện tình cờ khi chụp phổi
• Nếu nhiều gây nên trên lâm sàng
HộI CHứNG TDMP
TRàN DICH MàNG PHổI
Dịch trong khoang MP có thể
+ Vàng chanh,
+ Máu,
+ Mủ,
+ D- ỡng chấp
Dịch có thể
- Nhiều, ít, hoặc trung bình
- Toàn bộ khoang màng phổi hay khu trú
TRIệU CHứNG
Triệu chứng lâm sàng:
Toàn thân:
+ Sốt hay không, vã mồ hôi,chán ăn, mệt mỏi,gầy sút
Cơ năng :
+ Đau đáy phổi bên bệnh,tăng lên khi hít vào
+ Ho khan
+ Khó thở khi gắng sức nếu nhiều cả khi nghỉ ngơi
• Khi dịch còn ít: bn nằm nghiêng về bên lành
• Khi dich nhiều : nằm nghiêng về bên bệnh
Triệu chứng 
Khám thực thể:
• Hội chứng ba giảm bên bệnh:
+ Rung thanh giảm
+ Gõ đục
+ Rì rào PN giảm bên bệnh
Có khi nghe đ- ợc:
+ Tiếng thổi màng phổi
+ Tiếng cọ màng phổi
Triệu chứng
• Triệu chứng ngoài phổi
+ Tim bị đẩy sang bên đối diện( dịch nhiều)
+ Gan có thể mấp mé d- ới s- ờn phải (TDMPphải)
+ TDMP trái nhiều( mất khoang gõ vang Trauber )
XQUANG:
+ T- thế thẳng: phổi bên bệnh mờ đồng nhất
+ Đ- ờng cong Damoiseau: cao ở nách, thấp ở cột sống
+ Mất góc s- ờn hoành
+ T- thế nghiêng: nếu dịch ít, mờ góc s- ờn hoành phía sau.
BN nằm nghiêng : dịch trải theo bờ s- ờn
TRàN DICH MàNG PHổI
Tràn dịch MP
trái (dịch nhiều)
Đ- ờng cong
Damoiseau
Các thể TRàN DịCH
• Ngoài TDMP tự do, có các thể tràn dịch khu trú(
có 5 thể )
1-Tràn dịch MP thể nách
• Khó thở ít, có HC 3 giảm ở vùng nách
• Xquang : có hình thấu kính ở vùng nách
• Chọc dò có dịch (dựa vào h- ớng dẫn của siêu âm)
Thể TRàN DịCH
2-Thể hoành:
• Dịch khu trú giữa MP và cơ hoành
• HC 3 giảm khó phát hiện,chủ yếu dựa trên Xquang
thẳng nghiêng
• Chẩn đoán xác định: chọc dò có dịch
Thể TRàN DịCH
3 -TDMP thể rãnh liên thùy
• Dịch khu trú ở vùng rãnh liên thùy
+ HC 3 giảm lơ lửng giữa lồng ngực
+ XQ: có hình mờ ở vị trí của rãnh liên thùy( trên phim phổi
thẳng, nghiêng)
+ Chọc dò có dịch
Thể TRàN DịCH
4-TDMP thể trung thất:
+ Dịch khu trú vùng trung thất, có HCTT
+ Gõ diện đục tim rộng
Xquang: bóng trung thất rộng
+ Có triệu chứng gợi ý (áp xe thực quản,trung thất,
viêm mủ trung thất)
+ Dựa vào siêu âm tim để chọc hút có dịch
TRàN DịCH MàNG PHổI
5-TDMP phối hợp TKMP
• Trên BN có hai hội chứng phối hợp
• Phía d- ới : HC 3 giảm
• Phía trên : tam chứng Galiard
• Xq: mờ ở đáy phổi, mất góc s- ờn hoành
• Phía trên:
+ Quá sáng, mất vân phổi
+ Nhu mô phổi bóc khỏi thành ngực
• *Có hình ảnh mức n- ớc hơi ở ranh giới giữa khí và
dịch
• Chọc hút: có khí ở phía trên,có dịch ở d- ới
Chẩn đoán
Chẩn đoán
Xác định dựa vào:
• Có HC 3 giảm
• Có hình ảnh xquang điển hình
• Chọc dò KMP đúng kỹ thuật lấy đ- ợc dịch
Chẩn đoán phân biệt
+ Xẹp phổi
+ Viêm phổi diện rộng
+ U phổi
Dựa vào khám lâm sàng và Vị TRí của MỏM TIM
CHọC Dò KHOANG MàNG PHổI
• Mục đích:
• Chẩn đoán xác định,phân biệt, nguyên nhân,và để
điều trị
Cách chọc: Khám lại BN, đối chiếu trên phim mới nhất
• Chọn điểm chọc
• Sát trùng 2 lần,trải săng, gây tê
• Kim chọc: bờ trên x.s- ờn, vuông góc với mặt da
xét nghiệm dịch
• Lấy đ- ợc dịch: gửi xét nghiệm:
• Protein,tế bào
• Vi trùng,d- ỡng chấp khi nghi ngờ
• Nếu có mủ phải cấy,soi trực tiếp
• pH,,LDH,Amylase
• Tìm tb K
Chẩn đoán nguyên nhân
• Dịch thấm: do bệnh gây ứ n- ớc trong cơ thể
+ Rivalta(-),Protein<30 g/l
+ LDH mp/LDH huyết thanh <0,6
+ Thành phần hữu hình <1000/mm3
TDMP dịch tiết:
+ Rivalta(+),Protein>30 g/l
+ LDH mp/LDH huyết thanh >0,6
+ Thành phần hữu hình >1000/mm3
Nguyên nhân Tdmp
Tràn d- ỡng chấp màng phổi
• Dịch đục nh- sữa
• Triglycerit dịch MP > 5g/l
• Chẩn đoán xác định: chụp bạch mạch
Th- ờng đến sau:
+ Phẫu thuật tim, phổi
+ Chấn th- ơng ngực
+ Ung th- trong lồng ngực
+ Do ký sinh trùng( giun chỉ, sán máng)
TRàN DICH MàNG PHổI
Tràn dịch MP trái
(dịch ít)
TRàN DịCH MàNG PHổI
Tràn dịch MP phải
thể hoành
TRàN DICH MàNG PHổI
thể rãnh liên thùy(phổi phải)
Rãnh liên thùy bé
Rãnh liên thùy lớn
TRàN DICH MàNG PHổI
(hai bên)
Đ- ờng cong
Damoiseau
NGUYÊN NHÂN TDMP
TDMP dịch thấm
- Suy tim
- Xơ gan
- Hội chứng thận h-
- Dinh d- ỡng
TDMP dịch tiết
• Vàng chanh: lao màng phổi, viêm MP giai đoạn đầu, UTMP
giai đoạn đầu, Collagenose, VĐKDT, lupus
TRàN DịCH MàNG PHổI
Dịch máu
• áp xe gan vỡ lên phổi, viêm tụy cấp nhồi máu phổi, chấn
th- ơng ngực
• Ung th- PQ,UTMP, UTcác tạng vào MP
Dịch mủ do:
áp xe vỡ vào khoang MP(gan, mật, phổi, thực quản)
Nhiễm trùng dịch thấm (do chọc dò không vô khuẩn)
điều trị
Điều trị triệu chứng
+ Sốt : hạ sốt
+ Đau : giảm đau(nhóm salycyle,Paracetamol, ains)
+ Khó thở : chọc tháo dịch, cho oxy
Điều trị nguyên nhân
+TDMP do lao > điều trị lao
+TDMP do nhồi máu phổi chống đau,chống đông
+TDMP mủ: tháo, rửa hàng ngày, vận động để tránh dính,
cho KS đặc hiệu
+ Hc Dressler: corticoide
DẫN LƯU QUA Hệ THốNG DẫN LƯU KíN
điều trị
Điều trị hỗ trợ:
+Bồi phụ n- ớc điện giải, dinh d- ỡng (áp xe phổi,MP)
+Điều chỉnh đ- ờng máu (bằng insuline)
+ Điều trị suy tim
+ Điều trị đ- ờng vào (răng miệng,TMH,xoang)
Điều trị d- ỡng chấp MP:
• Chọc tháo, chế độ ăn nghèo lipide
• Cho vitamin A.D.K
• Điều trị ngoại khoa (khi điều trị NK thất bại)