Bài giảng Tin học đại cương - Phần 1: Tin học căn bản - Chương 4: Mạng máy tính

IT110 Tin học đại cương
Phần I: Tin học căn bản
Chương 4: Mạng máy tính
2
Nội dung chương này
 4.1. Lịch sử phát triển, khái niệm mạng máy 
tính
 4.2. Phân loại mạng máy tính
 4.3. Các thành phần cơ bản của một mạng 
máy tính
 4.4. Mạng Internet
3
4.1. Lịch sử phát triển của mạng máy tính
 Máy tính ra đời từ những năm 1950. Đến đầu 
những năm 1960 mạng máy tính bắt đầu xuất 
hiện. Lúc đầu mạng có dạng là một máy tính lớn 
nối với nhiều trạm cuối (terminal). Đến đầu những 
năm 1970 mạng máy tính là các máy tính độc lập được nối với nhau. Qui mô và mức độ phức tạp 
của mạng ngày càng tăng. 
 Hiện nay mạng máy tính phát triển rất mạnh ở mọi 
lĩnh vực mọi nơi. Ngày càng hiếm các máy tính đơn lẻ, không nối mạng. Ngay các máy tính cá 
nhân ở gia đình cũng được kết nối Internet qua đường điện thoại. Mạng trở thành một yếu tố 
không thể thiếu của công nghệ thông tin nói riêng, 
cũng như đời sống nói chung. 
4
4.1. Khái niệm mạng máy tính
 Mạng máy tính hay mạng (computer network, 
network) là một tập hợp gồm nhiều máy tính hoặc 
thiết bị xử lý thông tin được kết nối với nhau qua 
các đường truyền và có sự trao đổi dữ liệu với nhau.
 Nhờ có mạng máy tính, thông tin từ một máy tính 
có thể được truyền sang máy tính khác. Có thể ví 
mạng máy tính như một hệ thống giao thông vận tải 
mà hàng hoá trên mạng là dữ liệu, máy tính là nhà 
máy lưu trữ xử lý dữ liệu, hệ thống đường truyền 
như là hệ thống đường sá giao thông. 
 Ví dụ về mạng máy tính: mạng tại TTMT-Viện 
CNTT&TT, mạng của Tổng cục thuế, mạng 
Internet,...
54.2. Phân loại mạng máy tính
 Theo mối quan hệ giữa các máy trong mạng
 Mạng bình đẳng (peer-to-peer) các máy có quan 
hệ ngang hàng, một máy có thể yêu cầu một 
máy khác phục vụ.
 Mạng khách/chủ (client/server). Một số máy là 
server (máy chủ) chuyên phục vụ các máy khác 
gọi là máy khách (client) hay máy trạm 
(workstation) khi có yêu cầu. Các dịch vụ có thể 
là cung cấp thông tin, tính toán hay các dịch vụ 
Internet. 
6
4.2. Phân loại mạng máy tính (tiếp)
 Theo qui mô địa lý
 LAN (Local Area Network) mạng cục bộ ở trong phạm vi 
nhỏ, ví dụ bán kính 500m, số lượng máy tính không quá 
nhiều, mạng không quá phức tạp. 
 WAN (Wide Area Network) mạng diện rộng, các máy 
tính có thể ở các thành phố khác nhau. Bán kính có thể 
100-200 km. Ví dụ mạng của Tổng cục thuế.
 GAN (Global Area Network) mạng toàn cầu, máy tính ở 
nhiều nước khác nhau. Thường mạng toàn cầu là kết 
hợp của nhiều mạng con. Ví dụ mạng Internet. 
7
4.3. Các thành phần cơ bản của mạng máy tính
Các máy tính
Vỉ mạng (Network 
Interface Card-NIC)
Đường truyền vật lý: 
hữu tuyến, vô tuyến
Các thiết bị kết nối 
mạng: HUB, SWITCH, 
ROUTER 8
4.3. Các thành phần cơ bản của mạng máy tính
Các thiết bị đầu cuối (terminal) khác: máy photo, 
máy in, scanner, camera mạng,...
Các phụ kiện mạng: ổ cắm, 
giắc cắm,...
94.3. Các thành phần cơ bản của mạng máy tính
 Hệ điều hành mạng: Hệ điều hành mạng là 
một phần mềm điều khiển sự hoạt động của 
mạng. 
 Các phần mềm mạng cho máy tính: Hiện nay 
nói chung các hệ điều hành đều sẵn có khả 
năng kết nối mạng. Trong trường hợp hệ 
điều hành của máy tính không có sẵn khả 
năng kết nối mạng thì các phần mềm này là 
cần thiết. 
 Các ứng dụng trên mạng: Ví dụ như Email, 
hệ quản trị cơ sở dữ liệu. 
10
Kiến trúc mạng máy tính
 Kiến trúc mạng máy tính (network architecture) 
thể hiện cách kết nối máy tính với nhau và qui ước 
truyền dữ liệu giữa các máy tính như thế nào. 
Cách nối các máy tính với nhau gọi là hình trạng 
(topology) của mạng. Tập các qui ước truyền 
thông gọi là giao thức (protocol). 
 Có hai kiểu nối mạng chủ yếu là điểm-điểm (point 
to point) và quảng bá (broadcast). Trong kiểu điểm-điểm các đường truyền nối các nút thành 
từng cặp. Như vậy một nút sẽ gửi dữ liệu đến nút 
lân cận nó (nút được nối trực tiếp với nó). Nút lân 
cận sẽ chuyển tiếp dữ liệu như vậy cho đến khi dữ 
liệu đến đích.
11
Kiểu nối mạng điểm - điểm
 Kiểu nối mạng điểm- điểm có ba dạng chính là : 
hình sao (star), chu trình (loop), cây (tree) và đầy 
đủ (complete). 
12
Kiểu nối mạng quảng bá
 Trong kiểu quảng bá các nút nối vào đường
truyền chung. Như vậy khi một nút gửi dữ liệu 
các nút còn lại đều nhận được. Do đó dữ liệu gửi đi cần có địa chỉ đích. Khi một nút nhận được dữ 
liệu nó sẽ kiểm tra địa chỉ đích xem có phải gửi 
cho mình không.
13
4.4. Mạng Internet - Khái niệm
 Internet là một mạng máy tính có qui mô toàn cầu 
(GAN), gồm rất nhiều mạng con và máy tính nối 
với nhau bằng nhiều loại phương tiện truyền. 
Internet không thuộc sở hữu của ai cả. Chỉ có các 
uỷ ban điều phối và kỹ thuật giúp điều hành 
Internet.
 Ban đầu là mạng của Bộ Quốc phòng Mỹ (DoD) 
dùng để đảm bảo liên lạc giữa các đơn vị quân 
đội. Sau đó phát triển thành mạng cho các trường 
đại học và viện nghiên cứu. Cuối cùng mạng có qui 
mô toàn cầu và trở thành mạng Internet.
14
Các dịch vụ chính của Internet
 Ta có thể dùng Internet để thực hiện nhiều 
dịch vụ mạng. Các dịch vụ thông dụng nhất 
trên Internet hiện nay là:
 Truyền thông tin (FTP, File Transfer Protocol)
 Truy nhập máy tính từ xa (telnet)
 Web (WWW) để tìm kiếm và khai thác thông tin 
trên mạng
 Thư điện tử (E-mail)
 Tán gẫu (Chat) trên mạng
15
Lợi ích của Internet
 Trong thời đại của công nghệ thông tin hiện 
nay Internet có nhiều lợi ích như truyền tin, 
phổ biến tin, thu thập tin, trao đổi tin một 
cách nhanh chóng thuận tiện rẻ tiền hơn so 
với các phương tiện khác như điện thoại, 
fax. Internet ảnh hưởng đến toàn bộ thế 
giới đến mọi ngành, mọi lĩnh vực xã hội. 
Hiện nay Internet thành một yếu tố quan 
trọng không thiếu được trong thời đại hiện 
nay, có mặt ở mọi nơi, mọi lĩnh vực, mọi 
ngành. 
16
Làm sao để có được các dịch vụ Internet
 Để kết nối được Internet ta cần :
 Máy tính có Modem (Dial-up, ADSL), card mạng.
 Có thuê bao kết nối với Internet: qua mạng, qua đường 
điện thoại, đường thuê riêng của bưu điện. Thông 
thường hiện nay kết nối qua điện thoại hoặc qua ADSL
 Có tài khoản Internet ở trên mạng hay ở một nhà cung 
cấp dịch vụ Internet (Internet Service Provider, ISP), ví 
dụ như VNN, FPT.
 Có phần mềm Internet thông dụng như Web browser để 
xem trang web, ví dụ IE, FireFox, phần mềm để xem 
thư hay chat như Outlook, Messenger.
17
Cần cảnh giác với:
 Virus
 Các thông tin độc hại trên mạng
18
Hỏi - đáp