Bài giảng Thương mại điện tử - Chương 8: Chính sách và phát luật về thương mại điện tử

Chương 8CHÍNH SÁCH VÀ PHÁT LUẬT VỀ MĐT 
NỘI DUNG 
Luật mẫu về TMĐT của UNCITRAL 
Giá trị pháp lý của thông điệp dữ liệu 
Giá trị pháp lý của chữ ký điện tử 
Tình hình luật TMĐT trên thế giới 
Tổng quan chính sách pháp luật VN về TMĐT 
Kế hoạch tổng thể TMĐT 2006-2010 
Luật giao dịch điện tử 
Các văn bản hướng dẫn thi hành Luật GDĐT 
Một số vấn đề trong thực thi Luật GDĐT 
Thương mại điện tử 
2 
GV: Trần Thanh Điện 
Luật mẫu về TMĐT của UNCITRAL 
Năm 1996: Uỷ ban Luật Thương mại quốc tế của Liên hợp quốc (UNCITRAL) đã soạn thảo một Luật mẫu về TMĐT 
Hình thành những quy định mẫu về thừa nhận giá trị pháp lý của thông điệp dữ liệu 
Luật mẫu có thể được sử dụng như một tài liệu tham khảo cho các nước trong quá trình xây dựng pháp luật về TMĐT của mình 
Thương mại điện tử 
3 
GV: Trần Thanh Điện 
Luật mẫu về TMĐT của UNCITRAL 
Luật mẫu được soạn thảo dựa trên 6 nguyên tắc cơ bản : 
Tương đương thuộc tính : tài liệu điện tử có thể được coi có giá trị pháp lý như tài liệu ở dạng văn bản nếu thoả mãn các yêu cầu kỹ thuật nhất định 
Tự do thoả thuận hợp đồng 
Giá trị pháp lý của hợp đồng và tính ưu việt của những quy định pháp lý về hình thức hợp đồng 
Luật chỉ áp dụng đối với hình thức hợp đồng , mà không đề cập nội dung, trên cơ sở phải thoả mãn những đòi hỏi pháp lý nhất định 
Pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng phải đi trước 
Thương mại điện tử 
4 
GV: Trần Thanh Điện 
Giá trị pháp lý của TĐDL 
Thông điệp dữ liệu là hình thức thông tin được trao đổi qua phương tiện điện tử trong các giao dịch TMĐT 
Thừa nhận giá trị pháp lý của các thông điệp dữ liệu là cơ sở cho việc thừa nhận các giao dịch TMĐT, thể hiện dưới các khía cạnh : 
Có thể thay thế văn bản giấy 
Có giá trị như bản gốc 
Có giá trị lưu trữ và chứng cứ 
Xác định trách nhiệm các bên và thời gian , địa điểm gửi , nhận thông điệp dữ liệu 
Thương mại điện tử 
5 
GV: Trần Thanh Điện 
Giá trị pháp lý của CKĐT 
Chữ ký điện tử là một công nghệ cho phép xác nhận người gửi và bảo đảm tính toàn vẹn của thông điệp dữ liệu 
Về bản chất , CKĐT tương đương chữ ký tay , có các thuộc tính như : 
Khả năng nhận dạng một người 
Tạo tính chắc chắn về mối quan hệ của người đó với hành vi ký và cho thấy việc người đó chấp nhận nội dung tài liệu ký 
Hiện nay, chữ ký số là loại chữ ký điện tử được sử dụng phổ biến nhất 
Thương mại điện tử 
6 
GV: Trần Thanh Điện 
Tình hình luật TMĐT trên thế giới 
Trong TMĐT, người mua và người bán giao tiếp trong thế giới ảo , không thấy mặt nhau , không biết rõ về nhau . Làm sao họ có thể tin tưởng mà giao dịch với nhau ? 
3 yếu tố để đảm bảo sự tin tưởng và minh bạch trong TMĐT: 
Tính rõ ràng (Transparency): website người bán phải có các điều khoản mua , bán rõ ràng 
Tính tin cậy (Reliability): 
Tính tin cậy trong thông tin đăng tải : tin trung thực 
Tính tin cậy trong giao dịch điện tử : công nghệ an toàn 
Tính tin cậy về hệ thống hoạt động : không gây ra sai sót 
Tính tin cậy trong vấn đề chứng thực : như chữ ký điện tử 
Tính bảo mật và riêng tư (Confidentiality và Privacy): phải được bảo mật và tôn trọng thông tin quan trọng như thẻ tín dụng , email, điện thoại , của khách hàng 
Thương mại điện tử 
7 
GV: Trần Thanh Điện 
Tình hình luật TMĐT trên thế giới 
4 yêu cầu đảm bảo cho một giao dịch thành công , an toàn trên mạng : 
Tính riêng tư (privacy): đảm bảo thông tin không được copy hay truy cập bởi bên thứ ba . Giải pháp : mã hóa và giải mã ở người nhận 
Tính toàn vẹn (integrity): đảm bảo rằng thông tin gửi đi không bị thay đổi trong quá trình gửi 
Sự chứng thực (authentication): người nhận và người gửi có thể chứng thực tư cách của nhau ? Giải pháp : chữ ký số (digital signature) 
Sự không thể phủ nhận : (non-repudiation): chứng minh thông điệp đã được gửi hay nhận 
Thương mại điện tử 
8 
GV: Trần Thanh Điện 
Tổng quan CSPL của VN về TMĐT 
Trước năm 2000, TMĐT còn là thuật ngữ mới ở VN 
Tháng 5/2001, TTg ban hành quyết định số 81/2001/QĐ-TTg phê duyệt chương trình hành động triển khai Chỉ thị số 58-CT/TW về việc phát triển CNTT phục vụ sự nghiệp CNHHĐH 
Phê duyệt Chiến lược phát triển công nghệ thông tin và truyền thông Việt Nam đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020 ( số 246/2005/QĐ-TTg) 
Tháng 1/2002, Bộ TM chủ trì xây dựng Pháp lệnh TMĐT nhằm hình thành cơ sở pháp lý toàn diện cho TMĐT 
15/9/ 2005 , TTg đã ký “ Quyết định phê duyệt Kế hoạch tổng thể phát triển TMĐT giai đoạn 2006-2010” (222/2005/QĐ-TTg) 
“ Luật Giao dịch điện tử ” được Quốc hội khóa XI, kỳ họp thứ 8 thông qua ngày 29 / 11 / 2005 
9/6/2006 Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành " Nghị định về TMĐT" (57/2006/NĐ-CP) 
Thương mại điện tử 
9 
GV: Trần Thanh Điện 
Kế hoạch TMĐT 2006-2010 
Quan điểm phát triển : 
TMĐT góp phần quan trọng tăng trưởng thương mại , nâng cao sức cạnh tranh 
DN là lực lượng nòng cốt ứng dụng và phát triển 
Nhà nước tạo môi trường và hỗ trợ 
Chủ động hợp tác , thu hút công nghệ 
Phát triển TMĐT đi đôi với CNTT 
Thương mại điện tử 
10 
GV: Trần Thanh Điện 
Kế hoạch TMĐT 2006-2010 
Mục tiêu đến 2010: 
60% doanh nghiệp lớn tiến hành giao dịch B2B 
80% DN vừa và nhỏ hiểu biết và ứng dụng TMĐT 
10% hộ gia đình , cá nhân mua sắm qua mạng (B2C) 
Mua sắm công thực hiện qua mạng (B2G) ( Bộ Công thương đưa ra chỉ tiêu : 30%) 
Thương mại điện tử 
11 
GV: Trần Thanh Điện 
Kế hoạch TMĐT 2006-2010 
Các chính sách 
Phổ biến , tuyên truyền , đào tạo 
Hoàn thiện môi trường pháp lý 
Chính phủ tích cực , chủ động tham gia TMĐT 
Chủ động phát triển hạ tầng công nghệ cho TMĐT 
Thực thi pháp luật về TMĐT 
Hợp tác quốc tế 
Thương mại điện tử 
12 
GV: Trần Thanh Điện 
Kế hoạch TMĐT 2006-2010 
Các chương trình , dự án để đưa các chính sách vào cuộc sống 
Chương trình phổ biến , tuyên truyền và đào tạo về TMĐT; 
Chương trình xây dựng và hoàn thiện về hệ thống pháp luật cho TMĐT; 
Chương trình cung cấp các dịch vụ công hỗ trợ TMĐT và ứng dụng TMĐT trong mua sắm Chính phủ ; 
Chương trình phát triển công nghệ hỗ trợ TMĐT; 
Chương trình thực thi pháp luật liên quan đến TMĐT; 
Chương trình hợp tác quốc tế về TMĐT. 
Thương mại điện tử 
13 
GV: Trần Thanh Điện 
Luật Giao dịch điện tử 
Bản chất của luật về TMĐT là  
Công nhận các giao dịch điện tử có tính pháp lý như các giao dịch truyền thống ( bằng văn bản giấy ) 
Tác dụng của một đạo luật về TMĐT 
Tạo niềm tin cho người sử dụng -> khuyến khích họ tham gia TMĐT 
Cơ sở pháp lý giải quyết tranh chấp 
Thương mại điện tử 
14 
GV: Trần Thanh Điện 
Luật Giao dịch điện tử 
Luật được thông qua 29/11/2005, có 8 chương , 54 điều . 
Nội dung chính: 
Giá trị pháp lý của thông điệp dữ liệu; 
Giá trị pháp lý của chữ ký điện tử và thị trường chứng thực điện tử; 
Hợp đồng điện tử; 
GDĐT của các cơ quan nhà nước; 
Bảo mật, an toàn, an ninh; 
Sở hữu trí tuệ trong GDĐT 
Thương mại điện tử 
15 
GV: Trần Thanh Điện 
Luật Giao dịch điện tử 
Nguyên tắc về tiến hành GDĐT được thể hiện trong Điều 5 của Luật : 
GDĐT được tự nguyện lựa chọn sử dụng phương tiện điện tử để thực hiện giao dịch 
Tự thỏa thuận về việc lựa chọn loại công nghệ để thực hiện GDĐT 
Bảo đảm sự bình đẳng và an toàn trong GDĐT 
Thương mại điện tử 
16 
GV: Trần Thanh Điện 
Luật Giao dịch điện tử 
Giá trị pháp lý của thông điệp và chữ ký : 
Luật công nhận giá trị pháp lý của thông điệp dữ liệu 
Công nhận chữ ký điện tử có giá trị pháp lý như chữ ký tay . 
Bảo đảm an toàn cho chữ ký điện tử , trách nhiệm , nghĩa vụ của người ký điện tử , người nhận 
Chứng thực chữ ký điện tử (CA): 
Hoạt động dịch vụ chứng thực chữ ký điện tử 
Nội dung của chứng thư điện tử 
Quyền và nghĩa vụ của tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký điện tử 
Các điều kiện để được cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký điện tử 
Thương mại điện tử 
17 
GV: Trần Thanh Điện 
Văn bản HD thi hành Luật GDĐT 
Nghị định về Thương mại điện tử (57/2006/NĐ-CP) 
Được ban hành vào ngày 9/6/2006 
Thừa nhận chứng từ điện tử có giá trị pháp lý tương đương chứng từ truyền thống trong mọi hoạt động thương mại 
Năm 2007, hai thông tư hướng dẫn Nghị định TMĐT ra đời : 
Thông tư của Bộ Công Thương về giao kết hợp đồng trên website TMĐT 
Thông tư liên tịch Bộ Công thương – Bộ Y tế hướng dẫn việc bán buôn thuốc qua các phương tiện điện tử 
Thương mại điện tử 
18 
GV: Trần Thanh Điện 
Văn bản HD thi hành Luật GDĐT 
Nghị định về Chữ ký số và Dịch vụ chứng thực chữ ký số (26/2007/NĐ-CP) 
Quy định chi tiết thi hành Luật Giao dịch điện tử về Chữ ký số và Dịch vụ chứng thực chữ ký số được ban hành (15/2/2007) 
Quy định về chữ ký số và các nội dung cần thiết liên quan đến sử dụng chữ ký số , bao gồm chứng thư số và việc quản lý , cung cấp và sử dụng dịch vụ chứng thực chữ ký số 
Nghị định này đi sâu vào những vấn đề mang tính kỹ thuật về quản lý và cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số 
Thương mại điện tử 
19 
GV: Trần Thanh Điện 
Văn bản HD thi hành Luật GDĐT 
Nghị định về GDĐT trong hoạt động tài chính (27/2007/NĐ-CP, ngày 23/2/2007) 
Nghị định về GDĐT trong hoạt động ngân hàng (35/2007/NĐ-CP, ngày 8/3/2007) 
Nghị định về Ứng dụng CNTT trong hoạt động của cơ quan nhà nước (64/2007/NĐ-CP, ngày 10/4/2007) 
Thương mại điện tử 
20 
GV: Trần Thanh Điện 
Vấn đề thực thi Luật GDĐT 
Giá trị pháp lý của chứng từ điện tử trong giao dịch thương mại ( quy định trong nghị định TMĐT) 
CTĐT là chứng từ ở dạng thông điệp dữ liệu 
CTĐT có giá trị pháp lý như văn bản nếu thông tin chứa trong CTĐT đó có thể truy cập được để sử dụng khi cần thiết 
CTĐT có giá trị pháp lý như bản gốc nếu thỏa mãn đồng thời cả hai điều kiện sau : 
Có sự đảm bảo đủ tin cậy về tính toàn vẹn của thông tin chứa trong CTĐT 
Thông tin chứa trong CTĐT có thể truy cập , sử dụng được dưới dạng hoàn chỉnh khi cần thiết 
Thương mại điện tử 
21 
GV: Trần Thanh Điện 
Vấn đề thực thi Luật GDĐT 
Xác thực thông tin trong CTĐT 
Chữ ký số của cơ quan , tổ chức 
Chữ ký số không phải do người ký tự tạo ra mà được tạo trên cơ sở kết hợp khóa bí mật của người ký và nội dung của thông điệp dữ liệu 
Người ký là thuê bao của tổ chức chứng thực chữ ký số và được kiểm tra , chứng thực , xác minh bởi tổ chức này 
Mỗi chức danh có thẩm quyền trong cơ quan , tổ chức theo quy định của pháp luật có một chữ ký số tương đương với chữ ký tay của người đó và con dấu của cơ quan , tổ chức đó ( Nghị định về Chữ ký số và Dịch vụ chứng thực chữ ký số ) 
Thương mại điện tử 
22 
GV: Trần Thanh Điện 
Vấn đề thực thi Luật GDĐT 
Xác thực thông tin trong CTĐT ( tt ) 
Tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực CKS 
Chứng thực CKS là dịch vụ mang tính pháp lý 
Tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số công cộng phải thỏa điều kiện : 
Là DN được thành lập theo pháp luật Việt Nam; 
Có giấy phép do Bộ Bưu chính Viễn thông cấp ; 
Đáp ứng được các điều kiện về nhân sự , tài chính , kỹ thuật , an toàn an ninh và một số điều kiện khác . 
Các tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số trong các cơ quan Đảng , Nhà nước , an ninh , quốc phòng sẽ thực hiện theo quy định riêng của Chính phủ 
Thương mại điện tử 
23 
GV: Trần Thanh Điện