Bài giảng Thanh toán quốc tế trong ngoại thương - Bài 5: Lập chứng từ thương mại theo tinh thần - Nguyễn Văn Tiến

1 
Bài 5 
LẬP CHỨNG TỪ THƢƠNG MẠI 
THEO TINH THẦN 
UCP 600 & ISBP 681 
2 0. PHÂN LOẠI CHỨNG TỪ 
 TRONG TM & TTQT 
. 
CHỨNG TỪ THƢƠNG MẠI 
Chứng từ VT Chứng từ BH Chứng từ HH 
Vận đơn 
đường biển 
 Chứng từ vận tải 
đa phương thức 
Biên lai gửi 
hàng đường biển 
Vận đơn 
hàng không 
Chứng từ vận tải 
đường sắt, đ. bộ 
và đường sông 
Bảo hiểm đơn 
Giấy chứng 
nhận bảo hiểm 
Hợp đồng 
bảo hiểm bao 
Phiếu bảo hiểm 
Hoá đơn 
thương mại 
Giấy chứng 
nhận xuất xứ 
Phiếu đóng gói 
Giấy kiểm định 
Giấy ch. nhận chất 
lượng, số lượng 
Các chứng 
từ khác 
CHỨNG TỪ TRONG THƢƠNG MẠI 
VÀ THANH TOÁN QUỐC TẾ 
CHỨNG TỪ TÀI CHÍNH 
Hối phiếu 
Kỳ phiếu 
Séc 
Thẻ th.toán 
3 
1. LẬP VẬN ĐƠN ĐƢỜNG BIỂN (1) 
1.1. Khái niệm và đặc điểm: 
a/ Khái niệm: 
 Vận đơn đường biển (Ocean Bill of Lading hay Marine 
Bill of Lading - thường viết tắt là B/L) là chứng từ vận tải 
hàng hóa (Transport documents) bằng đường biển do 
người có chức năng ký phát cho người gửi hàng sau khi 
hàng hóa đã được bốc lên tàu hoặc sau khi hàng hóa 
được nhận để chở. 
4 
 Ưu điểm vận tải biển 
 - Năng lực vận chuyển lớn 
 - Chi phí vận chuyển thấp 
 - Chi phí đầu tư xây dựng cơ sở vật chất thấp 
 Nhược điểm vận tải biển 
 - Tốc độ vận chuyển chậm 
 - Rủi ro trong quá trình vận chuyển lớn 
5 
 Trường hợp áp dụng 
 - Khối lượng hàng hoá lớn, đa dạng về chủng loại. 
 - Hàng hoá vận chuyển trên cự li dài 
 - Hàng hoá không cần giao nhanh 
 - Hàng hóa có giá trị HH/khối lượng thấp. 
6 
1. LẬP VẬN ĐƠN ĐƢỜNG BIỂN (2) 
b/ Đặc điểm của B/L (5): 
1. Khi nói đến B/L, thì vận tải biển phải xảy ra. 
2. Là loại chứng từ sở hữu hàng hoá (VD về C.từ sở hữu). 
3. Ký phát B/L phải là người có chức năng chuyên chở. 
 - Có phương tiện chuyên chở. 
 - Người kinh doanh chuyên chở. 
4. Thời điểm cấp B/L: (Shipped, Received for Shipment). 
5. Tiêu đề vận đơn: "Để xác định được B/L thuộc loại nào 
phải căn cứ vào nội dung cụ thể ghi trên B/L". 
7 
1. LẬP VẬN ĐƠN ĐƢỜNG BIỂN (3) 
1.2. Các chức năng của B/L (4): 
 1. Là biên lai nhận hàng của người chuyên chở. 
 2. Là bằng chứng về hợp đồng chuyên chở. 
 Ghi chú: Mối quan hệ giữa HĐ chuyên chở và B/L? 
 3. Là chứng từ sở hữu hàng hoá. 
 4. Có chức năng lưu thông (chuyển nhượng, mua bán). 
 Lưu ý khi mua bán: Trọn bộ. 
8 
1. LẬP VẬN ĐƠN ĐƢƠNG BIỂN (4) 
1.3. Phạm vi sử dụng của B/L: 
 1. Đối với nhà XK: Là bằng chứng đã giao hàng hoàn 
thành nghĩa vụ giao hàng. Cơ sở để lập BCT TT. 
 2. Đối với nhà NK: Dùng để nhận hàng, đối chiếu HH ghi 
trên B/L với thực tế. 
 3. Đối với người chuyên chở: Là căn cứ để trả hàng, khi 
đã có B/L trong tay hoàn thành nghĩa vụ chuyên chở. 
 4. Làm các thủ tục: Hải quan, khiếu kiện. 
Mẫu B/L 
9 
Bill of Lading for combined transport shipment or port to port shipment 
Shipper: B/L No: 
Consignee: Shipping Company: 
Notify Party/Address (No claim shall attach for failure to notify): 
Place of Receipt: Port of Loading: 
Port of Discharge: Place of Delivery: 
Vessel and Voy.No. Number of Original Bills of Lading: 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 8 
9 10 
11 12 
10 
. 
Marks and 
Numbers 
Number and kind of Packages: 
Discription of Goods 
Gross Weight Measurement 
Total No. of Containers or Pakages (in words): 
Above particulars as declared by shipper 
Freight details, Charges etc. RECEIVED by the Carrier the Goods as specified above in apparent good order and condition unless otherwise stated, to be 
transported to such place as agreed authorised or permitted herein and 
subject to all the terms and conditions appearing on the front and reverse 
of this Bill of Lading to which the Merchant agrees by accepting this Bill of 
Lading, any local privileges and customs notwithstanding. 
The particulars given above as stated by the shipper and the weight, 
measure, quantity condition, contents, and value of the Goods are 
unknown to the Carrier. 
In WITNESS whereof one (1) original Bill of Lading has been signed if not 
otherwise stated above, the same being accomplished the other(s), if any, 
to be void. If required by the Carrier one (1) original Bill of Lading must be 
surrendered duly endorsed in exchange for the Goods of delivery order 
Shipped on Board the Vessel 
Date:............................. 
By:..........(signed)........... 
Place and Date of Issue:............... 
Signature: 
.....(signed)...... 
13 14 15 16 
17 
18 
19 
20 
21 
23 
22 
11 
1. LẬP VẬN ĐƠN ĐƢỜNG BIỂN (8) 
1.5. Nhận biết B/L 
a/ Căn cứ vào tình trạng hàng hoá: 
- Shipped on Board (Shipped; On Board; Laden on Board; 
Laden; Loaded). 
- Received for Shipment (Accepted for Cariage; Taking in 
Charge). 
b/ Căn cứ vào phê chú trên vận đơn: 
- Clean B/L - Unclean B/L. 
 Tình huống phân biệt. 
12 
1. LẬP VẬN ĐƠN ĐƢỜNG BIỂN (9) 
c/ Căn cứ vào tính chất pháp lý về sở hữu hàng hoá: 
 - Original B/L (tr. 280) 
 - Copy of B/L 
d/ Căn cứ vào tính lưu thông của vận đơn: 
 - Nominated B/L, B/L to a named person. 
 - B/L to order of ... 
 - To Bearer B/L. 
 Các loại ký hậu? 
13 
1. LẬP VẬN ĐƠN ĐƢỜNG BIỂN (10) 
e/ Căn cứ vào phương thức thuê tàu: 
 - Liner B/L. 
 - Charter party B/L. 
f/ Căn cứ vào hành trình chuyên chở: 
 - Direct B/L (transhipment not allowed). 
 - Through B/L (transhipment allowed). 
g/ Một số loại vận đơn khác; 
 - Short B/L (theo HĐ thuê tàu). 
 - Custom’s B/L (dùng để làm thủ tục hải quan). 
 - Forwarder’s B/L 
14 
1. LẬP VẬN ĐƠN ĐƢỜNG BIỂN (11) 
 - Third party B/L. 
 - Container B/L. 
 + Full Container Load (Vận đơn nguyên container) 
 + Less than Container Load (Vận đơn container lẻ). 
 @ Người chuyên chở nhận hàng: B/L thông thường 
 @ Đại lý gôm hàng nhận: 
 . Master B/L 
 . Forwarder’s (or House) B/L 
15 
1. LẬP VẬN ĐƠN ĐƢỜNG BIỂN (12) 
1.6. Những lƣu ý khi sử dụng B/L: 
1. Tiêu đề của B/L là bắt buộc? 
2. Tên người chuyên chở có nhất thiết phải thể hiện? Tên 
người chuyên chở thể hiện ở mặt sau có chấp nhận? 
3. Cách ghi người nhận hàng: 
 - Đích danh. 
 - Theo lệnh. 
 - Vô danh. 
16 
1. LẬP VẬN ĐƠN ĐƢỜNG BIỂN (13) 
4. Nếu mục "Notify party" để trống, thì có TB cho ai? 
5. Có chấp nhận một B/L không thể hiện số bản gốc? Một 
vận đơn thể hiện số bản gốc là (0) bản? 
6. Việc ghi: 
 - Ký mã hiệu HH, số container, số kẹp chì. 
 - Số lượng. 
 - Mô tả hàng hoá. 
 trên B/L nhằm mục đích gì? 
17 
1. LẬP VẬN ĐƠN ĐƢỜNG BIỂN (14) 
7. Ngày và nơi phát hành B/L: 
 - ý nghĩa của nơi phát hành B/L? 
 + Liên quan đến luật điều chỉnh. 
 + Hành trình của tàu. 
 + Xuất xứ HH. 
 - Mối quan hệ giữa: 
 Issuing date, Shipment date, B/L date, Signed date, 
Received date? 
 - Ký lùi, ký tiến B/L? 
18 
1. LẬP VẬN ĐƠN ĐƢỜNG BIỂN (15) 
Place of Receipt Nơi nhận hàng 
Port of Loading Cảng bốc hàng 
Port of Discharge Cảng dỡ hàng 
Port of Transhipment Cảng chuyển tải 
Place of Delivery Nơi trả hàng 
8. Nội dung về con tàu và hành trình: 
 - Chấp nhận B/L không thể hiện M/V and Voyaye No.? 
 - Phải căn cứ vào HĐMB hoặc L/C để điền cho đúng: 
19 
1. LẬP VẬN ĐƠN ĐƢỜNG BIỂN (16) 
9. Về giao nhận hàng hoá: 
 Trên B/L phải thể hiện: 
 - Hoặc: Shipped on Board,... 
 - Hoặc: Received for Shipment,... 
10. Về cƣớc phí: 
 - Hoặc: Freight Prepaid/ Freight Paid. 
 - Hoặc: Freight to Collect/ Freight Payable at Destination. 
 - Hoặc: Freight as Arranged. 
20 
1. LẬP VẬN ĐƠN ĐƢỜNG BIỂN (17) 
11. Ký vận đơn: 
 - Phải là người có chức năng (carrier, master or their 
Agents). 
 a/ Người chuyên chở hay đại lý người chuyên chở ký: 
 + Nếu trên B/L đã thể hiện tên Carrier, thì không... 
 + Nếu chư thể hiện, thì phải... 
 b/ Thuyền trưởng hay đại lý Thuyền trưởng ký: 
 + Thuyền trưởng không cần ghi tên. 
 + Đại lý phải ghi rõ tên. 
21 
1. LẬP VẬN ĐƠN ĐƢỜNG BIỂN 
LƢU Ý VỀ GHI CHÚ "LÊN TÀU" 
22 
A/ GHI CHÚ "ON BOARD" ĐỐI VỚI B/L IN SẴN "SHIPPED ON BOARD" 
- Không cần ghi chú "On board". 
- Nhưng ghi chú thêm là không bị cấm: 
 + Ghi chú không chỉ ra ngày tháng ngày giao hàng? 
 + Ghi chú chỉ ra ngày tháng ngày giao hàng? 
23 
B/ GHI CHÚ "ON BOARD" ĐỐI VỚI B/L IN SẴN "RECEIVED FOR ..." 
1/ Nếu PH sau khi bốc hàng lên tàu: Phải chỉ ra ngày tháng 
Place of delivery: 
6) 
Port of discharge: 
5) SINGAPORE 
Port of loading: 
4) HAI PHONG 
Ocean vessel & voyage: 
3) MAERSK TRIESTE/409 
Place of receipt: 
2) 
Pre - carriage by: 
1) 
Shipped on Board 
Date 15 May 2008 
24 
B/ GHI CHÚ "ON BOARD" ĐỐI VỚI B/L IN SẴN "RECEIVED FOR ..." 
2/ Nếu PH khi nhận hàng để chở: (Place of receipt = 
Port of loading) 
Place of delivery: 
6) 
Port of discharge: 
5) SINGAPORE 
Port of loading: 
4) HAI PHONG 
Ocean vessel & voyage: 
3) MAERSK TRIESTE/409 
Place of receipt: 
2) HAI PHONG 
Pre - carriage by: 
1) 
Shipped on Board 
M/V MAERSK TRIESTE 
Date 15 May 2008 
25 
B/ GHI CHÚ "ON BOARD" ĐỐI VỚI B/L IN SẴN "RECEIVED FOR ..." 
3/ Nếu PH khi nhận hàng để chở: (Place of receipt # 
Port of loading) 
Shipped on Board 
M/V MAERSK TRIESTE 
At HAI PHONG PORT 
Date 15 May 2008 
Place of delivery: 
6) 
Port of discharge: 
5) SINGAPORE 
Port of loading: 
4) HAI PHONG 
Ocean vessel & voyage: 
3) MAERSK TRIESTE/409 
Place of receipt: 
2) HA NOI 
Pre - carriage by: 
1) 
26 
B/ GHI CHÚ "ON BOARD" ĐỐI VỚI B/L IN SẴN "RECEIVED FOR ..." 
4/ Nếu trên B/L dùng các từ "Intended": 
Shipped on Board 
M/V MAERSK TRIESTE 
At HAI PHONG PORT 
For Discharge at SINGAPORE 
Date 15 May 2008 
Place of delivery: 
6) 
INTENDED Port of discharge: 
5) SINGAPORE 
INTENDED Port of loading: 
4) HAI PHONG 
INTENDED Ocean vessel & voyage: 
3) MAERSK TRIESTE/409 
Place of receipt: 
2) HA NOI 
Pre - carriage by: 
1) MEKONG WEHR 
27 
2. LẬP VẬN ĐƠN HÀNG KHÔNG (1) 
1. Về tên gọi: 
 "Accept a Document However Named", miễn là nó đáp 
được chức năng của vận đơn hàng không. 
 - Tiếng Anh: Air Waybill; Air Consignment Note; House 
Air Waybill; Air Transport Document,.. 
 - Tiếng Việt: Không vận đơn; Vận đơn hàng không; 
Chứng từ vận tải hàng không; Biên lai gửi hàng hàng 
không;... 
28 
2. LẬP VẬN ĐƠN HÀNG KHÔNG (2) 
2. Nội dung Air Waybill (Xem mẫu trang 301): 
(0) Non negotiable: (không sở hữu không lưu thông). 
(1) Tên của hàng hàng không. 
(2) Tên, địa chỉ người gửi hàng. 
(3) Tên, địa chỉ người nhận hàng. 
(4) Tên sân bay khởi hành. 
(5) sân bay đích. 
(6) Giá trị khia báo vận chuyển. 
(7) Ký mã hiệu hàng hoá. 
29 
2. LẬP VẬN ĐƠN HÀNG KHÔNG (3) 
(8) Chỉ ra chi tiết về tính cước phí. 
(9) Mô tả khái quát hàng hoá. 
(10) Chỉ ra cước phí đã trả hay phải thu. 
(11) Người gửi hàng ký tên xác nhận các thông tin đã khai. 
(12) Ngày tháng và nơi nhận hàng. 
(13) Chữ ký của người chuyên chở hay đại lý. 
(14) Số vận đơn (Air Waybill No.). 
30 
2. LẬP VẬN ĐƠN HÀNG KHÔNG (4) 
3. Chức năng của AWB: 
 1. Biên lai nhận hàng để chở. 
 2. Bằng chứng vè hợp đồng vận tải hàng hàng không. 
 Không là chứng từ sở hữu không lưu thông không 
dùng để nhận hàng không ký hậu chuyển nhượng. 
4. Những lƣu ý khi sử dụng AWB: 
(1) Ghi chú "on board": Không nhất thiết phải thể hiện. 
(2) Ngày giao hàng "shipment date": nếu không có yêu cầu 
cụ thể, thì ngày nhận hàng đồng thiòi là ngày giao hàng. 
31 
2. LẬP VẬN ĐếN HÀNG KHÔNG (5) 
(3) Số bản gốc và phân phối AWB: 
 - ít nhất là 3 bản gốc (liên 1 lưu, liên 2 consignee, liên 3 
shipper). 
 - Ngoài ra, có thể phát hành các bản "Extra copy". 
(4) Vấn đề "trọn bộ gốc AWB": 
(5) Vấn đề "chuyển tải": 
32 3. CHỨNG TỪ BẢO HIỂM (1) 
1. Khái niệm: 
 Bảo hiểm là cam kết bồi thường của người bảo hiểm cho 
người được bảo hiểm về những tổn thất, hư hỏng của 
đối tượng được bảo hiểm do một rủi ro đã thoả thuận 
gây ra, với điều kiện là người được bảo hiểm phải trả phí 
bảo hiểm cho người bảo hiểm. 
33 
3. CHỨNG TỪ BẢO HIỂM (2) 
2. Các thuật ngữ: 
 - Insurer or Underwwriter or Insurance Company. 
 - Insured or Assured. 
 - Subject matter insured. 
 - Risk insured against. 
 + Clause A: Bao gồm tất cả các rủi ro, ngoại trừ các 
rủi ro đặc biệt như chiến tranh, đình công, (Phổ biến) 
 + Clause B: Rủi ro được BH ít hơn 
 + Clause C: Rủi ro được BH ít nhất 
34 
3. CHỨNG TỪ BẢO HIỂM (3) 
 - Insurance Premium: 
 - Insured Value: Giá trị đối týợng bảo hiểm. 
 - Insured Amount: Số tiền BH là số tiền người mua BH 
khai báo, nó có thể bằng, thấp hừn hay cao hừn trị giỏ 
BH (vớ dụ: CIF). 
 - Total Insured Amount: Tổng số tiền BH (110%CIF) 
 - Insurance Indemnity: Tiền bồi thường bảo hiểm. 
35 
3. CHỨNG TỪ BẢO HIỂM (4) 
3. Các loại chứng từ bảo hiểm: 
3.1. Hợp đồng bảo hiểm bao: 
 - Thuật ngữ: Open policy, Floating policy, Open cover. 
 - Khi nào thì sử dụng? 
 - Mỗi lần giao hàng, KH làm tờ khai chi tiết về lô hàng, 
trên cơ sở đó Công ty bảo hiểm cấp một Certificate or ký 
xác nhận trên tờ khai (Declaration under an open cover). 
36 
3. CHỨNG TỪ BẢO HIỂM (5) 
3.2. Đơn bảo hiểm (Hợp đồng bảo hiểm): 
 - Tên gọi: Insurance Policy 
 - Khi nào thì sử dụng. 
3.3. Phiếu bảo hiểm: 
 - Tên gọi: Cover note 
 - Khi nào thì sử dụng. 
3.4. Insurance Policy or Insurance Certificate? 
37 
3. CHỨNG TỪ BẢO HIỂM (6) 
4. Một số lƣu ý khi sử dụng C.từ BH 
(1) Nếu nhà XK chịu trỏch nhiệm mua BH (CIF, CIP), thỡ 
C.từ BH phải ở dạng chuyển nhýợng đýợc và ngýời mua 
BH phải ký hậu C.từ BH. 
(2) Nếu điều kiện giao hàng là FOB hay CFR, thỡ nhà NK 
phải cam kết mua BH và chuyển nhýợng cho NHPH L/C. 
(3) Tại số tiền BH tối thiểu là 110% giỏ trị hoỏ đừn (hay 
CIF, CIP)? 
38 
3. CHỨNG TỪ BẢO HIỂM (7) 
(4) Có được thay thế giữa Ins. certificate và Ins. policy? 
(5) L/C yêu cầu C.từ BH phải ký hậu (đích danh, theo 
lệnh), nhưng người hưởng lại xuất trình C.từ BH cho 
người cầm, thì có được chấp nhận? 
(6) Cú nhất thiết phải xuất trình trọn bộ C.từ BH? 
(7) Có được mua BH hàng hoá sau ngày giao hàng? 
HẾT