Bài giảng Tâm lí học trẻ em - Chương 5: Sự hình thành khái niệm, kĩ năng, kĩ xảo

SỰ HÌNH THÀNHKHÁI NIỆM, KĨ NĂNG, KĨ XẢO 
SỰ HÌNH THÀNHKHÁI NIỆM 
Khái niệm về “khái niệm” 
Phân biệt : 
hình thức vật chất 
tồn tại tinh thần /hình thức bên trong 
Tác động / chuỗi thao tác 
đặc điểm 1, đặc điểm 2, 
Khái niệm 
Khái quáthóa 
Khái niệm về “khái niệm” 
 “là năng lực thực tiễn của xã hội loài người được kết tinh lại và được gửi vào đối tượng.” 
 “có được khi con người tác động vào đối tượng một chuỗi thao tác tuyến tính (hoạt động tương ứng) mà xã hội loài người đã thể hiện trong đối tượng.” 
(Logic biện chứng) 
Ví dụ: khái niệm “cái thìa” 
Chủ thể: 
quan sát nhiều loại “thìa” khác nhau 
phân tích đặc điểm, tính chất của chúng 
so sánh các đặc điểm để tìm ra đặc điểm chung nhất 
quan sát cách sử dụng/ trực tiếp sử dụng 
tổng hợp, khái quát hóa các đặc điểm, cách sử dụng 
có năng lực mới đối với “cái thìa” 
Vai trò của “khái niệm” 
Khái niệm là sản phẩm + phương tiện cho hoạt động trí tuệ. 
Khái niệm là sự vận động của tư duy. 
Khái niệm là “vườn ươm” của tư tưởng   “thực chất của giáo dục là việc hình thành khái niệm.” 
(Nguyễn Bá Minh 2009, trang 160-1) 
Bản chất tâm lí của quá trình hình thành khái niệm 
hình thức vật chất 
tồn tại tinh thần /hình thức bên trong 
Tác động / chuỗi thao tác 
đặc điểm 1, đặc điểm 2, 
Khái niệm 
Khái quáthóa 
Bản chất tâm lí của quá trình hình thành khái niệm 
Chủ thể 
Hành động 
Đồ vật 
Khái niệm 
Bản chất tâm lí của quá trình hình thành khái niệm 
“Khái niệm có bản chất hành động, chỉ có hành động của chủ thể mới là phương pháp đặc hiệu để hình thành khái niệm dưới sự tổ chức, điều khiển của giáo viên.” 
(Nguyễn Thị Bích Hạnh 2009, trang 119) 
Điều khiển sự hình thành các khái niệm(nguyên tắc chung) 
Nguyên tắc 1: 
	Xác định chính xác đối tượng/ khái niệm cần chiếm lĩnh + phương tiện, công cụ để tổ chức quá trình hình thành khái niệm. 
Điều khiển sự hình thành các khái niệm (nguyên tắc chung) 
Nguyên tắc 2: 
	Dẫn dắt HS qua các giai đoạn của hành động tìm hiểu bản chất logic của khái niệm. 
Điều khiển sự hình thành các khái niệm (nguyên tắc chung) 
Nguyên tắc 3: 
	Tổ chức giai đoạn chiếm lĩnh tổng quát và chuyển cái tổng quát vào từng trường hợp cụ thể . 
Điều khiển sự hình thành các khái niệm (các bước thực hiện) 
Bước 1: Làm nảy sinh nhu cầu nhận thức của HS	  xây dựng tình huống có vấn đề 
Chứa đựng mâu thuẫn 
Có tính chủ quan 
Phá vỡ cân bằng trong hiện trạng nhận thức của HS 
VÍ DỤ Đối tượng: The Simple Past Tense. 
Tình huống: 
Reviewing the present tense (pictures) 
He washes the pots and pans everyday. 
They climb a mountain every summer. 
I listen to stories in the evenings. 
 Talk about habits. 
VÍ DỤ (tiếp theo)  Đối tượng: The Simple Past Tense. 
Tình huống: 
Setting the context 
Wednesday 
??? 
today 
Tuesday - yesterday 
Monday – 2 days ago 
Sunday- 3 days ago/ last Sunday 
Điều khiển sự hình thành các khái niệm (các bước thực hiện) 
Bước 2: Tổ chức hành động giúp HS phát 	hiện dấu hiệu, thuộc tính và mối 	quan hệ của chúng. 
Thiết kế hoạt động cho HS 
Gợi mở, kích thích trí tưởng tượng, khơi gợi kinh nghiệm của HS 
Điều khiển sự hình thành các khái niệm (các bước thực hiện) 
Bước 3: 	 Dẫn dắt HS vạch ra những nét bản 	chất của khái niệm. 
Dựa vào đối tượng điển hình 
Giúp HS tự suy nghĩ 
Giúp HS làm quen với một số dạng đặc biệt của khái niệm 
VÍ DỤ (tiếp theo)  Đối tượng: The Simple Past Tense. 
Talking about habits 
Talk about past actions 
He washes the pots and pans everyday. 
They climb a mountain every summer. 
I listen to stories in the evenings. 
He washed the pots and pans yesterday. 
They climbed a mountain last summer. 
I listened to a story last Sunday. 
VÍ DỤ (tiếp theo)  Đối tượng: The Simple Past Tense. 
a. Talking about habits 
My mother cooks breakfast for us. 
You laughed at my jokes. 
We play cards every Saturday evening. 
They cleaned the tent last night. 
We watched the sunrise early in the morning. 
I saw a the show 2 days ago. 
She drinks soda pop in the park. 
We had lunch in a restaurant on Monday. 
b. Talk about past actions 
Điều khiển sự hình thành các khái niệm (các bước thực hiện) 
Bước 4: 	 Giúp HS đưa những dấu hiệu bản 	chất vào định nghĩa. 
Hành động mô hình hóa 
Hành động kí hiệu hóa 
Điều khiển sự hình thành các khái niệm (các bước thực hiện) 
Bước 5: 	 Đưa khái niệm vừa được học vào hệ 	thống đã được học. 
VÍ DỤ (tiếp theo)  Đối tượng: The Simple Past Tense. 
	 Subject + V-ed. 
	cooked breakfast 
	climbed the mountain 
	watched the sunrise 
Talk about past actions 
Điều khiển sự hình thành các khái niệm (các bước thực hiện) 
Bước 6: 	 Luyện tập, vận dụng khái niệm vừa 	được học. 
BÀI TẬP NHÓM 
Singular and plural nouns 
Possession ’s (both with singular and plural nouns) 
The use of ‘a/an’ and ‘the’ 
SỰ HÌNH THÀNHKĨ NĂNG 
SỰ HÌNH THÀNHKĨ XẢO